Bushe Mucita Ifyo Yesu Alecita?
Bushe Mucita Ifyo Yesu Alecita?
“Amwene ibumba likalamba, no kubekatilwe nkumbu, ico bali nge mpaanga ishishaba na kacema; kabili atendeke ukubasambilisha.”—MARKO 6:34.
1. Mulandu nshi twingenekela ifyo abantunse kuti baba ne mibele isuma?
ABANTU abengi balikwata imibele isuma ukufuma fye na ku nshiku sha ku kale. Kuti mwaumfwikisha umulandu cabele fyo. Yehova Lesa alikwata kabili alalangilila ukutemwa, icikuuku, bukapekape, ne mibele imbi iyo twacindamika. Abantunse babumbilwe mu cipasho ca kwa Lesa. E co kuti twaumfwikisha umulandu abengi bakwatila ukutemwa, icikuuku, inkumbu, ne mibele imbi iya bulesa, nga fintu fye abengi balangilila ukuti balikwata kampingu. (Ukutendeka 1:26; Abena Roma 2:14, 15) Lelo, kuti mwalimona ifyo bamo balikwata sana iyi mibele ukucila bambi.
2. Milimo nshi iisuma imo iyo abantu bengacita, napamo ukutontonkanya ukuti balepashanya Kristu?
2 Napamo mwalishibako abaume na banakashi abo ilingi bapempula nelyo ukwafwa abalwele, abalangisha inkumbu ku filema, nelyo ababa na bukapekape ku bapiina. Tontonkanyeni na pa lwa bantu abo inkumbu shibalenga ukubombela mu fikuulwa fya balwala ifibashi nelyo mu fya bana banshiwa. Na babomba umulimo wa kuitemenwa mu fipatala nelyo mu fikuulwa fya kutenseshamo abalwele, nelyo abantu ababombesha mu kwafwilisha abashakwata kwa kwikala, nelyo imbutushi. Bamo pali bene bafwile batontonkanya ukuti balepashanya Yesu, uwaimikile Abena Kristu icipasho. Mu Malandwe tubelenga ukuti Kristu aposeshe abalwele no kuliisha abali ne nsala. (Marko 1:34; 8:1-9; Luka 4:40) Ukutemwa, ne nkumbu ifyo Yesu akwete filangilila “umutima wa kwa Kristu,” kabili alepashanya Wishi wa mu muulu.—1 Abena Korinti 2:16.
3. Pa kuba ne mimwene yalinga pa lwa milimo isuma iya kwa Yesu, cinshi tulingile ukubebeta?
3 Lelo, bushe mwalimona ukuti ilelo abengi abo ukutemwa ne nkumbu sha kwa Yesu fyafika pa mutima tabapoosako mano ku lubali lwacindama ulwa mutima wa kwa Kristu? Kuti twaishiba ifingi pa lwa ici ukupitila mu kubebeta bwino Marko icipandwa 6. Palya tubelenga ukuti abantu baleetele Yesu abalwele ukuti abaposhe. Muli ili lyashi, tusambilila no kuti ilyo amwene imintapendwa abaishile kuli wene bali ne nsala, Yesu abaliishishe mu cipesha mano. (Marko 6:35-44, 54-56) Ukuposha abalwele no kuliisha abali ne nsala shali ni nshila shaibela isha kulangilamo inkumbu no kutemwa, lelo bushe shali e nshila shikalamba isho Yesu aleafwilamo bambi? Kabili kuti twapashanya shani bwino ica kumwenako cakwe icapwililika pa lwa kutemwa, icililishi, inkumbu, nga fintu fye na o apashenye Yehova?
Alengwa Ukusakamana Ifyo Balekabila lwa ku Mupashi
4. Cali shani pa lwa lyashi lyalembwa pali Marko 6:30-34?
4 Yesu aleikatilwa inkumbu abo aleba na bo maka maka pa mulandu wa fyo balekabila lwa ku mupashi. Uko kukabila kwalicindemepo ukucila ukukabila kwa fya ku mubili. Bebeteni ilyashi lya pali Marko 6:30-34. Icalembwa palya cacitike pa lulamba lwa Bemba wa Galili, mupepi ne nshita ya ca Kucilila ica mu 32 C.E. Abatumwa bali ne nsansa, kabili balikwete umulandu usuma uwa kubela ne nsansa. Pa numa ya kupita umwingi, baishile kuli Yesu, ukwabula no kutwishika balefwaisha ukumweba ifyabacitikile. Lelo, ibumba lyalilongene. Lyali ilikalamba ica kuti Yesu na batumwa bakwe tabakwete inshita ya kulya nelyo ukutuusha. Yesu aebele abatumwa bakwe ukuti: “Iseni imwe bene ku mbali ukwaba amatololo, no kutusha panono.” (Marko 6:31) Ilyo bapateme mu bwato, napamo mupepi na Kapernahumu bayabwike Bemba wa Galili ukuya ku cifulo caba tondolo. Lelo ibumba lyabutukile mu lulamba no kufika bwangu ukucila ubwato. Bushe cinshi Yesu ali no kucita? Bushe alikalipe pa kumupumfyanya ilyo alefwaya ukuba eka? Iyo!
