1, 2. (a) Jé é ne tindi bia na, bi sili na: “A kui éyoñ évé”? (b) Amu jé bive’ela bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus, bi ne ve bia ngule nyôl?

“A KUI éyoñ évé?” Nsili Ésaïe ba Habakuk, bekulu mejô be mbe be wulu’u ba’aba’a a Yéhôva be nga sili, ñwô le. (És. 6:11; Hab. 1:2, Mfefé Nkôñelan) Éyoñe Njô bôte David a nga tili Sam 13, a nga sili biyoñe binyine na: “A kui éyoñ évé?” (Bs. 13:1, 2, Mfefé Nkôñelan) Yésus émiene fe, a nga sili nsili ôte amu a nga yene na, bôte be mbe be bôma’ane nye, be mbe te mbunan. (Mt. 17:17) Ajô te, bi nji yiane bo fe’e ne vema, nge biabebien bia sili nsili ôte biyoñe biziñ.

² Jé é ne tindi bia na bi sili na: “A kui éyoñ évé”? A ne bo éyoñe bia tôban aval ékotekote jam éziñ. Amu bia yômbô, nge ke amu bia kon. A ne fe bo amu bia nyiñe “mbia biyoñ,” a na, ényiñ é ne ayet. (2 Tim. 3:1) Bi ne fe sili nsili ôte, éyoñe bia yene mbia be mam bôte ba bômane bia ba bo. Bia yeme na, bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus be nga sili nsili ôte, a na, Yéhôva a nji komekane be amu be nga bo de!

3. Jé é ne volô bia éyoñe bia tôbane minjuk?

 ³ Ve jé é ne volô bia, éyoñe bia tôbane nju’u wua ya mi bia te lañ abeñe ya yôp? Nlômane Jean, monyañe Yésus, a nga tili a ngule ya mbamba nsisime na: “Ajô te, A bobejañ, jiba’an mban akekui [nsoane] ya Tate.” (Jc. 5:7) Ôwé, bia bese bia yiane bi fulu ôjibi. Nsili ô ne ñhe na, jé ja tinane na, e bo ôjibi?

4, 5. (a) E bo ôjibi, a tinan aya? (b) Éve’an évé nlômane Jean ô nga belane je na, ô kate mfi ya yange a mevak? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

⁴ Kalate Zambe a jô na, mbamba nsisim nnye a ve ôjibi; nge Yéhôva a nji volô bia, bi vo’o bi abim ôjibi da yian. Fulu ôjibi, é ne dase da so be Zambe. Nde fe, zene ya liti Zambe na, bia nye’e nye é ne na, bi bo ôjibi. Ôjeja’a wo te’e nye’an, ôjibi ki wo yemete wô. (1 Bec. 13:4; Beg. 5:22) Fulu ôjibi, ja wôlôkan abui mefulu mefe Bekristene ba yiane bi. Éve’an é ne na, fulu ôjibi é tii a fulu mban, fulu ja volô bia na, bi dañe minju’u mia tabe ayap, teke tek. (Beco. 1:11; Jc. 1:3, 4) Ôjibi wo tinane fe na, bi kañese nju’u bia tôbane wô, teke jeñe mezene ya kune biabebien, a na, bi tebe ne bip, to’o njuk ôte wo soo bia avale jam avé. Kalate Zambe a jô fe bia na, bi bo mbane ya jibi a mevak. Kalate Jacques 5:7, 8 (Lañek.) a kôme timine bia aval avé bi ne bo mbane ya jibi a mevak.

⁵ Amu jé bia yiane jibi a meva’a na, Yéhôva a vaa minju’u mia ndeñele bia? Jacques a vek été jangan a ji mbé mefup. Mbé mefup a yiane fo’o bo mame mese ma yian, na a bé mvoñ; ve a vo’o bo na mveñ é noñ, nge ke na vian ô faé asu ya na, mvoñ é faa. A vo’o bo na, éyoñ é wulu avôl. A yeme na, a yiane yange a ôjibi ôse asu ya na, a bi “bitôto’o bibuma ya si.” Aval ane mbé mefup ate, nté bia yange na Yéhôva a tôé bengaka’a bé, mame méziñ ma ye lôte bia nkôñ. (Mc. 13:32, 33; Mam. 1:7) Bia yiane ñhe bo ôjibi.

