1, 2. Langilileni ico ukukoselesha abantu kwacindamina.

UMUKASHANA uuli ne myaka 18 atile, “Abafyashi bandi tabankoselesha lelo bansuusha fye umo shacela. Ifyo balanda filankalifya sana. Banjeba abati ndi mwaice mu mano, nshakakule kabili nalikwata ici mubili icikulu. Kanshi ilingi line ndalila kabili nshifwaya no kulanda nabo. Ng’umfwa fye kwati ndi wacabecabe.” Ala abantu balomfwa ububi sana nga tabalebakoselesha!

² Lelo abantu balatemwa nga ca kuti babakoselesha. Ba Rubén batile, “Pa myaka iingi naleumfwa kwati ndi wacabecabe. Nomba ubushiku bumo nali na eluda mu mulimo wa mwi bala kabili ilyo twalebila imbila nsuma alilwike ukuti nalisakamene. Ilyo nalemulondolwela ifyo naleumfwa, alekutikisha. Lyena anjebele pa fisuma ifyo nalecita. Na kabili anjebele pa mashiwi ayo Yesu alandile aya kuti bonse twalicindama ukucila inseba ishingi. Ilingi line ndebukisha ili ilembo kabili amashiwi ayabapo yalamfika pa mutima. Ifyo uyu eluda anjebele fyalengele naleka ukusakamana.”—Mat. 10:31.

3. (a) Finshi umutumwa Paulo alandile pa kukoselesha? (b) Finshi twalalandapo muli cino cipande?

³ Baibolo itweba ukulakoselesha abantu banensu. Umutumwa  Paulo alembeele Abena Kristu abaHebere ati: “Cenjeleni, mwe bamunyinefwe, epali umo pali imwe aba no mutima uwabipa uwabula icitetekelo pa kufuma kuli Lesa wa mweo; lelo mulekonkomeshanya [mulekoseleshanya] cila bushiku, . . . pa kuti umo uwa muli imwe etalama pa mulandu wa kubeleleka kwa lubembu.” (Heb. 3:12, 13) Nga mwaibukisha ifyo mwaumfwile ilyo bamo bamukoseleshe, mufwile mulebukisha ukuti calicindama ukukoselesha bambi. Natulande pali aya mepusho: Mulandu nshi cawamina ukulakoselesha bambi? Bushe ifyo Yehova, Yesu na Paulo bacitile fitusambilisha finshi pa kukoselesha? Finshi tufwile ukulacita pa kuti tulekoselesha bwino aba bwananyina na bantu bambi?

4. Ni bani abakabila ukubakoselesha, lelo mulandu nshi abantu bashikoselesesha bambi?

⁴ Bonse tulafwaya ukutukoselesha, maka maka ilyo tulekula. Kafundisha umo Timothy Evans atile, “Abana. . . balakabila ukubakoselesha nga filya fine icimenwa cikabila amenshi. Umwana alomfwa ukuti alicindama kabili alitemwikwa nga mulemukoselesha.” Na lyo line, tuleikala mu nshita ishayafya. Abantu baliitemwa, tabatemwa sana abantu banabo kabili tabakoselesha bambi. (2 Tim. 3:1-5) Abafyashi bamo tabatasha abana babo pantu bena tabalebatasha ku bafyashi babo. Ababomfi abengi tababatasha ku babengisha incito kanshi balailishanya.

5. Finshi fyaba mu kukoselesha bambi?

⁵ Mu kukoselesha mwaba no kutasha umuntu pa fisuma ifyo acitile. Na kabili kuti twakoselesha bambi nga tulebeba pa mibele iisuma iyo bakwata nelyo nga ‘tulesansamusha abali no bulanda.’ (1 Tes. 5:14) Ilyo tulebomba na ba bwananyina, tulakwata inshita ya kubebako amashiwi ya kukoselesha. (Belengeni Lukala Milandu 4:9, 10.) Bushe tulakwatako inshita ya kweba aba bwananyina ico twabatemenwa ne co tubatashisha? Ilyo tushilayasuka ici cipusho, tulingile ukutontonkanya pali ili ipinda ilitila: “Amashiwi ayalandwa apo pene fye yalefwaikwa yalawama sana!”—Amapi. 15:23.

