NDƐ TRE 29
‘Amun wun Klisi i klolɛ’n i wlɛ’
1-3. (1) ?Ngue ti yɛ Zezi kunndɛli kɛ ɔ́ yó kɛ i Si sa-ɔ? (2) ?Like nsan benin yɛ Zezi yoli mɔ é wá kán be ndɛ-ɔ?
?AMUN a wun ba kaan kun m’ɔ su sɔnnzɔn i si’n le? I si i nantilɛ’n nin-o, i ijɔlɛ’n nin-o, ɔ nin i ninnge kanngan kwlaa ng’ɔ yo’n nin-o, ba’n nian su yo. Kɛ ɔ́ ɲín kɔ́’n, ɔ niɛn i nzuɛn’n su. Yɛ sɛ i si su Ɲanmiɛn’n, ɔ yo sɔ wie. Nanwlɛ, klolɛ mɔ ba’n klo i si’n ɔ nin i wun m’ɔ yo i fɛ’n ti’n, ɔ klo kɛ ɔ́ yó kɛ i sa.
2 ?Yɛ Zezi li? ?Ɔ nin i Si m’ɔ o nglo lɔ’n be afiɛn ti sɛ? Le kun’n, ɔ seli kɛ: “N klo Siɛ’n.” (Zan 14:31) Sran fi kloman Zoova toman Ba sɔ’n. Ɔ nin i Si’n be trannin lele naan Zoova w’a yi ninnge nga be o nglo lɔ’n nin asiɛ’n su wa’n. Klolɛ m’ɔ klo i Si’n ti’n, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó kɛ i sa cɛ.—Zan 14:9.
3 Ndɛ tre nga be sinnin lɔ’n be nun’n, e wunnin kɛ sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n nun’n, ɔ nin ngwlɛlɛ’n, nin tinmin’n be nglo yilɛ’n nun’n, Zezi yoli kɛ Zoova sa cɛ. ?Sanngɛ klolɛ’n i nglo yilɛ nun’n, wafa sɛ yɛ Zezi yoli kɛ i Si sa-ɔ? Zezi yoli like nsan mɔ be kle kɛ ɔ klo sran-ɔn. Yɛle kɛ ɔ klɛnnin i wun yoli like, ɔ sili sran aunnvɔɛ dan, yɛ ɔ yacili sran i wun sa cɛli i. Maan e kan like nsan sɔ’m be ndɛ.
“I sran klolɛ’n i dan tra sran kwlaa liɛ’n”
4. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ i sran klolɛ’n ti dan tra klɔ sran onga’m be liɛ’n niɔn?
4 Sran ng’ɔ klɛn i wun’n, ɔ bumɛn i bɔbɔ wun akunndan. I wiengu’m be ndɛ lo i trɛ i bɔbɔ ba’n. Zezi yili sran klolɛ kɛ ngalɛ’n sa’n i nglo. ?Wafa sɛ? I bɔbɔ yiyili nun kɛ: “Sran nga i janvuɛ’m be klolɛ’n ti’n ɔ fɛ i wun man’n, i sɔfuɛ’n i sran klolɛ’n i dan tra sran kwlaa liɛ’n.” (Zan 15:13) E ti’n, Zezi fɛli i nguan’n mɔ fɔ nunman nun’n mannin. Ɔ yoli sɔ i klunklo su. Sran klolɛ ng’ɔ ti dan trɛ i ngba’n yɛle ngalɛ’n. Klɔ sran uflɛ fi nin-a yoman sɔ le. Sanngɛ Zezi klɛnnin i wun yoli ninnge uflɛ wie mun ekun.
5. ?Ngue ti yɛ kɛ Ɲanmiɛn i Wa kunngba’n bali asiɛ’n su wa’n, i sɔ’n kle kɛ ɔ klɛnnin i wun-ɔn?
