Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa January 1, 1917 lwatile: “Mu mwaka uupya uwalatendeka mukaba ifimfulunganya, ulubuli no kusumya umulopa.” Nga filya fine Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalandile, Inkondo ya Calo iya Kubalilapo iyo baleita no kuti Inkondo Ikalamba yalitwalilile mu Europe kabili muli iyi nkondo balipeye abantu abengi nga nshi.

Nangu ca kuti Abasambi ba Baibolo tabaishibepo ifingi pa fyo Abena Kristu ba cine bashifwile ukukanaitumpa mu fya calo, abengi balibombeshe ukukanacita icili conse icali no kulenga baba no mulandu wa mulopa. Ku ca kumwenako, mu England,  mwali Stanley Willis uwali fye ne myaka 19 uushalefwaya ukuitumpa mu fya calo. Ilyo ashilaya mu cilye pa mulandu ne fyo apingwilepo, alembele ukuti: “Ndemona ukuti lishuko sana ukunsuminisha ukubombako uyu mulimo wa kubila. Luno lucelo umukalamba wa bashilika acinjeba ukuti balamfwika ica kufwala ca mushilika e lyo nga nakaana, balankaka mu cifungo ca bashilika.”

Ilyo Stanley akeene ukumfwila ifyo bamwebele, balimukakile mu cifungo umo alebomba incito iyakosa. Na lyo line, Stanley tanenwike. Ilyo papitile fye imyeshi ibili, alembele ukuti: “Amaka ayo icine cipeela ukupitila mu mupashi, yalalenga umuntu ukutwalilila ukushipikisha amafya . . . ayo bambi bafilwa ukushipikisha.” Alibomfeshe bwino iyi inshita ali mu cifungo kabili atile: “Pa mapaalo nasangile muli iyi nshita iyali iyayafya, pali ne shuko nakwete ilya kupepa, ukubelenga no kutontonkanya sana pa fyo nalebelenga ninshi ndi fye neka.”

Tapakokwele icalo ca America na co calitendeke ukulwako inkondo. Ilyo Kateka Woodrow Wilson alelanda ku bali mu Ng’anda ya Mafunde iya mu America pa 2 April mu 1917, alandile ukuti bali no kulwisha icalo ca Germany. Ilyo papitile inshiku 4, icalo ca America calitendeke inkondo. Abena Kristu mu America bali no kupingulapo pa kukanaitumpa mu fya calo.

Pa kuti kube abashilika abali no kulwa muli iyi nkondo, icalo ca America capangile ifunde mu May ilya kwingisha abantu ubushilika. Ilyo papitile umweshi umo, balipangile ifunde ilya kuti umuntu talingile ukukaana nga bamweba ukwingila ubushilika. Ifunde lya kubalilapo lyalyafwile ubuteko ukwingisha abaume abengi mu bushilika kabili ifunde lyakonkelepo lyalelenga onse uwakaana ukwingila ubushilika ukuba no mulandu ku buteko. Tapakokwele, abalwani ba kwa Lesa batendeke ukubomfya ili ifunde ku ‘kucululusha abantu ku fipope fya mafunde’ maka maka abantu ba kwa Yehova abatemwa umutende.—Amalu. 94:20.

Abasambi ba Baibolo tabapapile ukumona ifimfulunganya ifyalecitika mu calo ilyo kwali inkondo. Pa myaka iingi, babikile  amano ku masesemo ayalandile pa fyali no kulacitika mu calo. Na lyo line, Abasambi ba Baibolo abengi balipapile ukumona uko abantu ba kwa Yehova bamo batendeke ukulakansana.

Tapakokwele ukutula apo ba Charles Taze Russell bafwilile, icimfulumfulu calitendeke ku basambi ba Baibolo mu America. Balefwaya ukwishiba ifyo umulimo wa babomfi ba kwa Yehova wali no kulatungululwa. Munyina Russell alilembeshe akabungwe ka Zion’s Watch Tower Tract Society mu 1884 kabili e wali presidenti wa aka kabungwe ukufikila lintu afwile mu October mu 1916. Ilyo munyina Joseph F. Rutherford atendeke ukutungulula abantu ba kwa Lesa, abantu abanono abo bacindike mu cilonganino ukubikako na bali 4 abali mwi bumba lya badairekita batendeke ukuba no mupashi uwakufwaisha ukulumbuka.

Aba 4 e lyo na bambi, tabatemenwe ifyo munyina Rutherford aletungulula. Cimo icalengele betemwa ifyo aletungulula cakumine umulimo uo ba Paul S .L. Johnson balebomba uwa kutandalila ifilonganino.

Ilyo munyina Russell talafwa, apekenye ukutuma ba Johnson ku England nga umwiminishi wa cilonganino ca kwa Lesa. Ba Johnson bali no kuya mu kubila imbila nsuma, ukutandalila ifilonganino no kulemba lipoti pa fyo umulimo waleenda muli ici calo. Ilyo bafikile ku England mu November mu 1916, bamunyinefwe balibapokelele bwino sana. Icabipileko ca kuti ifyo babapokelele bwino fyalengele batendeka ukuba ne cilumba kabili balemona ukuti e bali no kupyana munyina Russell.