6. Mulandu nshi Satana Kaseebanya afwaila ukutufuupwila? Langilileni.

⁶ Satana Kaseebanya afwaya twanenuka pantu alishiba ukuti nga twanenuka kuti twanaka mu fya kwa Lesa. Pa Amapinda 24:10 patila: “Bushe ulanenuka mu bushiku bwa macushi? Awe ninshi amaka yobe yanono.” Satana alileteele Yobo amafya ayengi kabili alemubepesha pa kuti amunenune, lelo Yobo uwali umulungami alitwalilile uwa cishinka. (Yobo 2:3; 22:3; 27:5) Kuti twacimfya Satana Kaseebanya nga tulekoselesha aba mu lupwa lwesu na ba bwananyina mu cilonganino. Nga tulecita ifi, tukalenga aba mu lupwa lwesu na ba mu cilonganino baleba ne nsansa kabili baleumfwa ukuti balicingililwa.

7, 8. (a) Finshi Yehova acitile ifilanga ukuti amona ukukoselesha abantu ukuti kwalicindama? (b) Finshi abafyashi balingile ukulacita pa kuti balepashanya Yehova? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

⁷ Yehova. Uwaimbile amalumbo atile: “Yehova ali mupepi ku baba ne mitima ya bulanda; kabili apususha abasakamikwa imitima.” (Amalu. 34:18) Yehova alyafwile Yeremia ukuba uwashipa ilyo ali no mwenso kabili ilyo afuupwilwe. (Yer. 1:6-10) Kasesema Daniele na o afwile alikoseleshiwe sana ilyo Lesa atumine malaika ku kumukosha. Malaika aitile Daniele ati “uwatemwikwa nga nshi!” (Dan.  10:8, 11, 18, 19) Bushe na imwe te kuti mulekoseleshako bakasabankanya, bapainiya na ba bwananyina abakalamba abo amaka yalecepa?

⁸ Lesa taletontonkanya ukuti apo alibombele pamo no Mwana wakwe uo atemenwe pa myaka iingi nga nshi talingile ukumutasha no kumukoselesha ilyo aishile pano isonde. Lelo pa miku ibili Wishi wa ku muulu alyebele Yesu ati: “Uyu e Mwana wandi, uwatemwikwa, uo nsekelamo.” (Mat. 3:17; 17:5) Ilyo Lesa alandile ifi, alitashishe Yesu kabili alimwebele ati alebomba bwino umulimo. Ukwabula no kutwishika Yesu alitemenwe ilyo aumfwile aya amashiwi pa miku ibili, e kutila ilyo atendeke fye umulimo wa kubila imbila nsuma e lyo na mu mwaka wa kulekeleshako ukuba pano isonde. Na kabili Yehova alitumine malaika ku kukosha Yesu ubushiku ilyo bashilamwipaya pantu alisakamikwe. (Luka 22:43) Nga muli bafyashi, mulekoselesha abana benu kabili mulebatasha nga bacita ifisuma pa kuti mulepashanya Yehova. Na kabili nga nabakwata amesho pa sukulu mulebafwa sana pa kuti baleshipikisha.

9. Finshi tulesambilila ku fyo Yesu akoseleshe abatumwa bakwe?

⁹ Yesu. Pa bushiku Yesu atendeke ukusefya Icibukisho, alimwene ukuti abatumwa bakwe bali ne cilumba. E ico alibasambile amakasa pa kuti abasambilishe ukuba abaicefya. Lelo tabalekele ukukansanina pa wali umukalamba pali bena, nga ni Petro ena aliicetekele sana. (Luka 22:24, 33, 34) Na lyo line, Yesu alitashishe abatumwa bakwe aba cishinka pa fyo batwalilile na o mu fya kwesha. Asobele ukuti bali no kubomba imilimo iikalamba ukucila na pa milimo iyo abombele, kabili alibebele ukuti Lesa alibatemenwe. (Luka 22:28; Yoh. 14:12; 16:27) Nalimo kuti twayipusha atuti, ‘Bushe ningile ukulatasha abana bandi na bantu bambi pa fisuma ifyo bacita ukucila ukulabika sana amano ku filubo fyabo, nga filya fine Yesu aletasha abantu?

10, 11. Bushe umutumwa Paulo alangile shani ukuti ukukoselesha aba bwananyina kwalicindama?