6. Jé éve’ela nkulu mejô Michée é ne ye’ele bia?

⁶ Ényiñe bia nyiñe den, ja funan ényiñe ya melu me nkulu mejô Michée. A nga nyiñe melu me mbia Njô bôt Achaz, éyoñe mbia be mam be mbe be boba’an. Amu bôte ya éyoñ éte be mbe atyeñ mfa’a ya bo mam me ne abé. (Lañe’e Michée 7:1-3.) Michée a mbe a yeme’e na, a vo’o tyendé mbia be mam bete. Nde jé a mbe ngule ya bo? A jô na: “Ve mfa’a wom, m’aye fombô be Yéhôva; m’aye yange Zambe ya nyiane wom: Zambe wom a ye wô’ô ma.” (Mic. 7:7) Aval ane Michée, bia fe bia yiane “yange.”

7. Aval avé bi nji yiane yange Yéhôva?

⁷ Nge bi bili avale mbunane Michée a mbe a bili, bia ye yange Yéhôva a mevak. Bi nji yange ane mone mimbôk a yange môs awu dé. Mbôl a nji bi fan éziñ ya sa’ale awu ete, a vo’o yange môs ôte a mevak. Ve bia selane mone mimbôk ate beta nselan! Bia yange Yéhôva a mevak, amu bia yeme na, ngaka’a a nga bo bia na, a ye ve bia ényiñe ya nnôm éto ja ye tôébane teke bisô, môs a nga tiñeti, a mbamba éyoñ! Ajô ete nde ñhe, bia ye bo “mban ôse a abui njiban ese afulane mevak.” (Beco. 1:11, 12) Nge bia kobô menyiñ nté bia yange, a simesane na Yéhôva a langan, bia ye ve nye nlem abé.​—Beco. 3:12.

8. Jé bia yiane simesan éyoñe bia bindi bive’ela bezôsô bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus?

⁸ Bia ye dañe yange a mevak, nge bia simesane bezôsô befam a binga ya melu mvus, be nga yange a meva’a na, Yéhôva a tôé bengaka’a bé. (Bero. 15:4) Éyoñe bia bindi bive’ela biap, bia yiane simesan abim éyoñe be nga yange, amu jé be nga yange a mevak, a bibotane be nga bi amu njibane wop.

9, 10. Abime mimbu avé Abraham ba Sara be nga yange Yéhôva?

⁹ Tame fas éve’ela Abraham ba Sara. Kalate Zambe a jô na, be ne nsamba bôte “be anyoñ ngape ya mintiñetan, amu mbunan a mban ya jibi.” Amu “[Abraham] a nga jibi a mban,” jôm éte nje Yéhôva a nga bo aval a nga tiñeti nye. A nga botane nye, a fôé mvoñe bôte jé. (Beh. 6:12, 15) Amu jé Abraham a nga yiane bi fulu ôjibi? Amu na, ngaka’a éte é nji tôéban été été. Élate Yéhôva a nga bo a Abraham é nga taté Ngone nisan é to melu 14 ya mbu 1943 Ô.É.J. A mbe éyoñ Abraham ba Sara, a nda bôte jap, be nga dañ ôsôé Euphrate, a nyiine si ya ntiñetan. Abraham a nga beta yange mimbu 25. Mbu 1918 Ô.É.J., ñwô Isaac a nga bialé. A nga beta yange mimbu 60, asu ya na, bendaé bé, Ésaü ba Jacob be bialé, mbu 1858 Ô.É.J.​—Beh. 11:9.

