Ndɛ nga Biblu’n kan’n

 Batɛmun yolɛ’n i bo’n yɛle kɛ be mlɔn sran annzɛ like kun i nzue’n nun. a Biblu’n nun’n, be kannin sran sunman mɔ be yoli be batɛmun’n be ndɛ. (Sa Nga Be Yoli’n 2:41) Sran sɔ’m be nun kun yɛle Zezi. Be yoli i batɛmun Zurdɛn nzue ba’n nun. (Matie 3:13, 16) Kɛ afuɛ kaka sinnin’n, be yoli Etiopi bian kun i batɛmun “nzue ba kun” m’ɔ o akpɔ nuan’n i nun.—Sa Nga Be Yoli’n 8:36-40.

 Zezi seli kɛ ɔ fata kɛ be yo i sɔnnzɔnfuɛ’m be kwlaa be batɛmun. (Matie 28:19, 20) Akoto Piɛli kusu flannin ndɛ kunngba sɔ’n nun wie.—1 Piɛli 3:21.

Ndɛ nga é wá yíyí nun’n:

•  ?Kɛ be yo sran kun i batɛmun’n, i bo’n yɛle benin?

•  ?Ba nɔnman nga be yo be batɛmun’n, i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan-ɔn?

•  ?Kɛ be se kɛ be yo sran kun i batɛmun Siɛ’n nin Ba’n ɔ nin Ɲanmiɛn wawɛ’n be dunman nun’n, i bo’n yɛle benin?

•  ?Sɛ be yo sran kun i batɛmun ekun’n, i sɔ’n ti tɛ?

•  Batɛmun yolɛ wafa nga Biblu’n kan be ndɛ’n

•  Batɛmun yolɛ’n i su ndɛ wie mɔ be timan su’n

 ?Kɛ be yo sran kun i batɛmun’n, i bo’n yɛle benin?

 Kɛ be yo sran kun i batɛmun’n, sran sɔ’n yi i nglo sran’m be kwlaa be ɲrun kɛ w’a kaci i akunndan’n naan ɔ tali Ɲanmiɛn i nda kɛ siɛn’n ɔ́ wá yó i klun sa’n. Ɔ maan ɔ́ fá ndɛ kwlaa nga Ɲanmiɛn nin Zezi be kan’n su. Kɛ be ko yo sran kun i batɛmun’n, nn w’a bo nguan atin’n i su falɛ bo.

 Kɛ be fa sran’n be mlɔn i nzue’n nun’n, ɔ kle kɛ sran’n w’a wla i nzuɛn laa’n i ase. Biblu’n fa batɛmun yolɛ’n sunnzun sran sielɛ. (Rɔmunfuɛ Mun 6:4; Kolɔsufuɛ Mun 2:12) Ɔ maan kɛ be fa sran’n be mlɔn i nzue’n nun’n, ɔ ti kɛ w’a wu yɛ b’a sie i sa. Yɛle kɛ ɔ yoman ninnge ng’ɔ yo be laa’n be kun. Kpɛkun kɛ ɔ fin nzue’n nun fite’n, ɔ ti kɛ w’a cɛn nguan sa. Afin w’a fa nzuɛn uflɛ, w’a kaci Klisifuɛ siɛn’n.

 ?Ba nɔnman nga be yo be batɛmun’n, i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan-ɔn?

 Biblu’n seman kɛ ɔ fata kɛ be gua ba nɔnman’m be ti su nzue be yo be batɛmun.

 Ba nɔnman’m be batɛmun yolɛ’n, ɔ nin Biblu’n nun ndɛ’n be kɔman likawlɛ. Afin Biblu’n se kɛ sɛ sran kun kunndɛ kɛ be yo i batɛmun’n, ɔ fata kɛ ɔ dun mmua yo ninnge wie mun ka. I wie yɛle kɛ ɔ fata kɛ ɔ wun Ɲanmiɛn i su ndɛ klikli’m be wlɛ, yɛ ɔ fata kɛ ɔ fa su. Asa’n, ɔ fata kɛ ɔ wlɛ i nzuɛn tɛ’n i ase. Kpɛkun ɔ srɛ Ɲanmiɛn naan ɔ fɛ i wun mɛn i. (Sa Nga Be Yoli’n 2:38, 41; 8:12) Kusu ba nɔnman’m be kwlá yoman ninnge sɔ mun.

