Usa ka matagnaong yugto sa panahon nga gihisgotan sa Daniel 9:​24-27 nga sulod niining yugtoa ang Jerusalem pagatukoron pag-usab ug ang Mesiyas motungha ug dayon pagapatyon; human niana, ang siyudad ug ang balaang dapit mabiniyaan.

Sa unang tuig ni Dario nga “anak nga lalaki ni Ahasuero nga binhi sa mga Medianhon,” nasabtan ni manalagnang Daniel gikan sa tagna ni Jeremias nga ang panahon sa pagpahigawas sa mga Hudiyo gikan sa Babilonya ug ang ilang pagbalik ngadto sa Jerusalem haduol na. Dayon si Daniel nangita pag-ayo kang Jehova diha sa pag-ampo, nga nahiuyon sa mga pulong ni Jeremias: “‘Ug kamo motawag gayod kanako ug moanhi ug moampo kanako, ug ako mamati kaninyo. Ug kamo sa pagkatinuod mangita kanako ug makakaplag kanako, kay kamo mangita kanako sa bug-os ninyong kasingkasing. Ug akong itugot nga makaplagan ninyo,’ mao ang giingon ni Jehova. . . . ‘Ug dad-on ko kamog balik sa dapit nga gikan didto gipadestiyero ko kamo.’”​—Jer 29:10-14; Dan 9:1-4.

Samtang si Daniel nag-ampo, gipadala ni Jehova ang iyang manulonda nga si Gabriel nga nagpadayag ug usa ka tagna nga gidawat sa halos tanang komentarista sa Bibliya ingong nagtumong sa Mesiyas, bisan tuod nga adunay daghang kalainan sa ilang pagsabot niini. Si Gabriel miingon:

 “Adunay kapitoan ka semana nga gipiho ibabaw sa imong katawhan ug ibabaw sa imong balaang siyudad, aron pahunongon ang kalapasan, ug aron sa pagtapos sa sala, ug aron sa paghimog pagtabon-sa-sala alang sa kasaypanan, ug sa pagpasulod sa pagkamatarong hangtod sa mga panahong walay tino, ug aron sa pagtimbre sa panan-awon ug sa manalagna, ug sa pagdihog sa Balaan sa mga Balaan. Ug angay kang mahibalo ug magbaton sa hait nga salabotan nga sukad sa paggula sa sugo sa pagpasig-uli ug sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem hangtod sa Mesiyas nga Pangulo, adunay pito ka semana, ingon man kan-umag-duha ka semana. Siya mahibalik ug matukod gayod pag-usab, nga may plasa ug nagalibot nga trinseras, apan sa malisod nga mga panahon. Ug human sa kan-umag-duha ka semana ang Mesiyas pagapatyon, nga walay bisan unsa alang sa iyang kaugalingon. Ug ang siyudad ug ang balaang dapit pagalaglagon sa katawhan sa usa ka pangulo nga moabot. Ug ang kataposan niana maoy pinaagi sa baha. Ug hangtod sa kataposan adunay gubat; ang pagkalaglag mao ang gihukom. Ug kinahanglang iyang ipatuman ang pakigsaad sulod sa usa ka semana alang sa daghan; ug sa katunga sa semana iyang ipahunong ang paghalad ug ang pagtanyag ug gasa. Ug ibabaw sa pako sa dulumtanang mga butang anaa unya ang magpahinabog pagkaawaaw; ug hangtod sa pagpuo, ang butang nga gihukom igabubo usab ibabaw sa usa nga nalaglag.”​—Dan 9:24-27.

Usa ka Mesiyanikong Tagna. Dayag kaayo nga kining tagnaa maoy usa ka bililhong impormasyon sa pag-ila sa Mesiyas. Hinungdanon gayod kaayo nga matino ang panahon sa pagsugod sa 70 ka semana, ug usab ang gitas-on niini. Kon kini maoy literal nga mga semana nga tinagpito ka adlaw, mahimong ang tagna wala matuman, nga imposible gayong dili matuman (Isa 55:​10, 11; Heb 6:18), o kaha ang Mesiyas mitungha kapin sa 24 ka siglo kanhi, sa mga adlaw sa Persianhong Imperyo, ug nga wala mailhi. Mahitungod sa ulahing gihisgotan, ang daghang uban pang mga ilhanan labot sa Mesiyas nga espesipikong gihisgotan sa Bibliya wala matuman. Busa dayag nga ang 70 ka semana maoy simboliko nga naglangkob sa mas taas nga panahon. Tataw nga ang mga panghitabo nga gihubit diha sa tagna imposible gayod nga mahitabo sulod sa literal nga 70 ka semana, o kapin ug diyutay sa usa ka tuig ug upat ka bulan. Ang kadaghanan sa mga eskolar sa Bibliya nagkauyon nga ang ‘mga semana’ sa tagna maoy mga semana sa mga tuig. Ang pipila ka hubad mabasa nga “kapitoan ka semana sa mga tuig” (AT, Mo, RS); ang Tanakh, usa ka bag-ong hubad sa Bibliya nga gipatik sa Jewish Publication Society niadtong 1985, naglakip usab niini nga hubad diha sa usa ka nota o footnote.​—Tan-awa ang Dan 9:​24, ftn sa Rbi8.