5 Ka naan Ɲanmiɛn i Wa kunngba’n w’a ba asiɛ’n su wa’n, ɔ le ɲrun dan nglo lɔ. Ɔ nin Zoova nin anzi kpanngban mun yɛ be tran-ɔn. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, Ba kpa sɔ’n “yacili like kwlaa ng’ɔ le i’n, kpɛkun ɔ yoli i wun kɛ kanga sa, yɛ ɔ kacili klɔ sran.” (Filipufuɛ Mun 2:7) I klunklo su’n ɔ bali mɛn m’ɔ ‘o klunwifuɛ’n i sa nun’n,’ i nun. Kpɛkun ɔ wa trannin sa tɛ yofuɛ’m be afiɛn. (1 Zan 5:19) ?Nán klolɛ mɔ Ɲanmiɛn i Wa’n klo e’n ti yɛ ɔ klɛnnin i wun sɔ’n niɔn?
6, 7. (1) ?Kɛ Zezi dí Ɲanmiɛn junman asiɛ’n su wa’n, wafa sɛ yɛ ɔ yili i sran klolɛ’n i wafa wie mun ekun be nglo-ɔ? (2) ?Zan 19:25-27 nun’n, sa benin yɛ ɔ kle kɛ Zezi w’a bumɛn i bɔbɔ wun akunndan-ɔn?
6 Kɛ Zezi dí Ɲanmiɛn junman’n asiɛ’n su wa’n, ɔ yili i sran klolɛ’n ɔ nin i wun klɛnlɛ’n i wafa wie mun ekun be nglo. W’a bumɛn i bɔbɔ wun akunndan kaan sa. Jasin fɛ’n bolɛ’n ti’n w’a kunndɛman ninnge nga sran’m be le be titi bɔbɔ’n wie. Ɔ seli kɛ: “Blo alua’m be le buɛ be la nun, yɛ anunman mɔ be tu sin nglo lɔ’n be le sua. Sanngɛ sran Wa’n leman lika fi naan w’a sie i ti ase.” (Matie 8:20) Ɔ yoli ajuin difuɛ dan kun. I sɔ’n ti’n, ɔ kwla kplan sua klanman kpa la nun, annzɛ ɔ kwla bobo bia nin tabli fa kunndɛ sika. Sanngɛ w’a faman junman m’ɔ si i di dan sɔ’n w’a kunndɛman aɲanbeun ninnge mun.
7 Zan 19:25-27 nun’n, sa kun kle kɛ Zezi i sran klolɛ’n ti’n, ɔ klɛnnin i wun dan. Kɔnguɛ kasiɛn ka naan w’a wu’n, wafa nga ɔ wunnin i ɲrun’n, maan e bu i akunndan e nian. Kɛ be boboli i waka’n su m’ɔ́ wún i ɲrun’n, like nga be yoli i cinnjin’n yɛle i sɔnnzɔnfuɛ mun, ɔ nin jasin fɛ’n bolɛ’n ɔ nin i seiin nantilɛ’n, ɔ nin wafa ng’ɔ́ yó naan b’a bo i Si’n i dunman fɛ’n. Sɛ cɛn wie lele’n sran’m bé ɲán be ti’n, ɔ fin i. Sanngɛ kɛ Zezi wá wú’n, ɔ kleli kɛ i nin Mari mɔ atrɛkpa’n ɔ ti angbeti’n, i ndɛ lo i dan wie. Ɔ maan ɔ seli akoto Zan kɛ ɔ nian Mari i lika kɛ sran kun fa niɛn i nin’n i lika’n sa. I sɔ yɛ Zan yoli-ɔ. Mari ko trɛnnin i awlo lɔ. I lɛ nun’n, Zezi fali ajalɛ naan i nin’n ɲan aliɛ nin lawlɛ, naan ɔ kwla su Ɲanmiɛn. Kɛ be se kɛ be klo sran kpa’n yɛle ngalɛ’n.
“Be yoli i annvɔ”
8. ?Glɛki nun ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ ‘be yoli Zezi i annvɔ’n,’ i su ndɛ benin yɛ fluwa sifuɛ kun kannin-ɔn?
