AYÉ’É 24
JIA 98 Ntilan ôse ô ne nsoone be Zambe
Miñye’elane bi ne nyoñe nkulan ajô Jacob a nga bo éyoñ a mbe a nga zu wu. Ngap 1
‘Miabebiene sula’an, ajô te ma ye kate mia mame mia ye tôbane me melu ôsu.’—METT. 49:1.
BETA BE MAME BIA ZU YEN
Miñye’elane bi ne nyoñe minkulane mejô Jacob a nga bo a lat a Ruben, Siméon, Lévi, a Juda.
1-2. Jé Jacob a nga jô ôsusua na a wu, a amu jé? (Fombô’ô fe fôtô ya ékô’ôla.)
ÉYOÑE Jacob a mbe a ntoo nnôm, a nga kôlô Canaan a ke a nda bôte jé Égypte. A nga ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva jôm ane mimbu 17. (Mett. 47:28) Jacob a mbe angôndô ya meva’a ya yene mone wé Joseph a mbe a buni’i na a wuya. A nga beta tabe vôme wua a bone bé bese. Ve mbôle a mbe a wô’ôtane na a ntoo bebé ya wu, a ne a nga sulane nda bôte jé ése.—Mett. 49:28.
2 Melu mete, ntebe ôsu ya nda bôt a mbe a sulane bibu’a ya nda bôte jé ése asu na a kandane be ve melep. (Ésa. 38:1) A mbe fe ve kate môt a ye fole nye éyoñ a ye wu.
Jacob éyoñ a mbe a nga zu wu, a nga bo nkulan ajô a lat a bone bé 12 (Fombô’ô abeñ 1-2)
3. Jé Metata’a 49:1, 2 a ye’ele bia?
3 Lañe’e Metata’a 49:1, 2. Ve, ékôan éte é mbe é sela’an a bikôane ya menda me bôte bi mbe bi boba’an éyoñ éte. Amu Jacob a nga kobô mame me mbe na ma ye bobane melu ma zu. Yéhôva a nga volô nye na, a kate bone bé beta be mame ma ye kui be a menda me bôte map. Ajô te be nga loone mejô Jacob a nga jô bone bé na, nkulan ajô ya éyoñ a mbe a nga zu wu.
4. Jé bia ba’ale ôsimesan éyoñe bia yé’é nkulan ajô Jacob a nga bo énoñ awu? (Fombô’ô fe nka’ale “Nda bôte Jacob.”)
4 Ayé’é di, bia zu yene mame Jacob a nga jô bone bé benyin: Ruben, Siméon, Lévi, a Juda. Ayé’é da zu, bia ye yene mame Jacob a nga jô bone bé mwomô bevok. Avale bia zu yen, Jacob a nji kobô ve ajô bone bé étam, a nga kobô fe ajô ya mvoñe bôte jap nje éte é nga su’ulane bo ayoñ Israël ya melu mvus. Éyoñe bia lañe minkañete ya ayoñ Israël, bia tu’a yene na nkulan ajô Jacob ô nga tôéban. Éyoñe bia tu’a yé’é mejô me Jacob, bia nyoñe mbamba miñye’elane mi ne volô bia na bi ve Ésa wongane ya yôp nlem avak.
RUBEN
5. Éko éziñ Ruben a mbe a yange na ésa a ve nye jé?
5 Jacob a nga taté kobô Ruben, a jô’ô na: “Ô ne ntôle mone wom.” (Mett. 49:3) Mbôle a mbe ntôle mon, éko éziñe Ruben a mbe a yange’e na a nyoñe mengabe mebaé ya élik ésa wé. Éko éziñ a mbe fe a simesane na a ye bo nlô ya nda bôt éyoñ ésa wé a ye wu. A bi fe mvome ya kalan élik éte mvoñe bôte jé.