Kanus-a aktuwal nga nagsugod ang matagnaong “kapitoan ka semana”?

Bahin sa pagsugod sa 70 ka semana, si Nehemias gitugotan ni Haring Artajerjes sa Persia, sa ika-20 nga tuig sa iyang pagmando, sa bulan sa Nisan, sa pagtukod pag-usab sa paril ug sa siyudad sa Jerusalem. (Neh 2:​1, 5, 7, 8) Sa iyang mga kalkulasyon labot sa paghari ni Artajerjes, si Nehemias lagmit migamit ug usa ka kalendaryo nga nagsugod sa bulan sa Tisri (Septiyembre-Oktubre), sama sa sibil o sekular nga kalendaryo sa mga Hudiyo karong adlawa, ug matapos sa bulan sa Elul (Agosto-Septiyembre) ingong ang ika-12 nga bulan. Dili matino kon kini maoy kinaugalingon niya nga pagkuwenta o kaha mao ang paagi sa pagkuwenta nga gigamit sa Persia alang sa pipila ka katuyoan.

Ang pipila tingali motutol niini ug tingali mopunting sa Nehemias 7:​73, diin si Nehemias naghisgot bahin sa Israel ingong natigom diha sa ilang mga siyudad sa ikapitong bulan​—ang han-ay sa mga bulan dinhi gipasukad sa tuig nga magsugod sa Nisan hangtod sa sunod nga Nisan. Apan si Nehemias dinhi nagkopya gikan sa “basahon sa talaan sa kagikan niadtong unang nanungas” uban kang Zorobabel niadtong 537 W.K.P. (Neh 7:5) Dugang pa, gihubit ni Nehemias nga gihimo ang pagsaulog sa Pista sa mga Balongbalong sa iyang panahon sa ikapito ka bulan. (Neh 8:​9, 13-18) Haom lamang kini tungod kay ang asoy nag-ingon nga ilang nakaplagan ang gisugo ni Jehova nga “nahisulat sa balaod,” ug diha niana nga balaod, sa Levitico 23:39-43, kini nag-ingon nga ang Pista sa mga Balongbalong kinahanglang saulogon sa “ikapito ka bulan” (nga mao, sa sagradong kalendaryo, nga magsugod sa Nisan hangtod sa sunod nga Nisan).

Apan, ingong pamatuod nga si Nehemias migamit ug tuig nga magsugod sa tinghunlak hangtod sa sunod nga tinghunlak sa pagtumong sa pipila ka panghitabo, atong itandi ang Nehemias 1:1-3 sa 2:1-8. Sa unang asoy siya nag-ingong nakadawat ug daotang balita bahin sa kahimtang sa Jerusalem, sa Kislev (ang ikatulong bulan sa sibil nga kalendaryo ug ang ikasiyam nga bulan sa sagradong kalendaryo) sa ika-20 nga tuig sa pagmando ni Artajerjes. Sa ikaduhang asoy, iyang gisulti ang iyang hangyo ngadto sa hari nga siya tugotan sa pag-adto ug sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem, ug siya gihatagan ug pagtugot sa bulan sa Nisan (ang ikapitong bulan sa sibil nga kalendaryo ug ang  unang bulan sa sagradong kalendaryo), apan sa ika-20 nga tuig gihapon sa pagmando ni Artajerjes. Busa dayag nga si Nehemias wala mag-ihap sa mga tuig sa paghari ni Artajerjes pinasukad sa tuig nga magsugod sa Nisan hangtod sa sunod nga Nisan.

Aron matino ang ika-20 nga tuig sa pagmando ni Artajerjes, kita moihap balik sa kataposan sa paghari sa iyang amahan ug sa gisundan niya nga si Jerjes, kinsa namatay sa ulahing bahin sa 475 W.K.P. Busa ang tuig sa paglingkod ni Artajerjes sa trono nagsugod niadtong 475 W.K.P., ug ang unang tuig sa iyang paghari nagsugod sa 474 W.K.P., maingon sa gipakita sa ubang makasaysayanhong ebidensiya. Busa ang ika-20 nga tuig sa pagmando ni Artajerjes maoy sa 455 W.K.P.​—Tan-awa ang PERSIA, PERSIANHON (Ang Paghari ni Jerjes ug ni Artajerjes).

