Ifyo Mulingile Ukulacita pa Kuti Mulelanshanya Bwino na Bena Mwenu

‘A WE kanshi nga nshacisosa filya.’ ‘Nshacilanda bwino.’ Bushe mwaliyumfwapo ifyo pa numa ya kulanda ku bena mwenu? Ukulanshanya cintu ico tufwile ukusambilila. Kwati fye ni filya caba pa kusambilila ifintu fimbi, bamo cilabangukila ukusambilila, lelo bambi nabo cilabakosela. Na lyo line, nangu ca kutila tamusambilila bwangu ifintu, kuti mwasambilila ukulanda ifyo muletontonkanya mu nshila iisuma, uko e kuti ukulanshanya na bambi bwino.

Mu fyalo fimo, intambi shilalenga abaume ukulasunga abena mwabo bubi bubi. Babeba ukuti ‘umwaume wine wine’ tafwile ukulalanda sana. Abaume abalanda sana babamona nga babufi. Ca cine, Baibolo itila: “Umuntu  onse afwile abe uwayanguka ukuumfwa, uukokola ukulanda, uukokola ukukalipa.” (Yakobo 1:19) Lelo uku kufunda kwapeelwa kuli bonse, e kuti abaume na banakashi kabili kulanga ukuti ukulanshanya te kulanda fye e pela. Abantu babili kuti balelanda pa nshita ntali, lelo umo nga taleumfwa ku fyo umbi alelanda, te kuti kube ukulanshanya kusuma. Icifwaikwa sana pa kuti ukulanshanya kube bwino, kucita fintu ilembo pa muulu lyalanda, e kuti ukwishiba ifya kukutika kuli bambi.

Ukulanshanya Ukwabula Amashiwi

Mu ncende shimo, abakashi tabafwile ukulanda ifyo baletontonkanya ne fyo baleyumfwa. E lyo abalume tabafwile ukubika amano ku lupwa lwabo. Ilyo cibe fyo, bonse abalume na bakashi tabeshiba ifyo abena mwabo bafwaya, besha fye ukutunganya. Abakashi bamo baleshiba bwino sana ifyo abalume bakabila kabili mu kwangufyanya fye balacita ifyo abalume bafwaya. Mu fyupo fya musango yo, abalume na bakashi balalanshanya, lelo ukwabula ukubomfya amashiwi. Ilingi line, muntu umo fye e ucitila umunankwe ifyo afwaya, pantu umukashi aleshiba ifyo umulume wakwe atontonkanya ne fyo ayumfwa, lelo umulume wena te lingi e shiba ifyo umukashi wakwe ayumfwa.

Ca cine, mu ncende shimo, abaume baleshiba ifyo abanakashi bayumfwa kabili balasakamana abena mwabo. Lelo, nabo bene kuti banonkelamo mu kulalanshanya bwino.

Ukulanshanya Kwalicindama

Ukulanda ifili ku mutima kulalenga abantu ukukanapusana no kukanaumfwila mumbi ifyo bambi balanda. Kale, mu nshita ya bena Israele, umukowa wa kwa Rubene no wa kwa Gadi na hafu wa mukowa wa kwa Manase abaleikala ku kabanga ka mumana wa Yordani bakuulile “iciipailo cikalamba” mupepi na Yordani. Imikowa imbi tayaishibe ico bakuulile cilya ciipailo. Batontonkanye ukuti bamunyinabo kwishilya lya Yordani nabasanguka, kabili baliipekenye ukulwisha abo baleti ni “bacipondoka.” Lelo ilyo bashilaya mu kubalwisha, batumine intumi ku kuyalanshanya ne mikowa ya ku kabanga. Ala mwali amano mu co bacitile! Pantu intumi shasangile ukuti cilya ciipailo tacali ca kocelapo amalambo ne fya kuninika ifyapusene ne funde. Lelo ico bakuulile iciipailo, ni co batiinine ukuti ku ntanshi imikowa imbi kuti yabeba ati: “Tamuli ne cakaniko muli Yehova.” Kanshi iciipailo cali no kube nte ya kuti aba mu mikowa ya ku kabanga ka Yordani nabo bene bali ni bakapepa ba kwa Yehova. (Yoshua 22:10-29) E mulandu wine bainikile cilya ciipailo ukuti Inte, pantu cali bunte kuli bena ukuti Yehova ali Lesa wa cine.—Yoshua 22:34.

Ifyo balondolwele fyalengele ukuti imikowa imbi ishibe ico bakuulile iciipailo. Kabili calengele ukuti becita ifyo balepanga ukucita ku mikowa ibili na hafu. Ca cine ukulanshanya kwalengele ukuti kwiba inkondo. Pa numa, lintu abena Israele bapondokele Yehova Lesa, umulume wabo uwa mampalanya, abebele ukuti mu luse ali no ‘kukolopeka umutima wabo.’ (Hosea 2:14) We ca kumwenako ubusuma ku baupana! Ilyo mulelanshanya mufwile ukwesha ukukolopeka umutima wa bena mwenu, pa kuti mwingeshiba ifyo baleyumfwa. Ukucite fyo kwalicindama nga nshi, sana sana nga ca kuti ifyo mulelandapo kuti fyalenga umo ukufulwa. Pattie Mihalik kalemba wa lyashi mu United States atile bamo batila amashiwi yalyanguka ukusosa, lelo amashiwi yamo yene yalicindama nga nshi. Bamo cilabakosela ukulanda ifyo bayumfwa ku bena mwabo. Lelo ukweba abena mwenu ifyo muyumfwa kwalicindama nga nshi.

