1-2. Zẹvbe nọ rre ebe Psalm 34:​8, vbe ima khian ya rẹn vbene Jehova maan hẹ?

GIA kha wẹẹ, ọmwa mu evbare ne u ma he re ẹdẹ nuẹn. Uwinhinmwẹ ọghe evbare nii sẹtin ya ruẹ rẹn vbene evbare nii khian gha ye hẹ, u sẹtin nọ rẹn emwi ne a ya le ẹre, u sẹtin vbe nọ emwa ọvbehe deghẹ nene evbare rhiẹnrhiẹn. Sokpan, u ghaa hoo ne u rẹn deghẹ evbare nii gha gu ruẹ re, u ghi tobọ ruẹ danmwẹ ọnrẹn.

² Ma gha sẹtin rẹn vbene Jehova maan hẹ, deghẹ ima na gha tie Baibol kevbe avbe ebe ọghomwa, ma na vbe gha danmwehọ emwa ọvbehe, zẹvbe ne iran ya guan kaẹn afiangbe ne iran he miẹn vbe obọ e Jehova. Sokpan deghẹ ima na tobọ ima danmwẹ umamwẹ ọghe Jehova, ẹre ima khian na gele rẹn vbene Jehova maan hẹ. (Tie Psalm 34:8.) Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, ma hoo ne ima rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia; ma ghaa hoo ne ima musọe, te ima gha rhie obọ hin emwi nibun rre. Egbọre ma ka tie emwi ne Jesu tae, ne ọ na wẹẹ ima gha mu Arriọba Osanobua ye okaro, e Jehova gha kpemehe emwi ne ima gualọ ne ima. Sokpan, egbọre ima ma he wa miẹn vbene eyan na he ya sẹ vbe egbe ima. (Mat 6:33) Vbọrhirhighayehẹ, ma gha mu ẹtin yan emwi ne Jesu tae, ọna gha ru iyobọ ne ima ya fian igho ne ima loo kanmwa, ma ghi vbe mwamwa ẹghẹ ne ima ya winna, ne ima mieke na sẹtin mu aro ye iwinna ikporhu. Ma ghaa ru vberriọ, ma gha bẹghe ẹre wẹẹ e Jehova gele kpemehe emwi ne ima gualọ ne ima. Ẹghẹ nii, ma ghi sẹtin kha wẹẹ, ma danmwẹ umamwẹ ọghe Jehova nẹ.

3. Zẹvbe nọ rre ebe Psalm 16:​1, 2, de emwa ne Jehova ya obọ esi mu?

³ E Jehova “wa maan ne emwa hia,” uhiẹn ya sẹ egbe emwa nẹi gae. (Psm 145:9; Mat 5:45) Sokpan nọ ne emwa ni ya ekhọe hia  gae, iran keghi miẹn afiangbe nibun vbe obọ ẹre. (Tie Psalm 16:​1, 2.) Gia ziro yan emwi eso ne Jehova he ru ne ima.

4. De obọ ne Jehova ya mu emwa ni hoo ne iran sikẹ irẹn?

⁴ Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya rhie emwi ne ima ruẹ re vbe obọ e Jehova ye uyinmwẹ, ma wa miẹn ere vbọ. Vbe igiemwi, vbe ima da suẹn gha ruẹ vbekpa e Jehova, ma na do hoẹmwẹ ọnrẹn; e Jehova keghi ru iyobọ ne ima ya ban uyinmwẹ dan ne ima te guẹ kevbe ne ima ya rhie iziro dan hin ekhọe ima rre. (Kọl 1:21) Ma ghi ya egbe fian ohan ne Jehova nẹ, ma na dinmwiamẹ; ẹre Jehova na ghi ya ekhọe nọ hianrẹn fiangbe ima, ọ na vbe si ma kẹ egbe.​—1 Pit 3:​21, NW.

