Kapitulo 1

Pwede na ba Akong Makigdeyt?

“Kay daghan man kaayo ang nagdeyt, nangandoy sab ko nga makadeyt. Daghan ra ba kaayog guwapo.”​—Whitney.

“Ang ubang mga babaye mao nay manghagad sa pagpakigdeyt ug gusto pod kong makigdeyt. Apan kon mananghid ko sa akong mga ginikanan, nahibalo na ko kon unsay ilang itubag.”​—Phillip.

ANG pangandoy nga makauban ang tawo nga imong nagustohan ug nakagusto usab nimo kusganon bisag bata pa kaayo. “Nangandoy ako nga makadeyt sa 11 anyos pa lang ako,” miingon si Jenifer. Si Brittany miingon: “Sa eskuylahan morag dili ka normal kon wala kay kadeyt!”

Ikaw komosta? Pwede ka na bang makigdeyt? Aron matubag kini, hisgotan una nato ang importante kaayong pangutana:

 Unsa ang “Pagpakigdeyt”?

Markahi ang imong tubag sa mosunod nga mga pangutana:

Kamong duha pirmeng magkuyog-kuyog. Nakigdeyt ka ba?

□ Oo

□ Wala

Duna kay naibgan ug siya naibog pod nimo. Magsige kag padalag text message o kaha kanunayng makig-estorya kaniya diha sa telepono. Nakigdeyt ka ba?

□ Oo

□ Wala

Sa matag higayon nga manuroy kamo sa imong mga higala, kamo lang duha ang pirmeng magparis. Nakigdeyt ka ba?

□ Oo

□ Wala

Tingali wala ka maglisod sa pagtubag sa unang pangutana. Apan basig medyo naglisod ka pagtubag sa ikaduha ug ikatulong pangutana. Unsa man gayod ang pagpakigdeyt? Sa pagkatinuod, ang pagpakigdeyt gihubit ingong usa ka kalihokan diin imong gihatagan ug espesyal nga atensiyon ang tawo nga imong naibgan ug gihatagan ka usab niya ug espesyal nga atensiyon. Busa ang tubag sa tanang tulo ka pangutana nga gilista sa ibabaw maoy oo. Sa telepono man o sa personal, sa dayag o sa tago, kon ikaw ug ang imong higala sa kaatbang nga sekso naibog sa usag usa ug kanunay kamong mag-estoryahanay, kini pakigdeyt. Pwede ka na bang makigdeyt? Aron mahibalo ka sa tubag, atong hisgotan ang tulo ka pangutana.

Nganong Gusto Ka Mang Makigdeyt?

Diha sa daghang kultura, ang pagpakigdeyt mao ang naandang paagi aron mas magkailhanay pa ang babaye ug lalaki. Apan ang pagpakigdeyt kinahanglang dungganon ug katuyoan​—sa pagtabang sa batan-ong lalaki o babaye sa pagtino kon kana ba gayong tawhana ang gusto niyang pakaslan.

Tinuod, ang ubang mga batan-on dili seryosog panglantaw bahin sa pagpakigdeyt. Tingali gusto lang nila nga makauban ang ilang naibgan, nga walay intensiyon nga magminyo. Lagmit  gusto lang sa uban nga ipanghambog o idispley ang ilang naibgan aron sila kasinahan. Apan, kining matanga sa relasyon dili magdugay. “Daghang batan-on nga nakigdeyt magbulag paglabay ug usa o duha ka semana,” matod sa usa ka batan-on nga ginganlag Heather. “Ilang gilantaw nga ang ingon niana nga relasyon temporaryo lang​—sa ato pa ang ilang hunahuna nakondisyon nga ang kaminyoon dili dumalayon.”

Sa tinuod lang, kon makigdeyt ka, gitandog nimo ang pagbati nianang tawhana. Busa, paneguroa nga ang imong intensiyon dungganon. Palandonga: Gusto ka ba nga ang imong pagbati himoon lang nga samag dulaan​—dulaan makadiyot ug dayon ipadaplin lang? Usa ka batan-ong ginganlag Chelsea miingon: “Usahay lingawlingaw lang para nako ang pagpakigdeyt, apan dili gayod makalingaw kon seryoso ang usa apan ang iyang kadeyt dili.”

Pilay Edad nga Pwede Ka Nang Makigdeyt?