Ang “Paggula sa Sugo.” Ang tagna nag-ingon nga adunay 69 ka semana sa mga tuig “sukad sa paggula sa sugo sa pagpasig-uli ug sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem hangtod sa Mesiyas nga Pangulo.” (Dan 9:25) Ang sekular nga kasaysayan, ingon man ang Bibliya, nagpamatuod nga si Jesus miadto kang Juan ug gibawtismohan, sa ingon nahimong ang Dinihogan, ang Mesiyas nga Pangulo, sa sayong bahin sa tinghunlak sa tuig 29 K.P. (Tan-awa ang JESU-KRISTO [Panahon sa Pagkatawo, Gidugayon sa Ministeryo].) Sa pag-ihap paatras gikan niining mahinungdanong panahon sa kasaysayan, atong matino nga ang 69 ka semana sa mga tuig nagsugod niadtong 455 W.K.P. Nianang tuiga nahitabo ang makahuloganong “paggula sa sugo sa pagpasig-uli ug sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem.”

Sa Nisan (Marso-Abril) sa ika-20 nga tuig sa pagmando ni Artajerjes (455 W.K.P.), si Nehemias mihangyo sa hari: ‘Kon ang imong alagad daw maayo sa imong atubangan, paadtoon mo ako sa Juda, ngadto sa siyudad sa mga lubnganan sa akong mga katigulangan, aron matukod ko kini pag-usab.’ (Neh 2:​1, 5) Ang hari mitugot kaniya, ug si Nehemias mihimo sa layong panaw gikan sa Susan ngadto sa Jerusalem. Sa mga ikaupat nga adlaw sa Ab (Hulyo-Agosto), human masusi ang mga paril panahon sa kagabhion, si Nehemias nagsugo sa mga Hudiyo: “Umari kamo ug atong tukoron pag-usab ang paril sa Jerusalem, aron kita dili na magpadayon nga usa ka kaulawan.” (Neh 2:​11-18) Busa, ang “paggula sa sugo” sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem, nga giawtorisahan ni Artajerjes, gipatuman ni Nehemias diha sa Jerusalem sa samang tuig. Kini tin-awng naghimo sa 455 W.K.P. ingong sukaranan nga tuig sa pag-ihap sa 70 ka semana.

Ang buluhaton sa pagpang-ayo sa mga paril natapos sa ika-25 nga adlaw sa Elul (Agosto-Septiyembre), sulod lamang sa 52 ka adlaw. (Neh 6:15) Human sa pagtukod pag-usab sa mga paril, ang pagpang-ayo sa ubang bahin sa Jerusalem nagpadayon. Mahitungod sa unang pito ka “semana” (49 ka tuig), si Nehemias, uban sa tabang ni Esdras ug sa uban nga tingali mipuli kanila sa ulahi, nagbuhat sa buluhaton sulod “sa malisod nga mga panahon,” nga may kalisdanan gikan sa sulod, taliwala sa mga Hudiyo mismo, ug gikan sa gawas, sa mga Samarianhon ug sa uban. (Dan 9:25) Ang basahon ni Malaquias, nga gisulat human sa 443 W.K.P., nagsaway pag-ayo sa daotang kahimtang nga nasugamakan sa Hudiyong mga saserdote nianang panahona. Ang pagbalik ni Nehemias sa Jerusalem human sa usa ka pagduaw kang Artajerjes (itandi ang Neh 5:14; 13:​6, 7) gituohan nga nahitabo human niini. Wala ibutyag sa Bibliya kon unsa kadugay nga iyang gipadayon ang iyang personal nga mga paningkamot sa pagtukod sa Jerusalem human sa 455 W.K.P. Apan, dayag nga ang buluhaton natapos sulod sa 49 ka tuig (pito ka semana sa mga tuig) sa gidugayon nga gikinahanglan alang niini, ug ang Jerusalem ug ang templo niini nagpabilin alang sa pag-abot sa Mesiyas.​—Tan-awa ang MALAQUIAS, BASAHON NI (Panahon sa Pagsulat).