8 Zezi si sran aunnvɔɛ kɛ i Si sa. Biblu’n kle kɛ, sɛ Zezi wun sran kun m’ɔ su wun i ɲrun’n, ɔ tran-ɔn, ɔ tranman. Saan ɔ́ yó sran sɔ’n i ye. Fluwa sifuɛ kun kannin Glɛki nun ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ ‘be yoli Zezi i annvɔ’n,’ i ndɛ. I waan ndɛ mma sɔ’n kle kɛ “like nga sran’n wunnin i’n, ɔ wluwluli i wun dan. Glɛki nun’n, ndɛ mma sɔ’n yɛ be fa kan sran aunnvɔɛ silɛ’n i ndɛ kpa-ɔ.” Maan e nian sa wie mun mɔ be kle kɛ Zezi sili sran’m be aunnvɔɛ, naan ɔ yoli be ye’n.
9, 10. (1) ?Ngue ti yɛ Zezi nin i akoto’m be toli be ti lika diin kun nun-ɔn? (2) ?Kɛ sran’m be ti’n Zezi w’a ɲɛnmɛn i ti w’a loman wunmiɛn’n, i sɔ’n yoli i sɛ? ?Yɛ ngue ti-ɔ?
9 Ɔ kleli be Ɲanmiɛn Ndɛ’n. Ndɛ ng’ɔ o Marki 6:30-34 nun’n kle sa bɔbɔ nga ti yɛ sran’m be yoli Zezi i annvɔ’n. Maan e bu ndɛ sɔ’n i sin e nian. Akoto’m be ɔli jasin bolɛ lele. I sɔ’n yoli be fɛ dan. Kɛ be sali be sin ko toli Zezi’n, be wun m’ɔ bliblili be’n ti’n, ndɛ nga be tili’n ɔ nin like nga be wunnin i’n, be boli i kwlaa su kleli i. Sanngɛ b’a ɲanman be ti b’a diman like, afin sran kpanngban kpa be bali be wun lɛ. Zezi kusu wunnin i wlɛ kɛ, nanwlɛ, i akoto’m b’a fɛ dan. I ti’n, ɔ seli be kɛ: “An bla e wɔ lika diin kun nun naan amun lo wunmiɛn kan.” Yɛ be fuli alie kun nun-ɔn. Be toli be ti lika diin kun nun Galile jenvie’n i nglo lika liɛ’n nun lɔ. Sanngɛ sran kpanngban sɔ’m be wunnin kɛ be su kɔ. I sɔ’n tɔli sran uflɛ wie’m be su nun. Yɛ be wunmuan’n bé wánndi bé sán jenvie’n niɔn. Ɔ maan be dun mmua juli lɔ bɔbɔ.
10 Zezi w’a ɲɛnmɛn i ti w’a loman wunmiɛn. ?Sanngɛ i sɔ’n ti’n, ɔ fali ya? Cɛcɛ. Kɛ ɔ wunnin sran akpi kpanngban sɔ mɔ be su minndɛ i’n, i sɔ’n wluwluli i wun lele kpeli nun. Marki klɛli i kɛ: “Ɔ wunnin sran kpanngban kpa. Be yoli i annvɔ, afin be ti kɛ bua mɔ be leman sunianfuɛ’n sa. Kpɛkun ɔ kleli be like kpanngban.” Ɔ wunnin kɛ sran sɔ’m be mian Ɲanmiɛn wun dan. B’a yo kɛ bua mɔ b’a mlin’n sa. Be leman tafuɛ naan w’a kankan be, naan w’a nian be su. Zezi si kɛ Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn’m be nianman be lɔ naan se kɛ wunlɛ yɛ bé wún be-ɔ. Sanngɛ nn be yɛ ɔ fata kɛ be nian sran sɔ’m be lika-ɔ. (Zan 7:47-49) Zezi liɛ’n be yoli i annvɔ. Ɔ maan ɔ boli be like klelɛ bo. Ɔ kannin “Ɲanmiɛn Sielɛ’n” i ndɛ kleli be. (Liki 9:11) Maan e sie i nzɔliɛ kɛ Zezi dun mmua sili be aunnvɔɛ. I sin yɛ ɔ wunnin wafa nga be sɔ like ng’ɔ kle be’n i nun-ɔn. I sɔ’n kle kɛ, nán like mɔ Zezi kle sran mun’n i ti yɛ be yo i annvɔ-ɔ. Sanngɛ annvɔ mɔ sran sɔ’m be yo’n i ti yɛ ɔ kleli be like-ɔ.