¹⁰ Umutumwa Paulo. Muli kalata iyo Paulo alembele, alitashishe sana Abena Kristu banankwe. Bamo pali aba alibombele nabo muli bumishonari pa myaka iingi kabili alishibe ne filubo fyabo, lelo alilandile ifisuma pali bena. Ku ca kumwenako, Paulo aleita Timote ati “umwana wandi uwatemwikwa kabili uwa cishinka muli Shikulu,” no kuti e wali no kusakamana bwino Abena Kristu. (1 Kor. 4:17; Fil. 2:19, 20) Muli kalata iyo umutumwa Paulo alembeele Abena Korinti alandile pali Tito ati “tubomba nankwe kabili tuba nankwe mu kumubombela.” (2 Kor. 8:23) Ukwabula no kutwishika Timote na Tito balitemenwe ilyo baishibe ukuti Paulo alebatasha!

¹¹ Paulo na Barnaba baliipeeleshe ukubwelela uko babacushishe sana. Ku ca kumwenako, balibwekele ku Lustra uko babacushishe sana pa kuti bayekoselesha abasambi abapya ukutwalilila ukuba ne citetekelo. (Imil. 14:19-22) Mu musumba wa Efese, ibumba lya bantu lyalimiine Paulo. Pa Imilimo 20:1, 2 patila: “Awe ilyo icimfulunganya capwile, Paulo atumine amashiwi ya kuti abasambi bese, kabili ilyo abakoseleshe no kubashalikapo, aimine ubulendo bwa kuya ku Makedonia. Kabili ilyo apitile muli filya fifulo no kukoselesha nga nshi abasambi, afikile ku Grisi.” Paulo alemona ukuti calicindama ukukoselesha bambi.

12. Bushe ukulongana kulenga shani twalakoseleshanya?

¹² Cimo icalenga ukuti Shifwe wa ku muulu atwebe ukulalongana lyonse ni co afwaya tulekoseleshanya.  (Belengeni AbaHebere 10:24, 25.) Nga filya fine abasambi ba kwa Yesu aba mu nshita ya batumwa balelongana pamo ku kusambilila no kukoseleshanya, e fyo na ifwe tucita muno nshiku. (1 Kor. 14:31) Umukashana uo tulandilepo pa ntendekelo ya cino cipande atile: “Ico ntemwa sana nga ndi pa kulongana ca kuti, aba bwananyina balananga ukuti balintemwa kabili balankoselesha. Limo limo ndomfwa ububi lelo nga nafika pa Ng’anda ya Bufumu, bankashi balansekelela, balankumbatila no kunjeba abati ndemoneka bwino. Balanjeba abati balintemwa kabili balomfwa bwino pa fyo ndelunduluka. Nga bankoselesha ndomfwako bwino!” Ala cilawama nga nshi nga ca kuti bonse tulekoseleshanya!—Rom. 1:11, 12.

13. Mulandu nshi uo ababombela Lesa pa myaka iingi bakabila ukubakoselesesha?

¹³ Nangu fye bantu ababombela Lesa pa myaka iingi nabo bene balakabila ukubakoselesha. Natulande pali Yoshua. Yoshua alibombele Lesa ne cishinka pa myaka iingi. Na lyo line, Yehova aebele Mose ukumukoselesha, amwebele ati: “Peela umulimo kuli Yoshua kabili mukoseleshe kabili mukoshe, pantu ena akaabukila pa ntanshi ya aba bantu kabili e ukabalenga ukwingila mu calo ico walamona.” (Amala. 3:27, 28) Pali ilya nshita Yoshua bali no kumupeela umulimo uukalamba uwa kutungulula abena Israele no kubengisha mu Calo ca Bulayo. Ali no kukwata amafya kabili abena Israele bali no kubacimfyapo umuku umo mu bulwi. (Yosh. 7:1-9) E mulandu wine Yoshua alekabila ukumukoselesha no kumukosha! Kanshi na ifwe tulingile ukulakoselesha baeluda na bakangalila ba muputule pantu balabombesha ukusakamana umukuni wa kwa Lesa. (Belengeni 1 Abena Tesalonika 5:12, 13.) Kangalila wa muputule umo alandile ati, “Inshita shimo aba bwananyina balatulembela amakalata ya kututasha pa fyo banonkelemo ilyo twandalile icilonganino cabo. Tulasunga aya amakalata kabili tulayabelenga nga kwaba ifyatusakamika. Ala aya makalata yalatukoselesha nga nshi.”