 ?Kɛ be se kɛ be yo sran kun i batɛmun Siɛ’n nin Ba’n ɔ nin Ɲanmiɛn wawɛ’n be dunman nun’n, i bo’n yɛle benin?

 Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be yo maan sran’m ‘be kaci i sɔnnzɔnfuɛ […] be yo be batɛmun, Siɛ’n nin Ba’n nin Ɲanmiɛn wawɛ’n be dunman nun.’ (Matie 28:19, 20) Kɛ be se kɛ be yo sran kun i batɛmun Siɛ’n nin Ba’n ɔ nin Ɲanmiɛn wawɛ’n “be dunman nun’n,” i bo’n yɛle kɛ sran nga be su i batɛmun’n ɔ lafi su kɛ Siɛ’n nin Ba’n be le kwlalɛ, naan Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n di junman. Cɛn kun’n, akoto Piɛli seli bian kun mɔ be wuli i bubuwafuɛ’n kɛ: “Zezi Klisi m’ɔ fin Nazarɛti’n i dunman nun, nanti!” (Sa Nga Be Yoli’n 3:6) Ndɛ nga Piɛli kannin’n kle wein kɛ Zezi yɛ ɔ kwla yoli maan bian’n yoli juejue-ɔ.

•   “Siɛ’n” yɛle Ɲanmiɛn Zoova b. Ɔ ti e Yifuɛ, nin e Nguan manfuɛ yɛ ɔ kwla like kwlaa yo. I yɛ ɔ le kwlalɛ ninnge’m be kwlaa be su-ɔ.—Bo Bolɛ 17:1; Sa Nglo Yilɛ 4:11.

•   “Ba’n” yɛle Zezi Klisi. Ɔ fɛli i nguan’n kpɔli e ti. (Rɔmunfuɛ Mun 6:23) Sɛ sran kun lafiman su kɛ Zezi dunman nun ti yɛ klɔ sran’m be kwla ɲan nguan’n, ɔ su fiteman nun.—Zan 14:6; 20:31; Sa Nga Be Yoli’n 4:8-12.

•   “Ɲanmiɛn wawɛ’n” yɛle Ɲanmiɛn i tinmin ng’ɔ fa yo ninnge mun’n. c Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n yili ninnge mun, ɔ fali wawɛ sɔ’n kannin ndɛ kleli i nuan ijɔfuɛ mun nin i sufuɛ uflɛ wie mun, yɛ ɔ fa mannin be naan b’a kwla yo i klun sa’n. (Bo Bolɛ 1:2; Zɔbu 33:4; Rɔmunfuɛ Mun 15:18, 19) Asa’n, Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin sran mun naan b’a kwla klɛ Biblu’n wie.—2 Piɛli 1:21.

 ?Sɛ be yo sran kun i batɛmun ekun’n, i sɔ’n ti tɛ?

 Ɔ ju wie’n, sran’m be kaci asɔnun nga be kɔ nun’n. ?Yɛ sɛ be yoli be batɛmun be asɔnun laa’n nun lɔ’n nin? ?Sɛ be yo be batɛmun ekun’n, i sɔ’n ti tɛ? Sran wie’m be waan i sɔ’n ti tɛ. Kɔlɛ’n ndɛ ng’ɔ o Efɛzifuɛ Mun 4:5 nun’n, i ti yɛ be kan sɔ-ɔ. Ɔ se kɛ: “E Min’n ti kun, e lafi ndɛ kunngba’n su, batɛmun’n ti kun.” Sanngɛ ndɛ mma sɔ’n kleman kɛ be kwlá yoman sran kun i batɛmun ekun. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ?