“Ɔ tinngɛli i sa’n kɛnnin i.”
11, 12. (1) ?Zezi i blɛ su’n, wafa sɛ yɛ sran’m be bu kokowefuɛ mun-ɔn? ?Sanngɛ kɛ bian kun mɔ “kokowe’n w’a di i wunnɛn’n ngba’n” wunngeli Zezi i wun lɔ’n, Zezi yoli i sɛ? (2) ?Kɛ Zezi kannin kokowefuɛ’n, kokowefuɛ’n i wun yoli i sɛ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ dɔɔtrɔ bian’n i ndɛ’n yiyi i sɔ liɛ’n nun-ɔn?
11 Ɔ yoli sran’m be juejue. Tukpacifuɛ mun nin be kwlaa nga be wunnɛn yo be ya’n, be wunnin kɛ Zezi si sran aunnvɔɛ. Ɔ maan be kunndɛli kɛ bé fá be wun bé mɛ́ntɛn i. Le kun liɛ’n mɔ sran kpanngban kpa be su Zezi su’n, bian kun mɔ “kokowe’n w’a di i wunnɛn’n ngba’n” wunngeli i wun lɔ. (Liki 5:12) Blɛ sɔ nun’n, kɛ ɔ ko yo naan kokowe’n w’a saman sran mun’n ti’n, be kan kokowefuɛ’m be bo. (Kalɛ 5:1-4) Sanngɛ kɛ ɔ juli i ɲrun’n, Zifu’m be mmla klefuɛ mɔ be buman kokowefuɛ’m be sran kaan sa’n, be wa kpɛli mmla kekleekle wie mun. a Sanngɛ amun nian wafa nga Zezi liɛ’n, ɔ tɛli kokowefuɛ’n i su’n. “Kokowefuɛ kun bɛli i wun lɛ wie. Ɔ srɛli i kpa, ɔ kotoli i bo bɔbɔ. Ɔ seli i kɛ: ‘Sɛ ɔ ti ɔ klun su’n, a kwla yo min juejue.’ Kɛ ɔ tili i sɔ’n, bian’n yoli i annvɔ dan. Ɔ maan ɔ tinngɛli i sa’n kɛnnin i, yɛ ɔ seli i kɛ: ‘Ɔ ti min klun su! Yo juejue.’ Be ja nun lɛ’n, i kokowe’n wieli weiin.” (Marki 1:40-42) Zezi si kɛ Moizi Mmla’n nun’n, kokowefuɛ nin nzra nun tranlɛ’n fataman. Sanngɛ w’a kɛnmɛn i bo. Annvɔ mɔ bian’n yoli i’n ti’n, ɔ yoli like kun m’ɔ kwla yo e kɛnsrɛn-ɔn. Yɛle kɛ ɔ fɛli i sa’n kannin bian’n.
