1-2. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ ju wie’n Zoova i sufuɛ’m be akunndan kwla yo nɲɔnnɲɔn-ɔn? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

 Ɔ JU wie’n, e kwlakwla, i bakan-o i kpɛnngbɛn-o, e akunndan yo nɲɔnnɲɔn. a I wie yɛle kɛ gbanflɛn annzɛ talua kun m’ɔ ti jasin bofuɛ’n ɔ kwla usɛ i wun sɛ i ndɛ lo Zoova sakpa-o. I sɔ’n ti’n, ɔ kwla usɛ i wun sɛ ɔ fata kɛ be yo i batɛmun-o. I wie ekun yɛle aniaan kun mɔ i gbanflɛn nun’n ɔ fali ajalɛ kɛ ɔ su diman junman wie mun naan w’a kwla fa Zoova i sulɛ’n w’a sie i like kwlaa ɲrun’n. Siɛn mɔ w’a yo kaklaka mɔ sika ng’ɔ ɲɛn i naan w’a kwla nian i awlofuɛ’m be lika’n w’a sɔnman’n, i akunndan kwla yo nɲɔnnɲɔn. I wie ekun yɛle aniaan bla mɔ w’a yo kpɛnngbɛn, m’ɔ leman wunmiɛn kpa kun kɛ laa’n sa’n. Kɛ m’ɔ kwlá yoman ninnge mun kɛ laa’n sa’n ti’n i sa sin kwla bubu i. Amun a usa amun wun le kɛ: ‘?Min ndɛ lo Zoova sakpa? ?Ajalɛ nga n fali be naan m’an kwla su Zoova kpa’n, n yoli i kpa yɛ ɔ o lɛ-ɔ? ?Olɛ nga n o yɛ’n, n kwla yo like kpa kun sa n man Zoova?’

² Sɛ e fɛ i sɔ kosan mun e usa e wun naan e kunndɛman be su tɛlɛ’n e kwla kpɔnzɔ Zoova i sulɛ’n nun, annzɛ e kwla yaci i sulɛ bɔbɔ. Sɛ ɔ yo kɛ e ndɛ loman Zoova, annzɛ sɛ ajalɛ wie mɔ e fali be laa naan y’a kwla su Zoova kpa’n be yo e nsisɔ’n,  annzɛ kusu sɛ e se wun kɛ e kwlá yoman like fi e manman Zoova kun’n, wafa nga Biblu’n nun ndɛ’n kwla uka e’n, like suanlɛ nga wá kɛ́n i ndɛ.

?NGUE YƐ E KWLA YO NAAN E AKUNNDAN W’A YOMAN NƝƆNNƝƆN KUN-ƆN?

3. ?Like kun mɔ e kwla yo naan e akunndan w’a yoman nɲɔnnɲɔn kun’n yɛle benin?

³ Like kun mɔ e kwla yo naan e akunndan w’a yoman nɲɔnnɲɔn kun’n, yɛle kɛ maan e nian Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun naan e wun kosan nga e fa usa e wun’n be su tɛlɛ’n. Sɛ e yo sɔ’n, é jrán kekle, é sú Ɲanmiɛn kpa, kpɛkun é kwlá ‘láfi Ɲanmiɛn su kpa titi.’—1 Kor. 16:13.

4. ?Wafa sɛ yɛ e kwla ‘bu sa kwlaa sin e nian-ɔn’? (1 Tesalonikifuɛ Mun 5:21)

⁴ An kanngan 1 Tesalonikifuɛ Mun 5:21 nun. Biblu’n wla e fanngan kɛ e “bu sa kwlaa sin nian.” ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ? Ɔ fata kɛ e fa akunndan nga e bu’n e sunnzun ndɛ nga Biblu’n kan’n. Wienun-ɔn, gbanflɛn annzɛ talua kun lafiman su kpa kɛ i ndɛ lo Zoova. Sɛ ɔ bu i sɔ’n ɔ fataman kɛ ɔ tran lɛ sa ngbɛn. Ɔ fata kɛ ɔ “bu sa kwlaa sin nian.” Yɛle kɛ ɔ suan Biblu’n nun like naan ɔ́ wún i wun akunndan nga Zoova bu i sakpasakpa’n i wlɛ.

