Ifya Kukosha Icupo Cenu

ELENGANYENI ing’anda iishimoneka bwino pa mulandu wa kukanasungwa bwino. Penti ilefuma, umutenge walyonaika, no lunkoto pa lubansa lwalilekeleshiwa. Nacimoneka fye apabuuta ukuti ici cikuulwa calyonaika pa mulandu wa mfula ikalamba iyalokelapo pa myaka, kabili calilekeleshiwa. Bushe bacibongolole? Te sana. Nga ca kuti umufula walikosa kabili icikuulwa calikashiwa bwino, kuti baciwamya.

Bushe imibele ya ilya ng’anda ilemucinkula ulwa cupo cenu? Mu kupita kwa myaka, napamo amafya yalilenga icupo cenu ukubipa. Napamo icingalenga, mulekelesha wa mulume nelyo umukashi nelyo bonse babili. Napamo muli fye nga baSandy. Pa numa ya myaka 15 mu cupo, batile: “Tapaba ico twapalanamo no mulume wandi, cupo fye catuleta pamo. Kabili ukuba ifi tacaweme.”

Nangu ca kuti icupo cenu cili fi, mwisondwelela bwangu ukuti cifwile ukupwa. Kuti mwaciwamya. Cishintilila maka maka pa fyo umukashi no mulume bakakililwako. Ukukakililwako kuti kwalenga icupo ukuba icashikatala mu nshita sha mafya. Lelo, bushe ukukakililwako e cinshi? Kabili ni shani Baibolo ingamwafwa ukukosha ukukakililwako?

Ukukakililwako Kusanshamo Ukushingamwa

Ukulingana na dikishonari imo, ukukakililwako “kushingamikwa nelyo ukukuntwa ku mutima.” Limo limo, ili shiwi libomfiwa ku fintu, pamo nga ukusuminishanya mu bukwebo. Ku ca kumwenako, kakuula limbi kuti atontonkanya ulwa kufikilisha ubulayo asaine pa kukuula ing’anda. Pambi te kuti eshibe uupekenye incito. Na lyo line, alafwaya ukufisha ico alaile.

Nelyo ca kuti icupo tacalingana no bukwebo, ukukakililwako ukwa mu cupo kusanshamo ukushingamwa. Napamo imwe no mwina mwenu mwalilapile pa menso ya kwa Lesa na bantu ukuti mukatwalilila ukwikala pamo, nangu ifintu fikafye shani. Yesu atile: “Uwababumbile ukufuma pa kutendeka ababumbile umwaume no mwanakashi, kabili atile, ‘E mulandu wine umwaume akashiila wishi na nyina no kulambatila ku mukashi wakwe, kabili aba babili bakaba umubili  umo.’” Kabili Yesu atile: “Ico Lesa alundenye, umuntu elundulula.” (Mateo 19:4-6) E ico ilyo kwaima amafya, imwe no mwina mwenu mufwile ukupampamina pa kucindika ukukakililwako kwenu uko mwalayene. * Umukashi umo atile: “Ilyo twalekele ukutontonkanya pa kulekana e lyo ifintu fyatendeke ukulondoloka.”

Te kushingamwa fye ukwingalenga ukukakililwako kwa mu cupo. Finshi fimbi ifyasanshiwamo?

Ukubombela Pamo Kulakosha Ukukakililwako mu Cupo

Nga muli ukukakililwako mu cupo tacipilibula ukuti abaupana bakalasuminishanya fye muli fyonse. Nga kwaima ukukansana, pafwile ukuba ukufwaisha kwa kupwisha ubwafya pa mulandu wa kutemwana te pa mulandu fye wa kufwaya ukwikalilila ku mulapo wabo. Ilyo Yesu alelanda pa mulume no mukashi atile: “Tabali babili kabili iyo, lelo bali umubili umo.”

Bushe calola mwi ukuba “umubili umo” no mwina mwenu? Umutumwa Paulo alembele ukuti “abalume bafwile ukulatemwa abakashi babo nge mibili yabo iine.” (Abena Efese 5:28, 29) Kanshi, mu nshila imo, ukuba “umubili umo” calola mu kuti mwalyangwa ku fingawamina umwina mwenu nge fyo mwayangwa mwe bene. Abaupana belatila ici cintu “candi,” baletila “cesu,” belatila “ine,” baletila “ifwe.” Mpanda mano umo alembele ati: “Bonse babili bafwile ukuleka ukuyumfwa kwati bashimbe no kutendeka ukuyumfwa nga baupana.”

