1. Inyuki bésbobasôna di gwé ngôñ ni pék i Nyambe? (Bingéngén 4:7)

 IBALE u ma yoñ makidik ma ngui i niñ yoñ, ibabé pééna u bi bat Yéhôva pék ilole u nyoñ mo. U bé u kôli boñ hala. (Yakôbô 1:5) Kiñe Salômô a kal le: “Pék i nlôôha ba nseñ iloo mam momasôna.” (Añ Bingéngén 4:7, MN.) Salômô a bé pôdôl bé to imbe pék. A bé pôdôl pék i Yéhôva Nyambe. (Bingéngén 2:6) Ndi baa pék i Nyambe i yé le i hôla bés munu ngéda ini ngeñ di mboma mandutu? Ñ, i yigil ini, i ga unda bés le i nla hôla bés.

2. Kii i nla hôla bés i bana bañga pék?

² Jam jada li li nla hôla bés i bana bañga pék li yé le di noñ maéba ma bôt iba ba ba bééna pék ngandak. D’a pôdôl ndugi Salômô. Bibel i nkal le: “Nyambe a ti Salômô pék ni bañga yi keñi.” (1 Bikiñe 4:29) I mbus, d’a pôdôl Yésu nu a bééna pék iloo bôt ba binam bobasôna. (Matéô 12:42) Mbañ i Bibel yada i i mbéñge Yésu i bi kal le: “Mbuu Yéhôva w’a kahap ki ngii yé, mbuu pék ni u ndoñol mam.”​—Yésaya 11:2.

3. Kii d’a tehe munu yigil ini?

³ Salômô bo Yésu ba bééna pék i Nyambe, jon ba bi ti maéba ma ma yé nseñ ngandak inyu bésbobasôna. Munu yigil ini, di ga tehe maéba ba bi ti inyu mam maa: Moni, bôlô, ni bésbomede.

4. Mambe maselna ma bé ipôla niñ i Salômô ni niñ i Yésu?

⁴ Salômô a bé ngwañ ngandak, a ban-ga mandap makeñi. (1 Bikiñe 10:7, 14, 15) Yésu nye a bé bé ngwañ mut, a bééna bé to ndap. (Matéô 8:20) Ndi bo iba ba bééna mahoñol malam inyu jam li moni, inyule Yéhôva Nyambe nyen a bi ti bo pék.

5. Lelaa Salômô a bé tehe moni?

⁵ Salômô a bi kal le moni mi “nsôñ mut.” (Ñañal 7:12, MN.) I ngéda u gwé moni, u nla somb gwom bi mbéda toi we, ni ngim gwom i i nkon we ngôñ. Ndi tolakii Salômô a bé ngwañ ngandak, a bé yi le ngim gwom i yé nseñ iloo moni. Kiki hihéga, a bi kal le: “Jôl lilam li nloo ngandak lingwañ.” (Bingéngén 22:1, MN.) Salômô a bi yimbe ki le i bôt ba ngwés moni, ba nwaa bé yéñ moni. (Ñañal 5:10, 12) A béhe ki bés le di ha bañ ñem wés mu moni, inyule mi nla mal.​—Bingéngén 23:4, 5.

6. Lelaa Yésu a bé tehe nkus? (Matéô 6:31-33)

⁶ Yésu a bé tehe bé le nkus u yé béba jam. A bé je a nyok. (Lukas 19:2, 6, 7) Hélha jam i bisu a bi boñ i bé le a yilha malép loñge wai. (Yôhanes 2:10, 11) Ni ki le, mbot a bé a hééba kel nyemb yé, i bé hee diye. (Yôhanes 19:23, 24) Ndi Yésu a bi nwas bé le nkus u yoña nye. A bi kal banigil bé le: “Mut nye ki nye a nla bé ba nkol u bet iba . . . Ni nla bé ba minkol mi Nyambe ni mi Lingwañ.” (Matéô 6:24) Yésu a bi kal le ibale di nyéñ ndugi Ane, Yéhôva a ga ti bés mam ma mbéda bés.​—Añ Matéô 6:31-33.