5. Vbe ima ya miẹn umamwẹ ọghe Jehova hẹ vbe iwinna ikporhu ọghe ima?

⁵ Zẹvbe ne ima ya rhie egbe ye iwinna ikporhu, ma keghi bẹghe vbene Jehova maan hẹ. Ọmwa ne ekhue mu ẹre u khin ra? Deghẹ erriọ nọ, ẹi re uwẹ ọkpa. Egbọre u ke khian Osẹe Jehova, u ma yayi wẹẹ, u gha sẹtin so obọ vbe onurho ọghe ọmwa ne u ma rẹn ẹdẹ, amaiwẹ te u khian kporhu ma rẹn. Sokpan, vbene a guan na, ọni ẹre uwẹ ghi ru nia. Deba ọni, e Jehova vbe ru iyobọ nuẹn nẹ, ne iwinna ikporhu gha gbe ruẹ otiti! Ọ vbe mwẹ odẹ ọvbehe ne Jehova he ya ru iyobọ nuẹn. Vbe igiemwi, ọ ru iyobọ nuẹn ya gbe ibiẹ rrie, vbe ẹghẹ ne ọmwa ya gu ruẹ guan vbe ikporhu vbe odẹ nọ ma khẹke. Ọ vbe ru iyobo nuẹn nẹ ya ye ẹre rre, ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne u gha tie ma ọ yan owa ne ọ hoo ne ọ danmwehọ. Ọ vbe rhie ẹtin nuẹn ne u ye gha kporhu, agharhemiẹn wẹẹ, emwa eso i hoo ne iran danmwehọ.​—Jer 20:​7-9.

6. De vbene imamwaemwi ne ima miẹn vbe obọ e Jehova, ya ye ima rẹn vbene Jehova maan hẹ?

⁶ Odẹ ọvbehe ne ima ya miẹn umamwẹ ọghe Jehova, ọre ne ọ na maa ima vbene a ya kporhu hẹ. (Jọn 6:45) Avbe orhiema ne ima ghee vbe iko ọghomwa na do vbe uwu uzọla, keghi ru iyobọ ne ima ya rẹn vbene a ya kporhu hẹ. Ugbẹnso, ma sẹtin gha si egbe ne ima ya suẹn gha loo obẹlẹ ọgbọn, sokpan ma ghaa loo avbe obẹlẹ na, ma ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ wa biẹ ọmọ esi. Ma gha yo iko kevbe asikoko, a vbe rhie igiọdu ne ima, ne ima gha loo obẹlẹ ughughan ya kporhu. A sẹtin miẹn wẹẹ avbe obẹlẹ na, ma he gu ima egbe ro. Sokpan, ma gha ru vberriọ, te ima kie ẹkpotọ ne Jehova ya fiangbe ima. Gia ziro yan avbe afiangbe ne ima gha miẹn, deghẹ ima na gha loo avbe obẹlẹ ọgbọn na vbene ẹtin ima sẹ. Ma gha vbe ziro yan odẹ eso ne ima khian ya rhie egbe ye iwinna ikporhu sayọ.