5. ?Kɛ e usa e wun kosan wie mun’n, ngue yɛ e kwla yo naan y’a si wafa nga Zoova tɛ e su’n niɔn?

⁵ Kɛ é kánngan Biblu’n nun’n, ɔ ti kɛ Zoova su kan ndɛ kle e sa. Sanngɛ sɛ e waan é sí akunndan ng’ɔ bu i sa trele wie’m be su’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo ninnge wie mun. Biblu’n nun ndɛ nga be kwla uka e naan y’a wun kosan nga e fa usa e wun’n be su tɛlɛ’n ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie su kpa. Sa ng’ɔ kle e yalɛ’n e kwla kunndɛ i su like fluwa nga anuannzɛ’n yili be’n be nun. (Ɲan. 2:​3-6) Ɔ fata kɛ e srɛ Zoova naan ɔ uka e naan e wun kosan nga e fa usa e wun’n i su tɛlɛ’n. I sin’n maan e kunndɛ Biblu’n nun ndɛ nga be nin e su sa’n be kɔ likawlɛ’n, ɔ nin afɔtuɛ nga be kwla uka e’n. Asa’n e kwla fa e ɲin e sie i sran wie mɔ Biblu’n kan be ndɛ mɔ sa kunngba sɔ’n i wunsu tɔli be su wie’n be su ndɛ’n su.

6. ?Wafa sɛ yɛ aɲia’m be bo tranlɛ’n ɔ kwla uka e naan e akunndan’n w’a yoman nɲɔnnɲɔn kun-ɔn?

⁶ Kɛ e tran aɲia’m be bo kusu’n, ɔ ti kɛ Zoova su kan ndɛ kle e sa. Sɛ e tran aɲia’m be bo titi’n, kɛ aniaan kun íjɔ nzra nun annzɛ ɔ́ tɛ́ kosan kun su’n, ɔ kwla kan ndɛ wie m’ɔ kwla uka e naan e akunndan w’a yoman nɲɔnnɲɔn kun’n. (Ɲan. 27:17) Maan e kan like ng’ɔ kwla uka e naan sa trele wie’m be nun’n e akunndan w’a yoman nɲɔnnɲɔn’n.

SƐ E LAFIMAN SU KPA KƐ E NDƐ LO ZOOVA’N

7. ?Kosan benin yɛ aniaan wie’m be kwla fa usa be wun-ɔn?

⁷ W’a usa ɔ wun le kɛ: ‘?Zoova wun min li?’ Sɛ a se ɔ wun kɛ a leman ɲrun’n, a kwla bu i kɛ a kwlá kaciman Ɲanmiɛn m’ɔ yili ninnge’m be kwlaa’n i janvuɛ. Atrɛkpa’n famiɛn Davidi buli i sɔ wie. Kɛ ɔ wunnin kɛ klɔ sran’m be ndɛ lo Zoova’n ɔ boli i nuan dan. I sɔ’n ti’n ɔ seli kɛ: “?Ee Zoova, wan yɛle klɔ sran mɔ maan a fa ɔ ɲin sie i su-ɔ? ?Wan yɛle klɔ sran mɔ maan a bu i akunndan-ɔn?” (Jue. 144:3) ?Sɛ e ndɛ lo Zoova annzɛ e ndɛ lomɛn i’n, é yó sɛ naan y’a wun i wlɛ?

8. ?Kɛ nga 1 Samiɛli 16:​6, 7, 10-12 fa kan’n sa’n, kɛ Zoova wun sran mun’n, ngue yɛ ɔ fɛ i ɲin sie su-ɔ?

⁸ Biblu’n kle kɛ be nga be wiengu’m be buman be sran’n, Zoova liɛ’n ɔ bu be sran. I wie yɛle Davidi liɛ’n. Zoova sunmannin Samiɛli kɛ ɔ ko gua Zese i mma’m be nun kun i ti su ngo naan cɛn wie lele’n ɔ kaci Izraɛli famiɛn. Zese fɛli i mma mɔcuɛ’m be nun nso kleli Samiɛli. W’a flɛman Davidi m’ɔ ti be  nun kasiɛn’n wie. b Sanngɛ Davidi yɛ Zoova fɛli i-ɔ. (An kanngan 1 Samiɛli 16:​6, 7, 10-12 nun.) Zoova liɛ’n ɔ si Davidi i awlɛn’n nun lɔ. Ɔ si kɛ Davidi klo i kpa.