Sa imong hunahuna, pilay edad nga pwede nang makigdeyt ang usa ka batan-on? ․․․․․

Karon ipangutana usab kana sa imong ginikanan, ug isulat ang ilang tubag. ․․․․․

Lagmit ang unang edad nga imong gisulat mas ubos kay nianang sa ikaduha. O basin dili! Tingali usa ka sa daghang batan-on nga wala una makigdeyt hangtod nga anaa na sila sa hustong edad ug mas nakaila na sila sa ilang kaugalingon. Mao kanay gihimo sa 17-anyos nga si Danielle. Siya miingon: “Sa miaging duha ka tuig, ang akong gipangita sa usa ka lalaki nga mahimo  nakong kapikas lahi kaayo kay sa akong gipangita karon. Gani, bisan karon dili pa ko segurado kon unsa gayoy akong gusto. Kon sa tan-aw nako segurado na ko sa akong gibati paglabay ug pipila ka tuig, nan tingali makigdeyt na ako.”

Dunay laing katarongan kon nganong dili ka angayng magdalidali sa pagpakigdeyt. Gigamit sa Bibliya ang terminong “pagbuswak sa pagkabatan-on” sa paghubit sa panahon sa kinabuhi nga tuman ka kusog ang seksuwal nga pagbati ug ang kaibog sa kaatbang nga sekso. (1 Corinto 7:36) Ang pagpakigsuod sa usa ka tawo sa kaatbang nga sekso samtang anaa pa sa “pagbuswak sa pagkabatan-on” makapukaw sa kailibgon nga mosangpot ug daotang buhat. Tinuod, para sa ubang mga batan-on wala kanay kaso. Daghan kanila gusto kaayong mosulay sa pagpakigsekso. Apan ayaw padala niana nga kaisipan! (Roma 12:2) Sa pagkamatuod, ang Bibliya nag-awhag kanimo sa “paglikay sa pakighilawas.” (1 Corinto 6:18, New International Version) Kon maghulat ka hangtod molapas ka sa pagbuswak sa pagkabatan-on, ‘makalikay ka sa katalagman.’​—Ecclesiastes 11:10.

Andam Ka na Bang Magminyo?

Aron matabangan ka sa pagtubag niining pangutana sa ibabaw, susihag maayo ang imong kaugalingon. Palandonga ang mosunod:

Relasyon. Giunsa nimo pagtratar ang imong ginikanan ug mga igsoon? Masuko ka ba dayon nila, nga tingali mosultig sakit o manginsulto sa pagpahayag sa imong opinyon? Unsay ilang ikasulti bahin kanimo niining bahina? Kon unsay imong pagtratar sa mga membro sa imong pamilya mao pod  unyay imong pagtratar sa imong kapikas.​—Basaha ang Efeso 4:31.

Panglantaw. Positibo ba o negatibo kag panglantaw? Makataronganon ka ba, o moinsistir ka ba kanunay sa imong gusto? Kalmado ka ba gihapon bisan sa makapungot nga kahimtang? Taas ka bag pasensiya? Ang pagpalambo sa mga bunga sa espiritu sa Diyos karon makatabang sa pag-andam kanimo sa pagkahimong bana o asawa.​—Basaha ang Galacia 5:22, 23.

Panalapi. Maayo ka bang mobadyet ug kuwarta? Kanunay ka bang may utang? Makadugay ka ba sa usa ka trabaho? Kon dili, ngano man? Tungod ba sa trabaho mismo? sa amo? O tungod sa imong dili maayong batasan? Kon dili ka makamaong mobadyet sa imong kuwarta, unsa pa kaha kon may pamilya ka na?​—Basaha ang 1 Timoteo 5:8.

Espirituwalidad. Kon Saksi ni Jehova ka, unsay imong espirituwal nga mga hiyas? Kinahanglan ka pa bang pahinumdoman sa pagbasa sa Bibliya ug sa pagpakigbahin sa ministeryo ug sa Kristohanong mga tigom? Ang tawo nga imong pakaslan takos nga makabaton ug kapikas nga lig-on ug espirituwalidad.​—Basaha ang Ecclesiastes 4:9, 10.

Kon Unsay Imong Mahimo

Kon maaghat ka sa pagpakigdeyt nga dili ka pa andam, susama ra kanag gipugos ka sa pagkuhag eksamin sa subject  nga mao pay imong pagsugod pagtuon. Siyempre, dili kana makataronganon! Kinahanglang magtuon ka una aron makatubag ka sa mga pangutana sa eksaminasyon.

