1. Bushe ifyo tucitila abantu ilyo tuleshimikila fibakuma shani? Langilileni. (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

IMYAKA iinono iyapita, Abena Kristu abaupana aba ku Fiji baleshimikila ilyo kwali kampeni ya kwita abantu ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Kristu. Ilyo baleshimikila ku mwanakashi pa nse ya ng’anda, imfula yatendeke ukuloka. Munyinefwe apeele uyu mwanakashi ambulela yakwe, e lyo ena no mwina mwakwe babomfya imo. Aba baupana balitemenwe sana ilyo bamwene uyu mwanakashi aisa ku Cibukisho. Umwanakashi atile, taleibukisha ifyo balya ba Nte bamushimikile, lelo ico ailile ku cibukisho ni co alitemenwe sana ifyo bali ne cikuuku. Cinshi calengele aba ba Nte ukuba ne cikuuku? Bakonkele filya Yesu alandile ukuti ifyo mufwaya abantu balemucitila, e fyo na imwe mulebacitila.

2. Lifunde nshi Yesu apeele abasambi bakwe, kabili kuti twalikonka shani?

² Lifunde nshi ilyacindama ilyo Yesu apeele abasambi bakwe? Lya kuti: “Fyonse ifyo mufwaya abantu ukuti balemucitila, e fyo na imwe mulebacitila.” (Mat. 7:12) Kuti twakonka shani ili ifunde? Ica kubalilapo, tufwile ukuipusha ukuti, ‘Finshi ningatemwa bambi ukuncitila?’ Lyena tufwile ukwesha  ukucitila uyo muntu ifyo fine twingatemwa ena ukutucitila.—1 Kor. 10:24.

3, 4. (a) Mulandu nshi twingalandila ukuti ifunde lya kwa Yesu talilosha fye ku basumina banensu? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande?

³ Ilingi line tukonka ili Funde maka maka ku Bena Kristu banensu. Lelo ifi te fyo Yesu alandile. Ilyo apeele ili ifunde, alelanda pa fyo tufwile ukucitila abantu bonse fye kumo na balwani besu. (Belengeni Luka 6:27, 28, 31, 35.) Nga kuti twacitila abalwani besu ifisuma, ninshi tufwile ukucilanapo ku bantu abo tushimikilako pantu abengi ‘baliba no mutima uusuma uufwaya umweo wa muyayaya’!—Imil. 13:48.

⁴ Twalalanshanya pali ifi fipusho fine ifingatwafwa ilyo tuleshimikila. Muntu wa musango nshi ndeshimikilako? Ni kwisa ndeshimikila? Ni nshita nshi ingawama ukulanshanya na bantu? Kabili ni nshila nshi mfwile ukulandilamo nabo? Ifi fipusho kuti fyatwafwa ukulangulukilako abo tulefwaya ukushimikilako no kusala inshila iisuma iya kulanshanya nabo.—1 Kor. 9:19-23.

5. Fipusho nshi tufwile ukuipusha?

⁵ Ilyo tuleshimikila, tulanda na bantu balekanalekana kabili abakwata amafya yapusanapusana ne nkulilo. (2 Imila. 6:29) Nga tulefwaya ukushimikila ku muntu, tufwile ukuyipusha ukuti: ‘Bushe nga ca kuti uyu muntu e ulenshimikila kuti natemwa atontonkanya ukuti ndi muntu wa musango nshi? Bushe kuti natemwa atontonkanya ukuti ndi muntu yaweyawe? Nelyo kuti natemwa ukutila anjishibe bwino?’ Ukuipusha amepusho ya musango yu kuti kwalenga twabika amano ku muntu umo na umo ilyo tuleshimikila.

6, 7. Kuti twacita shani nga ca kuti umuntu atusasukila ilyo tuleshimikila?

⁶ Takwaba uwingatemwa abantu banankwe balemumona ukuti alyafya. Katulangilile: Fwe Bena Kristu tulesha na maka ukukonka filya Baibolo ilanda ukuti “imilandile yenu yonse ibe iisuma.” (Kol. 4:6) Nomba pa mulandu wa kukanapwililika, limo tulalanda ifintu ifya kuti pa numa twalanguluka. (Yako. 3:2) Nga ca kuti twaeba umuntu amashiwi ayabi pa mulandu wa kuti kuli icitukalifye, te kuti tutemwe uyo muntu alatontonkanya ukuti tuli ba musaalula. Kuti twatemwa umuntu ukututekanishisha. Ifi fine e fyo tufwile ukulacita ku bantu!