6. Amu jé Ruben a nji bi élik é mbe é yian a ntôle mon? (Metata’a 49:3, 4)
6 Ruben a nji bi ngap élik é mbe é yian a ntôle mon. (1 Mink. 5:1) Amu jé? Bone mimbu mvus, a nga jô’ôbô a Bilha minga ésa wé. A mbe mbo ésaé Rachel, minga Jacob a nga wu. (Mett. 35:19, 22) Ruben a mbe mone Léa, minga Jacob mbok. Éko éziñe Ruben a mbe a bili nkômbane ya bo mame ya bisôk. Nge ke na a nga jô’ôbô a Bilha a ngul asu na Jacob a biasé nye a na a dañe nye’e nyia wé Léa. To’o jam avé nde é nga tindi nye na a bo de, nya ajôô a ne na jam a nga bo é mbe abé mise me Yéhôva a mise me ésa wé.—Lañe’e Metata’a 49:3, 4.
7. Jé é nga kui Ruben a mvoñe bôte jé? (Fombô’ô fe nka’ale “ Nkulan ajô Jacob a nga bo éyoñ a mbe a nga zu wu.”)
7 Jacob a nga jô Ruben na: ‘Wo ye ke bi éto ya ôsu.’ A mejô mete me nga tôéban. Teke vôm éziñe bia lañe Kalate Zambe na môte ya mvoñe bôte Ruben a nga bo njô bôt, prêtre nge ke nkulu mejô. Ve akusa bo nalé Jacob a nji bene mone wé, amu mvoñe bôte Ruben é nga bo ngumba ayoñ e Israël. (Josué 12:6) Ruben a nga liti na a bili mbamba mefulu éyoñ a nga tebe bité bife. Nde fe Kalate Zambe a nji jô vôm éziñe na a nga beta bo mvite mame ya bisôk éyoñ éfe.—Mett. 37:20-22; 42:37.
8. Miñye’elane mivé bi ne nyoñ éve’ela Ruben?
8 Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Bia yiane saé a ngul ése na bi wosan a mbia b’asimesan a nyoñe ntyi’ane ya bo te bo mvite mame ya bisôk. Nge nkômbane ya bo nseme wo so bia nlem, bia yiane simesan avale jam éte da ye ndeñele Yéhôva, nda bôte jangan, a bôte bevok. A te bia vuane fe na “jôm ése môt a bé, nje fe a ye kôan.” (Gal. 6:7) Jam afe é ne na, jôm é nga kui Ruben ja kôme bia liti abim avé Yéhôva a wô’ô bôt éngôngol. Akusa bo Yéhôva a ye ke kamane na bi tôbane minju’u ya abé bi nga bo, ve a ye botane mengule mese bia ve na bi bo mame me ne zôsô.
SIMÉON BA LÉVI
9. Jé é nga bo na Jacob a wô’ô Siméon ba Lévi abé? (Metata’a 49:5-7)
9 Lañe’e Metata’a 49:5-7. Jacob a kobô Siméon ba Lévi mvuse ya valé, a kate be mame ma bo na a wô’ô be abé. Bone mimbu ôsusua, môte ya Canaan a too éyôlé na Sichem, a nga jô’ôbô Dina, ngone Jacob a ngul. Akusa bo bone be Jacob bese be nga wô’ô jam éte mbia ôlun, ve Siméon ba Lévi be nji kui na be jôé bebien. Be nga laane Sichem a bôte bé minsos be jô’ô na, asu na be beta bo mvo’é a be, ba yiane taté tyi’ibane metyel. Bôte bete be nga kañese njôan ôte a tyi’ibane metyel. Nté be mbe be ngenane be konô’ô metyel, Siméon ba Lévi “be nga to’é minkpwaté mekône miap, ane be nga kui nlam atemetem, a wôé befam bese.”—Mett. 34:25-29.
10. Aval avé mejô Jacob a nga jô Siméon ba Lévi me nga tôéban? (Fombô’ô fe nka’ale “ Nkulan ajô Jacob a nga bo éyoñ a mbe a nga zu wu.”)
10 Jacob a nga wô’ô jame bone bé bebaé be nga bo angôndô ya abé. A nga jô na mvoñe bôte jap ja ye mane tyamelan ayoñ Israël ése. Nkulan ajô ôte ô nga tôébane mvuse mimbu 200 éyoñ ayoñ Israël é nga ke nyiine si ya ntiñetan. Éli’i mvoñe bôte Siméon é mbe mesi ya ayoñe Juda me mbe ôyab a vôme bone be Israël bevo’o be mbe be too. (Josué 19:1) Éli’i mvoñe bôte Lévi é mbe bitisone 48 bi too ntyamelan ayoñ Israël été.—Josué. 21:41.