5. Yesu aumfwile shani pa lwa mabumba yaishile kuli wene, kabili cinshi acitilepo?
5 Ilyo Yesu amwene amabumba, pamo na balwele balemulolela, abekatilwe nkumbu. (Mateo 14:14; Marko 6:44) Lintu alelanda pa calengele ukuti Yesu abekatilwe inkumbu ne fyo Acitile pali ci, Marko alembele ukuti: “Amwene ibumba likalamba, no kubekatilwe nkumbu, ico bali nge mpaanga ishishaba na kacema; kabili atendeke ukubasambilishe fintu ifingi.” (Marko 6:34) Yesu tamwene fye cinkupiti wa bantu. Amwene abantu umo umo abalekabila ifya ku mupashi. Bali kwati ni mpaanga shilelulumba fye, ukwabula umucemi uwa kushitungulula ku mulemfwe nelyo ukushicingilila. Yesu alishibe ukuti balya bashimapepo abashali ne nkumbu, abali no kuba abacemi abasakamana, basuulile abantu yawe yawe no kukanabasakamana lwa ku mupashi. (Esekiele 34:2-4; Yohane 7:47-49) Yesu alefwaya ukubomba nabo mu nshila imbi, ukwesha ukubafwa ukulingana napo amaka yakwe yapelele. Atendeke ukubasambilisha pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa.
6, 7. (a) Cinshi Amalandwe yasokolola ukuti e co Yesu atangishe mu kwafwa abantu? (b) Cinshi calelenga Yesu ukushimikila no kusambilisha?
6 Moneni ifyo fikonkene ne fyali ifya ntanshi ifilangililwe mu lyashi lipalileko. Ili lyalembelwe na Luka, uwali ni kondapa kabili uwalepoosa sana amano ku bumi bwa bambi lwa ku mubili. Alembele ukuti: “Amabumba . . . balimukonkele [Yesu]; na o abasengela, no kubebo lwa bufumu bwa kwa Lesa, no kuposha abalekabilo kuundapwa.” (Luka 9:11; Abena Kolose 4:14) Nangu cingati te fyo caba na malyashi yonse aya pa lwa fipesha mano, muli ili, cinshi cintu ilyashi lyapuutwamo ilya kwa Luka lyalandapo intanshi? Cishinka ca kuti Yesu asambilishe abantu.
7 Na kuba ici cumfwana ne cishinka tusanga pali Marko 6:34. Ico cikomo cilangilila bwino ifyo Yesu alengelwe ukuba ne nkumbu. Asambilishe abantu, na muli fyo ukubafwilisha mu fyo balekabila lwa ku mupashi. Ilyo atendeke fye ubutumikishi bwakwe, Yesu atile: “Ndi no kubile mbila nsuma ya bufumu bwa kwa Lesa na mu mishi imbi, pa kuti e co natuminwa.” (Luka 4:43) Nalyo line, kuti twaluba nga twalatontonkanya ukuti Yesu alebilisha ubukombe bwa Bufumu pa mulandu wa kuti wali fye mulimo apeelwe, kwati nalimo alebombela fye ico cine umulimo wa kushimikila. Iyo, inkumbu no kutemwa abantu e fyalemulenga maka maka ukubashimikila imbila nsuma. Icawamisha ico Yesu ali no kucitila—na balwele, abali ne fiwa, abapiina, na bali ne nsala cali kubaafwa ukwishiba, ukupokelela, no kutemwa icine pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa. Cilya cine e cacindamishe pa mulandu wa mulimo wa Bufumu mu kwebelwa kwa bumulopwe bwa kwa Yehova na mu kupayanishisha abantunse amapaalo ya ciyayaya.