12 ?Kɛ Zezi kannin kokowefuɛ’n, wafa sɛ yɛ kokowefuɛ’n i wun yoli i-ɔ? Sɛ e waan é wún i sɔ liɛ’n i wlɛ’n, maan e fa sa kun e fa yiyi nun. Be flɛ dɔɔtrɔ bian kun m’ɔ yo kokowefuɛ’m be ayre’n kɛ Pɔlu Brandi. Bian sɔ’n kannin Ɛndi lɔ kokowefuɛ kun m’ɔ yoli i ayre’n, i ndɛ. I waan kɛ ɔ́ níannían kokowefuɛ’n, ɔ fɛli i sa fuɛli i wati. Ɔ kleli i like ng’ɔ ko fa ko yo i wun ayre’n. Kɛ ɔ́ kán ndɛ klé i’n, ɔ fali sran yɛ ɔ ijɔ i nuan-ɔn. Kpɛkun kokowefuɛ’n wa tɔli sunlɛ’n wun. Yɛ dɔɔtrɔ bian’n seli i nuan ijɔfuɛ’n kɛ ɔ usɛ i sɛ “ɔ wɔli i safle-o.” Yɛ kokowefuɛ’n waan: “Cɛcɛ, i sa m’ɔ fa fuali min wati’n, i ti yɛ n sun-ɔn. I afuɛ ko ju wie yɛ, sɛ w’a yoman kɛ andɛ sa’n, sran fi kanman min.” I kunngba’n yɛle kokowefuɛ ng’ɔ wunngeli Zezi i wun lɔ’n i liɛ’n. Kɛ Zezi kɛnnin i’n, i sɔ’n fɔnvɔli i dan trali su. Afin tukpacɛ nga ti yɛ sran’m be wanndi i’n, ɔ ka lɛ wieli i wun weiin.
13, 14. (1) ?Sran kpanngban nga Zezi nin be yiali Nainin anuan’n nun lɛ’n, be su kɔ nin? ?Yɛ ngue ti yɛ ndɛ’n yo ɲrɛnnɛn-ɔn? (2) ?Zezi i aunnvɔɛ m’ɔ sili angbeti bla’n ti’n, ngue yɛ ɔ yo mɛnnin i-ɔ?
13 Ɔ yoli maan sran’m be wla guali ase dan. Kɛ sran’m be wun be ɲrun’n, Zezi kusu wunmɛn i wun fɛ wie. Sa ng’ɔ o Liki 7:11-15 nun’n kle sɔ. Galilefuɛ’m be klɔ nga be flɛ i Nainin’n i anuan’n nun lɛ yɛ sa sɔ’n juli-ɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn Zezi w’a bo Ɲanmiɛn junman dilɛ’n i bo w’a di afuɛ kun nin sin. Kɛ Zezi wá tó klɔ’n, ɔ nin sran kpanngban kpa be yiali. Be su kɔ asieliɛ su. Ndɛ’n yo ɲrɛnnɛn. Angbeti bla kun i wa yasua kunngba cɛ’n m’ɔ niɛn i lika’n, yɛ wie’n w’a kun i-ɔ. Be su kɔ i sielɛ kɛ afuɛ wie nun be sieli i wun’n sa. Kɔlɛ bla nga sɛ bo sunlɛ yɛ ɔ ti be junman’n, ɔ nin be nga be to jue sɛ’m be bo’n, be o sran kpanngban sɔ’m be nun wie. Be boman awuyomo aɔwi. (Zeremin 9:17, 18; Matie 9:23) Sanngɛ bla mɔ i wla’n w’a bo i wun’n, mɔ atrɛkpa’n, ɔ mantan i wa’n i saka’n i wun koko’n, yɛ i ndɛ loli Zezi-ɔ.
14 Bla’n ‘yoli Zezi i annvɔ.’ Ɔ maan ɔ seli i kɛ: “Muan ɔ nuan.” Ɔ wunngeli kpata’n i wun lɔ, ɔ kɛnnin i. Yɛ fuɛn’n i suafuɛ’m be jrannin-ɔn. Atrɛkpa’n, sran kpanngban sɔ’m be jrannin wie. Yɛ Zezi kpannin-ɔn, ɔ seli fuɛn’n kɛ: “Gbanflɛn kan, n se wɔ kɛ, jaso!” ?Kɛ ɔ seli sɔ’n, sa benin yɛ ɔ juli-ɔ? “Ɔ jaso trannin ase, kpɛkun ɔ su ijɔ” kɛ w’a lafi lele naan w’a tinnge sa. Liki kan gua su kɛ: “Yɛ Zezi fɛ i mɛnnin i nin-ɔn.”
