1, 2. De ẹmwẹ ibude nọ rre ebe Hibru 13:4? Vbọ wẹẹ ne ima gha ru?

EKHỌE hia ẹre ima ya rhie ọghọ ne Jehova, rhunmwuda, ọ sẹ na ya ọghọ na. E Jehova na vbe tobọre yan rẹn wẹẹ, irẹn gha vbe mu ọghọ ye ima gbe. (1 Sam 2:30; Itan 3:9; Arhie 4:11) E Jehova hoo ne ima vbe gha rhie ọghọ ne emwa ọvbehe, vbe na ghee avbe ukọ arriọba. (Rom 12:10; 13:7) Sokpan, ọ mwẹ emwamwa ọkpa nọ wa khẹke ne ima gha ya aro nọ ghaan ghee, ọni ọre orọnmwẹ.

² Ukọ Pọl keghi kha wẹẹ: “Ọ kere ne emwa hia gha ye ọghọ ne orọnmwẹ, ọdọ vbe amwẹ ghi gha re emwa ne ẹi fi owẹ ye oha.” (Hib 13:4) Ẹmwẹ ne Pọl tae vbe uviẹn na wa ru ekpataki, rhunmwuda te ọ yae rhie ibude ne Ivbiotu e Kristi, ne iran gha ya aro nọ ghaan ghee orọnmwẹ. Uwẹ ya aro nọ ghaan vbenian ghee orọnmwẹ ra? Deghẹ u ru orọnmwẹ nẹ, uwẹ ya aro nọ ghaan ghee orọnmwẹ ọghuẹ ra?

3. De ibude ne kpataki ne Jesu rhie ne ima vbekpae orọnmwẹ? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

³ Deghẹ u ya aro nọ ghaan ghee orọnmwẹ, igiemwi esi ọghe Jesu ẹre u zowẹ lele. Vbe Ivbi e Farisi do nọ Jesu ọta vbekpae ebe orọnmwẹ na sọ, Jesu keghi rhie iran ekhọe ghee emwi ne Osanobua tae vbekpae  orọnmwẹ nokaro. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ọna ẹre ọ zẹe ne okpia gha na sẹ erhae kevbe iyẹẹ rae, ọ ghi rhikhan mu amwẹ ọnrẹn, iran ghi gha re ọkpa.” Jesu na vbe rhie tẹ wẹẹ: “Emwi ne Osanobua ku kugbe nẹ ọmwarhọkpa ghẹ wannọ iran.”—Tie Mak 10:2-12; Gẹn 2:24.

4. Vbe ima miẹn ruẹ vbe emwamwa ọghe orọnmwẹ nokaro?

⁴ Jesu rẹnrẹn wẹẹ Osanobua ẹre ọ mu orọnmwẹ gbọọ kevbe wẹẹ, ọ khẹke ne ọdọ vbe amwẹ rọnmwẹ egbe sẹ ota. Osanobua ma tama Adam kevbe Ivi wẹẹ, iran sẹtin sẹ ebe orọnmwẹ. Vbe Osanobua ku Adam vbe Ivi kugbe vbe orọnmwẹ, te ọ yae maa ima re wẹẹ, okpia ọkpa kevbe okhuo ọkpa ere ọ khẹke nọ rhikhan kugbe vbe orọnmwẹ vbe etẹbitẹ.

5. De emwi ne uwu si ye orọnmwẹ?

⁵ Orukhọ ọghe Adam keghi ya afiwerriẹ eso rhiegbe ma vbe orọnmwẹ. Ọkpa vbe usun afiwerriẹ na keghi re uwu. Vbe ebe ne ukọ e Pọl gbẹn gie Ivbiotu e Kristi vbe Rom, ọ keghi gi iran rẹn wẹẹ, Ivbiotu e Kristi i ghi rre ototọ Uhi e Mozis, nọnaghiyerriọ, uwu ẹre ọ mu emwamwa orọnmwẹ sẹ ufomwẹ. Ọ gha sunu vbenian, nọ ghi rre agbọn vbọ, sẹtin dọlegbe ru orọnmwẹ.—Rom 7:1-3.