9. ?Ngue ti yɛ a kwla lafi su kɛ ɔ ndɛ lo Zoova sakpa-ɔ? (An nian foto’n wie.)

⁹ Wafa nga Zoova kleli kɛ ɔ fɛ i ɲin sie ɔ su’n, bu i akunndan kan nian. Ɔ man wɔ afɔtuɛ wie mun naan w’a kwla jran sa nga be tɔ wɔ su’n be ɲrun kekle. (Jue. 32:8) Sɛ ɔ ti kɛ ɔ fɛmɛn i ɲin sieman ɔ su sa’n nn ɔ su yoman sɔ. (Jue. 139:1) Kɛ á nánti Zoova i afɔtuɛ’m be su mɔ á wún wafa nga i sɔ’n uka wɔ’n, á láfi su kpa kɛ Zoova fɛ i ɲin sie wɔ su sakpa. (1 Ɲol. 28:9; Yol. 17:​26, 27) Ɔ ɲin nga a mian naan w’a kwla yo Zoova i klun sa’n, ɔ sie i nzɔliɛ. Asa’n ɔ wun ɔ nzuɛn kpa’n, yɛ ɔ kunndɛ kɛ a kaci i janvuɛ. (Zer. 17:10) Sɛ a yo sɔ kusu’n, i sɔ’n yó i fɛ kpa.—1 Zan 4:19.

SƐ AJALƐ WIE MƆ E FALI BE LAA’N BE YO E NSISƆ’N

10. ?Kɛ e bu ajalɛ nga e fali be laa’n be akunndan’n, kosan benin mun yɛ andɛ’n e kwla fa usa e wun-ɔn?

¹⁰ Wie liɛ’n ajalɛ wie mɔ e fali be laa’n, kɛ e bu be akunndan andɛ’n e kwla usa e wun sɛ e yoli i kpa-o. I wie yɛle kɛ atrɛkpa’n e yacili junman wie mɔ e ɲan nun sika kpa’n i dilɛ, annzɛ kusu’n y’a kplinman su kɛ é dí junman wie, kɛ ɔ ko yo naan y’a kwla tu e klun y’a su Zoova kpa’n ti. E fɛli i sɔ ajalɛ i afuɛ kpanngban yɛ. Sanngɛ siɛn mɔ e wun kɛ e janvuɛ wie mun mɔ b’a yoman kɛ e sa’n, be di junman kpa, be ɲan sika, kpɛkun be tran pɔɔ nun’n, e kwla usa e wun kɛ: ‘?Ajalɛ nga n fali be Zoova i sulɛ’n ti’n, n yoli i kpa yɛ ɔ o lɛ-ɔ? ?Sɛ ɔ ti kɛ m’an yoman sɔ’n, nn n leman sika kpa dɔ nga su?’

11. ?Ngue ti yɛ sran ng’ɔ klɛli Jue Mun 73 su’n i akunndan wa sanngannin-ɔn?

 ¹¹ Sɛ e fa kosan kɛ ngalɛ sa mun e usa e wun naan i sɔ’n ti’n e akunndan w’a yo nɲɔnnɲɔn’n, maan e bu sran ng’ɔ klɛli Jue Mun 73 su’n i akunndan. Ɔ wunnin kɛ be nga be suman Zoova’n be wun be wun fɛ, be le sika, yɛ be kokoman. (Jue. 73:​3-5, 12) Kɛ ɔ fɛli i ɲin sieli i be su’n, ɔ yoli i kɛ be liɛ w’a yo ye sa, naan i klun m’ɔ tu su Zoova’n ɔ ɲanman nun like fi. I sɔ akunndan m’ɔ bu’n ti’n, i sa sin bubuli i, yɛ ‘aliɛ ba kwlaa nun’n ɔ koko.’ (Jue. 73:​13, 14) ?Ngue yɛ ɔ yoli naan i akunndan w’a sannganman kun-ɔn?

12. ?Kɛ nga Jue Mun 73:​16-18 fa kan’n sa’n, ngue yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’n yoli naan i akunndan w’a sannganman kun-ɔn?

