Zoova “tike sa nga be ti fiawa’n be su”

“Nanwlɛ o, amun Nyanmiɛn’n yɛ ɔ o nglo lɔ’n nin-ɔn. I yɛ ɔ ti famiɛn’m be Min’n nin-ɔn. I yɛ ɔ tike sa nga be ti fiawa’n be su-ɔ.”​—DAN. 2:47.

?AMÚN TƐ́ SU SƐ?

?Ndɛ tɛkɛtɛkɛ benin wie mun yɛ Zoova dun mmua kɛnnin i sa wie’m be su ka naan b’a ju ɔ?

?Like benin mun yɛ nnɛn’n i ti nsiɛn klikli’m be ti be nzɔliɛ ɔ?

?Like kpandangblauun nga Nɛbikadnɛzali wunnin i laliɛ nun’n, i lika benin mun, yɛ be nin nnɛn’n i ti kunngunngun’m be ti like kunngba’n i nzɔliɛ ɔ?

1, 2. ?Sa benin yɛ Zoova tikeli i ɲin kleli e ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ yoli sɔ ɔ?

 ?BLƐ mɔ Ɲanmiɛn Sielɛ’n bá wá núnnún klɔ sran’m be famiɛn diwlɛ’m be kwlaa’n, nn be nun onin mun yɛ mɛn’n i sielɛ’n o be sa nun ɔn? E si kosan sɔ’n i su tɛlɛ’n, afin Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ ‘tike sa nga be ti fiawa’n be su’n,’ ɔ tikeli su kleli e. Ɔ sinnin i nuan ijɔfuɛ Daniɛli yɛ akoto Zan be lika yɛ ɔ yoli i sɔ liɛ’n niɔn.

² Zoova yoli maan be nɲɔn sɔ’m be wunnin aolia nun sa kpanngban. Sa sɔ’m be nun’n be wunnin blo nnɛn wie mun. Asa ekun’n, Zoova tuli laliɛ kun m’ɔ yi sa nga bé wá jú’n be nglo’n, i bo kleli Daniɛli. Sran ng’ɔ cɛnnin laliɛ sɔ’n, ɔ wunnin like kpandangblauun kpa kun m’ɔ ti kɛ waka sran sa’n. Zoova yoli maan be klɛli i sɔ ndɛ’m be sieli i Biblu’n nun naan be yo e ye. (Rɔm. 15:4) Ɔ yoli i sɔ naan y’a lafi su kpa ekun kɛ ɔ ka kaan sa’n, i Sielɛ’n ɔ́ wá núnnún famiɛn diwlɛ kun nga mun.​—Dan. 2:44.

3. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e dun mmua e wun i wlɛ naan y’a wun kasiɛ nga be o Biblu’n nun’n be wlɛ ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?

³ Daniɛli nin Zan be fluwa’m be kan famiɛn mɔcuɛ yɛle kɛ klɔ sran’m be famiɛn dilɛ mɔcuɛ be ndɛ. Yɛ be kle wafa nga bé lɔ́ngɔ be wun su bé síe mɛn’n. Sanngɛ sɛ e wun kasiɛ klikli nga Ɲanmiɛn boli i Biblu’n nun’n i wlɛ’n yɛ é kwlá wún ndɛ sɔ mɔ Daniɛli nin Zan be klɛli’n be wlɛ kpa ɔ. ?Ngue ti ɔ? Afin kasiɛ klikli sɔ’n su yɛ Biblu’n i nun kasiɛ onga’m be taka ɔ.

WO’N I OSU’N NIN NNƐN’N

4. ?Wan mun yɛ be ti bla’n i osu’n nun sran mun ɔn? ?Yɛ ngue yɛ osu sɔ’n wá yó ɔ?