7. Bimbe bisai mankéé wada a bi kôs lakii a bééna mahoñol malam inyu jam li moni?

⁷ Ngandak lôk kéé i bôda ni i bôlôm i bi kôs bisai inyule ba bi noñ maéba ma Djob inyu jam li moni. Di  yoñ hihéga hi mankéé wada le Daniel nu a yé ngi biiba. A nkal le: “I ngéda me bé mañge, me bi yoñ makidik le bôlô i Djob yon i mba jam li bisu i niñ yem.” Kiki Daniel a bé yéñ bé ngandak nkus, hala a bi boñ le a laa sal ngandak bibôlô i ntôñ Yéhôva. A nkal le: “Me ntam bé to ndék inyu makidik me bi yoñ. Me nyi nga le, ibale me ti ngéda yem yosôna i yéñ nkus, ki me bi kôs ngandak moni. Ndi moni mi mbol bé mawanda me bi kôs. Maséé me nok hala kiki bôlô Djob yon i yé jam li bisu i niñ yem, me bé bé le me nok mo ibale me ke yéñ nkus. Moni mi nla bé bol bisai gwobisôna Yéhôva a nkôp me to bebee!” Hala a ñéba toi le, i ngeñ di nti ngéda yés yosôna i nson u Yéhôva, he bé i yéñ moni, di nkôs ngandak bisai.

8. Kii i ñunda le Salômô a bééna mahoñol malam inyu jam li bôlô? (Ñañal 5:18, 19)

⁸ Maséé mut a nok i ngéda a ngwés bôlô, Salômô a bi kal le ma yé “likébla li Nyambe.” (Añ Ñañal 5:18, 19.) A bi kal le: “Ngweege yosôna i gwé yéñe.” (Bingéngén 14:23) Salômô a bé popoda bé. Nyemede a bé mut bôlô! A bi oñ mandap, a bel nwom mi minkôô mi wai, a bel mbônji, a tém ki bititimba. A bi oñ yak bitison. (1 Bikiñe 9:19; Ñañal 2:4-6) Bôlô i bé ha ngandak! Ibabé pééna, i bi kônha nye maséé. Ndi, ndik bibôlô bi bé gwon bi bé kônha Salômô maséé. A bé sal yak bibôlô bi Djob. Kiki hihéga, nyen a bé éga maoñ ma témpel ilam i Yéhôva. I bôlô i, i bi nom nwii minsaambok! (1 Bikiñe 6:38; 9:1) Salômô a bi sal mintén mi bibôlô nwominsôna. Bôlô yé nyemede, ni bôlô Djob. Ndi a bi sôk nok le bôlô Djob i yé nseñ iloo bini bibôlô gwobisôna. A bi kal le: “Lisuk li hop lini; mam momasôna ma mal nôga: Kon Nyambe woñi u tééda ki matiñ mé.”​—Ñañal 12:13.

9. Lelaa Yésu a bé tehe bôlô?

⁹ Yésu a bé mut bôlô. I ngéda a bé mañge, a bé kapinda. (Markô 6:3) Ibabé pééna, bagwal bé ba bé maséé inyu mahôla a bé ti inyu tééda lihaa jap likeñi. I nene yak le i ngéda Yésu a bé kapinda, kiki a bé peles, ngandak bôt i bé maséé i ti nye bôlô. Yésu a bi lama kon maséé ni i bôlô yé i. Ndi tolakii Yésu a bé sal bôlô i kapinda, a bé yoñ ngéda inyu bégés Djob. (Yôhanes 7:15) I mbus ngéda, ngeñ a bé añal ñañ nlam, a bi kal i bôt a bé niiga le: “Ni sal bañ inyu bijek bi bi mbol, ndi sala inyu bijek bi bi nom, bi tinak niñ boga.” (Yôhanes 6:27) I ngéda Yésu a bé ti nkwel wé i ngii hikôa, a bi kal ki le: “Téédana bébomede nkus i ngii.”​—Matéô 6:20.

10. Imbe ndutu lôk kéé ihogi i gwé i homa bôlô?

¹⁰ Maéba Nyambe a nti bés, ma nhôla bés i bana mahoñol malam inyu jam li bôlô. Kiki di yé bikristen, di nyi le di nlama sal “bôlô ni ngui . . . , bôlô ilam.” (Éfésô 4:28) I bet ba ñane bés i homa bôlô, ba mbéna yimbe le di gwé maboñok malam, ni le di nsal ngandak. Jon, ba yé le ba kal bés le ba ngwés ba ntehe bés di nsal. I ngéda  ñane wés a nkal bés hala, di nla kahal sal ngandak, inyu boñ le a kônde gwés Mbôgi Yéhôva. Ndi di yik léba le di nkahal tjôô lihaa jés, yak bôlô i Yéhôva. Ibale di nyimbe hala, di nlama héñha.