Pag-abot sa Mesiyas Human sa ‘Kan-umag-Siyam ka Semana.’ Mahitungod sa misunod nga “kan-umag-duha ka semana” (Dan 9:25), kini, ingong bahin sa 70 ug gihisgotan nga ikaduha sa han-ay, magsugod human matapos ang “pito ka semana.” Busa, ang yugto “sukad sa paggula sa sugo” sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem hangtod sa “Mesiyas nga Pangulo” maoy 7 ug 62 ka “semana,” o 69 ka “semana”​—483 ka tuig​—sukad sa tuig 455 W.K.P. hangtod sa 29 K.P. Sumala sa nahisgotan na, sa tinghunlak nianang tuiga, sa 29 K.P., si Jesus gibawtismohan sa tubig, gidihogan sa balaang espiritu, ug misugod sa iyang ministeryo ingong ang “Mesiyas nga Pangulo.”​—Luc 3:​1, 2, 21, 22.

Busa, kasiglohan nga abante, ang tagna ni Daniel nagpunting sa eksaktong tuig sa pag-abot sa Mesiyas. Walay pamatuod nga ang mga Hudiyo sa unang siglo K.P. mihimog mga kalkulasyon base sa tagna ni Daniel kon kanus-a motungha ang Mesiyas. Pero ang Bibliya nag-ingon: “Karon samtang ang mga tawo nagpaabot ug ang tanan nangatarongan diha sa ilang kasingkasing bahin kang Juan: ‘Siya na ba kaha ang Kristo?’” (Luc 3:15) Bisan tuod sila nagpaabot sa Mesiyas, dayag nga sila dili makatino sa eksaktong bulan, semana, o adlaw sa iyang pag-abot. Busa, sila naghunahuna kon si Juan ba mao ang Kristo, bisan tuod si  Juan dayag nga nagsugod sa iyang ministeryo sa tingpamulak sa 29 K.P., mga unom ka bulan sa wala pa ipresentar ni Jesus ang iyang kaugalingon aron mabawtismohan.

‘Gipatay’ sa tunga sa semana. Si Gabriel dugang miingon kang Daniel: “Human sa kan-umag-duha ka semana ang Mesiyas pagapatyon, nga walay bisan unsa alang sa iyang kaugalingon.” (Dan 9:26) Maoy human sa pagkatapos sa ‘pito ug kan-umag-duha ka semana,’ sa pagkatinuod mga tulo ug tunga ka tuig human niana, nga ang Kristo gipatay diha sa estaka sa pagsakit, nga nagtugyan sa tanan niyang nabatonan, ingong usa ka lukat alang sa katawhan. (Isa 53:8) Ang ebidensiya nagpakita nga gigugol ni Jesus ang unang katunga niini nga “semana” diha sa ministeryo. Sa usa ka higayon, lagmit sa tinghunlak sa 32 K.P., siya mihatag ug usa ka sambingay, nga mopatim-awng naghisgot bahin sa Hudiyohanong nasod ingong usa ka kahoyng igos (itandi ang Mat 17:15-20; 21:​18, 19, 43) nga wala mamunga sulod sa ‘tulo ka tuig.’ Ang tig-atiman sa parasan miingon sa tag-iya niini: “Agalon, pasagdi lang kini niining tuiga usab, hangtod nga makalotan ko ang palibot niini ug mabutangag abono; ug kon unya magpatungha kinig bunga sa umaabot, maayo kaayo; apan kon dili, putlon mo kini.” (Luc 13:6-9) Lagmit iyang gitumong dinhi ang yugto sa iyang ministeryo sa maong dili-masanongong nasod, nga ang maong ministeryo nagpadayon nianang panahona sulod sa mga tulo ka tuig ug magpadayon pa ngadto sa ikaupat nga tuig.

Gipatuman ang pakigsaad “sulod sa usa ka semana.” Ang Daniel 9:27 nag-ingon: “Ug kinahanglang iyang ipatuman ang pakigsaad sulod sa usa ka semana [o pito ka tuig] alang sa daghan; ug sa katunga sa semana iyang ipahunong ang paghalad ug ang pagtanyag ug gasa.” Ang “pakigsaad” dili mao ang pakigsaad sa Balaod, tungod kay pinaagi sa halad ni Kristo, tulo ug tunga ka tuig human magsugod ang ika-70 nga “semana,” kini gihanaw sa Diyos: “Iyang gikuha kini [ang Balaod] pinaagi sa paglansang niini sa estaka sa pagsakit.” (Col 2:14) Dugang pa, “pinaagi sa pagpalit, gipagawas kita ni Kristo gikan sa tunglo sa Balaod . . . Ang katuyoan mao nga ang panalangin ni Abraham mahiabot pinaagi kang Jesu-Kristo alang sa kanasoran.” (Gal 3:​13, 14) Ang Diyos, pinaagi ni Kristo, nagpaabot sa mga panalangin sa Abrahamikong pakigsaad ngadto sa kinaiyanhong mga kaliwat ni Abraham, nga wala maglakip sa mga Hentil hangtod nga ang ebanghelyo gipadangat ngadto kanila pinaagi sa pagwali ni Pedro sa Italyanong si Cornelio. (Buh 3:​25, 26; 10:1-48) Ang pagkakabig ni Cornelio ug sa iyang panimalay nahitabo human sa pagkakabig ni Saulo sa Tarso, nga giisip sa kadaghanan nga nahitabo niadtong mga 34 K.P.; human niini nasinatian sa kongregasyon ang usa ka yugto sa kalinaw, ug napalig-on. (Buh 9:1-16, 31) Nan, mopatim-awng ang pagkakabig ni Cornelio ngadto sa Kristohanong kongregasyon nahitabo sa mga tinghunlak sa 36 K.P., nga mao ang kataposan sa ika-70 nga “semana,” 490 ka tuig sukad sa 455 W.K.P.