6. De vbene Uhi e Mozis ya ya ima rẹn aro ne Jehova ya ghee orọnmwẹ?

⁶ Uhi ne Jehova yi ne Ivbi Izrẹl keghi ya iran rẹn emwi nibun vbekpae orọnmwẹ. Uhi nii ma wẹẹ ne okpia ghẹ rhie gberra okhuo ọkpa. Vbọrhirhighayehẹ, emwa ka gha rhie gberra okhuo ọkpa vbene Jehova te yi Uhi nii. Sokpan, Jehova keghi gi Ivbi Izrẹl rẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne okpia gha ya obọ atosi mu ọvbokhan rẹn kevbe ivbi ẹre. Vbe igiemwi, Ovbi Izrẹl gha rhie ọviẹn rọnmwẹ, ọ na ghi do rhie okhuo ọvbehe ba re, te ọ khian ye gha kpemehe evbare kevbe ukpọn ne ọvbokhan rẹn nokaro, ọ vbe gha gbaroghe ẹre zẹvbe okhuo nọ rre owa ọdọ. (Ẹks 21:9, 10) Ima i ghi rre ototọ Uhi e Mozis nia, sokpan, ọ ya ima rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee orọnmwẹ. Ọ khẹke ne ima ya egbe tae Osanobua.

7, 8. (a) De emwi ne ebe Diuteronomi 24:1 khare vbekpa ebe orọnmwẹ na sọ? (b) De aro ne Jehova ya ghee ebe orọnmwẹ na sọ?

⁷ De emwi ne Uhi e Mozis khare vbekpa ebe orọnmwẹ na sọ? Uhi nii rhiẹre ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee orọnmwẹ. Vbọrhirhighayehẹ, Uhi nii ye vbe kha wẹẹ, okpia sẹtin wẹẹ ne ọvbokhan rẹn lahin owa irẹn rre, iran ghi sọ ebe orọnmwẹ, deghẹ okhuo nii “ru emwi ohọhọ.” (Tie Diutaronomi 24:1.) Uhi e Mozis ma wa sunu yọ taara emwi ne “emwi ohọhọ” na demu, sokpan, uyinmwẹ ifavbaro ra orukhọ nọ wegbe ẹre khian gha nọ, ẹi wa re emwi nọ ma sẹ emwi. (Diut 23:14) Sokpan, vbe ẹghẹ Jesu, emwi nọ ma sẹ emwi ẹre ọ ghaa ye Ivbi e Ju sọ ebe orọnmwẹ. (Mat 19:3) Ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima gha yerriọ.

⁸ Malakai ne akhasẹ vbe guan kaẹn aro ne Jehova ya ghee ebe orọnmwẹ na sọ. Vbe ẹghẹ Malakai, ẹkẹ vbe ero ẹre ikpia nibun ya gha khulo ikhuo ne iran ya egbe igbama rhie, ne iran mieke na rhie ovbialeke ọvbehe ne ẹi ga e Jehova. Osanobua gi ima rẹn aro ne irẹn ya ghee uyinmwẹ vbenian vbọ khare wẹẹ: “Na gha khu okhuo wa sọnnọ mwẹ.” (Mal 2:14-16) Te ọna wa gu ẹmwẹ ne Jehova tae ro, vbe ọ mu orọnmwẹ nokaro gbọọ. Ọ keghi kha wẹẹ: “Okpia . . . ghi rhikhan mu amwẹ ọnrẹn, iran ghi gha re ọkpa.” (Gẹn 2:24) Ẹmwẹ ne Jesu tae ya ima rẹn wẹẹ, aro ne Erhae ya ghee orọnmwẹ, ẹre irẹn vbe ya ghee ẹre. Ọ keghi kha wẹẹ: “Emwi ne Osanobua ya khian ọkpa nẹ, ọ ma kei ne ọmwa rhọkpa wannọẹn.”—Mat 19:6.

