Icipandwa 21

Kuti Nacita Shani nga Balenkalipila?

“Bamayo bali kwati ni kapokola, lyonse fye balefwaya ukumona ifyo ndufyenye. Baleti nshilapwa no kubomba imilimo pa ng’anda, baisa mu kumona ifyo ndebomba pa kuti bamone nga pali ifyo nshibombele bwino.”—E fyalandile Craig.

“Abafyashi bandi balenkalipila fye umo shacela. Balenjeba abati nshalebomba bwino ku sukulu, na pa ng’anda e lyo na mu cilonganino. Kanshi lyonse nalekalipilwa.”—E fyalandile James.

 BUSHE umona kwati takwaba nangu cimo ico ucita ico abafyashi bobe basekelamo? Bushe umona kwati lyonse balakuceeceeta, e lyo nga balakuceeceeta, bushe umona kwati tapaba icisuma ico bamona mu fyo ucita?

Pa fili pe samba, ni fili kwi ifyo balandapo sana?

□ Umuputule usendamamo lyonse uba fye uwa fiko.

□ Ulatamba sana TV.

□ Taulaala bwangu.

□ Taubuuka bwangu.

Pa ncende ili pe samba, lembapo ico abafyashi bobe bakucinkulako ukucita, nelyo ico bakukalipililapo icilenga ukuti ulefulwa sana.

․․․․․

Ca cine, nga balekukalipila kuti waumfwa ububi sana. Nomba tontonkanya pa fyo cingaba: Nga ca kutila tabalekufunda, bushe te kuti ulemona kwati abafyashi bobe tabakutemwa? (AbaHebere 12:8) Abafyashi nga balekusalapula ninshi balikutemwa. Baibolo itila umufyashi afwile ukulafunda “umwana mwaume uo atemwa.”—Amapinda 3:12.

Kanshi ufwile ukulatasha abafyashi bobe pa fyo bakufunda, pantu icilenga ukuti balecite fyo ni co balikutemwa! Na kuba, ucili umwaice kabili taulaishiba sana ifingi. Ku ntanshi uli no kumona ifyo ukufundwa kwacindama. Nga tabalekufunda “ulunkumbwa lwa mu bulumendo” kuti lwakusenda.—2 Timote 2:22.

Ala Cilankalipa!

Kwena, “ukufunda konse takuleta insansa ilyo line, lelo kuleta ubulanda.” (AbaHebere 12:11) Ilingi line ilyo cibe fi ni lintu uli umwaice. E fyo caba fye, pantu imibele yobe ileya ilealuka, kabili uleya uleyishibilako we mwine. Kanshi nangu bengesha ukukulungika mu nshila fye iisuma, nalimo kuti waumfwa ububi.

Kwena icingalenga uleumfwa ububi nalimo mulandu wa kuti we mwine taumona ukuti ulalufyanya nalimo pa mulandu  wa fyo bambi balanda pali iwe. E lyo kabili ifyo abafyashi bobe balanda pali iwe kuti fyalenga waisuula nangu iyo. Kanshi abafyashi bobe nga bakulungika nelyo nga baleilishanya pa fyo ulecita, kuti waumfwa ububi sana.

Bushe ufwile ukutontonkanya ukuti pali fyonse ifyo ucita tapaba nangu cimo ico abafyashi bobe basekelamo, nelyo umona kwati tapali icisuma ico wingacita pantu fye abafyashi bobe balakulungika muli fimo? Awe nakalya. Abantu bonse balalufyanya imiku fye iingi. (Lukala Milandu 7:20) Mu kulufyanya mwine e mo wakulasambilila ifintu. (Yobo 6:24) Tutile nga walufyanya, e lyo abafyashi bobe balefusha ifya kulanda, nomba nga wabomba bwino lyena, te bakulandapo nangu cimo. Ica musango uyu kuti cakukalipa nga nshi. Lelo ico tacipilibula ukuti tawakatale aubombapo ifyalondoloka.

Cinshi Cilenga Ukuti Balekukalipila?