 Ndɛ mma nga be o i wun lɛ’n. Ndɛ mma nga be o Efɛzifuɛ Mun 4:5 i wun lɛ’n, be kle kɛ akoto Pɔlu su wlɛ i niaan Klisifuɛ’m be fanngan kɛ ɔ fata kɛ be bo yo kun yɛ be lafi ndɛ kunngba’n su. (Efɛzifuɛ Mun 4:1-3, 16) I lɛ nun’n, ɔ fata kɛ be kwlaa be su Zezi Klisi m’ɔ ti be Min’n su, be lafi Ɲanmiɛn ndɛ kunngba’n su, kpɛkun be kwlaa be fa batɛmun yolɛ’n i su ndɛ nga Biblu’n kan’n su.

 Akoto Pɔlu wlali sran wie mɔ be dun mmua yoli be batɛmun’n be fanngan kɛ be yo naan be yo be batɛmun ekun. Ɔ seli sɔ afin sran sɔ’m b’a wunman Ɲanmiɛn ndɛ’n i wlɛ kpa ka naan b’a yo be batɛmun.—Sa Nga Be Yoli’n 19:1-5.

 Like nga ti yɛ be yoli sran’n i batɛmun’n. Sɛ sran kun siman Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ’n naan be yo i batɛmun’n, Ɲanmiɛn i klun jɔman i batɛmun’n su. (1 Timote 2:3, 4) Asa’n, sɛ like ng’ɔ suɛnnin i i asɔnun’n nun lɔ’n ɔ takaman Biblu’n su naan be yoli i batɛmun’n, Ɲanmiɛn i klun jɔman su wie. (Zan 4:23, 24) I yo, sran’n bɔbɔ i awlɛn kwla yo kpa. Sanngɛ ɔ ‘siman Ɲanmiɛn i kpa.’ (Rɔmunfuɛ Mun 10:2) Ɔ maan sɛ ɔ kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn i klun jɔ i wun’n, ɔ fata kɛ ɔ suan Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ’n i kpa, ɔ fa su, kpɛkun ɔ fɛ i wun man Ɲanmiɛn naan be yo i batɛmun ekun. I lɛ nun’n, w’a yoman sa tɛ. I kpa bɔbɔ’n, sa kpa yɛ ɔ yoli-ɔ.

 Batɛmun yolɛ wafa nga Biblu’n kan be ndɛ’n

 Biblu’n kan batɛmun yolɛ wafa wie’m be ndɛ. Batɛmun sɔ mun be nin Klisifuɛ’m be batɛmun yolɛ’n be timan kun yɛ be bo’n timan kun. Maan e fa e ɲin e sie be su.

 Batɛmun nga Zan Batɛmun yofuɛ’n d yoli’n. Zan yoli Zifu mun nin be nga be su Ɲanmiɛn kɛ Zifu’m be sa’n be batɛmun. Be yoli sran sɔ’m be batɛmun naan bé fá klé kɛ Moizi Mmla’n mɔ be fɔnnin’n, ɔ yo be nsisɔ. Batɛmun nga Zan yoli’n ukali sran mun naan b’a lafi su kɛ Zezi m’ɔ fin Nazarɛti’n yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn.—Liki 1:13-17; 3:2, 3; Sa Nga Be Yoli’n 19:4.

 Zezi bɔbɔ i batɛmun’n. Batɛmun nga Zan yoli Zezi’n, ɔ ti i liɛ ngunmin. Fɔ nunman Zezi nun, yɛ w’a yoman sa tɛ le. (1 Piɛli 2:21, 22) Ɔ maan i liɛ’n, b’a yomɛn i batɛmun naan ɔ́ fá klé kɛ i sa tɛ’m be yo i nsisɔ naan ‘ɔ́ srɛ́ Ɲanmiɛn naan i akunndan’n w’a bumɛn i fɔ.’ (1 Piɛli 3:21) Sanngɛ be yoli i batɛmun naan w’a kaci Mesi’n naan w’a yo Ɲanmiɛn i klun sa’n. I wie yɛle kɛ ɔ fata kɛ ɔ fɛ i nguan’n fa kpɔ e ti.—Ebre Mun 10:7-10.

 Batɛmun nga be fa Ɲanmiɛn wawɛ’n be yo’n. Zan Batɛmun yofuɛ’n nin Zezi Klisi be kannin batɛmun nga be fa Ɲanmiɛn wawɛ’n be yo’n i ndɛ. (Matie 3:11; Liki 3:16; Sa Nga Be Yoli’n 1:1-5) Batɛmun sɔ’n ɔ nin batɛmun nga be yo i Ɲanmiɛn wawɛ’n i dunman nun’n be timan kun. (Matie 28:19) ?Wafa sɛ?

 Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun wie mun yɛ be fa Ɲanmiɛn wawɛ’n be yo be batɛmun-ɔn. Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n kpali be sieli be ngunmin naan be wɔ ɲanmiɛn su lɔ naan be nin Klisi be di famiɛn yɛ be yo Ɲanmiɛn i ɲrun jranfuɛ. e (1 Piɛli 1:3, 4; Sa Nglo Yilɛ 5:9, 10) I sɔfuɛ’m bé síe Zezi i sɔnnzɔnfuɛ miliɔn kaka nga bé trán mɛn klanman’n nun asiɛ’n su wa’n.—Matie 5:5; Liki 23:43.

 Batɛmun nga be yo naan be nin Zezi b’a kaci sran wunmuan’n. Be nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n yoli be batɛmun’n, be yo be batɛmun wie naan ‘be nin Klisi Zezi be kaci sran wunmuan.’ (Rɔmunfuɛ Mun 6:3) Ɔ maan be nga be nin Zezi bé dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ’n, be ngunmin cɛ yɛ be yo be batɛmun sɔ-ɔ. Kɛ be ko yo be batɛmun’n, be nin Zezi be kaci sran wunmuan. Zezi yɛ ɔ ti wunnɛn’n i ti’n niɔn, yɛ be yɛ be ti wunnɛn’n i likalika mun-ɔn.—1 Korɛntifuɛ Mun 12:12, 13, 27; Kolɔsufuɛ Mun 1:18.

 Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be yo be batɛmun ekun naan ‘be wu kɛ Zezi sa wie.’ (Rɔmunfuɛ Mun 6:3, 4) I sɔ’n kle kɛ be yo kɛ Zezi sa. Yɛle kɛ Ɲanmiɛn i klun sa’n i yolɛ’n ti be cinnjin tra be bɔbɔ be klun sa liɛ’n i yolɛ. Asa’n, kɛ Zezi sa’n be si kɛ be su ɲanman nguan m’ɔ leman awieliɛ’n asiɛ’n su wa. Kɛ be ko wu mɔ be cɛn be nguan ɲanmiɛn su lɔ’n, i lɛ nun yɛ be gua be batɛmun sɔ’n i bo-ɔ.—Rɔmunfuɛ Mun 6:5; 1 Korɛntifuɛ Mun 15:42-44.

 Batɛmun nga be fa sin be yo’n. Zan Batɛmun yofuɛ’n seli sran’m be kɛ: “Sran sɔ’n [Zezi] fá Ɲanmiɛn wawɛ’n nin sin yɛ ɔ́ fá yó amun batɛmun-ɔn. I peli m’ɔ fa kpaja like’n, ɔ o i sa nun. Ɔ́ wá yó i ble bowlɛ’n i weinwein kpa, kpɛkun ɔ́ ísɛ i ble’n gúa tanngannin’n nun. Sanngɛ ble’n i wla’n i liɛ’n, ɔ́ fá sin mɔ be kwlá nuɛnmɛn i’n, ɔ́ fá wɔ́ nun.” (Matie 3:11, 12) E wun kɛ ngbaciɛ wo batɛmun nga be fa sin be yo’n ɔ nin nga be fa Ɲanmiɛn wawɛ’n be yo’n be afiɛn. ?Ndɛ sɔ mɔ Zan kannin’n i bo’n yɛle benin?

 Ble’n ti be nga be tie Zezi i nuan ndɛ mɔ be fa su’n be nzɔliɛ. Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n yo sran sɔ’m be nun wie’m be batɛmun. Sanngɛ ble’n i wla liɛ’n, ɔ ti be nga be tieman Zezi i nuan ndɛ’n be nzɔliɛ. Be liɛ’n, bé fá sin yɛ bé yó be batɛmun-ɔn. Yɛle kɛ bé núnnún be mlɔnmlɔn.—Matie 3:7-12; Liki 3:16, 17.