Kapitulo 19

Angay Bang Moundang Kog Eskuyla?

Para nimo, kanus-a ka angayng moundang ug eskuyla? ․․․․․

Para sa imong ginikanan, kanus-a ka angayng moundang ug eskuyla? ․․․․․

PAREHAS ba ang imong tubag niining duha ka pangutana? Bisag parehas ug nag-eskuyla ka pa, tingali may panahon nga gusto ka nang moundang. Mibati ka bag sama niining mosunod?

“Usahay dili ko ganahang mobangon kay kapoy kaayo ko. Maghunahuna ko, ‘Nganong moeskuyla pa man ko ug magtuon nianang mga butang nga dili nako mapuslan?’”—Rachel.

 “Gikapoy na kog ineskuyla ug gusto na kong moundang ug mangita na lag trabaho. Para nako way kapuslanan ang pag-eskuyla. Maayo pag manarbaho ko kay makakuwarta pa ko.”—John.

“Nag-eskuyla ko sa hayskul diin lisod ug kahimtang ang mga estudyante, ug naglisod ko sa pagpakighigala. Wala ko maglisod sa klase pero way managad nako, mao nga pirme kong mag-inusara. Bisan kadtong wala pod tagda, dili pod makig-estorya nako. Kaundangon na gyod ko!”—Ryan.

“Upat ka oras kong maghimog homwork kada gabii! Nabug-atan ko sa kadaghan sa asaynment, project, ug exam—dili nako kini maato ug gusto na kong moundang.”—Cindy.

“Sa eskuylahan dihay bomb threat, diha poy tulo ka batan-ong hapit maghikog, usa naghikog gyod, ug dihay panag-away sa mga gang. Usahay dili na ko makaagwanta ug gusto na kong moundang!”—Rose.

Nakaagi ka bag problema nga sama niini? Kon mao, unsay hinungdan nga gusto kang moundang?

․․․․․

Tingali nagplano ka nang moundang ug eskuyla. Apan, unsaon nimo pagkahibalo kon panahon nang moundang o kaha moundang ka kay gipul-an ka na? Sa pagtubag niana, atong tan-awon kon maayo bang moundang bisag wala pa ka makatiwas.

Kanus-a Ka Moundang?

Nahibalo ka ba nga sa ubang nasod ang mga batan-on moeskuylag mga lima o walo ka tuig? Sa ubang kayutaan, ang mga estudyante gidahom nga moeskuyla ug labing menos napulo ka tuig. Busa dili managsama ug edad o gidugayon sa pag-eskuyla ang gisunod sa tibuok kalibotan.

Dugang pa, sa ubang nasod ang mga batan-on pwedeng moeskuyla diha sa balay, diin dili na sila kinahanglang  moadto ug eskuylahan. Siyempre, sila dili maisip nga nangundang.

Apan, kon gusto ka nang moundang pagtungha—sa balay man o sa eskuylahan—palandonga kining tulo ka pangutana:

Unsay gitakda sa balaod? Sumala sa nahisgotan na, dili managsama ang balaod sa lainlaing nasod kon pila ka tuig moeskuyla ang estudyante. Pila ka tuig ang gitakda sa balaod sa inyong dapit? Natapos na ba nimo kana? Kon wala pa, ug moundang ka, imong gilapas ang sugo sa Bibliya nga ‘magpasakop sa labawng mga awtoridad.’—Roma 13:1.

Nakab-ot ba nako ang akong tumong sa pag-eskuyla? Unsang mga tumong ang gusto nimong makab-ot sa imong pag-eskuyla? Wala ka pa mahibalo? Angayng mahibalo ka! Kay kon dili, sama kag pasahero sa tren nga walay ideya kon asa ka paingon. Busa ipakig-estorya kini sa imong ginikanan, ug tubaga ang mga pangutana sa panid 139 nga nag-ulohang  “Akong Tumong sa Pag-eskuyla.” Kini makatabang nimo sa pagseryoso sa pag-eskuyla ug makatabang usab nimo ug sa imong ginikanan sa pagplano kon asa ka taman moeskuyla.—Proverbio 21:5.