11. Mbamba be mame mevé ayoñe Siméon a ji Lévi é nga bo?
11 Mvoñe bôte Siméon a Lévi é nji beta ba’alane bikobe bemvamba bap be nga bo. Abui belévite é nga wulu ba’aba’a a Yéhôva a su’u nya ékaña’a. Éyoñe Moïse a nga bete nkôle Sinaï na a ke nyoñe metiñe me Yéhôva, abui bone be Israël é nga taté na ja kañe mon ényaka, ve belévite be nga bene kañ évuse zambe éte. Mvuse ya valé, be nga volô Moïse na a mane wôé ba bese be nga kañ ényaka éte. (Nkôl. 32:26-29) Yéhôva a nga tobe befame ya ayoñe Lévi na be bo beprêtre ya ayoñ Israël. (Nkôl. 40:12-15; Nlañan. 3:11, 12) Mvuse ya valé, ayoñe Siméon é nga volô ayoñe Juda na é ke wosane bôte ya Canaan, asu ngap éli’i jap ya si ya ntiñetan.—Betyi’i me. 1:3, 17.
12. Miñye’elane mivé bi ne nyoñ éve’ela Siméon ba ji Lévi?
12 Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Te ve’ele jô’é na ôlune ñwô ô jôé mintyi’ane miôé a mimboone miôé. É ne été na ô ne wôk ôlune nge ba bo womiene nge môte wo nye’e mbia jam. (Bsa. 4:4) Ve te vuane na, Yéhôva a ye ke wô’ô mvaé nge wo kune womien. (Jacq. 1:20) Éyoñe môt a bo wo jam é ne abé, a ne bo mbo ésaé Yéhôva nge momo, wo yiane bo mame mese ma sili na ô ve Yéhôva nlem avak. Jam éte da ye volô wo na ô bo teke bo nge jô jame da ye kolé bôte bevok ôbak. (Rom. 12:17, 19; 1 P. 3:9) Ba’ale na nge bebiaé bôé ba bo mame ma ve ki Yéhôva nlem avak, ô nji bo ntindane ya vu mbia éve’ela wop. Wo yiane ke simesane na ô vo’o ve Yéhôva nlem avak. Yéhôva a ye botane mengule mese wo ve asu na ô ke ôsu a bo mame me ne zôsô.
JUDA
13. Amu jé Juda a mbe ve tyelé nleme yôp éyoñ a mbe a yange’e wô’ô jam ésa wé a zu jô nye?
13 Juda nnye ésa a zu kobô nye éyoñ ji. Éyoñ a maneya wô’ô mame Jacob a nga jô bobenyañe bé be mbe benya bôtô, Juda a mbe a yiane ko woñ. Aval ane bobenyañ, nye fe a nga bo mbia bikop. A nga nyoñe fe ngap éyoñe bobenyañe bé be nga ke sa tisone Sichem. (Mett. 34:27) A mbe fe tyiñ a be éyoñe be nga kuane Joseph ane ôlo, a duk ésa wop na Joseph a wuya. (Mett. 37:31-33) Mvuse ya valé, a nga jô’ôbô mbome wé Tamar, a buni’i na a ne minga bijabô.—Mett. 38:15-18.
14. Mbamba be mame bevé Juda a nga bo? (Metata’a 49:8, 9)
14 Ve akusa bo mame mete, Jacob a nga ve Juda fo’o ve mese’esa a mbamba bengaka’a asu émien a nda bôte jé. (Lañe’e Metata’a 49:8, 9.) Juda a nga nyoñe ngap a nnôm ésa wé. A nga liti fe na a wô’ô mone monyañe wé, Benjamin mintaé.—Mett. 44:18, 30-34.
