Kuti Mwashipikisha nga Bamufyenga!

IFWE bonse nalimo balitufyengapo. Limo limo ni fwe fwe bene tumona ukuti nabatufyenga, e lyo limo na bantu bambi balamona ukutila uyu muntu nabamufyenga.

Ilyo batufyenga tulomfwa ububi kabili kuti calenga twanenuka na mu kupepa. Limbi kuti twafwaya fye no kucitapo fimo pa kuti tuwamye ifintu. Mulandu nshi twingafwaila ukucite fyo? Pantu Kabumba wesu Yehova, Lesa “uwabulo ubupondamishi,” atupangile no mutima wa mulinganya. (Amalango 32:4; Ukutendeka 1:26) Nangu cibe fyo, limo limo abantu kuti bacita fimo ifyo twingamona kwati nabatufyenga. Umwaume wa mano umo atile: “Nabwekeshepo ukumone fya lumanimani fyonse ificitwa mwi samba lya kasuba. Kabili, moneni, ifilamba fya bacitwo lumanimani, abashaba na kasansamusha—ku kuboko kwa ba lumanimani kufuma amaka, lelo kuli aba takwaba kasansamusha.” (Lukala Milandu 4:1) E ico, kuti twacita shani nga batufyenga?

Bushe Ulufyengo Cinshi?

Ulufyengo kukanaba no mulinganya nelyo ukukanapingula ukulingana na mafunde. Bushe mafunde nshi ayalungama ayo abantu bafwile ukulakonka? Kabumba wesu uwalungama kabili uushaluka e wingatupeela fye amafunde pa fyalungama ne fishalungama. Kuli Kabumba, ukwendela mu “fipope fya bumi” kusanshamo no “kukanacita ulufyengo.” (Esekiele 33:15, NW) E ico, kanshi, ilyo Yehova abumbile umuntu wa kubalilapo, amupangile na kampingu iyalelenga alelekanya icalungama ne calubana. (Abena Roma 2:14, 15) Na kabili, Yehova alilemba amafunde mu Cebo cakwe, Baibolo ayalenga twishibe icalungama ne cishalungama.

Nga twamona kwati nabatufyenga, bushe cinshi tulingile ukucita? Tulingile ukuceceta bwino bwino ificitike no kumona nga ca cine nabatufyenga. Ica kumwenako fye, tontonkanyeni pa fyacitikile kasesema umuHebere, Yona. Yehova amwebele ukuyasoka abena Ninebe pa kayofi kali no kucitika. Pa kubala, Yona alibutwike, talefwaya ukubomba umulimo bamupeele. Lelo pa kulekelesha asukile aya ku Ninebe no kuyasoka abantu pa kayofi kali no kucitika. Ilyo baumfwilile ukusoka, Yehova taonawile umusumba na bantu abalimo. Bushe Yona aumfwile shani? Baibolo itila: “Awe ici cabipishe kuli Yona ukubipa kukalamba, kabili afiitwa.” (Yona 4:1) Yona amwene kwati Yehova tapingwile bwino.

Ukwabula no kutwishika Yehova uumona mu mitima kabili ‘uwatemwa ubulungami no bupingushi,’ talufyenye. (Amalumbo 33:5) Ico Yona alekabila ukwishiba ca kuti ifyo  Yehova acitile fyalilungeme. Ilyo twamona kwati nabatufyenga, tufwile ukuipusha ukuti, ‘Bushe ifi ndemona ifintu, e fyo na Yehova alefimona nelyo wena alefimwena mumbi?’

Ifya Kucita Nga Batufyenga

Baibolo yalilanda pa bantu abo bafyengele mu nshila shalekanalekana. Kuti twasambililako ifingi nga twabebeta ifyo bacitile ilyo babafyengele. Natubalilepo ukulanda pali Yosefe uo bamunyina bashitishe mu busha ku Egupti pa mulandu wa kuti balimufimbile. Ilyo ali mu Egupti umukashi wa kwa shikulu wakwe alemubeleleka ukuti asendame nankwe, nomba lintu akeene, muka shikulu wakwe amubepeshe ubufi. Ici calengele Yosefe bamupoose mu cifungo. Lelo icitetekelo cakwe catwalilile fye ukuba icakosa. Talekele ulufyengo ukunenuna icitetekelo cakwe na bucibusa bwakwe na Yehova.—Ukutendeka 37:18-28; 39:4-20; Amalumbo 105:17-19.

Na umbi uo bafyengele ali ni Nabote. Balimubepeshe ubufi kuli Yesebele umukashi wa kwa Ahabu, Imfumu ya mu Israele. Imfumu Ahabu yakumbilwe impanga iyo Nabote apyene iyali mupepi ne sano. Ilyo imfumu yalefwaya ukushita impanga ya kwa Nabote, alikeene pantu ifunde lyalileseshe abena Israele ukushitisha impanga ya lupwa kuli bambi. (Ubwina Lebi 25:23) Ici calengele umukashi wa kwa Ahabu ukufwaya ba kambone babufi ababepeshe Nabote ukuti alepontela Lesa ne mfumu. Awe e fyo Nabote na bana bakwe abaume babepeye. Elenganyeni ifyo Nabote aumfwile ilyo abantu balemupoola amabwe pa kumwipaya!—1 Ishamfumu 21:1-14; 2 Ishamfumu 9:26.

