Abantu balacetekela umuntu uubika amano ku fintu. Nga bamupeela imilimo, alabomba bwino kabili alapwisha mu nshita.

Nangu ca kuti abana te kuti babombe bwino imilimo iingi, kuti mwatendeka ukubasambilisha ukubika amano ku fintu ilyo bali abaice sana. Icitabo citila Parenting Without Borders cilanda ukuti: “Umwana nga akumanya umwaka umo ne myeshi itatu, kuti atendeka ukucita ifyo abafyashi bamweba, kabili nga akumanya umwaka umo ne myeshi 6, alatendeka ukufwaya sana ukubombako imilimo. Mu fyalo ifingi, abafyashi batendeka ukusambilisha abana babo ukubomba imilimo nga bakumanya imyaka 5 ukufika kuli 7, kabili balabomba fye bwino imilimo ya pa ng’anda iingi.”

Muno nshiku, abacaice abengi balatendeka ukuikalila e lyo pa numa ya nshita iinono balabwelela ku bafyashi babo pa mulandu wa kuti imikalile yabafya. Ilingi line, icilenga ni co abafyashi tabasambilisha abana ifya kubomfya indalama, ifya kusunga ing’anda e lyo no kulabika amano ku fintu.

Kanshi mufwile ukulasambilisha abana benu ukubika amano ku fintu pa kuti bekacula nga bakula. Icitabo citila How to Raise an Adult cilanda ukuti: “Tamufwile ukulabacitila fye fyonse e lyo nga bakumanya imyaka 18 mwabaleka ukuti baleikalila.”

Mulebapeelako imilimo.

IFYO BAIBOLO ILANDA: “Mu kucucutika konse mwaba no busuma.”—Amapinda 14:23.

Abana abanono balafwaisha ukubombela pamo na bafyashi babo. Kanshi mufwile ukulabapeelako imilimo ya pa ng’anda.

Abafyashi bamo tabapeelako abana imilimo ya pa ng’anda pantu bamona kwati abana babo balikwata ifya kucita ifingi ifya ku sukulu.

Na lyo line, abana ababomba imilimo ya pa ng’anda balacita bwino ku sukulu ukucila abashibombako iyi imilimo, pantu balasumina ukubapeela imilimo kabili balapwisha no kuibomba. Icitabo citila Parenting Without Borders cilanda no kuti: “Nga ca kuti tulekaanya abana ukubomba imilimo ilyo bali abaice sana, balatendeka ukumona kwati ukwafwa abantu takwacindama . . . Na kabili balatendeka ukumona kwati abantu bambi e bafwile ukulabacitila ifintu.”

 Nga fintu tumwene mu mashiwi yaba muli ici citabo, abana nga balebombako imilimo ya pa ng’anda balasambilila ukwafwa abantu, mu nshita ya kuba bakaitemwe. Ukubomba imilimo ya pa ng’anda kulalenga abana ukulamona ukuti balicindama mu lupwa kabili nabo bafwile ukulayafwa ulupwa.

Muleyafwa abana ukwishiba ifingacitika nga ca kuti balufyanya.

IFYO BAIBOLO ILANDA: “Umfwa ukupanda amano kabili umfwila ukusalapula pa kuti ukabe na mano ku ntanshi.”—Amapinda 19:20.

Nga ca kuti umwana wenu alufyanya, ku ca kumwenako nga aonaula icintu ca bene, tamufwile ukumupokolola. Umwana afwile ukulasumina ukuti nalufyanya kabili afwile ukulalomba ubwelelo nelyo ukubwesesha abene ba cintu onawile.

Nga ca kuti abana baishiba ukuti nga balufyanya bakulakwata amafya

• kuti baba ne cishinka no kulasumina nga ca kuti nabalufyanya

• tabakalepeela bambi imilandu pa filubo bacitile

• tabakulaipokolola nga balufyanya

• bakalalomba ubwelelo nga balufyanya