Ukwabula no kupeelwa insambu, ba Johnson balitamfishe bamo abalebombela pa musambo wa ku England abashalesuminishako ku fyo balepingula. Na kabili balefwaya ukuipeela amaka ne nsambu sha kulalolekesha pa ndalama sha cilonganino ishali ku banki ya mu London kabili pali iyi ine nshita munyina Rutherford alibetile ukuti babwelelemo ku America.

Ba Johnson balibwelelemo ku Brooklyn, lelo tabaicefeshe no kumfwila ifyo balebalungika pa fyo balecita, ico balefwaya fye ca kuti munyina Rutherford abasuminishe ukubwelelamo ku  England pa kuti bengayatwalilila ukubomba umulimo balebomba. Ilyo ba Johnson babakenye ukubwelelamo, batendeke ukongola aba mwi bumba lya badairekita ica kuti abali 4 pa bali muli ili bumba balibakonkelele.

Munyina Rutherford alifumishe aba 4 mwi bumba lya badairekita pantu alimwene ukuti bali no kuipeela amaka ne nsambu sha kulalolekesha pa ndalama shali ku banki mu America nga filya ba Johnson baeseshe ukucita ilyo bali ku England. Ukulingana ne funde lya mu America, aba mwi bumba lya badairekita bali no kulabasala cila mwaka ku ba mu kabungwe. Na lyo line, pa kukumana kwa pa mwaka ukwa kabungwe ukwaliko pa 6 January mu 1917, abo basalile bali fye batatu; ba Joseph F. Rutherford e bali ba presidenti, ba Andrew N. Pierson inkonkani ya kwa presidenti, na ba William E. Van Amburgh e bali bakalemba kabili balelolekesha na pa cipao. Takwali ukusala na kumbi ukwa basheleko 4 aba mwi bumba lya badairekita. Aba 4 abali pali ifi fifulo e kutila abatendeke ukukaana ukukonka ubutungulushi, pa kubala balibasalile kabili abengi balemona kwati aba baume bali no kutwalilila fye ukuba pali ifi fifulo mpaka ne mfwa yabo. Na lyo line, apo tababasalile na kabili pa kukumana kwa pa mwaka, tabali no kutwalilila ukuba mwi bumba lya badairekita. Kanshi mu July mu 1917, munyina Rutherford abomfeshe insambu apeelwe ukusalilapo bambi abakupyana balya baume 4.

Balya baume 4 abo bafumishe pa fifulo balikalipe icine cine kabili batendeke ukulaeba abantu ukuti babasale ukubwelela pa fifulo bali, lelo ifyo balefwaya tafyacitike. Nangu ca kuti Abasambi ba Baibolo bamo balikonkelele aba baume no kupanga utubungwe tumbi, Abasambi ba Baibolo abengi balitwalilile ukuba ne cishinka kabili balya baume tababwelele pa fifulo fyabo mwi bumba lya badairekita.

Pali iyi nshita kwali amafya, munyina Rutherford na bamunyinefwe bambi aba cishinka pa Bethel balitwalilile ukulunduluka no kutwala umulimo wa Bufumu pa ntanshi. Bakangalila benda abali abeminishi pali ilya nshita balifulileko ukufuma pali 69 ukufika kuli 93. Bapainiya ba nshita yonse abo baleita ukuti  bakolopota, balifulileko ukufuma pali 372 ukufika kuli 461. Na kabili balisontelepo bakolopota baibela abo pali ino nshita beta ukuti bapainiya bakwafwilisha. Mu filonganino fimo, aba ababomfi abacincila balefula ukufika fye na kuli 100.

Pa kulongana ukwaliko pa 17 July mu 1917, balifumishe icitabo icitila The Finished Mystery. Ilyo umwaka wa 1917 walepwa, abalefwaya ici citabo balifulile nga nshi kanshi balyebele akampani akalepulinta ukupulintilapo ifitabo na fimbi 850,000. *

Ukwalula ifyo imilimo yalebombwa pa Bethel uko munyina Russell atendeke mu 1916 kwapwile mu 1917. Mu December ulya mwaka, Ulupungu lwa kwa Kalinda lwatile: “Umulimo wa kwalula ifyo imilimo yalebombwa mu maofeshi . . . walipwa kabili ifintu filenda bwino sana ukulingana ne fyo akabungwe akabomba bwino kalingile ukubomba . . . Ababomba mu maofeshi balishiba ukuti lishuko nga nshi ukubombela pa maofeshi ya musambo kabili balishiba no kuti ilumbo lilingile ukuya kuli Shikulu umwine wa mulimo.”

Mu September mu 1917, Ulupungu lwa kwa Kalinda lwatile: “Ukutula pa 1 January impapulo ishifuma cila mweshi shilafulilako ukucila pa shafumine mu myeshi ya mu 1916 . . . Ubu bushininkisho bwa kuti Shikulu alapaala umulimo tubomba muli cino calo.”

Abashalekonka ubutungulushi balibafumishe mu cilonganino kabili ukulingana ne fyo abantu mu filonganino balandilepo pa lwa kusala ifyo balembele mu Ulupungu lwa kwa Kalinda, fyalangile ukuti aba bwananyina abengi baletungilila munyina Rutherford na bamunyina bambi aba cishinka aba pa Bethel. Lelo ukwesha aba baume takwapwile. Nangu ca kuti umwaka wa 1918 walitendeke bwino, mwali no kucitika ifintu ifyabipa.