Twalilileni Ukuwamya Inshila Mulanshanishishamo

Bamo kuti balanda ukuti, ‘ukutula fye pa kubala, icupo cesu tacaba bwino.’ Bambi basondwelela ukuti, ‘cino cupo te kuti citwalilile.’ Batontonkanya ukuti tacingacitika ukuwamya inshila ya kulanshanishishamo lintu baupana. Nomba, tontonkanyeni pali balya abo mu lutambi lwabo ba lupwa e ba bafwaila umuntu wa  kuupa nelyo ukuupwako? Abengi abakwata ulo lutambi mu kupita kwa nshita balasambilila ifya kulanshanya bwino sana mu cupo cabo.

Isaki pa kuupa Rebeka bamusalileko fye. Batumine shibukombe uwaendele ulwendo ulutali sana ukuyafwaila Isaki umukashi. Na lyo line, Isaki na Rebeka abaikeleko mupepi ne myaka 4,000 iyapitapo, balelanshanya bwino bwino. Isaki ali mwi bala ilyo akumenye shibukombe no mwanakashi uwali no kuba umukashi wakwe. Shibukombe “alondolwelele Isaki fyonse ifyo acitile.” Baibolo itwalilila ukushimika pali ici cupo ukuti: “Pa numa Isaki aingishe Rebeka mwi tenti lya kwa Sara nyina [ukumutwala mwi hema lya kwa nyina capilibwile ukuti nomba baupana]. E fyo abuulile Rebeka, na o aishilebo mukashi wakwe; kabili alimutemenwe.”—Ukutendeka 24:62-67, NW.

Pano twamona ukuti Isaki abalilepo ukumfwa fyonse kuli shibukombe lyena “pa numa” abuulile Rebeka ukuba mukashi wakwe. Shibukombe ali mubomfi wacetekelwa, ali uwaipeelesha ukupepa Yehova, Lesa wa kwa Isaki. Uyu wali e mulandu wine Isaki acetekele uyu mwaume. Pa numa Isaki ‘alitemenwe’ Rabeka kabili alimupile.

Bushe Isaki na Rebeka balelanshanya bwino? Pa numa umwana wabo Esau aupile abanakashi babili abena Hiti, kwali ubwafya mu lupwa. Rebeka “atwalilile ukusosa” kuli Isaki ukuti: “Nimpato mweo wandi pa mulandu wa bana banakashi ba kwa Hete. Nga ca kutila Yakobo [umwana wabo umwaice] aibuulilo mukashi pa bana ba kwa Hete . . . , nga wa nshi kuli ine umweo wandi?” (Ukutendeka 26:34; 27:46) Twamona ukuti Rebeka alelanda ifyo aleyumfwa ukwabula ukupita mu mbali.

Isaki aebele Yakobo, mpundu munankwe wa kwa Esau, ukukanaupa umwanakashi umwina Kanaani. (Ukutendeka 28:1, 2) Rebeka alilandile bwino ifyo alefwaya. Isaki na Rebeka balilanshenye bwino sana pa bwafya ubwali mu lupwa lwabo ubwalemoneka ubwayafya, kabili inshila balanshanishishemo yaba ca kumwenako icisuma kuli ifwe. Nomba tutile abaupana tabasuminishenye pa co balelandapo. Cinshi bengacita?

Ifyo Abaupana Bafwile Ukucita Nga Bapusana

Te kwesha ukuleka ukusoshanya nga mwapusana na bena mwenu. Nga mwacite fyo ninshi muletila: Tamuli aba nsansa kabili mulefwaya na bena mwenu nabo kukanaba aba nsansa. Kuti limbi abena mwenu tabeshibe ne fyo mulefwaya nelyo ifyo muleyumfwa.

Mulekabila ukulanshanya na bena mwenu ubwafya mukwete. Nga ca kuti ifyo mulelandapo kuti fyalenga bakalipa, kuti cayafya ukuteka umutima. Abrahamu na Sara abafyashi ba kwa Isaki nabo inshita imo bali no bwafya. Apo Sara ali ing’umba, akonkele ulutambi lwabo ukupeela umulume wakwe umusha wakwe Hagari, ukuba umukashi wakwe. Hagari afyalile Abrahamu umwana mwaume, ishina lyakwe ali ni Ishmaele. Lelo, pa numa Sara na o alimite kabili afyalile Abrahamu umwana mwaume ne shina lyakwe ali ni Isaki. Ilyo Isaki ali mupepi no kusumuka, Sara amwene uko Ishmaele alepumya Isaki. Lyena, amwene ukuti tacawamine umwana wakwe, e co akonkomenshe Abrahamu ukutamfya uyu musha wakwe na Ishmaele. Ca cine, Sara alilandile ifyo aleyumfwa mu nshila iyabula no kupita mu mbali. Lelo Abrahamu tatemenwe ifyo Sara amwebele ukucita.

