Jogo ɲumanw ye taamacogow ye i yɛrɛ b’a sugandi ka tugu minnu kɔ. Misali la, yala i bɛ i jija ka kɛ mɔgɔ laadiri ye ko bɛɛ la wa? O la, siga t’a la ko i b’a ɲini ka o jogo don i denw fana la.

Kokɛcogo ɲumanw fana bɛ sɔrɔ jogo ɲumanw na. Misali la, kokɛcogo ɲumanw bɛ mɔgɔ min na, baara kɛli ka di o tigi ye, a tɛ mɔgɔ bɔ mɔgɔ la wa a bɛ tɔw bonya—olu ye jogow ye minnu ta ka di denmisɛnninya kɔnɔna na.

BIBULU SARIYAKOLO: “Denmisɛn ka kan ka sira min taama, i ka a kalan o la, hali ni a kɔrɔla, a tɛna o bila.”—Ntalenw 22:6

Jogo ɲumanw nafa ka bon bawo masinimafɛnw bɛ se ka denmisɛnninw kunnatiɲɛ. “Hakilina juguw bɛ se ka sɔrɔ masinimafɛn sugu bɛɛ kan ani waati bɛɛ la,” denba dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko karyn. “I den sigilen bɛ se ka kɛ i kɛrɛfɛ k’a sɔrɔ a bɛ ka fɛn dɔ lajɛ a ka masinimafɛn kan min ma ɲi!”

BIBULU SARIYAKOLO: “Mɔgɔ mɔlenw . . . hakili sera ka ko ɲuman ni ko jugu faranfasi, k’a masɔrɔ u delila o la.”—Heburuw 5:14.

Kokɛcogo ɲumanw fana nafa ka bon. O kɔrɔ ye ka to ka bonyali kumaw fɔ i n’a fɔ “ɲɛ n’ma” walima “i ni ce” ani ka an janto tɔw la—o min ye jogo ye min yeli man ca bilen bawo mɔgɔw ka telin ka u sinsin u ka masinimafɛnw de kan ka tɛmɛn u mɔgɔɲɔgɔnw kan.

BIBULU SARIYAKOLO: “Aw b’a fɛ mɔgɔw ka ko min kɛ aw ye, aw ka o ɲɔgɔn kɛ u ye.”—Luka 6:31.

E fɛ jogo ɲumanw ye min ye, i denw ladɔnniya olu la. Misali la, ɲininiw y’a jira ko ni a ɲɛfɔra funankɛninw ye ka jɛya ko cɛnimusoya ye ko jugu ye sani furu ka kɛ, u ka telin ka u yɛrɛ tanga o ma.

LAADILIKAN: Kuma ko kɛlɛn dɔ kan walasa ka baro kɛ ni i den ye jogo ɲumanya kan. Misali la, ni kunnafonniw y’a fɔ ko dɔ ye mɔgɔ faga kɛ, i bɛ se k’a fɔ ko: “Eeh dusubɔ bɛ mɔgɔ bila ko caman na dɛ! E yɛrɛ ɲɛ na, mun de bɛ mɔgɔw bila ka nin ko sugu kɛ?”

“A ka gɛlɛn denmisɛnninw bolo kosɛbɛ ka sugandili kɛ ko ɲuman ni ko jugu ni ɲɔgɔn cɛ ni u t’a dɔn yɛrɛ min ye ko ɲuman ye ani min ye ko jugu ye.”—Brandon.

I den kalan kow kɛcogo ɲuman na. Hali denmisɛnnin fitiniw bɛ se k’u dege “ɲɛ n’ma” ani “i ni ce” fɔli la ani ka mɔgɔw bonya. “Ni denmisɛnninw y’a ye k’u mankan ka u yɛrɛ kelen jate nka ko u ka kan ka mɔgɔ tɔw fana jate i n’a fɔ u ka denbaya, ekɔliso mɔgɔw walima sigida mɔgɔw, a bɛ nɔgɔya u bolo ka ɲumanya walew kɛ minnu bɛ bɛɛ nafa,” gafe dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Parenting Without Borders.

LAADILIKAN: To ka sokɔnɔbaaraw di i den ma, walasa a k’a faamu ko a nafa ka bon ka baara kɛ tɔw ye.

“Ni an den tora ka sokɔnɔbaaraw kɛ, kow tɛna gɛlɛya a bolo ni a taara a yɛrɛ ka so. Ka a jɔyɔrɔw dafa, o bɛ kɛ kow ye a degera minnu na ka ban.”—Tara.