⁷ Nga ca kuti ilyo muleshimikila umuntu amusasukila, bushe te kuti ciwame ukusubila ukuti inshita imbi akakutika ku mbila nsuma? Bushe umulandu asasukila ni co nakwata ifya kucita ifingi ku ncito nelyo ku sukulu? Bushe alilwala ubulwele ubukalamba? Abantu abengi abasasukilepo ba Nte pa kubala, pa numa balikutike ku mbila nsuma, pantu ba Nte balibatekanishishe no kubapeela umucinshi.—Amapi. 15:1; 1 Pet. 3:15.

8. Mulandu nshi tulingile ukulashimikila imbila ya Bufumu ku “bantu bonse”?

⁸ Ilyo tushimikila tulanda fye na bantu bonse. Ku ca kumwenako, mu myaka iinono iyapita, icipande ciba mu Ulupungu lwa kwa Kalinda icitila, “Baibolo Ilaalula Abantu,” balilanda pa bantu ukucila pali 60 abo Baibolo ya-alula. Bamo pali aba bali ni bakabolala, bacakolwa, bali mwi bumba lya bacintomfwa, nelyo balebomfya sana imiti ikola. Bambi bali ni ba politishani, bashimapepo, nelyo balitemenwe sana amasambililo ya pa muulu. E lyo bambi nabo bali balalelale. Lelo bonse aba balikutike ku mbila nsuma, basumina ukusambilila Baibolo, bayaluka, baisa na mu cine. Kanshi tatulingile  ukulamona ukuti bamo bena te kuti bakutike ku mbila nsuma. (Belengeni 1 Abena Korinti 6:9-11.) Tufwile ukulamona “abantu bonse” ukutila kuti bakutika.—1 Kor. 9:22.

9. Mulandu nshi tulingile ukucindikila amayanda ya bantu?

⁹ Ni kwi tusanga abantu nga tuleshimikila? Ilingi tushimikila pa mayanda ya bantu. (Mat. 10:11-13) Tulatemwa nga ca kutila abantu bacindika ing’anda yesu ne fyo twakwata nge fyo na ifwe twaficindika. Tufwaya ukwikala ku matwi tondolo. Ifi fine e fyo tufwile ukucindika na mayanda ya bantu ne fyo bakwata. Kanshi ilyo tuleshimikila ku ng’anda ne ng’anda, tufwile na ifwe ukulanga ukuti natucindika amayanda yabo.—Imil. 5:42.

10. Finshi tushilingile ukucita pa kuti tatulesakamika abantu ilyo tuleshimikila?

¹⁰ Muno nshiku, bumpulamafunde buli mpanga yonse, kanshi abene ba mayanda nga tabeshibe umuntu balatendeka ukumutunganya. (2 Tim. 3:1-5) E ico tatulingile ukucita icingalenga abantu ukututunganya. Ku ca kumwenako, kuti caba shani nga ca kuti ilyo twakonkosha pa ng’anda imo tapali uwaswike, e lyo twatendeka ukulolesha pa mawindo ukumona nga muli umuntu mu kati, nelyo ukutendeka ukwendauka mu lubansa? Bushe nga mwacita ifi ku ncende mwikala, te kuti musakamike umwine wa ng’anda? Bushe abena mupalamano bakwe kuti batontonkanya shani? Ca cine tufwile ukushimikila ku bantu bonse. (Imil. 10:42) Tulafwaya sana ukweba abantu imbila nsuma. (Rom. 1:14, 15) Nalyo line, tatufwile ukucita icingalenga abene ba mayanda ukusakamikwa. Umutumwa Paulo atile: “Tatucita nangu cimo icingapunwisha bambi, pa kuti abantu beba na pa kusangila ifilubo mu mulimo wesu.” (2 Kor. 6:3) Nga tulecindika amayanda ne fipe fya bantu abo tushimikilako, tukalenga abantu bakalefwaya ukwishiba icine.—Belengeni 1 Petro 2:12.