15. (1) ?Sran i aunnvɔɛ silɛ nin i ye yolɛ’n be su like benin yɛ ndɛ kwlaa nga e wunnin be’n, be kle e-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Zezi i ajalɛ’n su-ɔ?
15 ?Ngue yɛ ndɛ kwlaa sɔ’m be kle e-ɔ? E wunnin kɛ sran i aunnvɔɛ silɛ’n nin i ye yolɛ’n be kɔ sɛsɛsɛ titi. Kɛ Zezi wun sran kun mɔ ɲrɛnnɛn o i su’n, ɔ kwlá tranman lɛ sa ngbɛn. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? Kɛ mɔ e ti Klisifuɛ’n, ɔ ti cinnjin kɛ e bo jasin fɛ’n e kle sran mun, e uka be naan be kusu be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ wie. Klolɛ mɔ e klo Ɲanmiɛn’n i ti yɛ e di junman sɔ’n niɔn. Sanngɛ sɛ e siman sran’m be aunnvɔɛ wie’n, e su kwlá boman jasin fɛ’n. Sɛ sran’m be yo e annvɔ kɛ Zezi sa’n, saan e awlɛn’n sú e bo maan é wlá e wun ase é bó jasin fɛ’n é klé be. (Matie 22:37-39) ?Yɛ aniaan nga tukpacɛ’n kle be yalɛ’n, annzɛ ɲrɛnnɛn sa wie w’a tɔ be su’n, be li? ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e si be aunnvɔɛ-ɔ? E si kɛ e kwlá yoman abonuan sa e yoman be juejue. Kusu sɛ be sran yɛ ɔ wuli’n, e kwlá cɛnmɛn i nguan. Sanngɛ e kwla si be aunnvɔɛ. E kwla yo ninnge trele wie mun e uka be, annzɛ e se be kɛ be ndɛ lo e.—Efɛzifuɛ Mun 4:32.
“Min Si, yaci cɛ be”
16. ?Kɛ be boboli Zezi waka’n su’n, wafa sɛ yɛ ɔ kleli kɛ ɔ yaci sran i wun sa cɛ i-ɔ?
16 Zezi yoli like kun ekun m’ɔ kle kɛ ɔ klo sran kɛ i Si sa-ɔ. Yɛle kɛ ɔ ‘yaci sa cɛli.’ (Jue Mun 86:5) Kɛ be boboli i waka’n su mɔ bé klé i ɲrɛnnɛn’n yɛ e wunnin i sɔ liɛ’n kpa-ɔ. Be boboli i sa mun nin i ja’m be nun kpɛngbɛ. ?Sanngɛ kɛ ɔ́ wún ɲannzuɛn wie sɔ’n, ndɛ benin yɛ ɔ kannin-ɔn? ?Ɔ kpan flɛli Zoova kɛ ɔ kle i kunfuɛ’m be ɲrɛnnɛn? W’a yoman sɔ kaan sa. Zezi seli kɛ: “Min Si, yaci cɛ be, afin be siman like nga be su yo’n.”—Liki 23:34. b
17-19. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli akoto Piɛli kɛ ɔ yacili i wun sa’n cɛli i-ɔ?
