1-3. Mɔgɔw bɛ ɲininkali jumɛnw kɛ saya ko la? Diinɛw bɛ jaabi jumɛnw di o ɲininkaliw la?

A BƐ san ba caman bɔ sisan ko mɔgɔw bɛ ka miiri o ɲininkaliw la. Ɲininkali nafamaw don. An mana kɛ mɔgɔ o mɔgɔ ye, an sigiyɔrɔ mana kɛ fan o fan ye, o ɲininkaliw jaabi bɛ an bɛɛ de kun kan.

² Yesu Krisita ka kunmabɔ saraka ye ɲɛnamaya banbali sira dayɛlɛ an ye cogo min na, an y’o ye tilayɔrɔba tɛmɛnen na. An y’a kalan fana ko Bibulu ka kirayakuma b’a jira ko waati bɛna kɛ “saya tɛna kɛ tun”. ( Jirali 21:4) Nka, sani o waati ka se, an bɛɛ bɛ sa. Masakɛ hakilitigi Solomani y’a fɔ ko “Mɔgɔ ɲɛnamaw kɔni b’a dɔn ko u bɛ sa.” (Waajulikɛla 9:5) An bɛɛ b’a ɲini ka si jan sɔrɔ, n’a bɛ se ka kɛ. O bɛɛ n’a ta, an b’an yɛrɛ ɲininka ko: Mun b’an sɔrɔ n’an sara?

³ N’an diyanyemɔgɔw banna, an bɛ u su kasi. Laala, an b’an yɛrɛ ɲininka ko: ‘U kɛra cogo di? Yala u bɛ ka tɔɔrɔ wa? Yala u bɛ ka an kɔlɔsi wa? Yala an bɛ se k’u dɛmɛ wa? Yala an bɛna u ye tuguni don dɔ wa?’ Diinɛ minnu bɛ diɲɛ kɔnɔ, olu bɛ jaabi minnu di o ɲininkaliw la, o jaabiw tɛ kelen ye. Diinɛ dɔw la, mɔgɔw b’a fɔ ko n’i ye koɲuman kɛ i ka diɲɛlatigɛ kɔnɔ, n’i sara tuma min na, i bɛ taa sankolo la. Nka n’i ye kojugu kɛ, n’i sara, i bɛna jeni yɔrɔ dɔ la i bɛna tɔɔrɔ kosɛbɛ yɔrɔ min na. Diinɛ dɔ wɛrɛw la, mɔgɔw b’a fɔ ko n’i sara i bɛ taa hakilimaaw ka yɔrɔ la i bɛnbaw fɛ. Diinɛ dɔw fana b’a fɔ ko ni  mɔgɔ sara a bɛ taa dugu jukɔrɔ walisa kiri ka tigɛ a kan. O kɔfɛ, a hakili bɛ bange kokura farikolo dɔ wɛrɛ la. A bɛ taa a fɛ a ka ɲɛnamaya la o cogo la.

4. Ka ɲɛsin saya ko ma, kalansira koloma kelen de bɛ diinɛ caman na. O kalansira ye jumɛn ye?

⁴ Kuma koloma kelen de bɛ o diinɛ kelen-kelen bɛɛ lajɛlen na. O ye ko ni mɔgɔ sara, farikolo yɔrɔ dɔ bɛ yen min tɛ sa. Kabini fɔlɔ-fɔlɔ fo ka n’a bila bi la, diinɛ caman b’a fɔ ko cogo dɔ la an bɛ balo kudayi, ko an bɛ taa a fɛ ka yeli kɛ, ka mɛnni kɛ ani ka miiri. Yala o bɛ se ka kɛ wa? E k’a lajɛ, an kunkolosɛmɛ dɔrɔn ka baara de b’a to an bɛ se ka fɛn mɛn, ka fɛn ye ani ka miiri fɛn na. Nka, n’an sara, an kunkolosɛmɛ ka baara bɛ jɔ. Ni kunkolosɛmɛ tɛ, an tɛ se tuguni ka foyi mara an kɔnɔ, ka yeli kɛ, ka mɛnni kɛ, walima ka an hakili jigi foyi la.