‘Gipahunong’ ang mga paghalad ug mga pagtanyag ug gasa. Ang pulong nga “ipahunong,” nga gigamit maylabot sa paghalad ug sa pagtanyag ug gasa, sa literal nagkahulogan nga “ipahinabo o himoon ang pagpahulay, mohunong sa pagtrabaho.” “Ang paghalad ug ang pagtanyag ug gasa” nga ‘gipahunong,’ sumala sa Daniel 9:​27, dili mahimong magtumong sa halad lukat ni Jesus, ni kini nagtumong sa bisan unsang espirituwal nga halad sa mga sumusunod sa iyang tunob. Nagtumong gayod kini sa mga halad ug mga gasa nga gitanyag sa mga Hudiyo didto sa templo sa Jerusalem subay sa Balaod ni Moises.

Ang “katunga sa semana” motunong sa kinatung-an sa pito ka tuig, o human sa tulo ug tunga ka tuig sulod niana nga “semana” sa mga tuig. Sanglit ang ika-70 nga “semana” nagsugod sa mga tinghunlak sa 29 K.P. panahon sa pagbawtismo ug pagdihog kang Jesus ingong ang Kristo, ang katunga niana nga semana (tulo ug tunga ka tuig) moabot hangtod sa tingpamulak sa 33 K.P., o sa panahon sa Paskuwa (Nisan 14) nianang tuiga. Kining adlawa mopatim-awng mao ang Abril 1, 33 K.P. sa Gregorian nga kalendaryo. (Tan-awa ang PANIHAPON SA GINOO [Ang Panahon sa Pagsugod Niini nga Pagsaulog].) Si apostol Pablo nag-ingon kanato nga  si Jesus ‘mianhi sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos,’ aron sa ‘pagwagtang sa una [ang mga paghalad ug mga pagtanyag ug gasa subay sa Balaod] aron iyang matukod ang ikaduha.’ Iyang gibuhat kini pinaagi sa pagtanyag sa iyang kaugalingong lawas ingong halad.​—Heb 10:1-10.

Bisan tuod ang Hudiyong mga saserdote nagpadayon sa pagtanyag ug mga halad didto sa templo sa Jerusalem hangtod sa pagkalaglag niini niadtong 70 K.P., ang mga halad alang sa sala wala na dawata ug dili na balido atubangan sa Diyos. Sa wala pa ang iyang kamatayon si Jesus miingon bahin sa Jerusalem: “Ang inyong balay mabiniyaan kaninyo.” (Mat 23:38) Si Kristo “mihalad ug usa ka halad alang sa mga sala hangtod sa kahangtoran . . . Kay pinaagi sa usa lamang ka halad nga kadtong ginabalaan iyang gihingpit hangtod sa kahangtoran.” “Karon kon diin adunay kapasayloan [sa mga sala ug mga kalapasan], wala nay halad pa tungod sa sala.” (Heb 10:12-14, 18) Gipunting ni apostol Pablo nga ang tagna ni Jeremias naghisgot ug usa ka bag-ong pakigsaad, nga ang unang pakigsaad (ang pakigsaad sa Balaod) tungod kay karaan ug nagkatigulang na, “hapit nang mahanaw.”​—Heb 8:7-13.

Gipahunong ang kalapasan ug ang sala. Ang pagpatay kang Jesus, ang iyang pagkabanhaw, ug ang iyang pagpakita didto sa langit miresulta ‘sa pagpahunong sa kalapasan ug sa pagtapos sa sala ug sa paghimog pagtabon-sa-sala alang sa kasaypanan.’ (Dan 9:24) Ang pakigsaad sa Balaod nagyagyag ug naghukom sa mga Hudiyo ingong mga makasasala ug nagtunglo kanila ingong maglalapas sa pakigsaad. Apan kon diin gani “midagaya” ang sala tungod sa pagyagyag o pagpadayag niini sa Moisesnong Balaod, ang kaluoy ug pag-uyon sa Diyos labi pang midagaya pinaagi sa iyang Mesiyas. (Rom 5:20) Tungod sa halad sa Mesiyas, ang kalapasan ug ang sala sa mahinulsolong mga makasasala mahimong mapapas ug ang silot alang niini mahimong makanselar.

