1. Jé nje bi ne bi nge bia kañe Zambe aval da yian?

YÉHÔVA Zambe a ba’ale bia nya abui, a yi na bi yene mvaé ya wulu zene ya nye’an a liti bia. Nge bia bo nye ésaé aval da yian, bia ye bi avak a sa’ale abui minju’u ya ényiñ. Bia ye fe bi bibotane bié a mvolane wé. (Ésaïe 48:17) Miñyebe mintete mintet mi amemetane dene na mia ye’ele benya mejôô mfa’a Zambe. Ve jame da miñye’elane miap mi aselan abui mfa’a ya yeme za a ne Zambe, a jé a yi na bi bo.

2. Aval avé ô ne yé’é fatan ékaña’a bia yiane kañe Yéhôva, a éve’an évé ja volô bia na bi tu’a wô’ô jamete?

² Ô ne tu’a yeme mbamba zene ya kañe Yéhôva aya? É nji bo mfi na ô taté jômôsô miñyebe mise a ve’e miñye’elane mise ya été. Jame wo yiane bo é ne na, ô yé’é jôme Kalate Zambe a tu’a ye’ele mfa’a ya nya ékaña’a. Bi tame nyoñ éve’an: Abui mesi méziñ me bili ékolé ôbak ajô ya éfu’u moné. Nde nge ba ve wo ésaé na ô fiale moné ase a ne éfuk, wo ye bo aya? Ye wo ye jeñe na ô mane yem mevale bifu’u bi moné bise bôte be kômeya? Momo. Wo ye bo te jañelé abui éyoñe zezé nge wo jeñe na ô tu’a yemelane nya moné. Mvus, éyoñ ô nto ngule ya yemelane nya moné tyi’ibi, wo ye fe yemelane nyi a ne éfuk. Avale te fe, éyoñe wo yé’é na ô tu’a yeme nya ñyebe, wo ye bo ngule ya yemelane bivuse miñyebe tyi’ibi tyi’ibi.

3. Yésus a nga jô na bia yiane bo jé nge bia kômbô bi mvame Zambe?

 ³ É ne mfi na bi kañe Yéhôva aval a yi. Bôt abui ba buni na Zambe a kañese bamiñyebe ase, ve Kalate Zambe a nji ye’ele nalé. Bi nji yiane jô ve anyu na bi ne Bekristen. Yésus a nga jô na: “Sa môt ase a jô me na, ‘A Tat, A Tat,’ a ye ke ayoñ ya yôp; ve nyô a bo ane Tate a ne yôp a nye’e.” Nde ñhe, asu na bi bi mvame Zambe, bia yiane yé’é mame Zambe a yi na bi bo a wulu ane ma jô. Yésus a nga loene ba bese be nji bo nkômbane Zambe na “bôt mi abo mbia be mam.” (Matthieu 7:21-23) Aval ane éfu’u moné, évuse ñyebe é nji bo mfi éziñ. Avale miñyebe te é ne jôme ya tabe je ntyel.

4. Éve’an Yésus ya zen ébaé ja tinan aya, a zen ése ya été ja ke bôte vé?

⁴ Yéhôva a ve môt ase ya si fane ya bi ényiñe ya nnôm éto. Ve jame da asu na bi bi ényiñe ya nnôm éto e Paradis, bia yiane kañe Zambe aval a nye’e, a nyiñ aval a kañese ataté éyoñe ji. Ve éngôngol ajô é ne na, abui bôt é nji kañese bo nalé. Jamete nde Yésus a nga jô na: “Nyi’an mbé ô ne tyôtyoé: amu mbé ô ne anen, a zen é ne ndam, je ake vôm bôt be ajañ, a bôt be ake wôé abui. Amu mbé ô ne tyôtyoé, a zen é ne zôsô, je ake vôm bôt be anyiñ, a bôt be ayene je be ne tyôtyoé.” (Matthieu 7:13, 14) Nya ñyebe a ke bôt ényiñe ya nnôm éto. Évuse ñyebe ja ke bôt awu. Yéhôva a nji yi na môt éziñ a wu, jamete nde a ve bôte bese, vôm ase, fane ya yeme nye. (2 Pierre 3:9) É ne été na, avale nkañane bia kañe Zambe da ye so bia ényiñ nge ki awu.