Seguradong tambagan ka sa imong mga titser ug sa uban kon asa ka kutob moeskuyla. Apan ang imong ginikanan mao gyoy modesisyon. (Proverbio 1:8; Colosas 3:20) Dili maayong moundang ka kon wala pa nimo makab-ot ang tumong nga gikasabotan ninyo sa imong ginikanan.

Unsay akong motibo sa pag-undang? Ayawg limbongi ang imong kaugalingon. (Jeremias 17:9) Kinaiya sa tawo nga ipakamatarong ang iyang sayop nga buhat.—Santiago 1:22.

 Isulat ang maayong mga rason kon nganong gusto kang moundang bisag wala ka pa makagradwet.

․․․․․

Isulat ang dili maayong mga rason kon nganong gusto kang moundang.

․․․․․

Unsang maayong mga rason ang imong gisulat? Lagmit, gusto kang motabang sa imong pamilya sa pinansiyal o mosulod sa bug-os-panahong pag-alagad sa Diyos. Tingali ang dili maayong mga rason mao nga dili ka gustong mokuhag mga exam o dili ka gustong mohimog homwork. Angayng mahibalo ka kon unsay imong motibo—ug kon kini ba maayo o dili.

Tan-awa pag-usab ang imong gisulat sa itaas, ug numerohi ang imong rason gikan sa 1 ngadto sa 5 (1 ang dili kaayo importante, ug 5 ang labing importante). Kon moundang ka aron lang makalikay sa mga problema, basin makurat ka sa imong madiskobrehan.

Daotan ba ang Pag-undang?

Ang pag-undang ug eskuyla samag pag-ambak gikan sa tren nga wala pa ka makaabot sa imong destinasyon. Tingali dili komportable ang tren, ug dili mahigalaon ang mga pasahero. Pero kon moambak ka gikan sa tren, dili gyod ka makaabot sa imong destinasyon ug posibleng mapiang ka. Sa susama, kon moundang ka, basig dili nimo makab-ot ang imong tumong ug makahatag kini kanimog problema karon  ug sa umaabot, sama sa mosunod:

Mga problemang maatubang karon: Tingali maglisod kag pangita ug trabaho. Ug kon makatrabaho man ugaling, basig gamay ra ang suweldo kay sa kon nakagradwet ka. Aron may magasto ka sa imong adlaw-adlawng panginahanglan, tingali kinahanglan kang motrabahog taas-taas nga oras sa mas lisod nga kahimtang kay sa imong kahimtang sa eskuylahan karon.

Mga problemang maatubang sa umaabot: Gipakita sa panukiduki nga kadtong nangundang ug eskuyla posibleng makabaton ug dili maayong panglawas, mapriso, ug magsalig sa sustento sa gobyerno.

Siyempre, dili garantiya nga kon makagradwet ka dili ka na makasinati niining mga problemaha. Apan nganong lisod-lisoron man nimo ang imong kaugalingon pinaagi sa pag-undang?

Mga Benepisyo sa Dili Pag-undang

Kon wala ka makapasar sa exam o naglisod sa klase, tingali naghunahuna ka nga moundang na lang kay para nimo ang imong mga problema karon mas lisod kay sa mga problema nga imo unyang maatubang sa  umaabot. Apan sa dili ka pa modesisyon sa pag-undang, tagda ang giingon sa mga estudyante nga gihisgotan sa sinugdanan niini nga kapitulo kon unsay maayong resulta sa ilang pagpadayog eskuyla.

“Nakakat-on ko sa pagkahimong malahutayon. Nakakat-on sab ko nga kon gusto kang malingaw sa pagbuhat sa usa ka butang, usba ang imong tinamdan. Kay wala man ko moundang, nahanas ko sa akong gipiling kurso nga akong magamit iniggradwet nako.”—Rachel.

“Nahibalo na ko nga kon magkugi ko, makab-ot nako ang akong mga tumong. Nagtuon ko karon ug teknikal nga kurso sa hayskul nga akong magamit inig-aplay nakog trabaho ingong press mechanic.”—John.

 “Kay wala man ko moundang, nabansay ko sa pagbasa ug pagsulat. Nakakat-on sab ko pagdawat ug mga tambag ug kon unsaon pagsulti nga klaro ug daling masabtan—nga akong mapuslan sa Kristohanong ministeryo.”—Ryan.