9. De emwi ne Jesu yae kha ighẹ ẹmwẹ nọ rre ebe Mak 10:11,12?

⁹ Emwa eso sẹtin gha nọ wẹẹ, ‘Ọ mwẹ emwi nọ gha sẹtin ya Ovbiotu e Kristi sọ ebe orọnmwẹ, nọ vbe dọlegbe ya rọnmwẹ ọmwa ọvbehe ra?’ Jesu keghi kha wẹẹ: “Okpia gha khu amwẹ ọnrẹn fua, ọ na vbe rhie okhuo ọvbehe,  ọ ru oghẹ nẹ vbe obọ amwẹ ọnrẹn. Erriọ vbe nọ, okhuo ne ọ kpaa sẹ ọdọ ẹre rae, ọ na vbe ya rọnmwẹ okpia ọvbehe, ọ ru oghẹ.” (Mak 10:11, 12; Luk 16:18) Aro nọ ghaan ẹre Jesu gele ya gha ghee orọnmwẹ, ọ vbe hoo ne ima gha ya egbe taa irẹn. Okpia gha ya ẹkẹ vbe ero khu ọvbokhan rẹn nọ ma rẹn ọkpa rẹn eva fua, te okpia nii fi owẹ ye oha. Okhuo gha vbe kpa sẹ ọdọ re nọ ma rẹn ọkpa rẹn eva rae, ya rọnmwẹ okpia ọvbehe, te okhuo nii fi owẹ ye oha. Ẹmwata wa na khin, rhunmwuda, ọdọ ra amwẹ gha sọ ebe orọnmwẹ rhunmwuda emwi nọ ma sẹ emwi, “ọkpa” ẹre iran eva ye khin vbe aro Osanobua. Yevbesọni, Jesu khare wẹẹ, okpia gha gheghe khu amwẹ ọnrẹn nọ ma rẹn ọkpa rẹn eva fua, te ọ mu okhuo nii ye edanmwẹ oghẹ, ọ sẹtin ya fi owẹ ye oha. De odẹ nọ khin? Vbe ẹghẹ nẹdẹ, okpia gha khu amwẹ ọnrẹn fua, okhuo nii sẹtin ya rọnmwẹ okpia ọvbehe, ne okpia nii mieke na gha ru iyobọ igho nẹẹn. Ọ gha sunu vbenian, te okhuo nii fi owẹ ye oha.

10. De emwi nọ gha sẹtin ya Ovbiotu e Kristi sọ ebe orọnmwẹ ne ẹkpotọ vbe kie nẹẹn ya rọnmwẹ ọmwa ọvbehe?

¹⁰ Jesu gi ima rẹn emwi nọ gha sẹtin ya ọdọ vbe amwẹ sọ ebe orọnmwẹ, ọ keghi kha wẹẹ: “Ne I tama uwa nian, ọmwa ne ọ rhirhi khu amwẹ ọnrẹn vbe ẹi re te ọ ru oghẹ, [Grik, por·neiʹa], ighẹ ọ na vbe rhie okhuo ọvbehe, ọ ghẹ re.” (Mat 19:9) Jesu vbe guan kaẹn ẹmwẹ na, vbe ọ kporhu vbe Uhunmwu Oke. (Mat 5:31,32) Igba eva ne Jesu guan kaẹn ẹmwẹ na, ọ keghi ya unu kaẹn ‘uyinmwẹ alama oghẹ.’ Vbe ọna demu? Ọna keghi dekaẹn uyinmwẹ esakan ughughan nọ gbodan ghee emwamwa ọghe orọnmwẹ, vbe na ghee, igbiragia, ne ikpia ra ikhuo na fi owẹ ye oha, ne emwa ni ma he ru orọnmwẹ na ru emwi ọdọ vbe amwẹ, ne ikpia ikpia kevbe ne ikhuo ikhuo na lovbiẹ ke egbe kẹ kevbe ne emwa na gu aranmwẹ ru emwi ọdọ vbe amwẹ. Deghẹ okpia nọ ru orọnmwẹ nẹ na ru oghẹ, ọvbokhan rẹn mwẹ asẹ nọ khian ya sọ ebe orọnmwẹ, ọ sẹtin vbe wẹẹ irẹn i ru vberriọ. Sokpan, ọ gha sọ ebe orọnmwẹ, ọni rhiema wẹẹ, orọnmwẹ nii sẹ ufomwẹ nẹ vbe odaro Osanobua.

11. De emwi eso nọ gha sẹtin ya Ovbiotu e Kristi kha wẹẹ, irẹn i khian sọ ebe orọnmwẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ mwẹ asẹ na ya ru vberriọ?