5. Aval avé bi ne yemelane bôte be ne nya ñyebe?

⁵ Aval avé bi ne yene ‘zene ja ke vôme bôte ba nyiñ’? Yésus a nga jô na nya ñyebe a ye yené a fatan ényiñe ya bôte be ne été ba nyiñ. A nga jô na: “Mi aye yemelane be a bibuma biap . . . Nalé élé ése é ne mvaé je awum bibuma  bi ne mvaé.” (Matthieu 7:16, 17) Bi tame jô aval afe na, ba ye bo ngule ya yemelane bôte be ne nya ñyebe a mame ba buni, a fatane ntabane jap. Akusa bo na be ne bebo mam abé, be fe ba kop, benya Bekristen bese ébañ jia, ba jeñ na be bo ane Zambe a kômbô. Bi tame ñhe zu yene mam me saman me ne volô wo na ô yeme yemelane nya ñyebe.

6, 7. Bebo bisaé be Zambe ba yene Kalate Zambe aya, a Yésus a nga ve éve’ela mfa’a te aval avé?

⁶ Bebo bisaé be Zambe ba nyoñe miñye’elane miap e Kalate Zambe été. Kalate Zambe émien a jô na: “Ntilan ôse ô ne nsôane be Zambe ô ne fe mvolan mfa’a ya ñye’elan, mfa’a ya nleban, mfa’a ya nsôane bôte zôsô, mfa’a ya yale bôt ñyalan ô ne mame ya zôsô été: nde môte ya Zambe a ye bo ngumba, ngumba nkômesan mfa’a ya mbamba mboan ase.” (2 Timothée 3:16, 17) Nlômane Paul a nga tili bobenyañe bé ya mbunane na: “Éyoñ mi nga nyoñe mejô ya mbañete be bia, mme mete me ne mejô me Zambe, mi nga nyoñe me sa ane mejô me bôt, ve, aval ane me ne fo’o été, mejô me Zambe, mme mete fe me abo ésaé be mia, mia mi abuni.” (1 Bethessalonicien 2:13) Nde ñhe, mefulu a metiñe ya nya ñyebe me nji so metum me bôt. Ma so Mejô me Zambe, Kalate Zambe.

⁷ Yésus Krist a nga li’i beta éve’ela mfa’a te amu jôm ése a nga ye’ele é mbe é so’o Mejô me Zambe été. Éyoñ a nga ye’elane Ésa wé ya yôp, a nga jô na: “Mejô môé me ne benya mejôô.” (Jean 17:17) Yésus a nga buni Mejô me Zambe, a jôm ése a nga ye’ele é mbe é tôban a Mintilan. Yésus a nga bo a jô’ô na: “E ne ntilan.” (Matthieu 4:4, 7, 10) Mvuse ya été, éyoñ te a mbe a kobô éfuse a nlô. Avale te fe bôte be Zambe ya melu ma, be nji ye’ele asimesane dap bebien. Ba buni na Kalate Zambe a ne Mejô me Zambe, a ba nyoñe miñye’elane miap fo’o ve été.

8. E kañe Yéhôva a tinane na bia yiane volô bôte be yeme jé?

 ⁸ Bôte be ne nya ñyebe ba kañe fo’o ve Yéhôva a bo na bôte be yeme éyôlé jé. Yésus a nga jô na: “Kañe’ Eso Zambe wôé, ô bo nye bisaé étam.” (Matthieu 4:10) Éfuse ya Deutéronome 7:13 Yésus a nga ba’alane va ji é bili éyôlé Zambe émien. Nalé ate a liti na bebo bisaé be Zambe ba kañe fo’o ve Yéhôva, sa ke môte mfe. Ékaña’a te j’atinane fe na e volô bôte be yeme éyôlé nya Zambe, a avale môt a né. Besam 83:18 a jô na: “Nde te b’ aye yeme na, wo étam, nyô jôé dé e ne Yéhôva, ô ne nyô a dañe bôte bese yôp a jôô si se.” Yésus a nga li’i éve’ela é ne volô bia na bi yem aval avé bi ne ye’ele bôte bevok éyôlé Zambe, aval émien a nga jô meye’elane na: “Me maneya liti jôé dôé bôt ô nga ve ma si nyô.” (Jean 17:6) Avale te fe, benya bebo bisaé be Zambe ba ye’ele bôte éyôlé Zambe den, nsôñane wé, a mefulu mé.