5, 6. Bibulu bɛ mun de fɔ mɔgɔ salen cogoya kan?

⁵ Fɛn min bɛ mɔgɔ sɔrɔ tigitigi n’a sara, o tɛ ko dogolen ye Jehova bolo, ale min ye kunkolosɛmɛ da. A bɛ tiɲɛ dɔn. A ka Kuma kɔnɔ, n’o ye Bibulu ye, a y’a ɲɛfɔ suw cogoya ye min ye. Bibulu bɛ min fɔ a jɛlen don. A b’a fɔ ko: Ni mɔgɔ sara, a tɛ yen tun. Saya ni ɲɛnamaya kɔdonnen don ɲɔgɔn na. Mɔgɔ salen tɛ yeli kɛ, a tɛ mɛnni kɛ, a tɛ miiri fana. N’an farikolo sara, an yɔrɔ si tɛ to min ma sa. Ni walima hakili * tɛ an na min tɛ se ka sa.

⁶ Solomani kɛlen kɔfɛ k’a kɔlɔsi ko ɲɛnamaw de b’a dɔn ko u na sa, a y’a sɛbɛn ko: “Mɔgɔ salenw tɛ foyi dɔn.” A ye fɛn wɛrɛ fɔ ka fara o kuma koloma kan min ye tiɲɛ ye. A y’a jira ko mɔgɔ min sara, o tɛ se ka mɔgɔ kanu walima ka mɔgɔ koniya. A ko “baara wala miirili wala hakilitigiya wala dɔnniya tɛ lahara [“kaburu kɔnɔ,” NW].” (Anw de ye daɲɛ sɛbɛn k’a jɛgɛn; Waajulikɛla 9:5, 6, 10) Zaburu 146:4 fana b’a fɔ ko  ni mɔgɔ sara, “a ka miirili kow bɛ ban.” An ye nimafɛn sataw de ye. An tɛ ɲɛnamaya la bilen , an farikolo salen kɔfɛ. An ka ɲɛnamaya bɛ i ko busi tamɛnɛ. Ni an ye busi faga, a tamɛnɛ tɛ taa yɔrɔ si la. A tɛ yen tun, a sara, wa o y’a bannen ye.

7. Yesu ye saya ni mun suma ɲɔgɔn na?

⁷ Yesu Krisita kumana mɔgɔ salen cogoya kan. A kumana o kan Lazarɛ ko la, a dɔnbaga sɛbɛ dɔ nka min tun banna. Yesu y’a fɔ a ka kalandenw ye ko: “An terikɛ Lazarɛ sunɔgɔra.” A tun bɛ a ka kalandenw kɔnɔ ko Yesu tun b’a fɛ k’a fɔ ko Lazarɛ bɛ sunɔgɔ la walisa a ka se ka kɛnɛya ka bɔ a ka bana la. Nka, Yesu tun t’a fɛ ka o fɔ. Yesu y’a ɲɛfɔ u ye ko: “Lazarɛ sara.” (Yuhana 11:11-14) A kɔlɔsi ko Yesu ka kuma kɔnɔna na, a ye saya sanga sunɔgɔ ni lafiya ma. Lazarɛ tun tɛ sankolo la. A tun tɛ jahanama tasuma kalamanba dɔ la fana. Lazarɛ tun ma taa mɛlɛkɛw walima a bɛnbaw nɔ fɛ u ka yɔrɔ la. A ma segin ɲɛnamaya la kokura i ko hadamaden wɛrɛ. Lazarɛ salen tun bɛ k’a lafiya, i n’a fɔ ni mɔgɔ bɛ k’a lafiya cogo min na sunɔgɔba dɔ kɔnɔna na, nka a tɛ sugo min na. Bibulu tɛmɛsira wɛrɛw bɛ saya ni sunɔgɔ suma ɲɔgɔn na. Misali la, tuma min na Etiɛni bonna ni kabakurun ye ka faga, Bibulu b’a fɔ ko “a sunɔgɔra.” (Kɛwalew 7:60, BS) O cogo kelen na, ciden Paul y’a sɛbɛn a ka waati mɔgɔ dɔw ko la, ko u “sunɔgɔra.”—1 Kɔrɛntekaw 15:6.

