Yu Mi Noa?
Mordekai mi reeli egzis?
EENA di buk a Ester, di Baibl taak wahn lat bowt wahn man weh naym Mordekai. Hihn da-mi wahn Jooish man weh mi-di liv da Shooshan ahn weh mi werk eena di Perzhan palis. Dis mi hapm eena di biginin a di fif senchri B.C.E., “eena di dayz a King Ahazuweeros.” (Tudeh day wahn lata peepl bileev dat dis king da-mi Xerxes I.) Mordekai mi sayv di king bikaaz dehn mi-di plan fi kil ahn. Di king mi soh tankful fi weh Mordekai du far ahn dat ih araynj fi mek di peepl shoa ahn aana. Di king mi eevn put Mordekai fi bee praim minista afta Hayman mi ded. Hayman da-mi Mordekai enimi bikaaz hihn mi hayt Mordekai ahn di ada Jooish peepl. Sins Mordekai da-mi praim minista hihn mi koman fi mek dehn noh kil owt aala di Jooish peepl.—Esther 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.
Eena di erli 1900ʼs, sohn peepl weh stodi hischri mi seh dat di buk a Ester da jos wahn stoari ahn dat Mordekai neva reeli egzis. Bot, eena 1941, dehn mi fain sohnting weh mait proov dat weh di Baibl seh bowt Mordekai da chroo. Weh dehn fain?
Sohn peepl weh risaach hischri mi fain wahn Perzhan klay tablet weh menshan wahn man naym Marduka (Mordekai eena Kriol). Hihn da-mi wahn ofishal da Shooshan. Ih ku bee dat hihn mi kip chrak a di govament akonks. Rong di taim wen dehn fain da tablet, Arthur Ungnad, wahn ekspert pahn di hischri a da paat a di werl, mi rait wahn ripoat weh seh dat dis tablet da “di onli refrens tu Mordekai apaat fahn di Baibl.”
Sins di taim wen Arthur Ungnad rait ih ripoat, peepl weh stodi hischri rekadz don chranslayt towznz a ada Perzhan tablet. Monks dehnya tablet dehn ga som weh dehn kaal di Persepolis tablet dehn, weh dehn mi fain eena di Chrezhri rooinz, kloas di siti waal. Dehnya tablet da fahn di taim wen Xerxes I mi-di rool. Di raitin pahn dehn deh eena di Elamite langwij ahn dehn menshan lata di saym naym laik weh deh eena di buk a Esther. a
Som a di Persepolis tablet dehn menshan di naym Marduka, hoo mi werk az wahn sekiteri fi di king eena di palis da Shooshan joorin di taim wen Xerxes I da-mi king. Wan a di tablet seh dat Marduka da-mi wahn chranslayta. Dat simila tu weh di Baibl seh bowt Mordekai. Hihn da-mi wahn ofishal weh mi serv eena King Ahazuweeros (Xerxes I) koat ahn hoo mi taak at lees too difrent langwij. Mordekai yoostu sidong da di king gayt fi di palis da Shooshan. (Esther 2:19, 21; 3:3) Dis gayt da-mi wahn big bildin wehpaat lata di ofishal eena di palis yoostu werk.
Lata tingz weh di tablet dehn seh bowt Marduka simila tu weh di Baibl seh bowt Mordekai. Dehn mi liv da di saym taim an eena di saym plays, ahn dehn mi ga wahn ofishal pozishan da di saym plays wehpaat dehn mi werk. Aala dehnya tingz tugeda mek ih song laik aal weh dehn fain eena hischri di taak bowt di saym Mordekai weh di buk a Esther taak bowt.
a Eena 1992 Profesa Edwin M. Yamauchi mi rait wahn aatikl weh menshan ten naym fahn di Persepolis tablet dehn weh deh eena di buk a Esther.