⁴ Kɛ Adam nin Ɛvu be yoli ɲin kekle Edɛni fie’n nun lɔ’n, w’a cɛman naan Zoova w’a bo kasiɛ kun. Kasiɛ sɔ’n nun’n, ɔ seli kɛ “bla” kun wá ɲán “osu.” * (An kanngan  Bo Bolɛ 3:15 nun.) Osu sɔ’n wá kpɔ́tɔ wuo’n mɔ yɛle Satan’n i ti’n. I sin’n Zoova seli kɛ Abraamu i osu’n nun yɛ osu sɔ’n fín bá ɔ. Naan ɔ́ yó Izraɛli nvle’n nunfuɛ, yɛ Zida akpasua’n nun yɛ ɔ́ fín ɔn. Kpɛkun ɔ́ yó Famiɛn Davidi i osu’n nunfuɛ. (Bob. 22:15-18; 49:10; Jue. 89:4, 5; Lik 1:30-33) Osu’n i nun sran cinnjin’n yɛle Zezi Klist. (Gal. 3:16) Yɛ i nun sran onga mun yɛle Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n mɔ be o asiɛ’n su wa’n. (Gal. 3:26-29) Be nin Zezi yɛ bé dí famiɛn Ɲanmiɛn Sielɛ’n nun ɔn. Ɲanmiɛn wá fá be núnnún Satan.​—Lik 12:32; Rɔm. 16:20.

5, 6. (a) ?Famiɛn diwlɛ mɔ be le kwlalɛ dan’n be nun nɲɛ yɛ Daniɛli nin Zan be kannin be ndɛ ɔ? (b) ?Ngue like i nzɔliɛ yɛle nnɛn’n i ti mɔ Sa Nglo Yilɛ fluwa’n kan be ndɛ’n?

⁵ Kasiɛ klikli sɔ mɔ Ɲanmiɛn boli i Edɛni fie nun’n lɔ’n, i nun’n, Ɲanmiɛn seli ekun kɛ Satan kusu wá ɲɛ́n i “osu” liɛ. Satan i osu liɛ’n wá kpɔ́ bla i liɛ’n. ?Wan mun yɛ be ti wuo’n i osu’n i nun sran mun ɔn? Sran kwlaa nga be nian Satan i aeliɛ’n su mɔ be kpɔ Ɲanmiɛn’n, yɛ be fa alɛ be wla i nvlefuɛ’m be sin mun ɔn. Kɛ ɔ fɛ i laa lele’n, Satan siesie i sran mun politiki anuannzɛanuannzɛ annzɛ famiɛn diwlɛ wafawafa. (Lik 4:5, 6) Sanngɛ nán famiɛn diwlɛ sɔ’m be ngba yɛ be tuli be ɲin be wɔli Ɲanmiɛn i nvle’n i trele ɔ. Yɛle kɛ nán be ngba yɛ be kleli Izraɛli nvle’n annzɛ Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n be yalɛ ɔ. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e sie i sɔ liɛ’n i nzɔliɛ ɔ? Afin i sɔ’n kle like nga ti yɛ aolia nun sa nga Daniɛli nin Zan be wunnin be’n be nun’n, nvle nga be ɲannin kwlalɛ dan’n be nun mɔcuɛ cɛ yɛ be kannin be ndɛ’n.

⁶ I afuɛ ko ju akpi nɲɔn yɛ’n, Zezi yoli maan akoto Zan wunnin abonuan sa sroesroe wie mun aolia nun. (Ngl. 1:1) Be nun kun nun’n, Zan wunnin dragɔn kun m’ɔ jrannin jenvie nuan aunɲan’n su’n. Dragɔn sɔ’n ti mmusu’m be si Satan i nzɔliɛ. (An kanngan Sa Nglo Yilɛ 13:1, 2 12:18-13:2 nun.) Asa ekun’n, Zan wunnin nnɛn sroesroe kun m’ɔ su fin jenvie sɔ’n nun fite’n. I ti’n ti nso, yɛ mmusu’m be si Satan mɛnnin i kwlalɛ dan kpa. I sin’n, Zan wunnin nnɛn ɔkwlɛ kankankan kun ekun. I ti’n ti nso. Ɔ ti nnɛn nga Sa Nglo Yilɛ 13:1 kɛn i ndɛ’n i wunsu. Anzi kun seli Zan kɛ nnɛn ɔkwlɛ’n i ti nso’n be ti “famiɛn nso” yɛle kɛ awa nso. (Ngl. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Blɛ mɔ Zan klɛ́ Sa Nglo Yilɛ fluwa’n, nn famiɛn sɔ’m be nun nnun be blɛ liɛ w’a sin, be nun kun su di famiɛn, yɛ “be nian sie-man be nun kun famiɛn.” ?Wan mun yɛle famiɛn diwlɛ sɔ mɔ be le kwlalɛ dan’n? Nnɛn’n mɔ Sa Nglo Yilɛ fluwa’n kɛn i ndɛ’n, é wá kɛ́n i ti’m be ndɛ  kunngunngun. Asa’n, é wá wún famiɛn diwlɛ sɔ’m be nun kpanngban be su ndɛ ng’ɔ o Daniɛl i fluwa’n nun’n. Daniɛl i fluwa’n kannin famiɛn diwlɛ sɔ’m be nun kpanngban be su ndɛ tɛkɛtɛkɛ wie mun afuɛ ya kpanngban kwlaa naan b’a jaso su.