7. De afiangbe ne ima khian miẹn, deghẹ ima na rhie egbe ye iwinna ugamwẹ Jehova sayọ?

⁷ Ma ghi do kakabọ sikẹ e Jehova. Gia guan kaẹn igiemwi ọghe ọdiọn ọkpa na tie ẹre Samuel, * ne irẹn vbe ọvbokhan rẹn gba ga vbe Colombia. Te ọdọ vbe amwẹ na wa gha sọyẹnmwẹ iwinna arọndẹ ọghe iran vbe iko ne iran ka gha ye, sokpan iran kegha hoo ne iran ya ru iyobọ ne iko ọvbehe nọ gualọ iyobọ. Rhunmwuda ọni, iran keghi sẹ emwi nibun ni te yẹẹ iran rae. E Samuel khare wẹẹ, “Ma keghi lele ibude nọ rre ebe Matiu 6:​33, ma ma ghi gha dẹlẹ emwi ne ima rẹnrẹn wẹẹ, ọ ma ru ekpataki.” Ọtẹn na ye vbe kha wẹẹ, “Ọ ma zẹdẹ gha khuẹrhẹ, ne ima sẹ owa ima rae. Te a wa bo nene owa vbene ima gualọe yi; owa nii kue khian ọghe ima nẹ, rhunmwuda ma hae igho hia nọ khẹke ne ima hae nẹ.” Iran ghi sẹ eke ne iran khian na ya ga, emwi ne iran zẹ igho yi na do fian kanmwa. Iran na do bẹghe ẹre wẹẹ, a gha ghae igho ne iran te miẹn vbe uki ye ihe ehan, igho ne iran ghi loo ma ghi sẹ obọ ọkpa vbọ. E Samuel khare wẹẹ, “Ma bẹghe vbene Jehova he  ya họn erhunmwu ima kevbe odẹ ne ọ he ya dia ima.” Ọ ye vbe kha wẹẹ. “Ma rẹnrẹn wẹẹ emwi ne ima ru ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova kevbe wẹẹ ọ vbe hoẹmwẹ ima.” U gha sẹtin rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ọghe Jehova sayọ ra? Deghẹ erriọ nọ, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha ya ruẹ sikẹ e Jehova sayọ kevbe wẹẹ, e Jehova i khian sẹ ruẹ rae.​—Psm 18:25.

8. Vbua miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne ọdọ vbe amwẹ ọkpa tae?

⁸ Iwinna ugamwẹ ne ima ru ya ima sọyẹnmwẹ. Gia ghee emwi ne ọdọ vbe amwẹ ọkpa nọ ke Kyrgyzstan rre tae; eni iran ọre, Ivan kevbe Viktoria, arọndẹ ẹre iran khin. Iran ma gha khu emwi ewe khian, ne iran mieke na sẹtin rhie egbe ye iwinna ugamwẹ nọ rhirhi gha khin, vbe na ghee avbe owa ugamwẹ na bọlọ. Ivan khare wẹẹ: “Ma keghi rhie egbe ye iwinna na rhirhi mu ne ima. Ugbẹnso, ma gha wa ke iwinna sẹ owa, egbe ima ghi wa guọghọ, sokpan ma ghi ye gha ghọghọ rhunmwuda, ma rẹnrẹn wẹẹ, iwinna e Jehova ẹre ima ru. Ma wa vbe ghọghọ wẹẹ, ma mwẹ ọse nibun nẹ; ma i khian mianmian ẹghẹ ne ima ya winna kugbe.”​—Mak 10:​29, 30.

9. De emwi ne ọtẹn nokhuo ọkpa ru, ne ọ mieke na rhie egbe ye iwinna ikporhu sayọ, agharhemiẹn wẹẹ ọ ma gha khuẹrhẹ nẹẹn? De afiangbe ne ọ miẹn?

⁹ Te ugamwẹ Jehova ya ima sọyẹnmwẹ, ọ gha khọnrẹn ne ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa. Vbe igiemwi, ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Mirreh vbe West Africa nọ khian ọmaẹn nẹ. Ọdafẹn ọnrẹn i ghi rrọọ; vbe ọ ghi zeki nẹ zẹvbe ọbo ebo, ọ na suẹn iwinna arọndẹ. E Mirreh mwẹ arthritis, rhunmwuda ọni, ọ ghaa kporhu ke owa ya sẹ owa, ẹi sẹtin winna gberra ughaẹdẹ ọkpa. Sokpan ọ gha tota ke uhanhan na waa ebe yi, ọ sẹtin kpẹẹ vbe ikporhu. Ọ mwẹ emwa nibun ne ọ gu ruẹ e Baibol, efoni ẹre ọ ya gu eso ruẹ emwi. Vbọ ya e Mirreh gha hoo ne ọ ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova? Ọ khare wẹẹ, “Ekhọe hia ẹre I wa ya hoẹmwẹ Jehova kevbe Kristi. Erriọ I vbe ya na erhunmwu, ne Jehova ru iyobọ mẹ ya ru vbene ẹtin mwẹ sẹ vbe ugamwẹ ọnrẹn.”​—Mat 22:​36, 37.

10. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Pita 5:​10, NW de afiangbe ne emwa ni rhie egbe ye ugamwẹ e Jehova miẹn?

¹⁰ E Jehova keghi maa ima emwi nibun. E Kenny ne ọ ru iwinna arọndẹ vbe Mauritius, keghi bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova gele maa ima emwi. Vbe ọ ghi miẹn odẹ ẹmwata na, ọ na hẹwẹ vbe university ne ọ te yo, ọ na ghi dinmwiamẹ; vbe iyekẹ ọni, ọ keghi rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia. Ọ wẹẹ, “I wa hia ne I ya egbe taa akhasẹ ighẹ Aizaia, ne ọ khare wẹẹ: ‘I gha yo! Gie mwẹ!’” (Aiz 6:8) E Kenny deba etẹn bọlọ owa ugamwẹ nibun nẹ, ọ vbe winna nẹ vbe ugha izedu. E Kenny khare wẹẹ, “Ẹi re avbiẹ emwi ẹre otu e Jehova he maa mwẹ re, ne I mieke na sẹtin ru iwinna na mu mẹ.” Ẹi wa re emwi nọ dekaan iwinna ọkpa ẹre ọ ruẹ re. Ọ khare wẹẹ, “I na do bẹghe ako eso nọ khẹke ne I winna yan kevbe akpa eso nọ khẹke ne I gha mwẹ, ne I mieke na ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova.” (Tie 1 Pita 5:​10, NW.) Egbọre uwẹ tobọ ruẹ gha vbe sẹtin hia ne u rhie egbe ye ugamwẹ Jehova sayọ, ne ọ mieke na maa ruẹ emwi.

11. De ẹrhiọn ne etẹn ima eso loo ro vbe South Korea, ne iran mieke na sẹtin rhie egbe ye iwinna ikporhu sayọ? De afiangbe ne iran miẹn vbọ? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

¹¹ Uhiẹn, etẹn ni kpẹẹ nẹ vbe ugamwẹ e Jehova ye gualọ adia, vbe iran ghaa loo obẹlẹ ọgbọn ya kporhu. Vbe ẹghẹ ne COVID-19 ya gha yọn, ediọn ni rre iko ọkpa vbe South Korea keghi kha wẹẹ: “Etẹn eso rrọọ ni te roro ẹre wẹẹ, iran i khian sẹtin rhie egbe ye iwinna ikporhu, rhunmwuda egbe nọ ma rhan iran; efoni kevbe ekọmputa ẹre iran ghi ya kporhu nia. Etẹn ima nikhuo eha ni gberra ukpo 80 nẹ, keghi ruẹ vbene a ya loo avbe emadogua na hẹ, te iran ghi vbe loo ẹre ya kporhu vbe ẹghẹ hia.” (Psm 92:​14, 15) U gha hoo ne u rhie egbe ye iwinna ikporhu sayọ ra, ne u mieke na bẹghe vbene Jehova  maan hẹ ra? Gia ziro yan emwi eso ne u gha sẹtin ru, ni gha ru iyobọ nuẹn ya musọe.