Ingon usab niana ang pagpakigdeyt. Sama sa ato nang nahisgotan, dili duladula ang pagpakigdeyt. Busa sa dili pa nimo isentro ang imong pagtagad sa usa ka tawo, nagkinahanglan ka ug panahon sa pagtuon sa usa ka importante kaayong subject​—kon unsaon pagpalambo sa panaghigalaay. Dayon, kon makakita ka nag tawo nga angay nimo, mas andam ka na sa pagtukod ug malig-ong relasyon. Sa pagkatinuod, ang malipayong kaminyoon maoy panaghiusa sa duha ka suod nga managhigala.

Dili buot ingnon nga gikuhaan ka ug kagawasan kon maghulat kag panahon una makigdeyt. Hinunoa, makabaton kag  dugang kagawasan ‘sa pagkalipay sa imong pagkabatan-on.’ (Ecclesiastes 11:9) Ug duna ka pay panahon sa pagpauswag sa imong pagkatawo ug, labaw sa tanan, sa imong relasyon sa Diyos.​—Lamentaciones 3:27.

Sa pagkakaron, pwede kang makalingaw-lingaw uban sa kaatbang nga sekso. Unsa ang labing maayong paagi? Pagpakig-uban sa grupo nga dunay mga lalaki, babaye, ug responsableng mga hamtong. Usa ka batan-ong babaye nga ginganlag Tammy miingon: “Para nako mas bibo kini. Mas maayo nga daghan kag higala.” Si Monica miuyon. “Mas maayo kon makig-uban ka sa grupo,” siya miingon, “kay makaila nimo ang mga tawo nga lainlain ug personalidad.”

Ayawg isentro ang imong atensiyon sa usa lang ka tawo kon bata ka pa, kay basig maguol ka lang. Busa, ayaw pagdalidali. Gamita kining yugtoa sa imong kinabuhi sa pagkat-on kon unsaon pagpalambo ug pagpatunhay sa panaghigalaay. Sa ngadto-ngadto, kon gusto ka nang makigdeyt, mas nakaila ka na sa imong kaugalingon ug kon unsang mga hiyas ang imong gipangita sa mahimo unya nimong kapikas sa tibuok kinabuhi.

BASAHA ANG DUGANG PA BAHIN NIINI NGA ULOHAN DIHA SA TOMO 1, KAPITULO 29 UG 30

SA SUNOD NGA KAPITULO

Matental ka ba nga magkawat-kawat sa pagpakigdeyt? Wala ka lang mahibalo nga daghan kaayog kapeligrohan ang kawat-kawat nga pagpakigdeyt.

MGA TEKSTO

“Ang usa nga maalamon magapalandong sa iyang mga lakang.”​—Proverbio 14:15.

SUGYOT

Aron maandam ka sa pagpakigdeyt ug sa pagminyo, basaha ang 2 Pedro 1:5-7 ug pagpilig usa ka hiyas nga kinahanglan pa nimong palamboon. Sa usa ka bulan, tan-awa kon daghan ka na bag nakat-onan niining hiyasa ug kon imo ba kining napalambo.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Gipakita sa daghang panukiduki nga ang managtrato nga magminyo nga wala pay 20 ang edad lagmit magbulag sulod lang sa lima ka tuig.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang mga hiyas nga kinahanglan nakong ugmaron aron maandam ako sa pagminyo: ․․․․․

Kini ang akong himoon aron maugmad ko kining mga hiyasa: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Unsang nahiangayng mga okasyon nga makapakig-uban ka sa kaatbang nga sekso?

● Unsay imong ipangatarongan sa imong manghod nga gusto nang makigdeyt bisag bata pa kaayo?

● Kon makigdeyt ka nga walay intensiyon nga magminyo, unsa kahay bation sa imong kadeyt?

[Blurb sa panid 18]

Sa akong hunahuna kinahanglang makigdeyt ka lang sa tawo nga dunay espesyal nga luna sa imong kasingkasing ug nga sa imong panan-aw kamoy magkadayon. Makigdeyt ka tungod kay may pagtan-aw ka kaniya, dili lang kay ganahan kang makigdeyt.’’​—Amber

[Hulagway sa panid 16, 17]

Kon makigdeyt ka nga walay intensiyon nga magminyo, mora kag bata nga nagdulag bag-ong dulaan ug dayon ipadaplin kini kon pul-an na