14. Finshi filanga ukuti ukutasha no kukoselesha kwalicindama ilyo tulefunda bambi?

¹⁴ Baeluda na bafyashi basanga ukuti nga muletasha no kukoselesha umuntu, te kuti cilemukosela ukukonka ifyo mulemufunda mu Baibolo. Ilyo Paulo atashishe Abena Korinti pa fyo balekonka ifyo abafundile, balikoseleshiwe kabili balitwalilile ukucita ifisuma. (2 Kor. 7:8-11) Ba Andreas abakwata abana babili batile: “Abana balalunduluka mu fya kwa Lesa kabili balakula bwino nga mulebakoselesha, kabili cilabangukila ukukonka ifyo mulebasambilisha. Nangu ca kuti abana besu  balishiba ukucita icalungama, icilenga ukuti cilebangukila ukucita icalungama ni co lyonse tulabakoselesha.”

15. Ni nshila nshi imo iyo twingakoseleseshamo aba bwananyina?

¹⁵ Muletasha aba bwananyina pa fyo babombesha na pa mibele yabo iisuma. (2 Imila. 16:9; Yobo 1:8) Yehova na Yesu balatasha sana pa fyo tucita ku kutungilila umulimo wa Bufumu, nangu ca kuti limo te kuti tubombe ukulingana ne fyo twingatemwa. (Belengeni Luka 21:1-4; 2 Abena Korinti 8:12.) Ku ca kumwenako, abakalamba bamo balabombesha pa kuti fye basangwe ku kulongana na pa kuti balebila mbila nsuma lyonse. Kanshi tulingile ukulabatasha no kulabakoselesha!

16. Mulandu nshi uo tulingile ukulakoselesesha aba bwananyina?

¹⁶ Mulekwatako inshita ya kukoselesha bambi. Tulingile ukulatasha aba bwananyina nga bacita ifisuma. Natulande pa fyacitike ilyo Paulo na Barnaba baali ku Antioke mu Pisidia. Abakalamba be sunagoge babebele abati: “Mwe baume, bamunyinefwe, nga muli na mashiwi ya kukoselesha abantu, soseni.” E ico Paulo alilandile ilyashi ilisuma nga nshi. (Imil. 13:13-16, 42-44) Kanshi nga natukwata amashiwi ayengakoselesha bambi, tufwile ukubeba. Nga ca kuti tulekoselesha abantu bambi, na ifwe bakalatukoselesha.—Luka 6:38.

17. Finshi tulingile ukucita ilyo tuletasha aba bwananyina?

¹⁷ Mulekoselesha bambi ukufuma pa nshi ya mutima kabili mulebeba ico mulebatashishapo. Caliba fye bwino ukukoselesha aba bwananyina no kubatasha. Lelo ifyo Yesu aebele Abena Kristu mu Tuatira filanga ukuti tulingile ukulanda ico tuletashishapo umuntu. (Belengeni Ukusokolola 2:18, 19.) Ku ca kumwenako, nga tuli bafyashi tulingile ukulaeba abana besu ico tulebatashisha pa fyo balelunduluka mu fya kwa Lesa. Na kabili kuti twatasha umufyashi umwanakashi pali fimo ifyo twatemwa pa fyo akusha abana bakwe nangu ca kuti calikosa ukukusha abana weka. Nga tuletasha no kukoselesha aba bwananyina muli iyi nshila, bakakoseleshiwa nga nshi!

18, 19. Kuti twakoselesha shani abakabila ukukoseleshiwa?

¹⁸ Yehova takatwebe ukuti tukoseleshe uwa bwananyina nga filya aebele Mose ukukoselesha no kukosha Yoshua. Lelo Lesa alatemwa nga twakoselesha aba bwananyina na bantu fye bambi. (Amapi. 19:17; Heb. 12:12) Ku ca kumwenako, kuti twaeba uwacilanda ilyashi lya Baibolo ifyo ifyebo acilanda fitwafwile nelyo pa fyo acitwafwa ukumfwikisha ilembo limo. Nkashi umo alembeele uwalandile ilyashi pa kulongana kwa muputule ati: “Nangu ca kuti twalanshenye fye pa nshita iinono, mwalimwene ukuti nalisakamikwe, kabili mwalinsansamwishe no kunkosha. Ndefwaya mwishibe ukuti ifyo mwalandile ilyashi ne fyo mwali ne cikuuku ilyo twalelanshanya fyalengele nalaumfwa ukuti Yehova e wamutumine.”

¹⁹ Tukalafwaya inshila isha kukoseleseshamo aba bwananyina nga tulekonka ifyo Paulo alandile ati: “Mulesansamushanya no kukuulana, nga filya fine mucita.” (1 Tes. 5:11) Nga ca kuti bonse “tulekonkomeshanya [tulekoseleshanya] cila bushiku,” Yehova akalasekelela.