8. Yesu alemona shani umulimo wakwe uwa kushimikila no kusambilisha?
8 Umulandu ukalamba Yesu aishiile pe sonde wali wa kushimikila mu kupimpa pa lwa Bufumu. Mupepi na ku mpela ya butumikishi bwakwe ubwa pe sonde, Yesu aebele Pilato ukuti: “Pali ici e co nafyalilwe, kabili pali ici e co naishiile pano isonde, pa kuti nkeseshimike cine ubunte. Onse uuli uwa bucine omfwe shiwi lyandi.” (Yohane 18:37) Natumona mu fipande fibili ififumineko ukuti Yesu ali muntu uwa mutima uusuma—alesakamana bambi, tali uwaifinya, alelangulukilako bambi, alicetekele bambi, kabili icacindamishe, alitemenwe abantu. Tulekabila ukwishiba isho mbali sha buntu bwakwe nga ca kuti tulefwaya ukumfwikisha umutima wa kwa Kristu. Na kabili, calicindama ukwishiba ukuti umutima wa kwa Kristu usanshamo ifyo abikile intanshi umulimo wa kushimikila no kusambilisha.
Akonkomeshe Bambi Ukuba Inte
9. Ni bani bali no kutangisha ukushimikila no kusambilisha?
9 Yesu te eka fye uwali no kutangisha ukushimikila no kusambilisha, nge nshila ya kulangilamo ukutemwa ne nkumbu. Akonkomeshe abakonshi bakwe ukupashanya ifyalemulenga ukubomba umulimo, ifyo aletangisha, ne ncitilo. Ku ca kumwenako, ilyo Yesu asalile abatumwa bakwe 12, cinshi bali no kucita? Marko 3:14, 15 itweba ukuti: “Asalilepo ikumi na babili ukuti babe nankwe, kabili ukuti abatume ku kubila, no kuba na maka ya kufumye fiwa.” Bushe mwamona ico abatumwa bali no kutangisha?
10, 11. (a) Ilyo aletuma abatumwa, cinshi Yesu abebele ukucita? (b) Ilyo aletuma abatumwa, cinshi bali no kupoosako amano?
10 Mu kuya kwa nshita, Yesu apeele aba batumwa 12 amaka ya kuposha bambi no kufumye fiwa. (Mateo 10:1; Luka 9:1) Lyene abatumine ku “mpaanga ishaluba isha ng’anda ya kwa Israele.” Ku kucita cinshi? Yesu abebele ukuti: “Na po muleya, mulebila, amuti, Nabupalama ubufumu bwa mu muulu. Muleposha abalwala, mulesangulula aba fibashi, mulefumye fiwa.” (Mateo 10:5-8; Luka 9:2) Na kuba cinshi bacitile? “Awe, pa kuya [1] balabila ukuti abantu balapile; [2] balafumya ne fiwa ifingi, no kusuba abalwele abengi amafuta no kubaposha.”—Marko 6:12, 13.
11 Apo ukusambilisha te lyonse kulumbulwa intanshi, bushe ukumona ifyo fikonkene pa muulu kulelangilila ukuti kucishamo fye ukwishiba ifya kutangisha nelyo ifitulenga ukubomba uyu mulimo? (Luka 10:1-9) Tatufwile ukusuula imiku iyo ukusambilisha kulandilwepo ilyo tabalati ukulanda pa ntanshi ya kundapa. Moneni ifyo cali muli ili lyashi. Ilyo fye ashilatuma abatumwa 12, Yesu aikatilwe amabumba inkumbu pa mulandu wa mibele balimo. Tubelenga ukuti: “Yesu aendawike mu mishi yonse iikalamba ne inono, alesambilisha mu masunagoge yabo, alebila ne mbila nsuma ya bufumu no kuposho bulwele bonse no kunakuka konse. Lelo pa kumona amabumba, abekatilwe inkumbu; pa kuti bali abalulunkaniwa kabili abapaswa, nge mpaanga ishishaba na kacema. E lyo atile ku basambi bakwe, Ukulobolola kwena kukalamba, lelo ababomfi nabacepa. E ico lombeni Umwine wa kulobolola, ku kuleka atume ababomfi mu kulobolola kwakwe.”—Mateo 9:35-38.