17 Atrɛkpa’n, wafa nga Zezi yacili akoto Piɛli i wun sa cɛli i’n, yɛ ɔ yo e ɲɛnmɛn dan-ɔn. E kwlaa e si kɛ Piɛli klo Zezi kpa liɛ su. Nizan i le 14 su’n, kwlaa naan b’a kun Zezi’n, kɔnguɛ’n Piɛli seli i kɛ: “E Min, sɛ bisua-o, sɛ wie-o, e nin wɔ-ɔ.” Sanngɛ i osu w’a cɛman, Piɛli seli kɛ ɔ siman Zezi. Ɔ kɛnnin i sɔ kpɛ nsan. Biblu’n se e kɛ i kpɛ nsan su liɛ’n, “e Min’n kpɛli i ɲin niannin Piɛli siin.” I ya m’ɔ yoli Piɛli’n ti’n “ɔ fiteli gua su lɔ, yɛ ɔ sunnin sunlɛ kpa.” Kɛ i sin lali nun kan mɔ Zezi wuli’n, kɔlɛ akoto Piɛli usɛli i wun sɛ i Min’n yacili i wun sa’n cɛli i-o.—Liki 22:33, 61, 62.
18 W’a cɛman naan Piɛli w’a wun i wlɛ. Nizan i le 16 su’n, nglɛmun nun’n, Zezi cɛnnin nguan. Cɛn kunngba sɔ’n nun’n ɔ ko wunnin Piɛli wun. (Liki 24:34; 1 Korɛntifuɛ Mun 15:4-8) ?Ngue ti yɛ akoto m’ɔ seli kɛ ɔ simɛn i’n, i su cɛ yɛ ɔ fɛli i ɲin sieli-ɔ? Kɔlɛ Zezi kunndɛ kɛ Piɛli mɔ i sa tɛ’n yoli i nsisɔ’n, ɔ wun i wlɛ kɛ i Min’n te klo i naan ɔ te bu i sran kpa. Sanngɛ Zezi yoli like kun ekun m’ɔ guali Piɛli i awlɛn su nzue dan-ɔn.
19 Kɛ ɔ cɛli kan’n, Zezi fɛli i wun kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun Galile jenvie’n i nuan su lɛ. Cɛn sɔ’n nun’n, Piɛli m’ɔ seli kpɛ nsan kɛ ɔ siman Zezi’n, yɛ Zezi usɛli i sa-ɔ. Ɔ usali Piɛli sɛ ɔ klo i-o. Ɔ usɛli i sɔ kpɛ nsan. I kpɛ nsan su liɛ’n, Piɛli seli i kɛ: “E Min, a si sa kwlakwla. A si kɛ n klo wɔ.” Nanwlɛ, Zezi kwla si e klun sa mun. Ɔ si kɛ Piɛli klo i sakpasakpa. Sanngɛ Zezi kunndɛ kɛ ɔ fin Piɛli bɔbɔ i nuan fite kɛ ɔ klo i. Kpɛkun Zezi seli Piɛli kɛ ɔ ‘mɛn i bua ba’m be aliɛ,’ naan ɔ ‘nian be lika.’ (Zan 21:15-17) Junman klikli nga Zezi fa mannin Piɛli’n yɛle jasin fɛ’n i bolɛ’n. (Liki 5:10) Sanngɛ siɛn’n, kɛ mɔ Zezi lafi i su dan’n ti’n, ɔ mɛnnin i junman dan kun ekun. Yɛle kɛ maan ɔ nian be nga bé káci Klisifuɛ’m be su. I osu w’a cɛman, Piɛli yɛ Zezi fɛli i kɛ ɔ fa junman nga i sɔnnzɔnfuɛ’m be di’n, i nun ta’n niɔn. (Sa Nga Be Yoli’n 2:1-41) Kɛ Piɛli wunnin i wlɛ kɛ Zezi yacili i wun sa’n cɛli i’n, naan ɔ te lafi i su’n, i wla’n guali ase dan.
?Amun wun ‘Klisi i klolɛ’n’ i wlɛ?
20, 21. ?É yó sɛ naan y’a ‘wun Klisi i klolɛ’n’ i wlɛ?