11. Mulandu nshi tutemenwa nga ca kuti umuntu acindika ifyo tulecita?

¹¹ Fwe Bena Kristu abengi, twaliba ne fya kucita ifingi. Pa kuti tubombe imilimo yesu, tulatantikila kabeela ifya kucita. (Efes. 5:16; Fil. 1:10) Nga ca kuti kwaba ifyatupumfyanya, ilingi tatumfwa bwino. Kanshi tulatemwa nga ca kuti abantu bacindika ifyo tulecita, batulangulukilako e lyo no kukanatupoosela inshita. Bushe ukukonka filya Yesu alandile pali Mateo 7:12, kuti twalanga shani ukuti twalicindika abantu abo tushimikilako?

12. Kuti twaishiba shani inshita iisuma iya kushimikila ku bantu mu ncende tushimikilamo?

¹² Tufwile ukwishiba inshita ingawama ukushimikila ku bantu pa mayanda. Bushe ni nshita nshi abantu baba pa mayanda mu ncende tushimikila? Ni nshita nshi bengatemwa ukukutika ku mbila nsuma? Tufwile ukwalula inshita tuya mu kushimikila. Mu ncende shimo, abantu abengi baba pa mayanda icungulo kasuba, nelyo icungulo bushiku. Ifi nga e fyo caba mu ncende mushimikila, kuti cawama ukupekanya ukuti muleshimikilako ku ng’anda ne ng’anda pali isho inshita. (Belengeni 1 Abena Korinti 10:24.) Yehova akatupaala nga tuleipeelesha ukuya mu kushimikila pa nshita abantu baba pa mayanda.

13. Kuti twalanga shani ukuti natucindika umuntu tuleshimikilako?

¹³ Finshi fimbi ifyo tufwile ukucita pa kulanga ukuti twalicindika abo tushimikilako? Nga twasanga uulefwaya ukukutika ku mbila nsuma, tufwile  ukumushimikila, lelo tatufwile ukukokolapo sana. Pantu kuti nakwata ifya kucita ifyo umwine alemona ukuti naficindama nga nshi. Nga atweba ukuti nakwata ifingi ifya kucita, kuti twamweba ukuti twalaipifya ilyashi, kabili ifyo fine e fyo tufwile ukucita. (Mat. 5:37) Pa numa ya kulanshanya, kuti twamwipusha ilyo engatemwa ukuti tukayemumona na kabili. Bakasabankanya bamo beba umuntu ukutila: “Kuti natemwa ukwisalanshanya nenu na kabili. Bushe kuti mwatemwa nabala namutumina foni nelyo meseji ilyo nshilaisa?” Nga tuleshimikila pa nshita abantu baba pa mayanda, ninshi tulepashanya Paulo uushalefwaya fye ukucita ifyo alefwaya umwine, lelo uwalefwaya ifingawamina abantu abengi pa kuti bakapusuke.—1 Kor. 10:33.

14-16. (a) Mulandu nshi cacindamina ukulondolwela bwino umwine wa ng’anda ico twendeele? Langilileni. (b) Bushe kangalila enda umo acita shani pa kulanshanya bwino na bantu?

¹⁴ Elenganyeni ukuti umuntu mushaishiba amutumina foni, kabili atendeka ukumwipusha pa fya kulya mwatemwa. Kuti mwatontonkanya ukuti bushe nani uyu muntu, kabili cinshi alefwaya? Pa kulanga ukuti namumucindika nalimo kuti mwalanshanya nankwe, lelo mu mucenjelo kuti mwalanda ifingalenga aishiba ukuti tamulefwaya ukutwalilila ukulanshanya nankwe. Nomba elenganyeni umuntu umbi, ena lilya line fye atuma foni, atweba ukuti abomba ku cipani cilolekesha pa bumi, kabili alanda  no kuti pali amashiwi ayacindama ayo alefwaya ukutweba. Ici kuti calenga twabikako sana amano. Kabili mu cifyalilwa fye tufwaya abantu ukulanda mu kulungatika ico balefwaya, kabili mucinshi mucinshi. Kuti twabomfya shani ifi twalandapo ilyo tuleshimikila?