12. Ifipesha mano fya kwa Yesu na batumwa fyali no kubomba umulimo nshi na umbi?
12 Abatumwa bali no kumfwikisha fimo pa lwa mutima wa kwa Kristu ukupitila mu kuba pamo na wene. Bali no kumona ukuti ukutemwa abantu icine cine no kubekatilwa inkumbu kwasanshishemo ukushimikila no kusambilisha pa lwa Bufumu—ico cali no kuba e lubali lukalamba mu milimo yabo iisuma. Mu kumfwana ne co, imilimo isuma iya ku mubili, pamo ngo kuposha abalwele, yacilile pa kwafwa fye abalekabila ubwafwilisho. Nga fintu mwingelenganya, abantu bamo kuti bacebushiwa ku kundapwa no kupayanya kwa fya kulya mu cipesha mano. (Mateo 4:24, 25; 8:16; 9:32, 33; 14:35, 36; Yohane 6:26) Lelo, ukucila pa kubafwilisha fye lwa ku mubili, ilya milimo yalelenga abalemonako ukwibukila ukuti Yesu Mwana wa kwa Lesa kabili “kasesema” uyo Mose asobele.—Yohane 6:14; Amalango 18:15.
13. Mulimo nshi ukusesema kwaba pa Amalango 18:18 kwalandile uo “kasesema” ali no kwisa ali no kubomba?
13 Mulandu nshi cali icacindama ukuti Yesu ali ni “kasesema”? Bushe mulimo nshi wasobelwe uo uyu kasesema ali no kubomba? Bushe uyu “kasesema” ali no kwishibikilwa pa kucita ifipesha mano ifya kuposha nelyo mu nkumbu ukupayanishisha abali ne nsala ica kulya? Amalango 18:18 yasobele ukuti: “Nkabemisha kasesema uwa muli bamunyinabo, uwaba nga iwe [Mose]; kabili nkabike fyebo fyandi mu kanwa kakwe, na o akasosa kuli bene conse ico nkamweba.” E co, nga fintu fye abatumwa basambilile ukutemwa no kukulangisha, basondwelele ukuti umutima wa kwa Kristu wali no kumonekela na mu mulimo wabo uwa kushimikila no kusambilisha. Ico cali e cawamisha ico bengacitila abantu. Ukupitila muli uyu mulimo, abalwele, na bapiina bali no kukwata amapaalo ya ciyayaya, te mapaalo ayapwa lintu umuntu afwa nelyo ukupeelwa ifilyo imiku fye inono.—Yohane 6:26-30.
Lundululeni Umutima wa kwa Kristu Ilelo
14. Ukukwata umutima wa kwa Kristu kwasanshiwa shani mu kushimikila kwesu?
14 Tapali uuli onse uwingamona umutima wa kwa Kristu nge cintu icali icaibela mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo—kuli Yesu na basambi ba ntanshi abo Paulo alembele ukuti: “Umutima wa kwa Kristu tuli na o.” (1 Abena Korinti 2:16) Kabili kuti twasumina ukuti twalikwata umulimo wa kushimikila imbila nsuma no kupanga abasambi. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Nalyo line, cisuma ukutontonkanya pa lwa citulenga ukuti tulebomba uyu mulimo. Tacifwile ukuba pa mulandu fye wa kuti twalyebwa ukubomba. Ukutemwa Lesa e mulandu ukalamba tubombelako mu butumikishi, kabili ukuba nga Yesu icine cine kusanshamo ukushimikila no kusambilisha pa mulandu wa kwikatilwa abantu inkumbu.—Mateo 22:37-39.
15. Mulandu nshi inkumbu shabela lubali lwalinga mu butumikishi bwesu ubwa ku cintubwingi?
15 Ca cine, te lyonse cayanguka ukwikatilwa abantu inkumbu abashasumina mu fyo twasumina, na kucilisha lintu tabangilweko nelyo bakana ukukutika ku cine nelyo lintu baletulwisha. Lelo, nga ca kuti twali no kuleka ukutemwa abantu no kubekatilwa inkumbu, kuti twalufya icacindama icitulenga ukubombako mu butumikishi bwa Bwina Kristu. E co, kuti twalundulula shani inkumbu? Kuti twaesha ukulamona abantu nga fintu Yesu alebamona, nga “balulunkaniwa kabili abapaswa, nge mpaanga ishishaba na kacema.” (Mateo 9:36) Bushe ifyo te fyaba abantu abengi ilelo? Balilekeleshiwa no kupofushiwa lwa ku mupashi ku bacemi ba bufi aba mipepele. E co, tabaishiba ifili fyonse pa lwa butungulushi busuma ubusangwa mu Baibolo nelyo pa lwa fikaba mu Paradise ifyo Ubufumu bwa kwa Lesa buli no kuleta nomba line pe sonde lyesu. Bapita mu mafya ya cila bushiku—ukusanshako ubupiina, ukukanaumfwana mu lupwa, ukulwala, ne mfwa—ukwabula isubilo lya Bufumu. Twalikwata ifyo bakabila: imbila nsuma iyo ingalenga abantu ukuba no mweo iya Bufumu bwa kwa Lesa ubo nomba ubwaimikwa mu muulu!