NNƐN’N I TI NƝƆN KLIKLI MUN YƐLE EZIPTI NIN ASIRI

7. ?Ngue like i nzɔliɛ yɛle nnɛn’n i ti klikli’n? ?Yɛ ngue ti ɔ?

⁷ Nnɛn’n i ti klikli’n yɛle Ezipti. ?Ngue ti yɛ e se sɔ ɔ? Yɛle kɛ asiɛ’n su nvle nga be ɲannin kwlalɛ dan’n be nun klikli ng’ɔ kpɔli Ɲanmiɛn i nvle’n m’ɔ kleli i ɲrɛnnɛn’n, yɛle Ezipti nvle’n. Abraamu i anunman’m be nun yɛ bla’n i osu’n ɔ́ fín ɔn. I anunman sɔ’m be ko trannin Ezipti lɔ, yɛ be trɛli lɔ kpa. I sin’n, Eziptifuɛ’m be wa miannin be kplɔlɔlɔ kpa. Satan kunndɛli kɛ ɔ́ núnnún be, afin ɔ kunndɛman kɛ osu sɔ’n ɔ bla. ?Wafa sɛ yɛ ɔ yoli i sɔ ɔ? Ɔ wlawlali Faraɔn naan ɔ kun Izraɛlifuɛ’m be wa yasua nga be wu be’n. Sanngɛ Zoova w’a mɛnmɛn i atin. Yɛ ɔ deli be Ezipti lɔ fiteli. (Tul. 1:15-20; 14:13) I sin’n, ɔ yoli maan Izraɛlifuɛ’m be trannin nvle ng’ɔ tali nda kɛ ɔ́ fá mán be’n nun.

8. ?Ngue yɛ nnɛn i ti’n i nɲɔn su’n ti i nzɔliɛ ɔ? ?Ngue yɛ ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yó ɔ?

⁸ Nnɛn’n i ti nɲɔn su’n ti Asiri nvle’n i nzɔliɛ. Nvle sɔ m’ɔ ɲannin kwlalɛ kpa’n ɔ kunndɛli wie kɛ ɔ́ núnnún Ɲanmiɛn i sran mun. Izraɛli nvle’n i famiɛn diwlɛ nga i nun akpasua’m be ti blu’n, be amuɛn sɔlɛ nin be ɲin kekle ti’n, Zoova sinnin Asiri nvle’n i lika tuli be fɔ. Sanngɛ kasiɛn su’n, Asiri wa fali alɛ wlali Zerizalɛmu sin. Atrɛkpa’n Satan kunndɛli kɛ ɔ́ núnnún osu nga i nunfuɛ mun yɛ be di famiɛn mɔ i nun yɛ Zezi fín ba’n. I sɔ liɛ’n nin Zoova i klun sa’n be kɔman likawlɛ. I ti’n, ɔ yili atrɛ nunnunnin Asiri sonja mun naan w’a de i sran mun.​—2 Fam. 19:32-35; Eza. 10:5, 6, 12-15.

NNƐN’N I TI NSAN SU’N YƐLE BABILƆNI

9, 10. (a) ?Ngue yɛ Zoova mannin Babilɔnifuɛ’m be atin maan be yoli ɔ? (b) ?Sa benin yɛ ɔ fata kɛ ɔ dun mmua ju ka naan Mɛsi’n i su ndɛ wie mɔ Ɲanmiɛn kannin’n b’a kwla kpɛn su ɔ?