¹² An kanngan Jue Mun 73:​16-18 nun. Ɲanmiɛn i sufuɛ sɔ’n ɔli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ. Kɛ ɔ ɔli lɔ m’ɔ o Zoova i sufuɛ’m be afiɛn’n, i akunndan w’a sannganman kun. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ, kannzɛ ɔ yo i kɛ klunwifuɛ’m be di aklunjɔɛ sa’n, sanngɛ be aklunjɔɛ sɔ’n ti le nɲɔn kun like. I sɔ’n ti’n i wla guali ase. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ ajalɛ ng’ɔ fɛli i kɛ ɔ́ fá Zoova i sulɛ’n síe i like kwlaa ɲrun’n ɔ ti kpa dan. Ɔ maan ɔ fuali kpa kɛ ɔ́ sú i titi.—Jue Mun 73:​23-28.

13. ?Sɛ ajalɛ wie mɔ a fali be laa’n ti’n ɔ akunndan w’a yo nɲɔnnɲɔn’n, á yó sɛ naan ɔ wla w’a gua ase? (An nian foto’n wie.)

¹³ Sɛ ɔ kusu ɔ akunndan sanngan’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n kwla uka ɔ naan ɔ wla w’a gua ase. Fa ɔ ɲin sie i ninnge kpakpa nga a le be’n be su. I wie yɛle kɛ Zoova i klun jɔ ɔ wun. Maan ɔ wla kpɛn su kɛ be nga be suman Zoova’n be ɲɛnmɛn i sɔ like liɛ’n. Sran sɔ’m be dan lika be liɛ’n, like ng’ɔ ti be cinnjin’n yɛle junman dan dilɛ, nin pɔɔ nun tranlɛ’n. Afin be leman like fi be ɲrun lɔ naan b’a fa be wla b’a gua  su-ɔ. Sanngɛ ɔ liɛ’n like nga Zoova seli kɛ ɔ́ fá mán wɔ’n, ɔ leman wunsu. Ɔ ti dan tra like kwlaa nga klɔ sran kun kwla sunnzun kɛ ɔ́ ɲɛ́n i’n. (Jue. 145:16) Asa’n bu sa nga i akunndan nian: ?Sɛ ɔ ti kɛ y’a faman ajalɛ wie mun bɔbɔ naan y’a kwla tu e klun y’a su Zoova kpa’n, nn kɛ é sé yɛ’n e liɛ w’a yo sɛ? E nun wie fi e kwlá wunmɛn i wlɛ. Sanngɛ nga e si i’n yɛle kɛ, sɛ Ɲanmiɛn nin sran klolɛ ti’n sran kun fa ajalɛ wie mun’n, ɔ kwla lafi su kɛ like kpa fi su miɛnmɛn i sa.

SƐ Ɔ YO WƆ KƐ A KWLÁ YOMAN LIKE KPA KUN SA MANMAN ZOOVA’N

14. (1) ?Sa benin yɛ ɔ o e niaan wie’m be su-ɔ? (2) ?Yɛ kosan benin yɛ be kwla fa usa be wun-ɔn?

¹⁴ E niaan wie’m b’a yo oke, wie’m be ti yalɛfuɛ, yɛ wie mun ekun be ti bubuwafuɛ annzɛ tukpacifuɛ. I sɔ’n ti’n be kwla bu i kɛ Zoova buman be wie. Be kwla usa be wun kɛ: ‘?Olɛ nga n o yɛ’n, n kwla yo like kpa kun sa n man Zoova ekun?’

15. ?Ngue yɛ sran ng’ɔ klɛli Jue Mun 71 su’n ɔ lafili su titi-ɔ?

¹⁵ Sran ng’ɔ klɛli Jue Mun 71 su’n i wun yoli i sɔ wie. Ɔ srɛli Zoova seli kɛ: “Kɛ min wunmiɛn’n wie’n, nán yi min ase.” (Jue. 71:​9, 18) Sanngɛ ɔ lafili su titi kɛ, sɛ ɔ su Ɲanmiɛn kpa titi’n, ɔ́ klé i atin yɛ ɔ́ súɛn i bo. Kɛ nga Ɲanmiɛn i sufuɛ sɔ’n fa kannin’n sa’n, be nga kannzɛ sa wie kle be yalɛ’n be tu be klun be su Zoova’n, Zoova i klun jɔ be wun.—Jue. 37:​23-25.

16. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ aniaan oke’m be kwla yo like kpa be man Zoova wie-ɔ? ( Jue Mun 92:​12-15)

¹⁶ Aniaan oke mun, amun wun akunndan nga Zoova bu’n i kunngba’n yɛ ɔ fata kɛ amun bu i wie-ɔ. Kannzɛ bɔbɔ amun leman wunmiɛn be yoman ninnge wie mun’n, sanngɛ ɔ kwla uka amun naan amun a wɔ amun ɲrun i sulɛ’n nun. (An kanngan Jue Mun 92:​12-15  nun.) Nán amun fa amun ɲin be sie i ninnge nga amun kwlá yoman’n su, sanngɛ nga amun kwla yo’n i su yɛ ɔ fata kɛ amun fa amun ɲin be sie-ɔ. I wie yɛle kɛ amun ajalɛ klanman’n, ɔ nin wafa nga amun kle kɛ sran ndɛ lo amun’n ɔ kwla wla amun wiengu’m be fanngan. Wafa nga Zoova suannin amun bo lele mɔ w’a fa ju yɛ’n, ɔ nin ninnge nga Ɲanmiɛn wá yó be mɔ amun ɲin o be sin’n, amun kwla kan be ndɛ. Asa’n nán amun wla fi su kɛ, kɛ amun srɛ Ɲanmiɛn man amun wiengu mun’n, be kwla ɲan su ye. (1 Piɛ. 3:12) Kannzɛ e su sa’n ti sɛ ti sɛ’n, e kwlakwla e kwla yo like kpa e man Zoova nin e wiengu mun.

17. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e fa e wun e sunnzun e wiengu mun-ɔn?

¹⁷ Kannzɛ a kwlá yoman ninnge wie mun kun Zoova i sulɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ ɔ lafi su kɛ, sɛ like nga a kwla yo’n ɔ ti kaan bɔbɔ’n, Zoova i klun jɔ su. Atrɛkpa’n a kwla se kɛ á fá like nga ɔ wiengu’m be yo’n súnnzun ɔ liɛ’n. Sanngɛ ɔ fataman kɛ a yo sɔ. Afin Zoova faman like nga e yo’n ɔ sunnzunman e wiengu’m be liɛ’n. (Gal. 6:4) I wie yɛle kɛ Mari fali ngo kun m’ɔ bɔn fannin m’ɔ le gua kpa’n guali Zezi i ja’n su. (Zan 12:​3-5) Sanngɛ angbeti bla yalɛfuɛ’n i liɛ’n ɔ fali sika mma kanngan nɲɔn yɛ ɔ fali guɛli i Ɲanmiɛn sua’n i sika guawlɛ’n nun-ɔn. (Lik. 21:​1-4) Zezi w’a faman like nga kun mannin’n w’a fa sunnzunman kun’n i liɛ’n. Zezi niɛnnin i Si’n i ajalɛ’n su. E kwla lafi su kɛ, like kwlaa nga e yo e man Zoova klolɛ mɔ e klo i’n ɔ nin i su mɔ e lafi’n ti’n, kannzɛ bɔbɔ ɔ ti kaan sɛ’n ɔ bu i like dan.

18. ?Ngue yɛ ɔ́ úka ɔ naan ɔ akunndan w’a yoman nɲɔnnɲɔn kun-ɔn? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Zoova i ndɛ’n kwla uka wɔ naan ɔ akunndan w’a yoman nɲɔnnɲɔn kun” nun wie.)

¹⁸ E kwlakwla e akunndan kwla yo nɲɔnnɲɔn cɛn kunngun. Sanngɛ kɛ nga e fa wunnin i sa’n, Ɲanmiɛn nuan ndɛ mɔ yɛle Biblu’n ɔ kwla uka e naan e akunndan w’a yoman nɲɔnnɲɔn kun. Ɔ maan mian ɔ ɲin naan w’a wun kosan nga a fa usa wɔ wun’n be su tɛlɛ mun. I liɛ’n ɔ akunndan su sannganman kun. Ɔ ndɛ lo Zoova. Ajalɛ kwlaa nga a fali naan w’a kwla fɛ i sulɛ’n w’a sie i like kwlaa ɲrun’n i klun jɔ su, yɛ a kwla lafi su kɛ ɔ́ yrá ɔ su. Nán ɔ wla fi su kɛ Zoova i sufuɛ’m be tinuntinun be ndɛ lo i, yɛ ɔ klo be.