Sa milabayng mga tuig, ang gidaghanon sa mga batan-on nga naghikog misaka pag-ayo sa ubang nasod. Nganong nagakahitabo ni? Posible kaha nga naghunahuna pod ang imong anak nga himoon ni?

Niining artikuloha

•  Mga batan-on nga naghikog—nganong angayng mabalaka ang mga ginikanan?

•  Unsaon nimo pagkahibalo kon ang imong anak dili na gustong mabuhi?

•  Komosta kon ang imong anak naghunahuna nga maghikog?

 Sukad 2009 hangtod 2019 sa United States, misakag 40 porsiyento ang gidaghanon sa mga estudyante sa high school ang naay simtomas sa depresyon. Midaghan pod ang naghikog nianang panahona. a

 “Lahi ra gyod kaayo ang mga problema nga giatubang sa mga batan-on karon . . . Grabe kaayo ang epekto niini sa ilang mental health.”—Vivek H. Murthy, U.S. Surgeon General.

 Prinsipyo sa Bibliya: “Ang dugmok nga espiritu makahurot sa kusog.”—Proverbio 17:22.

 Konsideraha ang mosunod.

•   Panghitabo. Ang imo bang anak nakaatubang ug makapaguol kaayo nga hitabo—wala dawata sa uban, gibulagan, napakyas, o namatyag minahal? Kon mao, naapektohan kaha siya pag-ayo niini?

•   Paggawi. Ang imo bang anak wala na makig-uban sa iyang mga higala o pamilya? Nawad-an na ba siyag interes sa mga kalihokan nga ganahan niyang himoon sa una? Gipanghatag ba niya ang mga butang nga importante kaayo para niya?

•   Ginasulti. Ang imo bang anak maghisgot bahin sa kamatayon o mosultig mga butang sama sa, “Mas maayo pag mamatay na lang ko”? Moingon ba siya nga dili na siya gustong magpabug-at ninyo?

   Siyempre, ang uban tingali niyang gisulti maoy ‘pasagad’ lang. (Job 6:3) Pero lagmit ang uban niini maoy paagi niya sa pag-ingon nga nagkinahanglan siyag tabang. Maong ayawg balewalaa ang bisan unsa nga gisulti sa imong anak nga magpaila nga gusto niyang mamatay.

 Kon moingon ang imong anak nga naghunahuna na siyang taposon ang iyang kinabuhi, puwede nimo siyang pangutan-on, “Naghunahuna na ba ka kon kanus-a o kon unsaon nimo ni paghimo?” Ang iyang tubag magpakita kon unsa na ka grabe ang iyang situwasyon.

 “Ingong ginikanan, dili tingali nato gustong pangutan-on ang atong mga anak kay mahadlok ta kon unsay ilang itubag. Pero kon ang ilang tubag mao gyoy ilang gibati, mas maayong mahibalo ta niini.”—Sandra.

 Prinsipyo sa Bibliya: “Ang hunahuna sa usa ka tawo sama sa tubig diha sa lalom nga atabay, apan ang tawo nga maalamon makakalos niini.”—Panultihon 20:5, Maayong Balita Biblia.

•   Mapailobong sayra ang gihunahuna ug gibati sa imong anak. Una, pasalamati siya sa pagsultig tinuod. Dayon puwede kang moingon, “Gusto nakong masabtan ang imong gibati karon. Puwede ba ko nimong sultihan kon unsay nagakahitabo sa imong kinabuhi karon?” o “Puwede ba nimong i-describe ang imong gibati?”

   Mapailobong paminawa ang isulti sa imong anak. Ayawg ipabati niya nga dili importante ang iyang gibati o likayi nga mohatag dayon ug “solusyon” sa iyang problema.

   Prinsipyo sa Bibliya: “Ang matag usa kinahanglang abtik sa pagpaminaw, hinay sa pagsulti, dili daling masuko.”—Santiago 1:19.

•   Paghimog safety plan. Tabangi ang imong anak nga mahibaloan ang mosunod ug ipasulat kini:

   Mga ilhanan. Unsay sagad niyang ginahimo o gihunahuna sa dili pa siya makahunahuna nga maghikog?

   Mga kalihokan. Unsang mga kalihokan ang makapamenos pag-ayo sa iyang stress ug makapawala sa iyang dili maayong gihunahuna?

   Mga tawo nga makatabang. Naa bay kaduolan ang imong anak kon manginahanglan siyag tabang? Mahimong apil ka niini, laing kasaligang adulto, mental-health professional, o organisasyon nga makatabang sa mga tawo nga gustong maghikog.

   Prinsipyo sa Bibliya: “Ang mga plano sa kugihan moresulta gyod ug kalamposan.”—Proverbio 21:5.

•   Pabiling alerto. Padayong i-monitor ang situwasyon, bisan pag morag okey na ang imong anak.

   “Dihang giingnan ko sa akong anak nga wala na siya maghunahunang maghikog, abi nakog okey na siya. Dako gyod to nga sayop. Posible gihapon nga naay kalit nga mahitabo nga mopabati niya nga dili na siya gustong mabuhi.”—Daniel.

   Tabangi ang imong teenager nga anak nga masabtan kining importanteng kamatuoran bahin sa pagbati: Temporaryo lang ni. Ang librong The Whole-Brain Child nag-ingon, “Sama nig kahimtang sa panahon. Dihang moulan, kabuangan gyod kon motindog ta diha sa nagbundak nga ulan ug maghunahuna nga wala mag-ulan. Pero kabuangan pod kon maghunahuna ta nga dili na gyod magpakita pag-usab ang adlaw.”

•   Pasaligi siya: Sultihi ang imong anak nga gimahal nimo siya ug makasalig siya sa imong suporta. Puwede pod kang moingon, “Himoon nako ang tanan aron matabangan ka sa pagsagubang niini.”

   Prinsipyo sa Bibliya: “Ang tinuod nga higala magpakitag gugma sa tanang panahon ug siya igsoon nga masaligan panahon sa kalisdanan.”—Proverbio 17:17.