Bushe imwe na bena mwenu “muyumfwa nga baupana”? Abantu kuti baba pamo pa myaka iingi ukwabula ukuyumfwa ukuti baba “umubili umo.” Ee, ico kuti cacitika, lelo icitabo citila Giving Time a Chance cilanda ati: “Ukuupa cipilibula ukucitila ifintu pamo, kabili nga ca kuti abantu babili balecitila ifintu pamo, mu kuya kwa nshita icupo cabo ciya cilewaminako.”

Abaupana bamo abashaba ne nsansa bekala pamo pa mulandu wa bana babo nelyo pa mulandu wa kufwaya icintelelwe ca ndalama. Bambi balashipikisha pantu balishiba ukuti tabafwile kulekana nelyo pa mulandu wa kutiina ifyo abantu bambi bakatontonkanya nga balekana. Nangu line cisuma ukuti ifi fyupo filatwalilila, ibukisheni ukuti ico mufwile ukwimininapo kukwata  icupo umwaba ukutemwa, te cupo fye icikokole.

Ukucite Fintu Ukwabula Bukaitemwe Kulakosha Icupo

Baibolo yasobele ukuti mu “nshiku sha kulekelesha,” abantu bakaba “abaitemwa.” (2 Timote 3:1, 2) Nga filya fine ukusesema kwalandile, ilelo kuli bukaitemwe ubwabipisha. Mu fyupo ifingi, ukuipeelesha ukwabula ukwenekela icibwesha cimonwa ngo bunake. Lelo mu cupo cisuma, bonse babili balaipeelesha. Bushe kuti mwalanga shani iyo mibele?

Ukucila ukulatontonkanya fye ukuti, ‘Nga finshi nkamwenamo muli ci cupo?’ muleipusha mwe bene ati, ‘Finshi ine ndecita ku kukosha icupo candi?’ Baibolo itila Abena Kristu tabafwile ‘ukwangwa fye ifyabo abene, lelo bangwe ne fya bambi.’ (Abena Filipi 2:4) Ilyo muletontonkanya pali ci cishinte ca mu Baibolo, tontonkanyeni pa micitile yenu umulungu wapwile. Bushe miku inga mwacitile icisuma pa kuti fye musekeshe umwina mwenu? Ilyo umwina mwenu alefwaya ukulanda na imwe, bushe mwalimukutike—nelyo ca kuti tamwalefwaya kukutika? Fintu nshi mwacitile ifyo umwina mwenu atemwisha?

Ilyo muletontonkanya pali ayo mepusho, mwisakamikwa ukuti imilimo yenu isuma ikaya fye mu menshi. Icitabo cimo citila: “Ilingi line, ukucite fintu fisuma ku bantu bambi, kulenga abo bantu ukucita cimo cine, e co nga mwabombesha ukuba bwino, mukakoselesha umwina mwenu ukuba bwino.” Ukuipeelesha kukakosha icupo cenu pantu cilanga ukuti mwalicindamika icupo kabili mulafwaya ukucibakilila.

Calicindama Ukumone Cupo Cenu Ukuti Cikatwalilila

Yehova Lesa alicindamika bucishinka. Na kuba Baibolo itila: “Ku wa cishinka [mwe Yehova] muli ba cishinka.” (2 Samwele 22:26, NW) Ukutwalilila aba cishinka kuli Lesa kutwalilila aba cishinka mu cupo.—Ukutendeka 2:24.

Nga ca kuti imwe no mwina mwenu muli ne cishinka, mukaipakisha icupo cibelelela. Nga mwatontonkanya pa myeshi ileisa, ne myaka, mukalatontonkanya ukuti mukatwalilila ukuba pamo. Ca kutali ukutontonkanya pa kulekana, kabili ici kuti caleta umutelelwe mu cupo cenu. Umukashi umo atile: “Na lintu nafulwa sana pa ficitile [umulume wandi] na pa filetucitikila, nshisakamikwa pa lwa cupo cesu ati calapwa. Icinsakamika kufwaya ukwishiba ico twalacita pa kuti pabe umutende na kabili. Nshitwishika no kutwishika ukuti twalawikishanya—icafya ukwishiba ni nshila ico calacitikilamo.”