Gipasulod ang walay kataposang pagkamatarong. Ang bili sa kamatayon ni Kristo diha sa estaka nagtagana ug kapasig-ulian alang sa mahinulsolong mga magtutuo. Ang usa ka tabon sa pagpasig-uli gitabon sa ilang mga sala, ug ang dalan gibuksan aron sila ‘ipahayag nga matarong’ sa Diyos. Kana nga pagkamatarong maoy walay kataposan ug maghatag ug kinabuhing walay kataposan alang sa mga gipahayag nga matarong.​—Rom 3:21-25.

Pagdihog sa Balaan sa mga Balaan. Si Jesus gidihogan sa balaang espiritu panahon sa iyang bawtismo, ug ang balaang espiritu nga gihawasan sa dagway sa usa ka salampati mikunsad kaniya sa makitang paagi. Apan ang pagdihog sa “Balaan sa mga Balaan” nagtumong ug labaw pa kay sa pagdihog sa Mesiyas, tungod kay kini nga ekspresyon wala man magtumong ngadto kang bisan kinsa nga persona. Ang “Balaan sa mga Balaan” o ang “Labing Balaan” mao ang ekspresyon nga gigamit sa pagtumong sa sangtuwaryo ni Jehova nga Diyos. (Ex 26:​33, 34; 1Ha 6:16; 7:50) Busa, ang pagdihog sa “Balaan sa mga Balaan” nga gihisgotan sa basahon ni Daniel nagtumong gayod sa “labaw ug mas hingpit nga tolda nga dili hinimog mga kamot,” nga ngadto niana si Jesu-Kristo ingong ang dakong Hataas nga Saserdote misulod “pinaagi sa iyang kaugalingong dugo.” (Dan 9:24; Heb 9:​11, 12) Sa dihang gipresentar ni Jesus ang bili sa iyang tawhanong halad ngadto sa iyang Amahan, ang langit mismo mipatim-awng mao ang espirituwal nga katinuoran nga gihawasan sa Labing Balaan sa tabernakulo ug sa ulahing templo. Busa ang langitnong puloy-anan sa Diyos gidihogan o gilain ingong ang “Balaan sa mga Balaan” diha sa kahikayan sa dakong espirituwal nga templo nga mitungha panahon sa pagdihog kang Jesus sa balaang espiritu niadtong 29 K.P.​—Mat 3:16; Luc 4:​18-21; Buh 10:​37, 38; Heb 9:24.

“Pagtimbre sa panan-awon ug sa manalagna.” Kining tanang buluhaton nga nalampos sa Mesiyas​—ang iyang halad, ang iyang pagkabanhaw, ang iyang pag-atubang sa iyang langitnong Amahan aron itanyag ang bili sa iyang halad, ug ang ubang mga butang nga nahitabo sulod sa ika-70 nga semana​—‘nagtimbre sa panan-awon ug sa manalagna,’ nga nagpakitang kini tinuod ug gikan sa Diyos. Kining tanan gitimbrehan pinaagi sa pagpaluyo sa Diyos, ingong gikan sa usa ka balaang tinubdan ug dili gikan sa masalaypong tawo. Kini nagtimbre sa panan-awon ingong nalangkit lamang sa Mesiyas tungod kay nakabaton kini ug katumanan diha kaniya ug sa buluhaton sa Diyos pinaagi kaniya. (Pin 19:10) Ang kahubitan niini makaplagan lamang diha kaniya, ug dili kita makalaom nga aduna pay lain nga motuman niini. Walay laing makahubad sa kahulogan niini.​—Dan 9:24.

Pagkalaglag sa siyudad ug sa balaang dapit. Maoy human sa 70 ka “semana,” apan ingong usa ka direktang sangpotanan sa pagsalikway sa mga Hudiyo kang Kristo sulod sa ika-70 nga “semana,” nga natuman ang mga panghitabo sa ulahing mga bahin sa Daniel 9:26 ug 27. Girekord sa kasaysayan nga si Tito nga anak nga lalaki ni Emperador Vespasian sa Roma mao ang lider sa Romanhong kasundalohan nga misulong sa Jerusalem. Kini nga kasundalohan nakasulod gayod sa Jerusalem ug ngadto sa templo mismo, sama sa usa ka baha, ug naglaglag sa siyudad ug sa templo niini. Kining  pagbarog sa paganong mga kasundalohan diha sa balaang dapit naghimo kanila nga usa ka “dulumtanang butang.” (Mat 24:15) Ang tanang paningkamot nga gihimo sa pagpakalma sa kahimtang sa wala pa ang kataposan sa Jerusalem napakyas tungod kay ang mando sa Diyos mao: “Ang pagkalaglag mao ang gihukom,” ug “hangtod sa pagpuo, ang butang nga gihukom igabubo usab ibabaw sa usa nga nalaglag.”