⁹ Nnɛn nga Zan wunnin i aolia nun’n, i ti’n i nsan su’n ti Babilɔni famiɛn diwlɛ’n i nzɔliɛ. Zoova mannin Babilɔnifuɛ’m be atin maan be utuli Zerizalɛmu klɔ’n, yɛ be trɛli i nun sran’m be lomuɛn ɔli. Ka naan Zoova w’a mɛn i sɔ liɛ’n i wun atin’n, ɔ dun mmua wlali Izraɛlifuɛ ɲin keklefuɛ sɔ’m be su nun kɛ ɲrɛnnɛn dan kpa wá tɔ́ be su. (2 Fam. 20:16-18) Zoova seli Izraɛlifuɛ’m be ekun kɛ ɔ su manman be famiɛn’m be atin kɛ be tran “i famiɛn bia’n su” Zerizalɛmu lɔ kun. (1 Nyo. 29:23) Sanngɛ Zoova boli kasiɛ kɛ sran kun jáso su ekun Famiɛn Davidi i osu’n nun naan i yɛ ɔ́ ɲán atin dí famiɛn mán Zoova ɔ.​—Eza. 11:1.

¹⁰ Ɲanmiɛn kɛnnin i ekun kɛ kɛ Mɛsi ng’ɔ kɛnnin i ndɛ’n ɔ́ bá’n, nn Zuifu be te su i, i sua ng’ɔ o Zerizalɛmu lɔ’n i nun. (Dan. 9:24-27) Ka naan b’a tra Izraɛlifuɛ’m be lomuɛn b’a ɔ Babilɔni’n, Ɲanmiɛn dun mmua kannin kɛ Bɛtleɛmu lɔ yɛ bé wú Mɛsi’n niɔn. (Mis. 5:1) Saan kɛ b’a yaci Izraɛlifuɛ’m be nun b’a sa be sin be klɔ yɛ b’a kplan Ɲanmiɛn i sua’n i uflɛ, yɛ ndɛ’n sɔ’m bé kwlá kpɛ́n su ɔ. Sanngɛ titi’n, Babilɔnifuɛ’m be yaciman sran nga be tra be’n be nun. ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn i sran’m bé ɲán atin bé sá be sin ɔn? Zoova yili i nglo kleli i nuan ijɔfuɛ mun.​—Amɔ. 3:7.

11. ?Ngue yɛ ɔ ti Babilɔni famiɛn diwlɛ’n i nzɔliɛ ɔ? (An nian bue 12 su nzraama’n wie.)

¹¹ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli wo be nga be trali be lomuɛn ɔli Babilɔni’n be nun wie. (Dan. 1:1-6) Kɛ Babilɔni ko tɔ’n, nvle nga bé wá ɲán kwlalɛ dan mɔ bé sín be wiengu osu bé síe mɛn’n, Zoova yili i nglo kleli i. Kɛ ɔ́ yó i sɔ’n, ɔ fali nzɔliɛ ninnge wie mun. I wie yɛle kɛ ɔ yoli maan Babilɔni Famiɛn Nɛbikadnɛzali cɛnnin laliɛ kun. Laliɛ sɔ’n nun’n, ɔ wunnin  like kpandangblauun kpa kun m’ɔ ti kɛ waka sran sa’n. (An kanngan Daniɛl 2:1, 19, 31-38 nun.) Zoova sinnin Daniɛli i lika yili i nglo kɛ like kpandangblauun sɔ’n i ti’n m’ɔ ti sika ɔkwlɛ’n, ɔ ti Babilɔni famiɛn diwlɛ’n i nzɔliɛ. * Yɛ i wue’n nin i sa mɔ be ti jɛtɛ ufue’n, be ti nvle nga kɛ Babilɔni ko tɔ’n ɔ́ wá ɲán kwlalɛ dan kpa ekun mɛn nun nvle’m be su’n, i nzɔliɛ. ?Nvle sɔ’n yɛle benin? ?Yɛ ngue yɛ ɔ́ wá fá yó Ɲanmiɛn i sran mun ɔn?

NNƐN’N I TI NNAN SU’N YƐLE MEDI NIN PƐRSI

12, 13. (a) ?Babilɔni i tɔlɛ’n i su ndɛ benin yɛ Zoova yili i nglo ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Medifuɛ nin Pɛrsifuɛ’m be famiɛn diwlɛ’n i nzɔliɛ like yɛle nnɛn i ti nnan su’n niɔn?