Ukumone cupo cenu ukuti cikatwalilila lubali lwacindama ku kukakililwako ku mwina mwenu, lelo mu fyupo ifingi tabamona ifintu muli iyi nshila. Ilyo umulume no mukashi  balekansana, umo limbi kuti atila, “Ndekubutuka!” nelyo, “Nkafwaya umbi uwantemwa ukukucila!” Kwena ilingi line ayo mashiwi tayafuma pa nshi ya mutima. Na lyo line, Baibolo itila ululimi kuti “lwaisulamo ubusungu bwa mfwa.” (Yakobo 3:8) Icintiinya mu kulanda cilangilila fye ukuti: ‘Icupo cesu kuti capwa fye inshita iili yonse. Kuti nafumamo inshita fye iili yonse.’ Ukulande fyo kuti kwaonaula icupo.

Nga muletontonkanya ukwikalilila mu cupo, mwenekelwa ukwikala no mwina mwenu nangu ifintu fyafye shani. Ici kuti camunonsha mu nshila na imbi. Cikamwangukila ukusumina amabunake ne filubo kabili mukatwalilila ukushipikishanya no kulekelelana. (Abena Kolose 3:13) Icitabo cimo citila: “Mu cupo cisuma, bonse babili kuti balufyanya, lelo icupo kuti catwalilila.”

Pa bwinga bwenu, mwalaile ukukakililwa ku muntu umumi, umwina mwenu—te ku cupo mwalelaya iyo. Ici cishinka cifwile ukwambukila sana ifyo mutontonkanya ne micitile yenu ngo muntu uwaupa nelyo uwaupwa. Bushe tamulesuminisha ukuti mufwile ukutwalilila ukuba no mwina mwenu te pa mulandu fye wa kuti mwalicindamika ukutantika kwa cupo lelo na pa mulandu wa kuti mwalitemwa umuntu uo mwaba nankwe mu cupo?

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 5]

Ico Mwingacita Nomba

Bushe icupo cenu calikosa? Limbi muletontonkanya ukuti kuti mwawamyako. Nga mulefwaya ukukosha icupo cenu, esheni ukucite fi:

● Ibebeteni mwe bene. Ipusheni mwe bene amuti: ‘Bushe nalyupa na mu mutima mwine, nelyo bushe ncili ntontonkanya no kucita ifintu ngo mushimbe?’ Ipusheni umwina mwenu ifyo atontonkanya pali imwe nampo nga atontonkanya ukuti mwaba ngo waupa nelyo iyo.

● Belengeleni pamo ici cipande no mwina mwenu. Lyene, mu mutekatima, lanshanyeni inshila mwingabomfya ku kukosha ukukakililwako kwenu mu cupo cenu.

● Citileni pamo no mwina mwenu ifintu ifingakosha ukukakililwako mu cupo cenu. Ku ca kumwenako: Muletambila pamo ifikope fya bwinga bwenu ne fikope fya fintu mwatemwa sana ukwibukisha. Citeni ifintu mwaleipakisha pali bunkobekela nelyo ifyo mwalecita ilyo mwaupene fye. Belengeleni pamo ifipande fyashimpwa pali Baibolo ifya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! ifikuma ku cupo.

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 6]

Mu Cupo, Ukukakililwako Kusanshamo . . .

• Ukushingamwa “Ico walaya, fisha; cisuma ukukanalaya, ukucilo kulaya no kukanafisha.”—Lukala Milandu 5:4, 5.

• Ukubombela Pamo “Ukuba babili kwawamo kucila ukuba weka . . . Pantu nga umo awa, umunankwe kuti amwimya: lelo kalanda ku uli eka uwawa apashaba umbi ku kumwimya!”—Lukala Milandu 4:9, 10.

• Ukuipusula “Mwaba insansa ishingi mu kupeela ukucila ishaba mu kupokelela.”—Imilimo 20:35.

• Ukutontonkanya pa Kutwalilila “Ukutemwa . . . kushipikisha fyonse.”—1 Abena Korinti 13:4, 7.

[Ifikope pe bula 7]

Nga ca kuti umwina mwenu alefwaya ukulanda, bushe mulakutika?