8. An b’a dɔn cogo jumɛn na ko Ala sogonata tun tɛ hadamadenw ka sa?

⁸ A daminɛ na, yala Ala sagonata tun ye ko mɔgɔw ka sa wa? Cogoya si la. Jehova tun ye hadamadenw da walisa u ka ɲɛnamaya kɛ kudayi dugukolo kan. I ko an y’a kalan kaban  nin gafe kɔnɔ cogo min na, Ala ye cɛ fɔlɔ ni muso fɔlɔ bila alijinɛ dakabana dɔ kɔnɔ. A tun ye kɛnɛya dafalen di u ma. Jehova tun ye ɲuman dɔrɔn de ŋaniya u ye. Bangebaga minnu bɛ u denw kanu, yali olu dɔ la kelen b’a fɛ u denw ka kɔrɔ, ka sɛgɛn ani ka saya dɔn wa? Ayi. Jehova tun bɛ a denw kanu. A tun b’a fɛ u ka hɛrɛ banbali sɔrɔ dugukolo kan. Bibulu b’a fɔ hadamadenw ko la ko: “A [Jehova] ye badaa miirili kɛ mɔgɔ dusukun na.” (Waajulikɛla 3:11) Ala ye an da ka ɲɛnamaya  banbali nege don an na. A ye fɛɛrɛw tigɛ fana walisa ka o nege wasa.

9. Jehova tun ye ci jumɛn fɔ Hadama ye, n’o tun bɛ dan sigi a ka ko kɛtaw la? Mun na a tun man gɛlɛn ka tugu o ci fɔlen na?

⁹ N’a bɛ o cogo la, mun na hadamadenw dun bɛ sa? Walisa ka o jaabi sɔrɔ, fo an k’a lajɛ ko min kɛra tuma min na cɛ kelen ni muso kelen dɔrɔn tun bɛ dugukolo kan. Bibulu b’a fɔ ko: “Jiri o jiri cɛ ka ɲi, ni dumuni bɛ sɔrɔ a la, Matigi Ala ye olu sifa bɛɛ falen ka bɔ duguma.” (Jenɛse 2:9) Nka, Jehova tun ye dan dɔ sigi o jiriw ko la. Jehova y’a fɔ Hadama ye ko: I “bɛ se ka nakɔtu la jiridenw bɛɛ dun, nka i kana ko ɲuman ni ko jugu dɔnniya jiriden dun. Ni i ye o den dun don min na, i na sa dɛ.” (Jenɛse 2:16, 17) A tun man gɛlɛn ka tugu o ci fɔlen na. Jiri caman wɛrɛw tun bɛ yen Hadama ni Hawa tun bɛ se ka minnu denw dun. Nka, ci fɔlen tun bɛ cogo kɛrɛnkɛrɛnnen di Hadama ni Hawa ma u k’a jira ko u tun bɛ Ala waleɲumandɔn, Ale min ye fɛn bɛɛ di u ma, ɲɛnamaya dafalen sen b’a la. Ni u tun tugura Ala ka ci fɔlen na, u tun bɛna a jira ko Ala min ye u Fa ye sankolo la, u bɛ bonya da a ka kuntigiya kan, ani ko a bɛ u ɲɛminɛ ni kanuya ye cogo min na, u bɛ sɔn o ma.

10, 11. (a) Cɛ fɔlɔ ni muso fɔlɔ ye Ala kan bila cogo jumɛn na? (b) Mun na Hadama ni Hawa ka kanbilali tun ye kojuguba de ye?