¹⁰ Abime si avé Abraham a nga bi? Kalate Zambe a jô na: “[Yéhôva] a nji ve émien [Abraham] si éte, momo, te ke abime vôme ya tele abo dé: ve a nga tiñeti na a ye ve nye si éte, je aye bo énjé, a bon a ye biaé, éyoñe te a  ngenan te mon.” (Mam. 7:5) Ngaka’a éte é nga tôébane mvuse mimbu 430, éyoñe mvoñe bôte jé, é nga bo ngumba ayoñ é mbe na, ja ye nyoñe si ya ntiñetan.​—Nk. 12:40-42; Beg. 3:17.

11. Amu jé Abraham a nga yange a mevak, bibotane bivé a ye bi amu ôjibi wé?

¹¹ Abraham a nga yange a mevak, amu na, ôjibi wé ô mbe ô tii mbunan a mbe a bili be Yéhôva. (Lañe’e Behébreu 11:8-12.) Abraham a mbe meva’a ya yange, to’o a nji mane yen ane bengaka’a bese Yéhôva a nga bo nye ba tôéban. Ve tame ve’ele simesan abime mevak Abraham a ye bi, éyoñ a ye wômô a nyiñe paradis. A ye bo fe’e ne vema, éyoñ a ye yeme na, Kalate Zambe a nga kobô ajô dé, a nda bôte jé. * Tame simesan avak Abraham a ye wôk éyoñ a ye yeme na, mvoñe Yéhôva a nga ka’ale é nga so a zene jé! Teke bisô na, a ye yeme na, a nga bo fek, amu a nga yange.

12, 13. Amu jé Joseph a nga yiane bi fulu ôjibi, mbamba été nsisime mbé a nga bi?

¹² Joseph, éndil Abraham, nye fe a nga yange a ôjibi. A nga tôbane bikotekote bi mam. Bobenyañe bé be nga kuane nye ane ôlo, éyoñ a mbe a bili mimbu 17. Mvuse ya valé, be nga bôté nye ajô na, a nga kômbô jô’ôbô a minga masa wé a ngul, ane be nga wua nye mimbôk. (Met. 39:11-20; Bs. 105:17, 18) Joseph a mbe zôsô, ve, e mbe e yené’é ve ane minjuk a nga tôbane mie, mi mbe mi dañe’e bibotan a mbe a bili. Mvuse mimbu 13, ényiñe jé é nga tyendé ane nkabeke dis. Be nga vaa nye mimbôk, a ve nye beta éto. A nga bo môte baa y’Égypte.​—Met. 41:14, 37-43; Mam. 7:9, 10.

¹³ Ye bikotekote bi mam bi nga kui ényiñe Joseph, bi nga ve nye nlem ayô? Ye ndi nlem a mbe a bili be Yéhôva é nga tek? Momo. Jé é nga volô Joseph na a yange a ôjibi? Mbunan a mbe a bili be Yéhôva. A nga yen ane Yéhôva a volô nye. Tame yen aval a nga yalane bobenyañe bé: “Te koane woñ: ye ma me nto éjiane Zambe? Mfa’a wônan, mi nga bôndé fe’e ya bo me abé; ve Zambe a nga bôndé fe’e na, jam ete e su’ulan mvaé, amu a ye nyii bôt abui be bo te wu, ane be ne môse wu.” (Met. 50:19, 20) Joseph a nga su’ulane yeme na, a nga bo fek, amu a nga yeme yange.

14, 15. (a) Aval avé ôjibi David ô ne beta jam? (b) Jé é nga volô David na a yange a ôjibi?

¹⁴ Njô bôte David fe, a nga tôban abui bikotekote bi mam. Akusa bo na, Yéhôva a nga tobe nye ane njô bôte ya Israël, David a nga yiane beta yange bebé mimbu 15 ôsusua na, a bo njôô ya ayoñe Juda. (2 Sa. 2:3, 4) Mimbu mise a mbe a yange’e mi, mbia Njô bôte Saül a mbe a kômbô’ô wôé nye. * Jam ete e nga bo na, David a ke a sobô minlame mife, a mimbas mekok. To’o éyoñe Saül a nga su’ulane wu bita, David a nga yiane beta yange mimbu zangbwal a mvuk na, a bo njôô ya ayoñ Israël ese.​—2 Sa. 5:4, 5.