Nomba bushe ubu bwafya babupwishishe shani? Baibolo itweba ukuti: “Lelo Lesa atile kuli Abrahamu, Ciibipa mu menso yobe pa mulandu wa mwana kabili pali cishiko obe; conse ico Sara asosa kuli iwe, umfwe shiwi lyakwe; pantu muli Isaki e mo ubufyashi bobe buketilwa.” Abrahamu alyumfwile ifyo Yehova amwebele kabili e fyo acitile.—Ukutendeka 16:1-4; 21:1-14.

Nalimo kuti mwasosa ukuti ‘Lesa ngalelanda na ifwe mukulungatika, kuti cayanguka ukupwisha amafya.’ Natulande pa cishinka na cimbi icingatwafwa ukupwisha ubwafya mu cupo. Abaupana balingile ukulakutika kuli Lesa. Lelo kuti bacita shani ifyo? Kuti bacite  fyo pa kulabelengela Icebo ca kwa Lesa pamo no kulamona ifyo balebelengamo ngo butungulushi ukufuma kuli Wena.—1 Abena Tesalonika 2:13.

Umwanakashi uwaba Umwina Kristu pa myaka iingi atile: “Ilingi umukashana nga aisa kuli ine ukuti mupandeko amano pa cupo cakwe, ndabala na mwipusha nga ca kuti alabelenga Baibolo pamo no mulume wakwe. Abengi abakwata amafya mu cupo cabo tababelenga Baibolo lyonse ca pamo.” (Tito 2:3-5) Bonse kuti twanonkelamo mu fyo uyu mwanakashi amona ifintu. Mulebelenga Icebo ca kwa Lesa na bena mwenu lyonse. Nga mulecite fyo ‘mukomfwe’ cebo ca kwa Lesa cilemweba ifyo mulingile ukulacita cila bushiku. (Esaya 30:21) Nangu cibe fyo, tamufwile ukubomfya Baibolo nge nkonto ya kuminako abena mwenu, lyonse fye ukulalosha ku malembo ayo muletontonkanya ukuti balafilwa ukukonka. Lelo, esheni ukumona ifyo imwe bonse babili mwingabomfya ifyo mulebelenga.

Nga ca kuti muli no bwafya ubukalamba, kuti cawama mwamona icilemusakamika mu Watch Tower Publications Index *. Nalimo kuti mulesakamana abafyashi benu abakalamba, kabili ici cilelenga ubwafya mu cupo cenu. Mu nshita ya kuti muleumana pa fyo abena mwenu bafwile ukucita nelyo ifyo bashifwile ukucita, kuti cawama mwaikala pa nshi no kumona Index ca pamo. Ica kubalilapo fye moneni umutwe uukalamba uwa kuti “Parents.” Limbi kuti mwamona ifisontelelo pa mutwe unono uuleti “ukusakamana abafyashi abakalamba.” Belengeleni ca pamo ifipande filoshiweko mu mpapulo isha Nte sha kwa Yehova. Mukapapa ifyo imwe na bena mwenu mukanonkelamo mu mpapulo shilanda pali Baibolo, ishaafwa abena Kristu abafumacumi abengi.

Ukubebeta impapulo shiloshiweko no kubelenga ifyebo pamo kuti kwamwafwa ukupwisha ubwafya. Mukasanga Amalembo ayambwilwe na yashambwilwe ayakamulanga ifyo Lesa amona ubwafya mukwete. Moneni aya malembo no kuyabelengela ca pamo. E fyo mukeshiba ifyo Lesa alanda pa bwafya mukwete!

Mulelanshanya Bwino Lyonse

Bushe mwalitala amwesha ukwisula icibi ico bashabomfya pa nshita ntali? Amainceshi yalakwata indalawa ica kuti pa kwisula ciya cileisuka panono panono mpaka caisuka. Lelo ni shani nga ca kuti icibi balacibomfya lyonse e lyo balabika na mafuta mu mainceshi? Awe kuti cayanguka ukwisula. Cimo cine no kulanshanya. Nga ca kuti lyonse mulelanshanya no kulabikamo ukutemwa kwa Bwina Kristu, mukalalanshanya bwino nangu ni lintu mupusene.

Inshila mulanshanishishamo tayakawame apo pene fye, cikasendako inshita. Kwena pa kulalanshanya bwino mulingile ukubombesha. Lyena mu kupelako mukaipakisha bucibusa na bena mwenu, ne ci cikalenga mukaleumfwana bwino inshita yonse.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 7]

Ilyo mwapusana bushe mwakulalomba Lesa ukumwafwa?