¹² Afuɛ ya tra su ka naan b’a wu Daniɛli’n, Zoova kannin asiɛ’n su nvle ng’ɔ́ ɲán kwlalɛ dan’n mɔ i yɛ ɔ́ útu Babilɔni’n i su ndɛ tɛkɛtɛkɛ wie mun kleli i nuan ijɔfuɛ Ezai. Zoova kleli wafa nga bé útu Babilɔni klɔ’n. Yɛ ɔ boli sran ng’ɔ́ wá yó i sɔ liɛ’n i dunman wie bɔbɔ. Sran sɔ’n yɛle Sirisi m’ɔ ti Pɛrsifuɛ’n. (Eza. 44:28—45:2) Zoova yili Medifuɛ nin Pɛrsifuɛ’m be famiɛn diwlɛ’n m’ɔ́ síe mɛn’n i su sa nɲɔn ekun nglo kleli Daniɛli. Aolia nun sa sɔ’m be nun kun nun’n, famiɛn diwlɛ sɔ’n ti kɛ nnɛn ngble wie bɔ be flɛ i ursu’n sa. W’a jaso i bue kun su. Be seli i kɛ ɔ jaso naan ɔ “di nnɛn kpanngban.” (Dan. 7:5) Sa i nɲɔn su nun’n, Daniɛli wunnin bua nene kun. I wɛ’m be ti nɲɔn.​—Dan. 8:3, 20.

¹³ Zoova sinnin Medifuɛ nin Pɛrsifuɛ’m be famiɛn diwlɛ’n i lika yoli maan i nuan ndɛ’n kpɛnnin su. Yɛle kɛ be wa kwlali Babilɔni yɛ Izraɛlifuɛ’m be kwla sali be sin be klɔ. (2 Nyo. 36:22, 23) Sanngɛ kasiɛn su’n, ɔ kali kan naan be kunngba sɔ’n b’a nunnun Ɲanmiɛn i sran mun. Biblu’n nun fluwa ng’ɔ suan Ɛstɛr i nun’n, be klɛli i kɛ Aman m’ɔ ti Pɛrsifuɛ’m be famiɛn’n i mantanfuɛ’m be nun klikli’n, ɔ fali ajalɛ naan be nunkun Zuifu kwlaa nga be tran kan Pɛrsifuɛ’m be famiɛn’n sie ju lɛ’n. Yɛ ɔ kleli cɛn ng’ɔ fata kɛ be kun be’n. Sanngɛ Zoova sasali i sran mun ekun Satan i osu’n i klunwi aeliɛ sɔ’n i lika. (Ɛst. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Ɔ maan e kwla se kɛ Medifuɛ nin Pɛrsifuɛ’m be famiɛn diwlɛ’n i nzɔliɛ like yɛle nnɛn nga Sa Nglo Yilɛ fluwa’n kɛn i ndɛ’n i ti nnan su’n.

NNƐN’N I TI NNUN SU’N YƐLE GLƐKI

14, 15. ?Glɛki famiɛn diwlɛ laa’n i su ndɛ tɛkɛtɛkɛ benin yɛ Zoova kannin ɔn?

¹⁴ Nnɛn nga Sa Nglo Yilɛ fluwa’n kɛn i ndɛ’n i ti nnun su’n yɛle Glɛki nvle’n. Laliɛ nga Daniɛli tuli i bo kleli Nɛbikadnɛzali nun’n, like kpandangblauun’n m’ɔ ti kɛ waka sran sa’n i ku’n nin i sɔwa mɔ be ti aaba’n, be ti Glɛki famiɛn diwlɛ sɔ’n i nzɔliɛ. Zoova maan Daniɛli wunnin aolia nun sa nɲɔn ekun. Sa sɔ’m be yo maan e kwla si Glɛki famiɛn diwlɛ’n ɔ nin i su famiɛn ng’ɔ ɲannin kwlalɛ kpa’n be su ndɛ kpa ekun.