12. De emwi ne Jehova wẹẹ irẹn khian ru ne emwa ni mu ẹtin yan irẹn?

¹² Mu ẹtin yan e Jehova. Ọ yan rẹn wẹẹ, irẹn gha fiangbe ima wọrhọwọrhọ deghẹ ima na mu ẹtin yan irẹn, kevbe deghẹ ima na vbe ru vbene ẹtin ima sẹ vbe ugamwẹ ọghẹe. (Mal 3:10) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Fabiola nọ rre Colombia, wa miẹn vbene Jehova ya mu eyan na sẹ vbe egbe ẹre. Ọtẹn na kegha hoo ne ọ rhie obọ ye iwinna arọndẹ, vbe ọ ghi wa dinmwiamẹ nẹ. Sokpan, igho ne ọ ghaa miẹn vbe isiwinna ẹre ọ ya gha mu ọdafẹn ọnrẹn vbe ivbi ẹre eha khian. Ọ ghi sẹ ẹghẹ ne ọ khian ya zeki vbe isiwinna, ọ na rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ ne irẹn. Ọ khare wẹẹ: “Ọ rhie ẹghẹ a te miẹn wẹẹ, emwa suẹn gha miẹn igho pension vbe iran gha zeki nẹ vbe iwinna, sokpan ọghomwẹ ma gha yerriọ, uki ọkpa kẹkan ẹre ọ rhie re. I ma te zẹdẹ ya aro yọ!” Vbọ ghi rre uki eva vba, ọ na ghi rhie obọ ye iwinna arọndẹ. Ọtẹn na gberra ukpo 70 nẹ nia, sokpan, te ọ ye ru iwinna arọndẹ, ọ gberra ukpo 20 ne ọ ke ru ẹre. Vbe uwu ẹghẹ na, orhunmwu erẹnrẹn ẹre ọ ru iyobọ na ya khian Osẹe Jehova. Ọ khare wẹẹ: “Agharhemiẹn wẹẹ, ẹi khuẹrhẹ ugbẹnso, te Jehova ye ru iyobọ mẹ ne I ye sẹtin gha ru iwinna arọndẹ mwẹ khian.”

13-14. De igiemwi ọghe emwa ni gha ru iyobọ ne ima ya mu ẹtin yan e Jehova kevbe ne ima ya rhie egbe ye ugamwẹ ọghẹe sayọ?

¹³ Ya egbe taa emwa ni mu ẹtin yan e Jehova. Igiemwi ọghe emwa nibun ni rhie egbe ye ugamwẹ e Jehova, wa bun vbe uwu e Baibol. Te iran nibun ka zẹ owẹ nokaro nẹ, a te miẹn wẹẹ, iran miẹn afiangbe ọghe Jehova. Vbe igiemwi,  Ebraham ghi kpa hin Ọọ rre nẹ, gha rrie ẹvbo ne Osanobua wẹẹ ne ọ gha rrie “vbe ne ọ ma na rẹn ehe ne ọ rrie,” e Jehova keghi fiangbe ẹre. (Hib 11:8) Te Jekọb ka gu odibosa vẹn nẹ, ọ ke miẹn afiangbe ne kpataki vbe obọ e Jehova. (Gẹn 32:​24-30) A te miẹn wẹẹ, Ivbi Izrẹl la Otọ Na Ru Eyan Rẹn, te avbe ohẹn ka viọ owẹ ye Ẹzẹ Jọdan nẹ, Ivbi Izrẹl ke sẹtin fiaẹn rra.​—Jọs 3:​14-16.

¹⁴ Igiemwi ọghe etẹn nibun ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ ni rhie egbe ye iwinna ugamwẹ e Jehova, gha vbe sẹtin ru iyobọ ne ima. Vbe igemwi, ẹghẹ hia ẹre ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Payton kevbe ọvbokhan rẹn ighẹ Diana ya tie okha ọghe etẹn ni rhie egbe ye ugamwẹ e Jehova, vbe na ghee avbe okha ni ladian vbe uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “They Offered Themselves Willingly.” * E Payton khare wẹẹ: “Ma ghaa tie okha ọghe iran, ma ghi yevbe ọmwa nọ ghee ọmwa ne ọ rri evbare nọ rhiẹnrhiẹn. Ọmwa gha zẹ ghee ọmwa ne ọ rri evbare vberriọ, ọ ghi gha khọn rẹn. Erriọ vbe ye, te ima ghi vbe hoo ne ima danmwẹ umamwẹ ọghe Jehova ghee.” Vbene ẹghẹ ya khian, e Payton vbe Diana keghi ya ga vbe eke ne a na gualọ iyobọ. Egbe avbe okha vbenian ni ru iyobọ ne ọdọ vbe amwẹ na, gha vbe sẹtin ru iyobọ nuẹn ya rhie egbe ye iwinna ugamwẹ e Jehova sayọ. U sẹtin vbe ya ghee avbe vidio ni rre jw.org, ni mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, Witnessing in Isolated Territory​—Australia kevbe Witnessing in Isolated Territory​—Ireland.

