1. Atiñ avé Yésus a nga ve beyé’é bé? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

ALU a mbe na a wu, Yésus a nga ve beyé’é bé ngum atiñ. A nga kôme jô be na: “Aval ane me nga nye’e mia, nalé fe miabebien nye’esan.” Éyoñ éte a nga beté na: “Zene nyô bôte bese ba ye yeme na mi ne beyé’é bam, nge mia nye’esan.”​—Jean 13:34, 35.

2. Amu jé e ne mfi na bi nye’esan?

² Yésus a nga jô na bôte ba ye yemelane beyé’é bé tyi’ibi vengevenge ve nge ba nye’esan aval émien a nga nye’e be. Mejô mé mete me nji fombô ve Bekristene ya ntete mimbu ôsu, ma fombô fe bia den. Ajô ete e ne nya mfii na bi nye’esan, to’o éyoñ nalé a ne bo ayaé.

3. Jé bia zu yen ayé’é di?

³ Mbôle bia be bobejañ bi be’e metyi ya abé, e ne bo ayaé na bi kui na bi kôme nye’esan. Ve to’o nalé, bia yiane bibane na bi vu Yésus. Ayé’é di bia zu yen avale nye’an ô ne volô bia na bi bo bôte ba yeme tôñesa’ane mvo’é, na bi sa’ale fulu ôbangam, a na bi bo anyep. Nté wo zu yé’é nlô ajô wu, sili’i womiene na: ‘Jé bive’ane bi bobejañe be nga ke ôsu a nye’esan akusa bo minjuk bia ye’ele ma?’

4. Matthieu 5:23, 24 a liti na amu jé bia yiane tôñesane mvo’é a mojañ a wô’ô bia ôlun?

⁴ Yésus a nga liti bia mfi ya tôñesane mvo’é éyoñe mojañ éziñ a wô’ô bia ôlun. (Lañe’e Matthieu 5: 23, 24.) A nga liti na, nge bia kômbô ve Yéhôva nlem avak, bia yiane ba’ale mbamba élat a bôte bevok. Yéhôva a wô’ô mvaé éyoñ a yene bi va’a ngule ya nyiñe mvo’é a bobejañ. A vo’o kañese ékaña’a bia ve nye nge bia ba’ale bobejañ ôviti’i ziñ, a nge bia bene kôm mejô a be.​—1 Jean 4:20.

5. Amu jé Marc a nga yen ayaé ya kôm ajô a monyañ?

⁵ Bi ne yen ayaé ya tôñesane mvo’é. Amu jé? Tame yene jam e nga kui Marc. * Mojañ éziñ a nga so’o nye be bobejañe befe ya akônda a ndamane nye éyôlé. Nde Marc a nga bo aya? A jô na: “Me nji kui na me jôé mamien, me nga wô’ô fo’o mojañ ate mbia ôlun.” Ve mvuse ya valé, Marc a nga jôban mboane wé, ane a nga ke sili monyañe wé njaman a jeñe na a beta lat a nye. Ve mojañ ate a nga bene na be kôm ajô. Ane Marc a nga taté jô émiene na: ‘Amu jé ma ke ma wu wu nju’u na ma kôm ajô a môt a nji bisi mvo’é?’ Ve njome mekônda a nga lebe nye na a bo teke sulu mo si. Nde Marc a nga bo aya?

6. (a) Aval avé Marc a nga tôñesane mvo’é? (b) Aval avé Marc a nga tôñe melebe ya kalate Becolossien 3:13, 14?