¹¹ Jesu ma kha wẹẹ, okpia ra okhuo gha ru oghẹ, (por·neiʹa) te ọ wa khẹke ne ọvbokhan rẹn ra arowa re nọ ma rẹn ọkpa rẹn eva, sọ ebe orọnmwẹ. Vbe igiemwi, okhuo sẹtin kha wẹẹ, irẹn gha ye rọnmwẹ arowa re, agharhemiẹn  wẹẹ, ọ fi owẹ ye oha. Okhuo na sẹtin ye hoẹmwẹ arowa re, ọ vbe muegbe nọ ya yabọe. Ẹghẹ nii, iran eva ghi ku obọ gbe ya dọlọ owa iran yi. Vbene ẹmwata, okhuo na gha sọ ebe orọnmwẹ, ọ ma na dọlegbe ru orọnmwẹ, ọ gha werriẹ aro daa edanmwẹ eso. Vbọ khian ya gha miẹn evbare ẹdẹ hẹ kevbe emwi eso nọ khẹke okhuo nọ rre owa ọdọ? Nọ dekaẹn emwi ọdọ vbe amwẹ vbe vbo? Ẹi re irẹn ọkpa ẹre ọ khian ghi gha rre uwu ohioro vberriọ? Deghẹ ọ mwẹ emọ, ọ gha sọ ebe orọnmwẹ, ọ gha lọghọ ne emọ nii sẹtin mudia gbain vbe odẹ ọghe ẹmwata ra? (1 Kọr 7:14) Vbene ẹmwata, ọdọ ra amwẹ nọ sọ ebe orọnmwẹ, gha werriẹ aro daa isievẹn eso.

12, 13. (a) De emwi nọ sunu vbe orọnmwẹ ọghe Hozia? (b) Vbọ ya Hozia rhie Goma werriegbe? De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Hozia?

¹² Ma gha wa miẹn emwi kpataki ruẹ vbe okha ọghe Hozia ne akhasẹ. Osanobua keghi tama Hozia nọ rhie Goma rọnmwẹ. Ọ na vbe tama rẹn wẹẹ, ọ gha sẹ ẹghẹ, e Goma gha suẹn gha ghẹẹ gae re, ọ ghi vbe biẹlẹ emọ oghẹ. Ọmọ okpia ọkpa ẹre Goma biẹ ne Hozia. (Hoz 1:2, 3) Vbene ẹghẹ ya gha khian, e Goma na biẹ ọmọ okhuo ọkpa kevbe ọmọ okpia ọkpa. Ọ gha kẹ orere ẹre ọ biẹlẹ iran yi. Agharhemiẹn wẹẹ, ẹghẹ nibun, ẹre Goma ya gha fi owẹ ye oha, e Hozia ma khu ẹre fua. Ọ mwẹ ẹghẹ ne Goma ya kpa sẹ e Hozia rae. E Goma na do gha re ọviẹn. Ọrheyerriọ, e Hozia keghi ya dọe werriegbe. (Hoz 3:1, 2) Emwi kpataki ẹre Jehova ye emwi nọ sunu dae Hozia maa ima re. Ẹi re avbiẹ inugba e Jehova yabọ Ivbi Izrẹl ni ghaa ga ẹbọ. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ọna?

¹³ Zẹvbe ne Jesu khare, ọmwa na gba ru orọnmwẹ gha fi owẹ ye oha, obọ enọ ma rẹn ọkpa rẹn eva ẹre ọ ghi ye, deghẹ ọ gha sọ ebe orọnmwẹ ra ẹi khian ru vberriọ. Ọ gha sọ ebe orọnmwẹ, ọ ma ru emwi dan, ọ gha yabọ ogieva re, ọ ma vbe ru emwi dan. E Hozia keghi rhie Goma werriegbe, ọ na tama rẹn ne ẹi ghẹ dọlegbe fi owẹ ye oha. Ẹghẹ eso ghi gberra nẹ, e Hozia na werriegbe suẹn gha gu e Goma ru emwi ọdọ vbe amwẹ. (Hoz 3:3) Okha na keghi mudia ye odẹ ne Jehova ya gha yabọ Ivbi Izrẹl. Ọ keghi ya ekhọe hia miẹn iran yi, ọ na vbe werriegbe ya obọ esi gha mu iran. (Hoz 1:11; 3:3-5) De emwi ne ọna ma ima re vbekpae orọnmwẹ vbe ẹdẹnẹrẹ? Ọdọ ra amwẹ, nọ ma rẹn ọkpa rẹn eva, gha werriegbe suẹn gha gu ogieva re nọ fi owẹ ye oha ru emwi ọdọ vbe amwẹ, ọni rhiema wẹẹ, ọ yabọe nẹ. (1 Kọr 7:3, 5) Ẹghẹ nii, nọ ma fi owẹ ye oha i ghi mwẹ asẹ na ya sọ ebe orọnmwẹ. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ọdọ vbe amwẹ ku obọ kugbe, ne orọnmwẹ ọghe iran gha re nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova.