9, 10. A zene fé benya Bekristen ba liti nye’ane zañe jap?

⁹ Bebo bisaé be Zambe ba liti nye’an ô ne teke medu’ane nge metañ zañe jap. Yésus a nga jô na: “Zene nyô bôte bese be aye yeme na mi ne beyé’é bam, nge mi anye’esan.” (Jean 13:35) Bekristen be ôsusua be mbe be bili avale nye’ane te zañe jap. Nye’an ô tii metiñe ya Kalate Zambe wo tyam abui minné; ô nji bi ajô a nyul ékôp, nge ayoñ, nge akum. Wo late bôt aval é ne ayaé ya beta kandé be, a bo na be bo beta nda bôte ya si se. (Becolossien 3:14) Bebuni ya évuse ñyebe be nji bi avale ngule nye’ane te zañe jap. Aval avé bia yeme nalé? Be be, ba wôéane amu be a selane meyoñ a minkobô. Benya Bekristen be nji nyoñe mengale na be wôé bobenyañe bap ya mesi mefe, nge môte mfe éziñ. Kalate Zambe a jô na: “Vôm ate bone be Zambe be ayené, a bone be Diable: môt ase a ne te bo zôsô, nnye a nji bo nyô Zambe, nalé fe nyô a ne te nye’e monyañe wé. . . . Bi nye’esan: sa ane  Caïn a mbe nyô ya mbia môt ate, a a nga wôé monyañe wé.”​—1 Jean 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ Ve jame da nya nye’an a nji bo ve na bi bo te wôé bôte bevok. Benya Bekristen ba belane a éyoñe jap, ngule jap, a biôme bi mo biap na be volan. (Behébreu 10:24, 25) Ba volane be be éyoñe minjuk, a ba belane fe bôte bevok teke meduan. Ajô te, ba ba’ale fo’o ve melep ma so Kalate Zambe na be bo “mam me ne mvaé mfa’a ya bôte bese”​—Begalate 6:10.

11. Amu jé é ne mfi ya nyoñe Yésus Krist ane nyô Zambe a nga nyoñe na a nyii bia?

¹¹ Benya Bekristen ba nyoñe Yésus Krist ane nyô Zambe a nga belane nye asu na a nyii bia. Kalate Zambe a jô na: “Môt mfe a se ngule ya nyii bôt: amu a nji bo jôé afe si se be nga kate de bôt, bi ayiane yen ényiñ été.” (Mam minlôman 4:12) Avale bi nga yene Kabetôlô 5, Yésus a nga ve ényiñe jé ane ntañ asu bôte be ne mewôk. (Matthieu 20:28) Jam afe é ne na, Yésus a ne Njôô Zambe a nga top asu Éjôé ya yôp, na a jôô si se. Nde Zambe a yi na bi bo Yésus mewôk a bi nyiñ aval ane a ye’ele bia nge bia yi ényiñe ya nnôm éto. Amu jamete, Kalate Zambe a jô na: “Môt a buni Mon, nnye a ne ényiñ ya melu mese; ve môt a bo te wô’ô Mon, a ye yen ényiñ ya melu mese.”​—Jean 3:36.