“Tungod sa pag-eskuyla, makasulbad na kog mga problema sa klase o uban pa. Nahamtong ko kay nakakat-on ko kon unsaon pag-atubang sa problema sa eskuylahan, sa akong relasyon sa uban, ug sa panglawas.”—Cindy.

“Ang pag-eskuyla nagbansay nako sa pag-atubang sa mga problema unya sa trabahoan. Nakaatubang sab kog mga situwasyon nga nakaaghat nako sa pagsusi sa akong pagtuo, busa ang pagpadayog eskuyla nakapalig-on sa akong baroganan.”—Rose.

Ang maalamong Haring Solomon misulat: “Mas maayo pa ang kataposan sa usa ka butang kay sa sinugdan niini. Mas maayo pa ang mapailobon kay sa mapahitas-on sa espiritu.” (Ecclesiastes 7:8) Imbes moundag eskuyla, magmapailobon sa pagsulbad sa mga problema sa eskuylahan. Kon magpailob ka, makasalig ka nga makaayo kini kanimo.

SA SUNOD NGA KAPITULO

Dili ka ba gustong moeskuyla tungod kay dili kamo magkasinabot sa imong titser?

TEKSTO

“Ang matag usa nga madalidalion mosangko lamang sa kawalad-on.”—Proverbio 21:5.

SUGYOT

Kon naglisod ka sa kahimtang sa eskuylahan, susiha kon may mga programa ba sa edukasyon diin pwede kang makatungha sa taas-taas nga ang-ang aron sayo kang makagradwet.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Ang mga batan-on nga magsigeg sibat sa klase maoy kasagarang moundag eskuyla.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kon naglisod ko sa usa ka subject, imbes moundang, kini ang akong himoon: ․․․․․

Kon kaundangon na kog eskuyla tungod sa kakapoy, kini ang makatabang nako: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong kinahanglang makamao kang mobasa, mosulat, ug mokuwenta?

● Sa unsang paagi ang pagkuhag mubong kurso makatabang nimo sa pagpahimulos sa edukasyon nga ginatudlo?

● Nganong importanteng may ideya ka kon unsang trabahoa ang imong gustong sudlan inigkahuman nimog eskuyla?

[Blurb sa panid 140]

“Dili ka makalikay sa mga problema. Sa eskuylahan makakat-on ka sa pag-atubang ug mga problema, nga makatabang nimo sa trabahoan ug bisan asa.”—Ramona

 [Kahon sa panid 139]

Worksheet

Akong Tumong sa Pag-eskuyla

  Ang katuyoan sa edukasyon mao ang pag-andam nimo sa pagkakitag trabaho nga makasustento nimo ug sa imo unyang pamilya. (2 Tesalonica 3:10, 12) Nakadesisyon ka na ba kon unsang trabahoa ang imong gusto ug kon sa unsang paagi makatabang nimo ang imong panahon sa pag-eskuyla aron maandam ka niana? Aron masayran nimo kon ang imong gieskuylahan makatabang nimo sa pagkab-ot sa imong tumong, tubaga ang mga pangutana sa ubos:

Unsay akong mga katakos? (Pananglitan, maayo ka bang moatubang ug mga tawo? Malingaw ka ba sa pagbuhat-buhat o pag-ayo-ayo? Maayo ka bang moanalisar ug mosulbad ug mga problema?) ․․․․․

Unsang mga trabahoa ang pwede nakong sudlan diin magamit nako ang akong katakos? ․․․․․

Unsang mga trabahoa ang akong kasudlan sa among dapit? ․․․․․

Unsang kurso ang akong gikuha karon nga makatabang nako sa pagkakitag trabaho? ․․․․․

Unsa pay laing mugbong kurso ang pwede nakong kuhaon aron dali kong makakitag trabaho? ․․․․․

Hinumdomi, ang imong tumong maoy pagkuhag edukasyon nga imong mapuslan. Busa ayaw pagpabiling estudyante hangtod sa hangtod—nga daw pasahero sa tren nga walay kokanaog, kay naglikay sa mga responsibilidad sa pagkahamtong. *

[Footnote]

[Hulagway sa panid 138, 139]

Ang pag-undang ug eskuyla samag pag-ambak gikan sa tren nga wala ka pa makaabot sa imong destinasyon