Usa ka Hudiyohanong Panglantaw. Ang Masoretikong teksto, lakip ang sistema niini sa mga marka para sa bokales, gihimo sa ulahing katunga nga bahin sa unang milenyo K.P. Dayag tungod sa ilang pagsalikway kang Jesu-Kristo ingong Mesiyas, gibutangan sa mga Masorete ang Hebreohanong teksto sa Daniel 9:25 ug aksentong ʼath·nachʹ o “paghunong” human sa mga pulong nga “pito ka semana,” sa ingon gibulag kini gikan sa “kan-umag-duha ka semana”; tungod niini ang 62 ka semana sa tagna, nga mao, 434 ka tuig, mopatim-awng mapadapat na hinuon sa panahon sa pagtukod pag-usab sa karaang Jerusalem. Ang hubad ni Isaac Leeser mabasa: “Busa hibaloi ug sabta, nga sukad sa paggula sa sugo sa pagpasig-uli ug sa pagtukod sa Jerusalem hangtod sa dinihogan nga prinsipe maoy pito ka semana: [ang paghunong gihawasan dinhi pinaagig colon] ug panahon sa kan-uman ug duha ka semana kini pagatukoron pag-usab nga may mga kadalanan ug mga kanal (palibot niini), bisan sa mapit-os nga mga panahon.” Sa susama ang hubad sa Jewish Publication Society of America mabasa: “pito ka semana; ug sulod sa tulo ka kawhaan ka semana ug duha ka semana, kini pagatukoron pag-usab.” Niining duha ka bersiyon ang mga pulong nga “panahon sa” ug “sulod sa” makita niini nga mga hubad, nga dayag nga gilakip aron sa pagpaluyo sa interpretasyon sa mga maghuhubad.

Si Propesor E. B. Pusey, diha sa usa ka nota o footnote sa usa sa iyang mga pakigpulong nga gihatag didto sa Unibersidad sa Oxford, nagkomento bahin sa pagbutang ug aksento sa mga Masorete: “Gibutang sa mga Hudiyo ang pangunang paghunong diha sa bersikulo sa ubos sa שִׁבְעָה [pito], aron sa pagbulag sa duha ka numero, 7 ug 62. Kini gayod ilang gihimo sa malimbongong paagi, למען המינים (sumala sa giingon ni Rashi [usa ka prominente nga Hudiyong Rabbi sa ika-11 ug ika-12 nga siglo K.P.] agig pagsalikway sa literal nga mga kabatbatan nga mopabor sa mga Kristohanon) ‘tungod sa mga erehes,’ nga mao, ang mga Kristohanon. Ang ulahing hugpong sa mga pulong, nga gibulag nianang paagiha, magkahulogan lamang nga, ‘ug panahon sa tulo ka kawhaan ka semana ug duha ka semana ang kadalanan ug ang paril mapasig-uli ug matukod gayod,’ nga mao, ang pagtukod pag-usab sa Jerusalem maoy 434 ka tuig, nga dili gayod katuohan.”​—Daniel the Prophet, 1885, p. 190.

Mahitungod sa Daniel 9:26 (Le) nga sa bahin mabasa, “Ug human sa kan-uman ug duha ka semana ang dinihogan pagapatyon nga walay manununod nga mopuli kaniya,” ang Hudiyong mga komentarista nagpadapat sa 62 ka semana ngadto sa usa ka yugto nga miabot hangtod sa panahon sa mga Macabeo, ug ang termino nga “dinihogan” gipadapat kang Haring Agripa II, kinsa nagkinabuhi sa panahon sa pagkalaglag sa Jerusalem niadtong 70 K.P. O sumala sa giingon sa pipila kini nagtumong sa usa ka hataas nga saserdote, si Onias, kinsa gipalagpot ni Antiochus Epiphanes niadtong 175 W.K.P. Ang ilang pagpadapat sa tagna sa bisan hain niini nga mga tawo maghanaw sa bisan unsang tinuod nga kahulogan o diwa niini, ug kini nga kalainan sa pagpetsa maghimo sa 62 ka semana ingong dili gayod tukmang tagna sa panahon.​—Tan-awa ang Soncino Books of the Bible (komentaryo bahin sa Dan 9:​25, 26), giedit ni A. Cohen, London, 1951.