Limo abafyashi kuti bamoneka kwati nabacilamo ukukukalipila, nalimo icingalenga te mulandu wa kutila ulelufyanya, lelo ni co napamo ubo bushiku tababuukile fye bwino. Bushe nalimo banoko tabacibomba bwino? Bushe nalimo balelwala? Nga ca kutila e fyo cili, kuti calenga balakukalipila sana nga tauwemye umo usendama. Bushe bawiso nabafulwa nelyo bushe baleumfwa ububi pa mulandu wa ndalama ukwafya? Nalimo e cingalenga ukuti balelanda fye icilandelande “kwati lupanga ululasaula.” (Amapinda 12:18) Nomba nga balekukalipila fye apabula no mulandu kuti wafulwa. Lelo mu nshita ya kuti uletontonkanya fye pa fyo bacikweba, kuti cawama walabako pantu nga watwalilila ukutontonkanyapo kuti cakukalipa nga nshi. Uleibukisha ukuti: “Ifwe bonse tulaipununa imiku iingi. Ngo muntu taipununa  pa kusosa, uyu muntu ninshi alipwililika.”—Yakobo 3:2.

Apo abafyashi na bo benakuluba, kuti balecula no mutima ukuti balafilwa ukucita ifyalungama. Na kuba nga ca kutila taulecita ifyo ufwile ukucita kuti calenga abafyashi bobe ukumona kwati nabafilwa ukukukusha bwino. Ica kumwenako fye, banyina kuti bakalipila umwana wabo umukashana nga ca kutila ifipepala fya ku sukulu filelangilila ukuti alipona amashindano. Lelo ico uyu mufyashi engatontonkanya nalimo ca kuti, ‘Nine nengele ukuti umwana wandi ebomba bwino pantu nshilemwafwa sana.’

Uletekanya nga Balekukalipila

Nga bakukalipila, kuti cawama watontonkanya pa co wingacita pa kutila taufulilwe sana. Ica kubalilapo fye, taufwile ukwasuka bukali bukali. Amapinda 17:27 yatila: “Onse uulama ululimi lwakwe alicenjela, no wiluka aba no mutima uwatekanya.” Cinshi cingakwafwa ukutekanya nga balekukalipila? Esha ukucita ifyakonkapo:

Kutika. Ukucila ukufwaya ukuipokolola bwangu bwangu nelyo ukweba abafyashi bobe ukuti taulufyenye, tekanya no kumfwa ifyo balelanda. Umusambi Yakobo atile, Umwina Kristu onse afwile ukuba “uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda, uukokola ukukalipa.” (Yakobo 1:19) Nga ca kuti bukali bukali ulecilima abafyashi bobe nga balelanda, kuti balatontonkanya ukuti tauleumfwa ifyo balesosa. Kuti walenga bafulwa no kukukalipila sana.

 Bikako amano. Limo limo kuti waumfwa kwati abafyashi bobe bacicilamo ukukukalipila. Nomba, te kwesha ukubika sana amano ku milandile yabo, lelo bika amano ku fyo bacikweba. Ipushe we mwine auti: ‘Pa fyo bacilalanda finshi ifyo nacimona ukuti e fyo ndufyanya? Bushe abafyashi bandi bali-ilishanyapo pali ifi fintu? Bushe nga nacita ifyo balenjeba kuti cabipa?’ Uleibukisha ukuti nangu waumfwa shani ububi nga balekukalipila, icalenga ukuti abafyashi bobe bakukalipile ni co balikutemwa. Nga ca kuti balikupata te kuti balekufunda nangu panono.—Amapinda 13:24.

Bebe ifyo waumfwa. Nga ca kuti waeba abafyashi bobe ifyo waumfwa pa fyo bacilakweba, kuti walenga bamona ukuti kanshi naumfwa ifyo balandile. Ica kumwenako fye, abafyashi bobe kuti batila: “Lyonse fye mu muputule muba fye umwalamba. Nga tawawamye walacimona!” Lelo we mwine kuti ulemona fye kwati muli fye bwino. Nomba nangu wingeba abafyashi bobe ukutila tamulambile, te kuti cikwafwe nangu panono, konka fye ifyo abafyashi bobe balekweba. Kuti cawama wabeba fye mu mucinshi auti: “Ca cine ico mwalanda, mu muputule wandi namulamba. Bushe kuti mwatemwa nawamyamo ino ine nshita nelyo nga twapwisha fye ukulya?” Nga wayasuka abafyashi muli iyi nshila ilyo balekukalipila, te kuti bafulwe sana. Lelo te kwesha ukulaba ukucita ifyo abafyashi bobe bakwebele ukucita.—Abena Efese 6:1.