15. Aval avé Juda a nga bi bibotan?
15 Jacob a nga jô na Juda a ye bo ntebe ôsu ézezañe bobenyañe bé. Nkulan ajô ôte ô nga tôébane mvus ayap éyoñ. Éyoñe bone be Israël be nga kôlô Égypte a wulu nkôte si akekui si ya ntiñetan, ayoñe Juda é mbe é tele ôsu, meyoñe mevo’o ki me tôñe de mvus. (Nlañe bôt. 10:14) Bone mimbu mvus, ayoñe Juda é mbe di ôsu Yéhôva a nga jô na é ke wosane bôte ya Canaan, asu na be nyoñe si ya ntiñetan. (Betyi’i me. 1:1, 2) A David, a mbe njô bôt ôsu a mbe môte ya ayoñe Juda. Ve mame mefe me nga liti aval avé nkulan ajô a lat a Juda ô nga tôéban.
16. Aval avé nkulan ajô bia koone wô Metata’a 49:10 ô nga tôéban? (Fombô’ô fe nka’ale “ Nkulan ajô Jacob a nga bo éyoñ a mbe a nga zu wu.”)
16 Jacob a nga jô na njô bôte ya meyoñe mese ya si a ye so mvoñe bôte Juda. (Lañe’e Metata’a 49:10) Njô ate a ne Yésus Krist nnye Jacob a nga loone na Schilo. Éngele a nga jô a lat a Yésus na: “Yéhôva Zambe, a ye ve nye éto njôane David ésa wé.” (Luc 1:32, 33) Ba beta loone Yésus na: “Ngbwengbweme ya nda bôte Juda.”—Nlitan 5:5.
17. Aval avé bi ne vu Yéhôva avale bia yene bôte bevok?
17 Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Yéhôva a nga botane Juda akusa bo a nga bo mbia bikop. Éko éziñe bobenyañe be Juda be mbe be sili’i bebiene na, jé Yéhôva a nga yene be nye? To’o bi nji tu’a yeme jame be nga simesan, ji é ne été é ne na Yéhôva nye a nga yene mbamba mefulu me Juda, a a nga botane nye amu mbamba mefulu mete. Aval avé bi ne vu Yéhôva? Éyoñe mojañe nge kale jangan éziñe ja te bi mbe’e ô ne ngum aval, bi ne kate kui na bi wôk amu jé nnye ba te ve mbe’e ôte éyoñe bia yeme bikobe bié. Ve wo yiane ba’ale ôsimesane na Yéhôva a ne mevak éyoñ a yene mbamba mefulu mé. Yéhôva a yene mbamba mefulu bebo bisaé bé. Bia fe bia yiane ve mengule na bi vu nye.
18. Amu jé bia yiane bo ôjibi?
18 Ñye’elan ôfe bi ne nyoñe be Juda ô ne na bia yiane bo ôjibi. Yéhôva a tôé bengaka’a bé éyoñ ése, ve a bo ki de avale bia simesan a éyoñe bia yi. Sake bôte ya ayoñe Juda mbe be nga taté bo betebe ôsu ya ayoñe Zambe. Ve be nga su’u ba bese Yéhôva a nga tobe na be bo de, aval ane Moïse mone lévite, Josué môte ya mvoñe bôt Éphraïm, a njô bôte Saül môte ya mvoñe bôte Benjamin. Bia fe bia yiane su’u bôte Yéhôva a tobe na be wulu ékôane jé melu ma.—Héb. 6:12.
19. Miñye’elane mivé mife bi ne nyoñe nkulan ajô Jacob a nga bo a lat a Yéhôva éyoñ a mbe a nga zu wu?
19 Jé mame Jacob a nga jô mintôle mi bone mié minyine me ne ye’ele wo? Da kôme yené ne ngeññ na, “Yéhôva a nji yen aval ane môt a yen.” (1 Sam. 16:7) Yéhôva a ne ôjibi a yeme fe jamé. Yéhôva a nji bo mevak éyoñe bia bo mbia be mam, ve a yange ki na bebo bisaé bé be bo zôsô ne tiññ. A ne ngule ya botane bôte be nga bo mbia bikobe melu mvuse nge ba kôme kôñelane minleme miap a jô’é mbia mboone wop, a bo mame me ne zôsô. Ayé’é da zu, bia ye yene mame Jacob a nga jô bone mwomô bé bevok.
JIA 124 Bia ba’ale élat