Aron pakamatarongon ang ilang panglantaw, kining Hudiyo nga mga eskolar nag-ingon nga ang “pito ka semana” dili 7 pil-on ug 7, o 49 ka tuig, kondili 70 ka tuig; apan ilang gikuwenta ang 62 ka semana ingong 7 pil-on ug 62 ka tuig. Kini ilang gipangangkon nga nagtumong kuno sa yugto sa pagkadestiyero didto sa Babilonya. Ilang gihimo si Ciro o si Zorobabel o ang Hataas nga Saserdoteng si Jesua ingong ang “dinihogan” niining bersikuloha (Dan 9:25), nga naghimo sa “dinihogan” sa Daniel 9:26 ingong lain nga tawo.

Kadaghanan sa mga hubad nga Iningles ug Cebuano wala mosunod sa paagi sa mga Masorete sa pagbutang ug puntuwasyon dinhi. Kini nga mga hubad nagbutang ug koma human sa ekspresyong “pito ka semana” o kaha migamit ug mga pulong nga nagpakita nga ang 62 ka semana misunod sa 7 ingong bahin sa 70, ug wala magtumong nga ang 62 ka semana mapadapat sa yugto sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem. (Itandi ang Dan 9:25 sa KJ, AT, Dy, NW, Ro, Yg.) Ang usa ka editoryal nga nota ni James Strong sa Commentary on the Holy Scriptures ni Lange (Dan 9:​25, ftn, p. 198) nag-ingon: “Ang bugtong pasukaranan alang niini nga hubad, nga nagbulag sa duha ka yugto nga pito ka semana ug kan-umag-duha ka semana, nga naghimo sa nahauna ingong ang terminus ad quem (o kinutbanan sa yugto) sa Dinihogang Prinsipe, ug naghimo sa naulahi ingong ang panahon sa pagtukod pag-usab, makaplagan sa paagi sa mga Masorete sa pagbutang ug puntuwasyon, nga nagbutang sa Athnac [paghunong] tali niining duha ka yugto. . . . ug dili maayo ang pagkabalay sa  ikaduhang bahin sa gihisgotan nga hubad, tungod kay walay preposisyon. Busa, mas maayo ug mas simple ang pagsunod sa hubad sa Authorized Version, nga misunod sa hubad sa mas karaang mga hubad.”​—Gihubad ug giedit ni P. Schaff, 1976.

Daghang ubang mga panglantaw, ang pipila Mesiyaniko ug ang uban dili-Mesiyaniko, ang giduso labot sa kahulogan sa tagna. Maylabot niini, angayng matikdan nga ang labing unang mabatonan nga hubad sa Septuagint nagtuis pag-ayo sa kon unsay makita sa Hebreohanong teksto. Ingon sa gipatin-aw ni Propesor Pusey, diha sa basahon nga Daniel the Prophet (pp. 328, 329), ang maghuhubad nagdoktor sa gihisgotang yugto sa panahon, maingon man usab nagdugang, nag-usab, ug nagbalhin sa nahimutangan sa mga pulong, aron ang tagna mapadapat sa pakig-away sa mga Macabeo. Diha sa kadaghanang mas ulahing mga edisyon sa Septuagint, ang maong dayag nga tinuis nga hubad gipulihan na sa usa nga gihubad ni Theodotion, usa ka Hudiyong eskolar sa ikaduhang siglo K.P., kansang hubad nahiuyon sa Hebreohanong teksto.

Ang pipila misulay sa pag-usab sa han-ay sa mga yugto sa panahon sa maong tagna, samtang ang uban nag-isip niini ingong dungan nga nahitabo o nanghimakak nga kini adunay bisan unsang aktuwal nga katumanan. Apan kadtong nagpresentar niana nga mga panglantaw bug-os nga natanggong sa ilang mga pangatarongan, ug ang ilang mga paningkamot nga makaipsot gikan niini misangpot na hinuon sa ilang pagkadili-makataronganon o sa bug-os nga pagpanghimakak nga ang tagna inspirado o tinuod. Bahin sa naulahing mga ideya ilabina, nga nagpatunghag daghang suliran kay sa ilang masulbad, ang nahisgotan nga eskolar, si E. B. Pusey, nag-ingon: “Kini maoy mga suliran nga dili masulbad sa mga walay pagtuo; kinahanglang sulbaron kini sumala sa ilang kaugalingong paagi, nga mas sayon alang kanila; kay ang tanang butang mahimong tuohan sa mga walay pagtuo, gawas sa gipadayag sa Diyos.”​—P. 206.