¹⁰ Nka, dusukasiko don ko cɛ fɔlɔ ni muso fɔlɔ y’a latigɛ ka Jehova kan bila. Sitanɛ ye sa dɔ kɛ baarakɛminɛn ye, ka Hawa ɲininka ko: “Tiɲɛ la, Ala y’a fɔ ko aw kana nakɔtu la jiridenw bɛɛ dun wa?” Hawa y’a jaabi ko: “An bɛ se ka nakɔtu la jiridenw bɛɛ dun. Nka jiri min bɛ nakɔtu cɛmancɛ la, Ala ko an kana o den dun, an kana maga o la. N’o kɛra, an na sa.”—Jenɛse 3:1-3.

¹¹ Sitanɛ ko: “Aw tɛna sa dɛ. Ala y’a dɔn ko ni aw ye o jiriden dun don min na, aw ɲɛw na yɛlɛ, aw na kɛ i ko Ala, ka ko ɲuman ni ko jugu dɔn.” (Jenɛse 3:4, 5). Sitanɛ tun bɛ min fɛ,  o ye ko Hawa ka da a la ko ni a ye o jiriden dun, a bɛna nafa sɔrɔ o la. Sitanɛ ka fɔ la, fɛn min ka ɲi ani fɛn min man ɲi, Hawa tun bɛ se k’o latigɛ a yɛrɛ ye. Fɛn min fana tun ka di a ye, a tun bɛ se k’o kɛ. Sitanɛ y’a da Jehova la fana ko Jehova ye nkalon tigɛ tuma min na a kumana kow kan minnu bɛna Hadama ni Hawa sɔrɔ, ni u ye jiriden dun. Hawa dara Sitanɛ la. O la sa, a ye jiriden dɔ kari, k’a dun. A tilala ka o dɔ di a cɛ ma, o fana y’a dun. Hadama ni Hawa ma wale kɛ kodɔnbaliya kɔnɔ. U tun b’a dɔn tigitigi ko Ala ko u kana ko min kɛ, u tun bɛ ka o ko de kɛ. O kosɔn, Hadama ni Hawa ye jiriden dun tuma min na, u y’a dabɔ a kama tigitigi ka Ala ka ci fɔlen kɛlɛ. O ci fɔlen dun tun ka nɔgɔn. A tun tilennen bɛ fana. O kɛwale fɛ, u ye u Fa mafiɲɛya min bɛ sankolo la. U ma a  ka kuntigiya jate fana. K’an Dabaga ɲuman mafiɲɛya o cogo sugu la, o dun tɛ se ka yafa.

12. Tuma min na Hadama ni Hawa ye sira ta min bɛ Jehova kɛlɛ, o ye min kɛ Jehova la, mun bɛ se k’an dɛmɛ k’o faamu?

¹² An ka misali dɔ ta. A ka kɛ ko i ye i denkɛ walima i denmuso lamɔ, k’a ladon ka ɲɛ. Kɔfɛ, a tilala ka i kan bila cogo la min b’a jira ko a tɛ bonya si da i kan, walima ko kanuya si t’a la ka ɲɛsin i ma. Yala o tɛna i dusu kasi kosɛbɛ wa? Jehova dusu kasira kosɛbɛ cogo min na tuma min na Hadama ni Hawa fila bɛɛ ye sira ta min y’a kɛlɛ, e ka miiri o la.

13. Jehova y’a fɔ ko mun tun bɛna Hadama sɔrɔ n’a sara? O kɔrɔ ye mun ye?

¹³ Ikomi Hadama ni Hawa ye Jehova kan bila, kun si tun tɛ Jehova bolo bilen ka u to ɲɛnamaya la kudayi. U sara tigitigi i ko Ala tun y’a fɔ u ye cogo min na. Hadama ni Hawa tɛ yen tun. Olu ma taa sigi yɔrɔ si i ko hakilimaaw. An bɛ o dɔn, bawo Jehova kɛlen kɔfɛ ka Hadama ɲininka a k’a ɲɛfɔ mun na a y’a kan bila, Jehova ko: “I . . . [bɛna] kɔsegin dugukolo la . . . katuguni i bɔra o la. I ye buguri ye, i na kɔsegin buguri la.” (Jenɛse 3:19) Ala tun ye Hadama da ni dugukolo buguri ye. (Jenɛse 2:7) O ɲɛ, Hadama tun tɛ yen. O la sa, Ala y’a fɔ tuma min na ko Hadama bɛna kɔsegin buguri la, A tun bɛ k’a jira ko Hadama bɛna kɔsegin ntanya la. Hadama dara ni buguri min ye, ni tun tɛ o la. Hadama tun bɛna segin o cogoya kelen na, ni tun tɛna kɛ a la.