⁶ Éyoñ Marc a nga tu’a fas émien, a nga yene na a mbe mebun a na a mbe a nye’e a va’a bôte bevo’o mekua. Ane a nga tyi’i na a zu tyendé mbia fulu ate. (Beco. 3:8, 9, 12) Nde a nga beta ke yene mojañ ate a beta sili nye njaman. A tili tili fe nye ngume kalate a kate’e nye abim avé a yi na ba nye be beta bo bemvôé. A nga bo bo fe nye bone metôm, a lôme’e nye biôm a yeme na a ne nye’e. Ve to’o nalé, mojañ ate a nji jamé nye, a nga ke ôsu a wô’ô Marc ôlun. Akusa bo nalé, Marc a nji  feme monyañe wé, ve a nga ke ôsu a liti nye nye’an, a jamé nye avale Yésus a nga jô. (Lañe’e Becolossien 3:13, 14.) To’o éyoñe bôte bevo’o ba sase ngul ése bia ve na bi tôñesane mvo’é a be, nya nye’an a ye volô bia na bi jamé be, a na bi ke ôsu a ye’elane Yéhôva asu na bia be be bi beta late ngbwa.​—Mt. 18:21, 22; Beg. 6:9.

7. (a) Yésus a nga jô bia na bi bo jé? (b) Nju’u ôvé sita éziñ a nga tôbane wô?

⁷ Yésus a nga jô na bia yiane bo bôte bevok avale bia nye’e be bo’o bia. A nga jô fe na bi nji yiane nye’e ve bôte ba nye’e bia. (Luc 6:31-33) Nde bi tame jô na môt éziñe ya akônda a tyetebe wo. E ne fo’o ayaé na avale jam ete e kui akônda, ve Lara a nga tebe été éte. A jô na: “Sita éziñ a nga taté na a sa’ale ma teke étom. Jam ete e nga ndeñele ma aval e mbe na me nga taté na ma wô’ô nju’u ya ke bisulan.” Ane Lara a nga jô émiene na: ‘Me nji bo nye jôm. Nde fe, bôte bese ya akônda ba yeme na sita ate a ne ntyañ.’

8. Jé Lara a nga bo asu na a tôñesane mvo’é, a jé nkañete wé wo ye’ele bia?

⁸ Lara a nga nyoñe ntyi’ane ya kôm ajô te. Ane a nga ye’elane Yéhôva, a nyoñe fe ntyi’ane ya ke laan a sita ate. Be nga mane kobô ajô, be wubane fe, a beta lat. Mam me beta kôme taté na ma wulu mvo’é. Ve Lara a jô na: “Mvuse ya valé, sita ate ve beta taté na a tyetebe ma.” Lara a nga taté simesane na, nlem ô ne bômbô nye si fo’o ve nge sita nyi a tyendé fulu. Ve a nga su’ulane wô’ô na, susu’a jam a ne bo, é ne na a ke ôsu a liti monyañe wé nye’an a jamé nye. (Beép. 4:32–5:2) Lara a nga beta simesane na nye’an “ô ne te lañesan abé. Wo buti mam mese, wo tabe mam mese ndi nlem, wo jibi mam mese.” (1 Bec. 13:5, 7) Ane jam ete e nga kôlô nye nlem. Ane éyoñ é nga lôt, sita ate a nga su’ulane nyoñe Lara mvo’é. Éyoñe wo  tôñesane mvo’é a bobejañe ya akônda a liti be nye’an, ô ne tu’a tabe ndi na “Zambe ya nye’an a mvo’é a ye tabe be [wo].”​—2 Bec. 13:11.

9. Mam Minlôman 10:34, 35 a liti na bia yiane sa’ale fulu ôbangam amu jé?

⁹ Yéhôva a nji bo ôbangam. (Lañe’e Mam. 10:34, 35.) Éyoñ bia sa’ale fulu ya sal abe, bia liti na bi ne bone bé. Bia tôñe fe atiñe da jô na bi nye’e bôte bevok ane bia nye’e biabebien, a bia bo na akônda e bo nlatan.​—Bero. 12:9, 10; Jc. 2:8, 9.

10-11. Aval avé sita éziñ a nga kui na a dañe fulu ôbangam?