14. De emwi nọ gha sẹtin rhiegbe ma vbe orọnmwẹ zẹvbe ne ebe 1 Kọrinti 7:10, 11 khare?

¹⁴ Ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha ya aro nọ ghaan ghee orọnmwẹ vbe na ghee Jehova kevbe Jesu. Vbọrhirhighayehẹ, etẹn eso i sẹtin musọe vbe asefẹn na, rhunmwuda amagba ọghomwa. (Rom 7:18-23) Te Ivbiotu e Kristi vbe orre nokaro vbe gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa vbe orọnmwẹ ọghe iran. Ọ ma khẹke ne ọna kpa ima odin rhunmwuda, emwa ni ma gba ẹre iran vbe gha khin. E Pọl keghi kha wẹẹ: “Wẹ ne okhuo nọ rre owa ọdọ ghẹ kpa sẹ ọdọ ẹre rae.” Ọrheyerriọ, ọ mwẹ ẹghẹ eso ne emwi vbenian ya sunu vbe orre nokaro.—Tie 1 Kọrinti 7:10, 11.

15, 16. (a) Ọdọ vbe amwẹ ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa vbe orọnmwẹ, vbọ khẹke ne iran ru? Vbọzẹe nọ na khẹke ne iran zẹ owẹ vberriọ? (b) Ọlọghọmwa gha rhiegbe ma vbe orọnmwẹ ọghe ọtẹn nọ rọnmwẹ ọmwa ne ẹi ga e Jehova, vbọ khẹke ne ọtẹn vberriọ ru?

¹⁵ Sokpan, e Pọl ma rhan otọ re, evbọzẹe ne etẹn nikhuo eso na kpa sẹ arowa iran rae. Vbọrhirhighayehẹ, ma rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re te arowa iran fi owẹ ye oha. Ọna ẹre ọ zẹe ne Pọl na kha wẹẹ, adeghẹ okhuo na kpa sẹ ọdọ re rae, “wẹ nọ ghẹ ghi rọnmwẹ ọdọ ọvbehe, ra nọ wa ya gu ọdọ ẹre dọlọ kugbe.” Vbe aro e Jehova ọdọ vbe amwẹ ẹre iran ye khin. E Pọl keghi rhie adia ne Ivbiotu e Kristi wẹẹ, emwi vbenian gha sunu, deghẹ ọdọ ra amwẹ ma fi owẹ ye oha, ọ khẹke ne iran dọlegbe dọlọ kugbe. Iran sẹtin nọ iyobọ  vbe obọ ediọn vbe iko, sokpan, ọ ma khẹke ne ediọn gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa, Evbagbẹn Nọhuanrẹn ẹre ọ khẹke ne iran ya bu iran ude.

¹⁶ Emwi keghi wa lọghọ deghẹ ọmwa ne ọtẹn nokpia ra ọtẹn nokhuo gba rrọọ vbe orọnmwẹ i ga e Jehova. Ọlọghọmwa gha rhiegbe ma vbe orọnmwẹ vbenian, ọ khẹke ne iran wannọ egbe ra? Zẹ vbene Baibol khare, ọdọ vbe amwẹ sẹtin sọ ebe orọnmwẹ deghẹ ọkpa vbuwe iran na fi owẹ ye oha. Sokpan, e Baibol ma wa ya unu kaẹn taara, emwi nọ gha sẹtin ya ọdọ vbe amwẹ wannọ egbe. E Pọl keghi kha wẹẹ: “Adeghẹ okhuo nọ yayi rọnmwẹ ọdọ nọ ma yayi, ighẹ okpia ni kue ne iran gba gha rrọọ, wẹ ne okhuo ni ghẹ sẹ ọre rae.” (1 Kọr 7:12, 13) Ibude na wa vbe kaẹn ima vbe ẹdẹnẹrẹ.