20 Zoova i Ndɛ’n yiyi Zezi i sran klolɛ’n nun klanman. ?Wafa sɛ yɛ é klé kɛ e si klolɛ sɔ’n su ye-ɔ? Biblu’n wla e fanngan kɛ maan e “wun Klisi i klolɛ’n m’ɔ tra sa kwlaa nga klɔ sran’m be kwla si i’n i wlɛ.” (Efɛzifuɛ Mun 3:19) Kɛ nga e fa wunnin i’n sa’n, Biblu’n kan klolɛ mɔ Zezi fa kloli e’n, i ndɛ. I jasin fɛ’n bolɛ’n nun-o, i mɛn dilɛ’n wafa’n nun-o, Zezi kleli kɛ ɔ klo e. Sanngɛ nán Zezi i su ndɛ nga Biblu’n kan’n, i silɛ ngbɛn sa yɛ maan é sé kɛ e ‘wun Klisi i klolɛ’n’ i wlɛ-ɔ.
21 Glɛki nun’n, ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ maan e ‘wun i wlɛ’n’ i bo’n yɛle kɛ “e yo like e fa kle” kɛ e wun i wlɛ. Sɛ e waan é wún wafa nga Zezi i wun fa yoli i’n i wlɛ’n, maan e klo sran kɛ Zezi sa. Asa ekun’n, maan e klɛn e wun naan e yo sran’m be ye, e si be aunnvɔɛ, yɛ e uka be. Sɛ be yoli e sa wie’n, maan e yaci cɛ be. Sɛ e yo sɔ’n, é ‘wún Klisi i klolɛ’n i wlɛ.’ Asa kusu’n, nán e wla fi su kɛ, sɛ e mian e ɲin e fa Klisi i nzuɛn’n, nn e nin Zoova e afiɛn mántan kpa trá laa’n. Afin e Ɲanmiɛn m’ɔ klo sran’n, i nzuɛn’n yɛ Zezi fali-ɔ.
a Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n i mmla klefuɛ’m be waan sɛ aunmuan fitaman’n, nán maan kokowefuɛ’n mantan sran koko lele mɛtri ko ju 2. Sɛ aunmuan su fita’n, mɛtri i nuan nga be boli’n yɛle 45. Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ fluwa kun nun’n be kannin be like klefuɛ 2 be ndɛ. Ɔ seli kɛ kun liɛ’n, kɛ i ɲinma gua kokowefuɛ kun i wun cɛ’n, kpɛkun ɔ su ko fia. Kun ekun o lɛ’n, i liɛ’n ɔ to be yɔbuɛ, ɔ fa fuan be. I sɔ’n ti’n, kokowefuɛ’m be se be wun kɛ sran fi i ndɛ nunman be ndɛ nun, naan be nunman sran nun kun.
b Liki 23:34 i bue klikli’n nunman lalafuɛ fluwa nga be niannin nun be kacili Biblu’n, be nun wie’m be nun. Sanngɛ i bue klikli sɔ’n wo lalafuɛ fluwa sɔ’m be nun kpanngban be nun. Kɛ mɔ fluwa sɔ’m be di nanwlɛ’n ti’n, be fɛli i bue klikli sɔ’n be wlɛli i Mɛn Uflɛ Biblu’n nin Biblu wie’m be nun. Rɔmunfuɛ’m be sonja nga be boboli Zezi waka’n su’n, be ndɛ yɛ Zezi kan-ɔn. Afin be wunman like nga be su yo’n i wlɛ. Yɛ be siman sran wafa nga Zezi ti’n. Annzɛ kusu’n, Zifu nga be kunndɛli kɛ be kun i mɔ i sin’n, bé wá láfi i su’n, be ndɛ yɛ Zezi kan-ɔn. (Sa Nga Be Yoli’n 2:36-38) Sanngɛ Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be liɛ’n, be ɲinfu yɛ be yoli maan Zezi wuli-ɔ. Be buli Zezi i kunlɛ akunndan. Be ti klunwifuɛ. Ɔ maan Ɲanmiɛn si be nun kpanngban aunnvɔɛ-ɔ, ɔ yoman ye.—Zan 11:45-53.