Nangu cibe fyo, ifyacitikile Yosefe na Nabote fyacepako pa fyo bafyengele Kristu Yesu. Pa kupingula ukuti bepaye Yesu, babomfeshe ubufi kabili bamulubulwishe ukwabula ukukonka ifunde. Ilyo Kateka umwina Roma amulubulwishe, asangile ukuti wa kaele lelo kateka alifililwe ukucita icalungama. (Yohane 18:38-40) Ukwabula no kutwishika, Satana  alifyengele sana Kristu Yesu ukucila ifyo afyenga bambi!

Bushe ifi fya kumwenako, filelanga ukuti Yehova tabikileko amano ilyo balya bantu babafyengele? Awe iyo! Yehova talemona ifyalecitika nge fyo abantu balefimona. (Esaya 55:8, 9) Filya Yosefe bamushitishe mu busha, fyalengele ukuti apusushe ulupwa lwakwe ku nsala. Aileba kangalila wa fya kulya mu Egupti ilyo kushilaba icipowe ca kapela makufi icaponene mu calo umo ulupwa lwakwe lwaleikala. Abula Yehova ukusuminisha ukuti Yosefe bamufyenge nga tabamupoosele mu cifungo. Yosefe ababula mutwala mu cifungo nga talongwele ifiloto fya bafungwa banankwe babili. Umo pali balya bafungwa babili aileshimikila Farao ifyo Yosefe acitile, kabili ici calengele Yosefe bamusonte ukuba kangalila wa fya kulya.—Ukutendeka 40:1; 41:9-14; 45:4-8.

Nga pali filya fyacitikile Nabote, bushe kuti twalandapo shani? Na kabili, esheni ukumona ifyacitike nge fyo Yehova alefimona. Apo Yehova kuti abuusha abafwa, nangu cingati Nabote alifwile, Yehova ena alemumona fye kwati mutuntulu. (1 Ishamfumu 21:19; Luka 20:37, 38) Nabote akalolela mpaka Yehova akamubuushe ku bafwa. Kabili inshita yapita ikamoneka fye kwati inono pantu abafwa tabaishiba kantu nangu kamo. (Lukala Milandu 9:5) Na kabili Yehova alilandwile imfwa ya kwa Nabote ilyo apingwile Ahabu na ba mu ng’anda yakwe.—2 Ishamfumu 9:21, 24, 26, 35, 36; 10:1-11; Yohane 5:28, 29.

Yesu na o alifwile. Lelo, Lesa alimubuushishe kabili alimusansabike “ukucila sana pa buteko no butungulushi na maka na bukateeka ne shina lyonse ililumbulwa.” (Abena Efese 1:20, 21) Filya Satana afyengele Kristu Yesu tafyali na kucilikila Yehova ukulambula Umwana wakwe. Yesu alicetekele ukuti aciba kufwaya kwa kwa Yehova, nga alifumishepo ulufyengo ulo abamwikete ukwabula ifunde bacitile. Lelo, Kristu alishibe bwino bwino ukuti Yehova alibika inshita akafikilisha Amalembo no kufumyapo ulufyengo.

Ca cine, Satana na bantu bakwe balifyengele abantu ba kwa Yehova abalungama, lelo Yehova alifumishepo ulufyengo bacitile kabili akalufumyapo ku ciyayaya. Kanshi pa kuti ulufyengo lonse lukafumepo, tufwile ukulolela pali Lesa.—Amalango 25:16; Abena Roma 12:17-19.

Umulandu Yehova Engalekela Batufyenga

Limbi kuti kwaba umulandu Yehova engalekela batufyenga. Nalimo kuti aleka fwe Bena Kristu batufyenga pa kuti atusambilishe. Kwena icishinka ca kuti Lesa ‘tesha umuntu ku bubi.’ (Yakobo 1:13) Na lyo line, kuti aleka ifyabipa ukutucitikila ukwabula ukutupokolola, kabili alakosha abasambilila ku fyo baleculako. Baibolo itweba ukuti: “Ilyo mwacula inshita inono, Lesa wa cikuuku conse ica bupe fye . . . umwine akapwisha ukumukansha, akamwikasha, akamukosha.”—1 Petro 5:10.

Na kabili, limo Yehova kuti aleka abantu bakwe babafyenga pa kuti aba lufyengo basambilileko fimo no kulapila. Ica kumwenako fye, ilyo papitile imilungu iinono ukutula apo Yesu bamwipaile, abaYuda bamo abakutike ku lyashi lya kwa Petro “calibapitile ku mutima.” Balipokelele icebo ca kwa Lesa kabili balibatishiwe.—Imilimo 2:36-42.

Nomba icishinka ca kuti te ba lufyengo bonse bengalapila. Bamo e lyo bengacilamo ukuba no lufyengo. Lelo Amapinda 29:1 yatila: “Umuntu uwebaulwaebaulwa no kutalamiko mukoshi, akapumikishiwo kufunaulwa, no kubulo kupola.” Na kabushe, Yehova akasuka akonaule abatwalilila ukucita ifyabipa.—Lukala Milandu 8:11-13.

Te mulandu ne nshita ingapitapo pa kuti ifintu fibe bwino, twalicetekela ukuti Yehova alishiba ifya kutwafwa. Kabili akafumyapo ulufyengo lonse ulucitika muli buno bwikashi bwabipa. Na kabili, alitulaya ukuti akatulambula, akatupeela umweo wa muyayaya mu calo cipya “umukekala ubulungami.”—2 Petro 3:13.

[Icikope pe bula 16, 17]

Bushe Nabote aumfwile shani ilyo bamufyengele icabipisha?