14. Mun na an bɛ sa?

¹⁴ Bi tun bɛ se ka Hadama ni Hawa sɔrɔ ɲɛnamaya la. Nka, u sara bawo u y’a latigɛ ka Ala kan bila, ka jurumu kɛ o cogo la. Kun min na an bɛ sa, o ye ko Hadama y’a ka jurumutɔya ni saya lase a bɔnsɔnw bɛɛ ma. (Romɛkaw 5:12) O jurumu bɛ i ko banajugu min bɛ sɔrɔ ciyɛn ye. Mɔgɔ si tɛ se ka kisi a ma. Saya min kɛra o jurumu kɔ ye, o ye danga de ye an bolo. Saya ye an jugu de ye, an ɲin tɛ. (1 Kɔrɛntekaw 15:26) An bɛ se ka Jehova waleɲumandɔn kosɛbɛ, bawo a ye kunmabɔsara di walisa ka an bɔ o jugu bolo min ka jugu kosɛbɛ.

15. Mun na a bɛ mɔgɔ dusu saalo ka tiɲɛ dɔn saya ko la?

¹⁵ Bibulu bɛ min fɔ mɔgɔ salen cogoya kan, o bɛ mɔgɔ dusu saalo. I ko an y’a ye ka tɛmɛ cogo min na, mɔgɔ salenw tɛ tɔɔrɔ, u tɛ dusukasi dɔn. Kun si t’an bolo ka siran u ɲɛ, bawo u tɛ se ka kojugu kɛ an na. U mago tɛ an ka dɛmɛ na. U tɛ se fana k’an dɛmɛ. An tɛ se ka kuma u fɛ. U tɛ se ka kuma an fɛ. Diinɛ ɲɛmɔgɔ caman b’a fɔ, nka tiɲɛ tɛ, ko olu bɛ se ka mɔgɔ salenw dɛmɛ. Mɔgɔ minnu bɛ da o diinɛ ɲɛmɔgɔw la, u bɛ wari di u ma. Nka, n’an bɛ tiɲɛ dɔn saya ko la, o b’an lakana walisa an kana lafili mɔgɔw fɛ minnu bɛ o nkalon suguw fɔ.

16. Jɔni jɔyɔrɔ bonyana kosɛbɛ diinɛ caman ka kalansiraw la? Cogo jumɛn na?

¹⁶ Bibulu bɛ min fɔ mɔgɔ salenw ko la, yala i ka diinɛ fana bɛ o de fɔ wa? Diinɛ fanba tɛ o fɔ. Mun na? Bawo Sitanɛ jɔyɔrɔ bonyana kosɛbɛ u ka kalansiraw la. Sitanɛ bɛ diinɛ nkalonma kɛ baarakɛminɛn ye walisa ka mɔgɔw bila u ka da a la ko u farikolo salen kɔfɛ, u bɛna taa a fɛ ka ɲɛnamaya kɛ hakililamaaw ka yɔrɔ la. O ye nkalon dɔ de ye, Sitanɛ bɛ min fara nkalon dɔ wɛrɛw kan walisa ka mɔgɔw kunnatiɲɛ k’u bɔ Jehova kɔ. Cogo jumɛn na?