¹⁵ Amu jé David a nga yange a mevak? A nga sili biyoñe binyine kalate Besam na: “A kui éyoñ évé?” Émien a yalane na: “Ve me tabeya [nye’an ô ne  mbane wôé] mebun; nleme wom w’aye va’ amu nyiane wôé. M’aye yia Yéhôva bia, amu a boya me abui mvaé.” (Bs. 13:5, 6) David a mbe a to ndi a nye’ane Yéhôva ô ne mban. A nga yange na Yéhôva a nyii nye, a mbe fe a fasek avale Yéhôva a ye botane nye. David a nga su’ulane yeme na, a nga bo fek, amu a nga yeme yange.

16, 17. Aval avé Yéhôva Zambe ba Yésus Krist, ba liti bia mbamba éve’ela mfa’a ya yange a mevak?

¹⁶ Mbôle Yéhôva a ne ôjibi, a vo’o jô bia na, bi bo jam émien a vo’o bo a mevak. A nga ve bia mbamba éve’ela ya tôñ, mfa’a ya yange a mevak. (Lañe’e 2 Pierre 3:9.) Yéhôva a yangeya dene mimbu betoyini na, beta ajô a nga taté afup Éden a kômba’an avale da yian. A “[ke ôsu] a yange” akekui éyoñ éyôlé jé, ja ye bo mfuban éyoñe jia ya biyoñe bise. Bibotane bia ye so valé, bia ye bo ne vôô nat, asu bôte ‘ba ke ôsu a yange nye.’​—És. 30:18.

¹⁷ Yésus fe a nga yange a mevak. A nga dañe meve’ele a nga tôbane me si va, a kele fe liti Ésa wé tañe ya ényiñe jé mbu 33 ya É.J. A nga yange akekui mbu 1914, asu ya na, a taté na a jôé. (Mam. 2:33-35; Beh. 10:12, 13) A ye ke ôsu a yange akekui memane ya éjôé ya toyini mimbu, éyoñ a ye mane jiane besiñe bé bese. (1 Bec. 15:25) Abui éyoñ e ne fo’o lôt, ve bi ne tabe ndi na, bia ye su’ulane yeme na, bi nga bo fek, amu bi nga yeme yange.

18, 19. Jé ja ye volô bia na bi yange a mevak?

¹⁸ Teke bisô na, môt ase ya be bia, a yiane yange a mevak, asu ya na, a liti fulu ôjibi. Ve jé ja ye volô bia na bi yange a mevak? E sili Yéhôva mbamba nsisime wé. Te vuane na, fulu ôjibi é ne ngabe jia ya ébuma ya nsisim. (Beép. 3:16; 6:18; 1 Bet. 5:17-19) Ye’ela’ane Yéhôva a volô wo na, ô yange a ôjibi ôse.

¹⁹ Te vuane fe jam e nga volô Abraham, Joseph, a David na be yange a ôjibi ôse, akekui éyoñe Yéhôva a nga tôé bengaka’a bé mfa’a wop. Mbunane wop, a ndi nleme be mbe be bili na, Yéhôva a ye volô be, mbie bi nga volô be. Be nji dañe simesane ve bebien, nge jeñe mvo’é jap. Éyoñe bia yene mbamba be mam be nga kui be, bia yene na, bia fe bia yiane yange a mevak.

20. Ntyi’an ôvé môt ase ya be bia a yiane nyoñ?

²⁰ Nde, ja’a bia tôbane minjuk a bitibila’a den, bi ne ntyi’ane ya yange Yéhôva a mevak. E ne été na, biyoñe biziñ, bi ne yôn a sili na: ‘A Yéhôva, a kui éyoñ évé?’ (És. 6:11, Mfefé Nkôñelan) Ve, a ngule ya mbamba nsisim, môt ase ya be bia, a ne ntyi’ane ya jô avale Jérémie a nga jô na: “Yéhôva a ne ngape jam . . . ajô te m’aye [yange nye].”​—Myô. 3:21, 24.