 Wi-ipokolola. Te kwesha ukuipokolola mpaka fye wacita ifyo abafyashi bobe balefwaya. Baibolo itila: “Uulama akanwa kakwe alicenjela.” (Amapinda 10:19) Abafyashi bobe nga bamona ukuti wacilaumfwa ilyo bacilalanda, nabo bene bakabikako sana amano ku fyo ulelanda.

Pali ifi fintu fine ifyo twalandapo, lemba ifyo ulingile ukucita. ․․․․․

Ico Ulingile Ukushipikishisha nga Balekukalipila

Bushe kuti washipikisha pa kutila fye usange golde nangu nacafya sana pa kuisanga? Kwena Baibolo ilanda ukutila amano yalicila pa cuma conse. (Amapinda 3:13, 14) Cinshi cingakwafwa ukuba na mano? Amapinda 19:20 yatila: “Umfwa ukupanda amano kabili umfwila ukusalapula pa kuti ukabe na mano ku ntanshi.” Ca cine, ilyo balekufunda no kukusalapula kuti waumfwa ububi. Lelo nga wakonka amano balekufunda ilyo balekukalipila, cikaba kwati wasanga icuma icacila na pali golde.

 Nangu fye umuntu engaba shani ne mibele isuma, kulaba inshita ilyo bambi balingile ukumulungika. Na kuba abafyashi bobe na bakafundisha balitendekako kale ukukulungika. Ku ntanshi abakakwingisha incito e lyo na bantu fye bambi bakalakukalipila. Nga uleumfwa ilyo balekukalipila pa ng’anda, ukatwalilila ukusambilila, ukaba umubomfi musuma e lyo kabili tawakaletwishika nga ulecita ifintu! Kanshi calicindama ukushipikisha ilyo balekukalipila pantu mulafuma ifisuma!

IFILI MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Bushe amafunde ya pa ng’anda yalikosa? Walasambilila ifya kukonka ayo yene mafunde, ne fyo wingacita pa kuti ukalekwata sana ubuntungwa.

ILEMBO

“Uwa mano akomfwa no kulundako ukusambilila.”—Amapinda 1:5.

IFYO WINGACITA NI FI

Pa kuti ulesumina abafyashi bobe nga balekulungika ulingile ukulacita ifi

● Nga bakutasha pali fimo ilyo balekukalipila, tasha.

● Nga taumfwikishe bepushe pa kuti bakulondolwele ubwafya bulipo e lyo ne fyo balefwaya ukuti ucite.

NAWISHIBA . . . ?

Abafyashi bamo cilabafya ukulanga abana babo ukuti balibatemwa, pantu bena ilyo baali abaice abafyashi babo tabalebalanga sana ukuti balibatemwa.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Ilyo abafyashi bandi bakankalipila ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Nga namona ukuti abafyashi bandi bacilamo ukunkalipila, ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Cinshi cingalenga ukuti cafye ukusumina nga balekukalipila?

● Cinshi cingalenga ukuti abafyashi bobe balekukalipila sana?

● Cinshi cingalenga ukuti unonkelemo sana nga balekufunda?

[Amashiwi pe bula 177]

“Ukutula fye ku bwaice bwandi bamayo balengotokela fye, na ine nalebasasukila. Nomba ino nshita ndesha ukucita ifyo Icebo ca kwa Lesa cilanda. Calingafwa, e lyo na bamayo na bo balealuka. Ukulakonka ifyo Baibolo ilanda kwalinjafwa ukwishiba bwino bwino ifyo bamayo baaba. Ino nshita tulomfwana sana.”—E fyalandile Marleen

[Icikope pe bula 180]

Nga wakonka amano balekufunda ilyo balekukalipila, cikaba kwati wasanga icuma icacila na pali golde