15. De ere ne ima gha miẹn, deghẹ ima na gha gu ọse ni maan mu obọ?

¹⁵ Gha zẹ ọse ni maan. Ma sẹtin do gha hoo ne ima danmwẹ evbare ne ima ma he ka re ẹdẹ, deghẹ evbare nii na gha rhiẹnrhiẹn emwa ni ma gu mu obọ. Erriọ vbe ye, ma ghaa gu emwa ni rhie egbe ye ugamwẹ e Jehova mu obọ, ma ghi vbe gha hoo ne ima ya egbe taa iran. Ọna ọre emwi nọ sunu daa ọdọ vbe amwẹ ọkpa na tie ẹre Kent kevbe Veronica. E Kent khare wẹẹ, “Avbe ọse ima kevbe ẹgbẹe ọghe ima kegha rhie igiọdu ne ima, ne ima rhie egbe ye iwinna ugamwẹ e Jehova sayọ. Ma na do bẹghe ẹre wẹẹ, rhunmwuda ne ima na gha gu emwa ni mu Arriọba Osanobua ye okaro mu obọ, ẹre ọ si ẹre ne ima na do gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ma gha sẹtin ru iwinna ugamwẹ ne ima ma he ka ru ẹdẹ.” Arọndẹ ne kpataki ẹre iran ghi khin vbe Serbia.

16. Zẹvbe ne ima bẹghe ẹre vbe erre ne Jesu zẹ vbe ebe Luk 12:​16-21, vbọzẹ nọ na khẹke ne ima mu egbe ne ima ya sẹ emwi eso ni yẹẹ ima rae?

¹⁶ Mu egbe ne u ya sẹ emwi eso ni yẹẹ ruẹ rae. Na ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova ma rhie ma wẹẹ, te ima khian wa yangbe emwi hia ni yẹẹ ima. (Asan 5:​19, 20) Vbọrhirhighayehẹ, deghẹ ima na gha si egbe ne ima ya rhie egbe ye ugamwẹ Osanobua sayọ, rhunmwuda emwi eso ni yẹẹ ima, ma sẹtin do gha yevbe okpia nii ne Jesu ya zẹ erre nọ wa rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa, sokpan ọ na mianmian Osanobua. (Tie Luk 12:​16-21.) Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Christian nọ rre France khare wẹẹ, “I ma gha loo ẹghẹ nọ sọmwa ye ugamwẹ e Jehova, I ma vbe gha mwẹ ẹghẹ ne ẹgbẹe mwẹ.” Irẹn vbe ọvbọkhan rẹn keghi zẹ ọre vbe iro wẹẹ, iran gha suẹn iwinna arọndẹ. Iran keghi sẹ iwinna ne iran te ru rae, ne iran mieke na musọe. Ẹre iran na ghi suẹn gha gu emwa khiẹn owa iran ra isiwinna iran, ne iran mieke na gha miẹn igho ya gaga egbe khian; igho kherhe ne iran ghaa miẹn vbe iwinna na, na wa vbe sẹ iran ọkẹn. Iran gbe I ma rẹn ra? E Christian khare wẹẹ, “Eban ẹre ima ghi kakabọ sọyẹnmwẹ iwinna ikporhu ọghe ima. Ma wa vbe ghọghọ wẹẹ, ma ya e Baibol maa emwa nibun emwi vbekpa e Jehova.”