17, 18. Vbọzẹe ne etẹn eso na mwẹ izinegbe vbe iran werriẹ aro daa isievẹn vbe orọnmwẹ ọghe iran?

¹⁷ Vbe orọnmwẹ eso, etẹn nikhuo keghi rri oya rhunmwuda, arowa iran ne ẹi ga e Jehova keghi ya obọ atosi mu iran. Ọ sẹtin wa gha gbe ọtẹn nokhuo ugbemwẹ a gha wu a rrie, a sẹtin vbe miẹn wẹẹ, ẹi kpemehe emwi ikpakpa ne ẹgbẹe ọre ra ẹi zẹdẹ gi ọtẹn nokhuo ga e Jehova. Etẹn nikhuo eso ni ka werriẹ aro daa ọlọghọmwa vbenian keghi kpa sẹ arowa iran rae, vbene eso na mwẹ izinegbe, iran na vbe hia vbene ẹtin iran sẹ, ne ọfunmwegbe do gha rre uwu ẹgbẹe nii.

¹⁸ Vbọrhirhighayehẹ, ọlọghọmwa vbenian gha ya ọdọ vbe amwẹ wannọ egbe, iran na vbe do ghaa rre ehe ughughan, ọdọ vbe amwẹ ẹre iran ye khin vbe odaro e Jehova. Sokpan iran gha werriẹ aro daa isievẹn eso na ka ya unu kaẹn sin. E Pọl ye vbe guan kaẹn emwi ọvbehe nọ si ẹre nọ ma na khẹke ne ọdọ vbe amwẹ wannọ egbe. E Pọl keghi kha wẹẹ: “Ọdọ nọ ma yayi nii, ghi do gha re ne Osanobua rhan obọ miẹn rhunmwuda ne a na kuẹ kugbe ba amwẹ ọnrẹn, amwẹ nọ ma yayi nii, ghi vbe do gha re ne Osanobua sẹtin rhan obọ miẹn, rhunmwuda ne a na kuẹ gbe ba ọdọ nọ yayi. Akpawẹ ẹi ye vberriọ, te ivbi iran gha te gha ye vbe ivbi e nọ ma yayi, sokpan vbene ọ ghi ye na, iran khian ne Osanobua sẹtin rhan obọ miẹn.” (1 Kọr 7:14) Emwi ẹwaẹn eso rhiẹre ma wẹẹ, etẹn eso wa mwẹ izinegbe, vbe iran werriẹ aro daa isievẹn vbe obọ ọmwa ne iran gba ru orọnmwẹ, ne ẹi ga e Jehova. Izinegbe ọghe etẹn eso keghi biẹ ọmọ esi, vbe ọmwa ne iran gba ru orọnmwẹ ghi suẹn gha ga e Jehova.—Tie 1 Kọrinti 7:16; 1 Pit 3:1, 2.

19. Vbọzẹe ne etẹn nibun na mwẹ adogbannọ vbe orọnmwẹ ọghe iran?

¹⁹ Te Jesu vbe Pọl hoo ne eguọmwadia Osanobua gha ya aro nọ ghaan ghee orọnmwẹ, ẹre ọ si ẹre ne Jesu na rhie adia ne ima vbekpae ebe orọnmwẹ na sọ. E Pọl na vbe rhie adia ne ima vbekpae emwi eso nọ gha ya ọdọ vbe amwẹ wannọ egbe. Etẹn nibun vbe uhunmwu otagbọn hia wa mwẹ adogbannọ vbe orọnmwẹ ọghe iran. Ẹi mwẹ eso ma vbe gha rre iko ne u ye. Aro nọ ghaan ẹre etẹn na ya ghee orọnmwẹ, ikpia ni rrọọ keghi hoẹmwẹ ọvbokhan iran, ikhuo ni rrọọ keghi ya ọghọ ne arowa iran. Etẹn vbenian keghi rhiẹre ma wẹẹ, ẹmwata ẹre Osanobua tae vbe ọ khare wẹẹ: “Rhunmwuda ọnii ọre okpia gha na sẹ erhae kevbe iyẹe rae, ọ ghi rhie egbe mu amwẹ ọnrẹn, iran eva ghi khian ọkpa.”—Efis 5:31, 33.