¹⁰ E ne ayaé asu bôte béziñ na be sa’ale fulu ôbangam. Tame yene jam e nga kui sita Ruth. Éyoñ a mbe ésoé, a nga bi ajô a môte ya ayoñ éziñ. Aval avé jam ete e nga ndeñele Ruth? A jô na: “Me mbe me vini’i jôm ése ja tinan a ayoñe bôt ete. Me mbe me futi’i bese ébañe jia, to’o Bengaa ya wôé.” Jé é nga volô Ruth na a tyendé ôsimesan?

¹¹ Ruth a nga yemelane na a yiane sôan ôsimesane wé. A nga lañ ésaé ja boban si éte Annuaire Bengaa be Yéhôva. A jô na: “Me nga taté na ma jeñe na me bi mbamba ôsimesan a lat a bôte ya si éte. Nde me nga yemelane na Bengaa ya si éte fe be ne ayôñ ésaé Yéhôva. Ane me nga tu’a wô’ô na be’e fe be ne bôte ya nda bôte jangane ya si se.” Ane éyoñ é nga lôt, Ruth a nga tu’a wô’ô na a yiane liti be nye’an. A jô na: “Éyoñ ése me mbe me yene’e bobejañ nge ke besita ya si éte, me mbe me va’a ngule ya bo ôsesa a be. Me mbe me laan a be, a jeñe na me tu’a yeme be.” Mboan ôte ô nga wume bibuma bivé? Ruth a jô na: “Me nga su’ulane taté na ma nye’e bôte ya ayoñ ete.”

12. Nju’u ôvé Sarah a nga tôbane wô?

¹² Bôte beziñ be ne bo ôbangam bebien teke yem. Sarah a mbe a simesa’ane na a nji bo ôbangam amu a nji be a bili ajô a nyul ékôbe môt, nge a nkôñ ényiñe wé, nge ke a abim mimbe’e a be’e akôñda. Ve a meme na: “Me nga su’ulane yemelane na me mbe fo’o fe ôbangam.” Amu jé a jô nalé? Sarah a nga yaé nda bôte beyeme mam, ajô ete a mbe a nye’e a yeñe’e ve a bôte be nga kôme bo sikôlô. Môs éziñ a nga jô mvôé jé éziñe na: “Ma wulu ve a bobejañe be nga bo sikôlô. Ma wô’ô bedimi mame njuk.” Sarah a mbe a yiane tyendé fulu éte. Ve a mbe ve bo de aya?

13. Jé bia yé’é éyoñ bia yen avale Sarah a nga tyendé ôsimesane wé?

¹³ Njome mekônda a nga volô Sarah na a tu’a fas émien. Sarah a jô na: “A nga taté se’e ma amu me ne ayôñ ésaé nkañete, amu ma ve mbamba biyalane bisulan, a amu ma yeme Bible édo’o ñyeman. Ve a nga jô fe ma na ñyemane wo tu’a beta bo mfi éyoñe bia jeñe fe na bi bi mefulu ane éjote nyul, nkoon éngôngol, a nge bia dañe ki minné miangan.” Mejô mete me nga nambe Sarah. A jô na: “Me nga tu’a wô’ô na jame da dañe mfi e ne na bi bo mbamba nlem a na bi nye’e bôt.” Ane a nga taté na a yene bobejañe ya akônda aval afe. A jô na: “Me nga jeñe na me yemelane mefulu ma bo na Yéhôva a nye’e be abui.” Bia ki? Bi nji yiane  ve’ele simesane na bia dañe bôte bevok fo’o amu bia jô na bia yeme sikôlô! Nge bia nye’e bobejañe ya si se a nlem ôse, bia ye sa’ale fulu ôbangam.​—1 P. 2:17.

14. Kalate Behébreu 13:16 a liti na Yéhôva a wô’ô aya éyoñ bia liti bobejañ fulu anyep?

¹⁴ Yéhôva a yi na bi bo anyep. (Lañe’e Behébreu 13:16.) A yene fulu anyep ane ngabe ya nya ékaña’a, e dañe dañ éyoñ da sili na bi volô bingôngol bi bôt. (Jc. 1:27; 2:14-17) Jôm ete nje Bible a jô bia na: “Tôñan anyep.” (Bero. 12:13) Éyoñ bi ne anyep, bia liti bobejañe na bia nyoñe ngab a be, na bia nye’e be, a na bia yi na be bo bemvôé bangan. Yéhôva a nye’e éyoñ bia lôt éyoñ a bobejañ, éyoñ bia ve be mone jôme ya di nge nyu. (1 P. 4:8-10) Ve mam méziñe me ne bo na bi kate kôme bo anyep.