¹⁵ Be nun kun nun’n, Daniɛli wunnin nnɛn kun m’ɔ ti Glɛki nvle’n i nzɔliɛ’n. Ɔ fa kangale yɛ i ndɛwa’m be ti nnan. I sɔ’n kle kɛ Glɛki nvle’n wá kwlá nvle kun nga mun ndɛndɛ kpa. (Dan. 7:6) Aolia nun sa nɲɔn su nun’n, Daniɛli wunnin boli kun. Ɔ le wɛ kunngba yɛ i wɛ sɔ’n ti tɛnndɛn kpa. Ndɛndɛ kpa’n, ɔ kunnin bua m’ɔ le wɛ nɲɔn’n m’ɔ ti Medi nin Pɛrsi be famiɛn diwlɛ’n i nzɔliɛ’n. Zoova seli Daniɛli kɛ boli’n yɛle Glɛki nvle’n yɛ i wɛ tɛnndɛn’n ɔ ti i famiɛn’m be nun kun. Daniɛli klɛli i ekun kɛ i wɛ tɛnndɛn sɔ’n bú yɛ wɛ kanngan nnan uflɛ bé fífí i osu’n nun. Ɔ klɛli i sɔ afuɛ kɔe ya nɲɔn ka naan Glɛki nvle’n w’a yo mɛn nun nvle’m be nun ng’ɔ le kwlalɛ’n. Sanngɛ i kwlaa sɔ’n kpɛnnin su. Alɛzandri mɔ i yɛ ɔ yoli Glɛki nvle laa’n i su famiɛn’m be nun kwlafuɛ kpa’n i nzɔliɛ like yɛle boli’n i wɛ tɛnndɛn’n. I yɛ ɔ fali alɛ wlali Medifuɛ nin Pɛrsifuɛ’m be sin ɔn. Boli’n i wɛ sɔ’n i bulɛ m’ɔ buli ndɛ nun’n yɛle kɛ Alɛzandri kpɛli co wuli. Blɛ sɔ nun nn ɔ le afuɛ 32 cɛ yɛ ɔ le  kwlalɛ kpa. Kɛ ɔ wuli sɔ’n, i sonja’m be su kpɛnngbɛn nnan be cɛcɛli i famiɛn diwlɛ’n nun nnan be fali.​—An kanngan Daniɛl 8:20-22 nun.

16. ?Ngue yɛ Antiokisi nnan su’n yoli ɔ?

¹⁶ Kɛ Glɛki nvle’n kwlali Pɛrsifuɛ mun’n, ɔ wa sieli Izraɛli nvle’n. Blɛ sɔ nun’n nn Zuifu’m b’a sa be sin be klɔ yɛ b’a kplan Ɲanmiɛn i sua ng’ɔ o Zerizalɛmu lɔ’n i uflɛ. Be te yo Ɲanmiɛn i nvle. Asa kusu’n, Ɲanmiɛn ɲrun’n Zerizalɛmu lɔ Ɲanmiɛn sua’n yɛ ɔ te yo Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ’n i bo bia’n niɔn. Sanngɛ afuɛ kɔe ya nɲɔn ka naan b’a wu Zezi’n, Glɛki nvle’n m’ɔ ti nnɛn’n i ti’n i nnun su’n, ɔ wa fali alɛ wlali Ɲanmiɛn i nvle’n i sin. Antiokisi nnan su’n m’ɔ yoli Alɛzandri i famiɛn diwlɛ’n mɔ be bubuli nun nnan’n i bue kun su famiɛn’n, ɔ takali amuɛn sɔwlɛ kun Ɲanmiɛn i sua’n ng’ɔ o Zerizalɛmu lɔ’n nun. Yɛ ɔ tanninnin Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n. Kpɛkun i waan sran kwlaa ng’ɔ su Ɲanmiɛn sɔ ekun’n maan be kun i. Nanwlɛ, Satan i osu’n nun sran sɔ’n kpɔli Ɲanmiɛn i sran mun o! Sanngɛ w’a cɛman, nvle uflɛ wa ɲannin kwlalɛ trali Glɛki nvle’n. ?Ɔ maan nvle benin yɛ ɔ́ yó nnɛn i ti’n i nsiɛn su’n nin ɔn?

NNƐN’N I TI NSIƐN SU’N YƐLE RƆMU, “I SROESROE LIƐ’N, Ɔ KUN SRƐ DAN”

17. ?Kasiɛ ng’ɔ o Bo Bolɛ 3:15 nun’n, i bue trele benin yɛ nnɛn’n i ti nsiɛn su’n yiɛli i nuan ɔn?