12. E bo te nyoñe ngap a mame ya émo a tinan aya?

¹² Benya bekañe Zambe be nji nyoñ ngap éziñ a émo. Éyoñ a mbe meve’ele été be Pilate, njôô a mbe mone Romain, Yésus a nga jô na: “Ayoñe dam e nji bo ayoñ ya si nyô.” (Jean 18:36) To’o be a nyiñe vé, benya bebuni Yésus be ne bôte ba tabe Éjôé ya yôp si, a be nji nyoñe ngap éziñ a mame ya pôlitik ya émo ji. Be nji nyoñ ngap a bita. Ve jame da, bebo bisaé be Yéhôva be nji kamane môt éziñ nge a kômbô bo mame ya pôlitik, nge suñ éjôé, nge bo  vote. Akusa bo bebo bisaé be Zambe be nji nyoñ ngap a mame ya pôlitik, ba ba’ale metiñe ya si be to. Amu jé? Amu Mejô me Zambe ma ve be atiñe na be bo “ba be tele ôsu mewôk.” (Beromain 13:1) Éyoñ da kui na ba yiane top atiñe Zambe a metiñe ya si be to, benya bebuni ba tôñ abo dulu minlôman mi nga jô na: “A Zambe a bôt, bia yiane dañe wô’ô Zambe.”​—Mam minlôman 5:29; Marc 12:17.

13. Aval avé benya betôñe Yésus ba yen Éjôé Zambe, a amu nalé, jé ba bo?

 ¹³ Benya beyé’é be Yésus ba kañete na fo’o ve Éjôé Zambe étam nje é ne volô bôte y’ émo. Yésus a nga liti na: “Mbamba foé ya ayoñe Zambe nyô a ye katebane si se, a ye bo meyoñe mese ndem; wôna asu’ulane de aye bo.” (Matthieu 24:14) Benya betôñe Yésus Krist be nji tindi bôte na be fiti ndi nleme jap bijôé bi bôte ya si nyô amu bi avo’o kôme minju’u miap, ve be a kañete na Éjôé Zambe é tele Yôp nje étam é ne afiti dap. (Besam 146:3) Yésus a nga kate bia na bi ye’elan asu mbamba éjôé ate éyoñ a nga jô na: “Ayoñe dôé e za’ak. Mam wo anye’e me bo’o si nyô, aval ane me abo yôp.” (Matthieu 6:10) Nkobô Zambe ô nga liti na Éjôé ya yôp ja ye “bu’u meyoñe mete mese bitun a di me, a d’ aye tabe nnôm éto.”​—Daniel 2:44.

14. Ñyebe ôvé ô ne kôme lañe na wo jalé miñyiane mise ya nya ékaña’a?

¹⁴ Nde éyoñe wo fombô mam mese bi ndeme mane yene valé le, tame sili womiene na: ‘Ñyebe ôvé wo nyoñe miñye’elane mié mise Kalate Zambe été, a jeñe na bôte be yem éyôlé Yéhôva? Nde bôte ya ñyebe ôvé ba liti na ba nye’esan, ba futi ndi nleme jap be Yésus, be ne te nyoñe ngap a mame ya émo ji, a kañete na Éjôé Zambe nje étam é ne ndi nleme ya émo ji? Bamiñyebe ase ya si, ôvé wo yene na wo jalé mendem mana mese?’ Teke bisô, nge wo kôme beta fas, wo ye yen na ñyebe Bengaa be Yéhôva wo ve ngule ya bo mam mete mese.​—Ésaïe 43:10-12.

15. Éyoñe bi buniya na Zambe a ne, a yi na bi bo jam avé afe?

¹⁵ E buni Zambe a nji bo su’a jam bia yiane bo asu na bi ve nye nleme avak. Kalate Zambe a jô na ja’a mimbia minsisim fe mi a buni na Zambe a vee. (Jacques 2:19) Ve jame da, be nji bo nkômbane Zambe a be nji bi  nkañesane wé. Asu na Zambe a yene bia mvaé, nge ô vaa na bia yiane buni na a ne, bia yiane fe bo nkômbane wé. Bia yiane fe kôlô évuse ñyebe, a toñe nya ékaña’a.