17. K’a fɔ mɔgɔw ye ko Jehova bɛ mɔgɔ tɔɔrɔ jahanama tasuma na kudayi, mun na o bɛ Ala tɔgɔ tiɲɛ?

¹⁷ I ko an y’a ye ka tɛmɛ cogo min na, diinɛ dɔw b’a fɔ ko ni mɔgɔ ye kojugu kɛ a ka diɲɛlatigɛ kɔnɔna na, n’a sara, a bɛ taa jahanama tasuma la, ka to tɔɔrɔ la yen badaa-badaa. O kalansira ye fɛn ye min bɛ Ala tɔgɔ tiɲɛ. Jehova ye kanuya Ala de ye. A tɛna mɔgɔw tɔɔrɔ o cogo la abada. (1 Yuhana 4:8) Ni cɛ dɔ y’a den ɲangi a kɛtɔ k’a den tɛgɛw bila tasuma na, bawo den y’a kan bila, e bɛna mun miiri o cɛ ko la? Yala i bɛna o cɛ bonya wa? Yala o mɔgɔ sugu dɔnni yɛrɛ bɛna diya i ye wa? Cogo si la. A ka ca a la ko o tigi bɛna kɛ i bolo mɔgɔ nijuguba ye. O cogo kelen na, Sitanɛ b’a fɛ an k’a bila an kun na ko Jehova bɛ mɔgɔw tɔɔrɔ tasuma la san miliyari caman kɔnɔ.

18. Bato min bɛ kɛ mɔgɔ salenw ye, o sinsinnen bɛ diinɛw ka kalansira nkalonma jumɛn kan?

 ¹⁸ Sitanɛ ye diinɛ dɔw kɛ baarakɛminɛn ye fana walisa ka mɔgɔw kalan ko ni mɔgɔ sara, a bɛ kɛ hakilimaa ye, ɲɛnamaw ka kan ka min bonya, k’a bato. Ka kɛɲɛ ni o kalansira ye, mɔgɔ minnu sara, olu bɛ se ka kɛ an teriw ye, se bɛ minnu ye kosɛbɛ. Walima u bɛ se ka kɛ an juguw ye, an ka kan ka siran minnu ɲɛ kosɛbɛ. Mɔgɔ caman bɛ da o kalan nkalonma la. U bɛ siran mɔgɔ salenw ɲɛ. O kosɔn, u bɛ u bonya, k’u bato. Nka, Bibulu b’a fɔ ko mɔgɔ salen bɛ sunɔgɔ la, ko an ka kan ka Jehova, Ala sɛbɛ kelenpe de bato, o min ye an Dabaga ni fɛn ɲumanw bɛɛ Dibaga ye.—Jirali 4:11.

19. N’an ye tiɲɛ dɔn mɔgɔ salenw ko la, o b’an dɛmɛ ka Bibulu ka kalansira wɛrɛ min faamu, o ye jumɛn ye?

¹⁹ N’i bɛ tiɲɛ dɔn mɔgɔ salenw ko la, o b’i lakana walisa i kana lafili diinɛw ka kalansira nkalonmaw fɛ. O b’i dɛmɛ fana ka Bibulu ka kalansira wɛrɛw faamu. Misali la, n’i y’a dɔn ko ni mɔgɔ sara a tɛ taa hakilimaaw ka yɔrɔ la, Ala ye layidu min ta ka ɲɛnamaya banbali di mɔgɔw ma alijinɛ kɔnɔ dugukolo kan yan, o bɛ kɛ fɛn ye i bolo min nafa ka bon kosɛbɛ.

20. An bɛna ɲininkali jumɛn jaabi tilayɔrɔba nata kɔnɔ?

²⁰ Mɔgɔ tilennen Job y’a fɔ a mɛnna, ko: “Ni mɔgɔ salen . . . bɛ se ka kunun tun, ne jigi tun na sigi”. (Job 14:14) Yala mɔgɔ min sunɔgɔra saya la, o bɛ se ka segin ɲɛnamaya la kokura wa? Bibulu bɛ min fɔ o ko la, o bɛ an dusu saalo kosɛbɛ. Tilayɔrɔba nata bɛna o ɲɛfɔ.