16. Mulandu nshi tulingile ukufwaya ukushimikilako bambi imbila nsuma?
16 E co lintu mwatontonkanya pa fyo abantu bakabila lwa ku mupashi, bushe umutima wenu taumulenga ukufwaya ukucita apo mwingapesha ku kubeba pa lwa mifwaile ya kwa Lesa iyabamo kutemwa? Umulimo wesu mulimo wa nkumbu. Nga twakwatila abantu inkumbu nga fintu Yesu abakwatile, cikamonekela mwi shiwi lyesu, pa menso, mu misambilishishe yesu. Ifi fyonse fikalenga “abasontelwe ku kuya mu mweo wa muyayaya” ukutemwa ubukombe bwesu.—Imilimo 13:48.
17. (a) Ni nshila nshi shimo isho twingalangishishamo ukutemwa ne nkumbu kuli bambi? (b) Mulandu nshi cishabela kusalapo pa kucita imilimo isuma nelyo ukubombako mu butumikishi bwa cintubwingi?
17 Kwena ukutemwa kwesu ne nkumbu filingile ukumonekela mu mikalile yesu yonse. Ici cisanshamo ukuba ne cikuuku ku balebulisha fimo, abalwele, na bapiina—ukucita apo twingapesha mu kucefyanyako ubucushi bwabo. Cisanshamo ukubombesha mu milandile ne ncitilo ku kusansamusha abafwililwe abatemwikwa. (Luka 7:11-15; Yohane 11:33-35) Lelo ukulangisha ukutemwa, icikuuku, ne nkumbu muli uyu musango tafilingile ukuba e fyacindamisha mu milimo yesu iisuma, nga fintu caba ku baafwilisha abantunse. Ifyacilapo ukucindama milimo ilengwa ne mibele ya bulesa iyapalako lelo iyo tulangisha ukupitila mu kubombako mu mulimo wa Bwina Kristu uwa kushimikila no kusambilisha. Ibukisheni ifyo Yesu asosele pa lwa bashimapepo ba ciYuda. Atile: “Mulekapo ica pe kumi ica minte na anise na kumini, no kushe fyafinako ifya Malango, ubupingushi no luse ne cishinka; ifi mufwile ukulacita, no kukanashako filya.” (Mateo 23:23) Kuli Yesu takwali ukusalapo cimo pali fi—ukwafwa abantu lwa ku mubili nelyo ukubasambilisha ifya ku mupashi ifingabalenga ukuba no mweo. Yesu acitile fyonse fibili. Nalyo line, nacumfwika ukuti umulimo wa kushimikila wali uwa ntanshi pantu ubusuma abantu balefumyamo bwali no kuba bwa ciyayaya.—Yohane 20:16.
18. Ukubebeta umutima wa kwa Kristu kulingile ukutulenga ukucita cinshi?
18 Tulatasha nga nshi ukuti Yehova alitusokolwela umutima wa kwa Kristu! Ukupitila mu Malandwe, kuti twaishiba bwino amatontonkanyo, inkuntu, imibele, imibombele, ne fyo umuntu wakulisha uwabalile abako atangishe. Cili kuli ifwe ukubelenga, ukwetetula, no kubomfya ifyo Baibolo isokolola pa lwa kwa Yesu. Ibukisheni ukuti nga cine cine tuli no kupashanya Yesu, intanshi tulingile ukutontonkanya, ukuba ne mimwene akwete, no kulingulula ifintu nga wene, ukulingana na po twingapesha nga bantunse bashapwililika. E co, natupampamine pa kulundulula no kulangisha umutima wa kwa Kristu. Iyi e mikalile yawamisha, e nshila yawamisha iya kubombelamo na bambi, kabili e nshila yawamisha kuli ifwe na bambi iya kupalaminamo kuli uyo apashenye bwino, Lesa wesu uwa kutemwa, Yehova.—2 Abena Korinti 1:3; AbaHebere 1:3.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Fishinka nshi Baibolo ilanda pa lwa fyo Yesu ilingi aleankulako ku fyo abantu balekabila?
• Cinshi Yesu akomailepo ilyo alekambisha abakonshi bakwe?
• Kuti twalangisha shani “umutima wa kwa Kristu” mu mibombele yesu?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 23]
[Icikope pe bula 24]
Cinshi icawamisha ico Abena Kristu bengacitila bambi?