16. Jé bia yiane bo mfa’a ya nyoñ ngap a mame ya évuse ñyebe?

¹⁶ Nlômane Paul a nga liti na bia yiane ki nyoñe ngap a évus ékaña’a. A nga tili na: “‘Kuian atan a li’i be, a mi tabe’e nkandan, Tate [Yéhôva] a jô nalé, A te nambane jôm é ne mvin; A me aye nyoñe mia.’” (2 Becorinthien 6:17; Ésaïe 52:11). Nde benya Bekristen ba yiane sa’ale mam mese me tii a évus ékaña’a.

17, 18. Jé é ne “Beta Babylon”, a amu jé wo yiane ‘kui atan’ avôl avôl?

¹⁷ Kalate Zambe a liti na mevale bivuse miñyebe mese me ne ngabe ya “Beta Babylone.” * (Nlitan 17:5) Éyôlé te ja bo na bi simesane nnôm étison Babylone, vôm évus ñyebe é nga taté, mvuse ya Ndône mendim melu me Noé. Abui miñye’elan a mimbôane bia yen miñyebe ya éyoñe ji mi nga taté Babylone. Bi ne nyoñ éve’an, bôte ya Babylone be mbe be kañe zambe wua bôte bela. Den temeteme ñye’elane ya abui miñyebe a ne zambe wua bôte bela. Ve Kalate Zambe a liti ne ngeññ na nya Zambe a ne fo’o ve wuwua, Yéhôva, a na, Yésus Krist a ne Mone wé. (Jean 17:3) Bôte ya Babylone be mbe fe be buni’i na môt a bili jôm éziñ é ne te wu éyoñ nyul é wuya, a na jôme te é ne juk a mintaé vôme ya éndeñela’a. Den, abui miñyebe da ye’ele na, éyoñ môt a wu, nsisim wé ô ne juk ébé nduan.

¹⁸ Mbôl ékaña’a ya nnôme Babylone é nga mane miasebane si se, bi ne fo’o nyoñe Beta Babylone den ane nsamba bivuse miñyebe bise y’émo. Zambe a nga ve nkulan ajô na nsamba bivuse miñyebe ôte wo ye jañ atemetem. (Nlitan 18:8) Nde ye ô nto ngule ya yen amu  jé é ne mfi na ô kandan a mam mese me tii a Beta Babylone? Yéhôva Zambe a yi na ô ‘kui atan’ avôl avôl nté éyoñ é ngenan.​—Nlitan 18:4.

19. Ma’an mevé wo ye bi nge wo tyi’i na wo kañe Yéhôva?

¹⁹ Nge wo tyi’i na wo kôlô évuse ñyebe, bôte béziñ be ne lume wo mvus. Ve, nge wo kañe Yéhôva a nsamba bôte bé, wo ye bi ma’an abui a lôt abim ô nga jañelé. Avale fe beyé’é be Yésus b’ôsusua be nga li’i abui mam mefe na be toñe nye, wo ye su’ulane bi abui bobenyañ ya mbunan a bekal. Wo ye bo môte wua ya betoyini benya Bekristen be ne nda bôte jia si se, a be bili nya nye’an zañe jap. Wo ye bi fe beta ndi nlem ya ényiñe ya nnôm éto “mfefé nta’ane mame wo zu.” (Marc 10:28-30 NW) Éko éziñ, bôte be nga lume wo mvus, be fe b’ aye yé’é jôme Kalate Zambe a ye’ele a su’ulane bo bebo bisaé be Yéhôva.

20. Jé ja yange bôte ba tôñe nya ñyebe melu m’ azu?

²⁰ Kalate Zambe a ye’ele na Zambe a mbeme mane mbia nta’ane mame nyi, a tyendé nye a mfefé si ya zôsô Éjôé jé si. (2 Pierre 3:9, 13) Angôndô abeñe vôm ya tabe si j’ aye bo! E mfefé zôsô nta’ane mam ate, fo’o ve ñyebe wuwua, a avale fatan nya ékaña’a wua a ye tabe. Ye é nji bo jame ya fek nge wo jeñe na ô jalé mam mese ma sili na ô nyiin ékôane ya benya bebo bisaé be Zambe éyoñe ji?