¹⁵ Mu ncende ishingi, cilakabilwa ukulanda mu kulungatika ico twendeele. Kwena, twalikwata imbila nsuma iyacindama iyo abene ba mayanda bashaishiba. Lelo kuti caba shani nga ca kutila tatuilondolwele ku muntu, e lyo twatampa fye ukumwipusha atuti: “Kuti mwacita shani nga mwalikwete amaka ya kupwisha amafya yonse mu calo?” Ico twamwipushisha kufwaya ukwishiba ifyo aletontonkanya pa kuti tutendeke ukulanshanya nankwe Baibolo. Lelo umwine wa ng’anda kuti atendeka ukutontonkanya ukuti: ‘Bushe uyu muntu nani, kabili cinshi alenjipushisha?’ Kanshi tufwile ukulanda mu nshila iingalenga ukuti umwine wa ng’anda tasakamene. (Fil. 2:3, 4) Kuti twacita shani ifyo?

¹⁶ Umfweni ifyo kangalila enda umo acita pa kulanshanya na bantu. Pa numa ya kuposhanya no mwine wa ng’anda, alamulanga trakiti itila, Bushe Kuti Mwatemwa Ukwishiba Icine? e lyo amweba ukuti: “Tulepeela abantu bonse aka akapepala muli ino ncende. Mwaliba amepusho 6 ayo abantu abengi batemwa ukwipusha. Mukwai na imwe nalamushiilako aka.” Munyinefwe alandile ukuti abantu abengi balakutikisha nga baishiba ico twendeele, kabili ukucita ifi kulalenga mwatwalilila ukulanshanya no muntu. Pa numa, kangalila enda alepusha uyo muntu ukuti: “Bushe mwalibala amutontonkanyapo pali aya mepusho?” Nga ca kuti umwine wa ng’anda asalapo icipusho cimo, munyinefwe alamukupukwila trakiti no kulanshanya nankwe ifyo Baibolo yalanda pali ico cipusho. E lyo limo pa kuti elenga umwine wa ng’anda insoni, alasala icipusho pa kuti atwalilile ukulanshanya nankwe. Kwena, kwaliba inshila ishingi isha kutendekelamo ukulanshanya na bantu. Mu ncende shimo, abantu bafwaya umuntu alandako nabo ilyashi ilyo ashilalanda ifyo endeele. Icacindama kulanshanya na bantu mu nshila iyo bengatemwa.

17. Kuti twakonka shani filya Yesu alandile ukuti fyonse ifyo mufwaya abantu balemucitila, e fyo na imwe mulebacitila?

¹⁷ Bushe ilyo tuleshimikila kuti twakonka shani filya Yesu alandile pali Mateo 7:12? Tulingile ukulanshanya no mwine wa ng’anda ukulingana ne fyo twamusanga. Tufwile ukucindika amayanda ne fipe fya bantu tushimikilako. Tulingile ukulashimikila pa nshita abantu bali pa mayanda kabili ilyo bengakutika sana. Kabili tufwile ukulanda mu nshila ingalenga abantu mu cifulo tushimikila batemwa ukukutika ku mbila nsuma.

18. Busuma nshi bwaba mu kucitila abantu filya fine tufwaya ukuti bambi baletucitila?

¹⁸ Mwaliba ubusuma ubwingi mu kucitila abantu ifisuma nge fyo tufwaya bambi ukutucitila. Nga tuli ne cikuuku kabili tulelangulukilako abantu, tulalenga ulubuto lwesu ukubalika, tulalenga abantu ukucindika ifyo Baibolo yalanda, kabili tulapeela ubukata kuli Shifwe wa mu muulu. (Mat. 5:16) Ifyo tulanshanya na bantu kuti fyalenga abengi ukufwaya ukwishiba icine. (1 Tim. 4:16) Nangu abantu bakutike ku mbila ya Bufumu nelyo iyo, tulaba ne nsansa pantu twalishiba ukuti tulabombesha mu mulimo wesu. (2 Tim. 4:5) Kanshi natulepashanya umutumwa Paulo uwalembele ukuti: “Ifintu fyonse ncitila imbila nsuma, pa kuti nshimikileko bambi.” (1 Kor. 9:23) Kanshi lyonse ilyo tuleshimikila, tufwile ukulacitila abantu filya fine twingatemwa ukuti nabo batucitile.