¹⁷ I nun nga Zan wún nnɛn’n i aolia nun’n nn Rɔmu nvle’n yɛ ɔ le kwlalɛ dan nvle kun nga’m be su ɔ. (Ngl. 17:10) Nnɛn’n i ti nsiɛn su’n ɔ yiali kasiɛ ng’ɔ o Bo Bolɛ 3:15 nun’n, i bue trele kun nuan. Satan sinnin Rɔmu kpɛnngbɛn’m be lika kali bla’n i osu’n “i ja sin.” Yɛle kɛ be tɔnnin Zezi i suɛn kɛ w’a jaso be famiɛn’n i wun. Ɔ maan be dili i jɔlɛ, kpɛkun be kunnin i. (Mat. 27:26) Sanngɛ like yaya nga be yoli Zezi’n i osu’n w’a cɛman. Afin Zoova cɛnnin i.

18. (a) ?Nvle uflɛ benin yɛ Zoova wa fa yoli i nvle ɔ? ?Ngue ti ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ wuo’n i osu’n kleli kɛ w’a yaciman bla’n i osu’n i kpɔlɛ ɔ?

¹⁸ Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn’m be nin Rɔmufuɛ’m be bo yoli kun yɛ be kleli Zezi i ɲrɛnnɛn ɔn. Asa ekun’n, Izraɛlifuɛ’m be sunman lika b’a sɔman Zezi nun. I sɔ’n ti’n, Zoova w’a faman Zuifu mun w’a yomɛn i nvle kun. (Mat. 23:38; Yol. 2:22, 23) Ɔ wa fali nvle uflɛ. Be flɛ i kɛ “Izraɛlfuɛ nga be ti [Nyanmiɛn] liɛ sakpa’n.” (Gal. 3:26-29; 6:16) Nvle sɔ’n i nunfuɛ mun yɛle Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n mɔ be nun wie’m be ti Zuifu yɛ wie’m be fin nvle uflɛ nun’n. (Efɛ. 2:11-18) Kɛ Zezi wuli mɔ Ɲanmiɛn cɛnnin i’n, wuo’n i osu’n w’a yaciman bla’n i osu’n i kpɔlɛ. Kpɛ sunman’n, Rɔmu nvle’n kunndɛli kɛ ɔ́ núnnún Klistfuɛ klikli mɔ be ti bla’n i osu’n i nunfuɛ wie’n. *

19. (a) ?Nvle’n i nsiɛn su ng’ɔ ɲannin kwlalɛ dan’n i su ndɛ benin yɛ Daniɛli kannin ɔn? (b) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ uflɛ wá tɛ́ su ɔ?

¹⁹ Laliɛ nga Daniɛli tuli i bo kleli Nɛbikadnɛzali’n i nun’n, Rɔmu yɛ ɔ ti like m’ɔ ti kɛ waka sran sa’n i ja mɔ be ti blalɛ’n niɔn. (Dan. 2:33) Asa kusu’n, aolia nun’n Daniɛli wunnin wafa nga Rɔmu famiɛn diwlɛ’n fá yó’n i su ninnge wie mun ekun. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Ɔ wunnin famiɛn diwlɛ nga kɛ Rɔmu ko tɔ’n i yɛ ɔ́ jáso su’n wie. Famiɛn diwlɛ sɔ’n Rɔmu nvle’n nun yɛ ɔ́ fín bá ɔ. (An kanngan Daniɛl 7:7, 8 nun.) Rɔmu nvle’n ɔ yoli i kpɔfuɛ’m be ɲrun nvle kun mɔ “i sroesroe liɛ’n, ɔ kun srɛ dan, yɛ i fanngan b’ɔ lɛ i’n, be wun-man like bɔ be fa sunnzun i-ɔ.” Ɔ yoli i sɔ afuɛ ya kpanngban. Sanngɛ Ɲanmiɛn kɛnnin i kɛ ‘wɛ blu’ bé fífí famiɛn diwlɛ sɔ’n nun. Kpɛkun kun ekun wá fí yɛ ɔ́ ɲán kwlalɛ tra be onga mun. ?Wɛ blu sɔ’m be ti wan nzɔliɛ? ?Yɛ kaan’n ti like benin nzɔliɛ? ?Like kpandangblauun nga Nɛbikadnɛzali wunnin i laliɛ nun’n i bue benin yɛ ɔ nin wɛ kaan’n be ti like kunngba’n i nzɔliɛ ɔ? Like suanlɛ ng’ɔ o fluwa nga i bue 16 su’n, ɔ́ wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

[Kosan mun]