17. Vbọzẹ ne obẹlẹ ọgbọn na ya kporhu na kọn ima aro ugbẹnso?

¹⁷ Hia ne u gha loo obẹlẹ ọgbọn ya kporhu.  (Iwinna 17:​16, 17; 20:​20, 21) Vbe ẹghẹ ne COVID-19 ya gha yọn, arọndẹ ọkpa na tie ẹre Shirley vbe United States keghi fi obẹlẹ ne ọ ya kporhu werriẹ. Vbe okaro, efoni na ya kporhu kegha kọn rẹn aro. Sokpan vbe ọgbaroghe ọghe otako ghi mu otuẹ gha die iko ọghe iran, ọ keghi maa iran re, vbene a ya loo efoni ya kporhu hẹ; vbe iyeke ọni, ọ na suẹn gha loo obẹlẹ na vbe ẹghẹ hia. Ọ khare wẹẹ: “Ọ ma gha khuẹrhẹ mẹ vbe ẹghẹ okaro, sokpan, te obẹlẹ na ghi yẹẹ mwẹ na loo nia. Emwa ne ima ghi ya efoni kporhu ma, bun sẹ emwa ne ima ghaa miẹn vbe ima ghaa kporhu ke owa ya sẹ owa!”

18. Vbọ khian ru iyobọ ne ima ya musọe, vbe ima ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa eso?

¹⁸ Fian okhuo ne egbuẹ, u ghi vbe hia ne u musọe. Ma gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa eso, ọ khẹke ne ima rinmwian Osanobua ne ọ ru iyobọ ne ima, ma ghi vbe kakabọ muẹn roro, emwi ne ima gha ru ne ima mieke na lae gberra. (Itan 3:21) E Sonia nọ ru iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia vbe ẹbu ọkpa nọ zẹ Romany vbe Europe khare wẹẹ: “I ghaa mwẹ emwi eso ne I khian ru, I ghi gbẹnnẹ ọnrẹn ye ovbi ebe, I ghi rhie ebe nii ye eke ne I khian na gha bẹghe ẹre. I keghi vinnọ isama ọghe odẹ eva nọ rrie ehe ughughan ye uhunmwu etebul mwẹ. I ghaa mwẹ azẹ ne I khian ru, I ghi ya ghee isama nii, I ghi kakabọ muẹn roro, deghẹ azẹ ne I khian ru na, ra odẹ ne I khian la na gha ya mwẹ musọe vbe okhuo ni fian ne egbe mwẹ.” E Sonia gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa rhọkpa, ọ keghi hia nẹ ghẹ gi ẹre gbe orhiọn ye ọre iwu. Ọ khare wẹẹ, “Deghẹ I gha gi emwi ke emwi ne I werriẹ aro daa si mwẹ ghee iyeke, ne I ghẹ musọe vbe okhuo ne I fian ne egbe mwẹ, obọ mwẹ ẹre ọ ye.”

19. Vbọ khẹke ne ima ghi ru nia?

¹⁹ Odẹ bun ne Jehova he ya fiangbe ima. Ma gha sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jehova he ru ne ima, deghẹ ima na gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. (Hib 13:15) Odẹ ọkpa ne ima khian ya ru ọna, ọre ne ima rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ughughan; ma ghaa ru vberriọ, ma gha miẹn afiangbe nibun ọvbehe vbe obọ e Jehova. Gi ima gha gualọ otọ re vbe ẹdẹgbegbe, ne ima mieke na “miẹn vbene Nọyaẹnmwa maan hẹ.” Ẹghẹ nii, ma ghi do gha yevbe Jesu nọ khare wẹẹ: “Evbare mwẹ ọrọre ne I họn ẹmwẹ ọmwa ne ọ gie mwẹ uhunmwu, ne I vbe winna okhuo ne ọ fian mẹ fo.”​—Jọn 4:34.