15-16. (a) Jé é ne bo na môt a koo woñe ya bo anyep? (b) Aval avé Édith a nga tyendé ôsimesane wé a lat a fulu anyep?

¹⁵ Été môt a tele é ne bo na a koo woñe ya bo anyep. Édith a ne nkuse minga. Ôsusua na a bo Ngaa, a mbe a dañe nye’e a too étam. Ajô te a mbe a simesa’ane na fulu anyep é ne asu mingum mi bôt.

¹⁶ Édith a nga tyendé ñyenane mame wé éyoñ a nga bo Ngaa Yéhôva. A nga tyi’i na a zu bo anyep. A jô na: “Éyoñ be mbe be lôñe’ Aba Éjôé dangan, mvendé ya akônda é nga kate ma na mojañ éziñ ba ngal ba zu asu ésaé melôñ, ane a nga sili ma nge me ne ve be éjô’ôba tañe sondô ébaé. Me nga simesan avale Yéhôva a nga botane nkuse minga ya Sarepta.” (1 Bb. 17:12-16) Ane Édith a nga kañese ve be éjô’ôba. Ye a nga bi fo’o bibotan? A jô na: “Be nji beta bo sondô ébaé ve ngon ébaé. Ane bi nga  mane bo bemvôé.” Édith a nga bi fe mbamba bemvôé befe akônda. Den a nto nkpwa’a mefan, a ne meva’a ya bañete bobejañe ba be nye ba kañete na be zu nyoñe mone jôme ya bane nleme nda jé. A jô na: “Éyoñ môt a ve, a wô’ô ényiñe mvaé. A nya ajôô a ne na jam ete da soo nye abui bibotan.” ​—Beh. 13:1, 2.

17. Jé Luc ba ngal be nga yemelan?

¹⁷ Éko éziñ bi nga liti bôte bevok fulu anyep abim éziñ, ve ye bi ne tu’a bo de? Luc ba ngal be ne anyep. Be bili fulu ya bañete bebiaé bap, bivuvumane biap, bemvôé bap, a njome mekônda ba ngal. Ve Luc a jô na: “Bi nga yemelane na bia dañe bañete ve bôte bia be be bi bili ngul élat.” Jé Luc ba ngal be nga bo asu na be dañe liti fulu anyep?

18. Aval avé Luc ba ngal be nga tu’a liti fulu anyep?

¹⁸ Luc ba ngal be nga tyendé éyoñ be nga fase mejô me Yésus ma: “Nge mia nye’e bôt ba nye’e mia, za mvaé mia ye yen?” (Mt. 5:45-47) Be nga yemelane na ba yiane vu Yéhôva, nnye ate a bo bôte bese anyep. Ane be nga tyi’i na ba zu bañete bôte be ngenane teke tame bañete. Luc a jô na: “Bia bese bia bu’ubane mbamba biyoñe bite. Môt ase a bi ngule nyul a fane ya lôñe nyô mbok.”

19. Aval avé bi ne liti na bi ne beyé’é be Yésus, a ntyi’an ôvé wo nyoñ?

¹⁹ Bi maneya yene na asu na bi tu’a liti bôte bevo’o nye’an bia yiane tôñesa’ane mvo’é, bia yiane sa’ale fulu ôbangam, a bi fulu anyep. Bia yiane vaa mon évini ase a ne so bia nlem, a nye’e bobejañ bese a nlem ôse, éyoñ ése. Nge wo bo de, wo ye liti na ô ne nya ñyé’é Yésus.​—Jean 13:17, 35.