11. Imbe ndémbél i bi tihba mankéé wada?

¹¹ Mañge wanda wada le William a bi yimbe mañ wada u u nwas bé le bôlô yé i sôña nye i bégés Yéhôva. William a bi sélél i mankéé nu, a nkal le: “[I mankéé nu] a nwas bé le bôlô yé i sôña nye i bégés Djob. A ngwés bôlô, a nôgla ki ni bôt ba ba nsomb nyuñga yé inyule a nsal loñge. Ndi, i ngéda ngeñ yé i mal kola, a nyi le a nlama téé bôlô, a kee i tééda lihaa jé, ni i bégés Yéhôva. Ndi ni nyi to? Me mah ngi tehe mut a yé maséé kiki nye! *

12. Lelaa Salômô a bé bibôdle, lelaa a bi sôk yila?

¹² I ngéda Salômô a bé bégés Yéhôva ni ñem wé wonsôna, a bééna litehge lilam inyu yé nyemede. I ngéda a bé mañge wanda, a bé yi le a gwé bé pék bañga, inyu hala nyen a bi bat Yéhôva maéba. (1 Bikiñe 3:7-9) I ngéda Salômô a bi tip yila kiñe, a bé yi le ngôk u ta bé loñge. A bi kal le: “Ngôk u mbôk bisu bi tjiba, yak mbuu lipamal u mbôk bisu bi kwo.” (Bingéngén 16:18) Ngoo le i mbus ngéda, Salômô nyemede a bi yila ngôk. Ki a yé i yééne ane, a bôdôl ndogbene Nyambe. Kiki hihéga, mbén yada i bé kal le kiñe Lôk Yuda i nlama bé “bii ngandak baa, tiga le ñem wé u yék njel i téé sép.” (Ndiimba Mbén 17:17) Salômô a bi bôk i mbén i, a bii 700  baa, a yoñ ki 300 manyaa, ngandak yap i bé bégés bé Yéhôva. (1 Bikiñe 11:1-3) Bebek Salômô a bé hoñol le “yom yo ki yo y’a boñ bé nye.” Ndi, i mbus ngéda, a bi nok ndutu inyule a bi kôm Yéhôva mbus.​—1 Bikiñe 11:9-13.

13. Suhulnyuu Yésu a bi unda i niiga kii bés?

¹³ Yésu a bé mut suhulnyuu. Ilole a nlo hana ’isi, a bé a ma boñ ngandak mam i nson u Yéhôva. Ni njel Yésu, “mana mam mape momasôna ma bi héga i ngii ni hana ’isi.” (Kôlôsé 1:16) I kel sôble yé, Yésu a bi hoñol mam a bi boñ i ngéda a bé ni Isañ. (Matéô 3:16; Yôhanes 17:5) Ndi i mam ma, ma bi yilha bé nye ngôk. A bé unda bé le a nloo bôt bape. A bi kal banigil bé le a bi lo bé hana ’isi, “le ba gwélél nye, ndi le a gwélél bôt bape, a ti ki niñ yé kiki binoñ inyu ngandak bôt.” (Matéô 20:28) A bi kal ki le a ta bé le a boñ jam jo ki jo ni nyemede. (Yôhanes 5:19) Kinje suhulnyuu! Yésu a bi yigle bés ndémbél ilam ngandak.

14. Bimbe biniigana di nla ôt mu jam Yésu a bi kal banigil bé?

¹⁴ Yésu a bi kal banigil bé le ba hoñol bañ le ba nhee bé to yom. Lisañ jada a kal bo le: “Tjôñ dinan tjodisôna di nyiba nsoñgi.” (Matéô 10:30) Bibuk gwé bi, bi nlédhana ngandak, téntén ibale di mbéna hoñol le di ta bé nseñ. Bi ñéba bés le Yéhôva a ntôñ bés ngandak, ni le di yé nseñ i mis mé. Di nlama bé hoñol le Yéhôva a bi yoba i neebe le di ba bagwélél bé, ni le di jôp i mbok yondo.

15. (a) Kii Nkum Ntat a bi niiga bés? (b) Kiki titii i lipep 24 i ñunda, ibale di nhoñol le di yé nseñ iloo bôt bape, kii di yé le di nimis?

¹⁵ Hala a yé 15 nwii le Nkum Ntat a bi niiga bés le: “Di nlama bé hoñol le di nlel bôt bape; di hoñol bañ to le bôt bape ba yé nseñ iloo bés. Di nlama yi le ngim mam i yé le di nla boñ, ipe i yé le di nla bé boñ. Sita yada yon i bi kal  le: ‘Me ta bé béba iloo bôt bape; me ta bé to loñge ngandak iloo bo. Me gwé gwem bilem bilam ni bibe kiki bana bôt bape.’” * Hala a niiga bés le di nlama bé hoñol le di yé nseñ iloo bôt bape, tole bôt bape ba yé nseñ iloo bés.

16. Inyuki Yéhôva a nti bés maéba?

¹⁶ Yéhôva a nti bés maéba malam mu Bañga yé. A ngwés bés, a nsômbôl le di ba maséé. (Yésaya 48:17, 18) Ibale di nsômbôl toi ba maséé, sômbôl i Yéhôva yon i nlama ba jam li bisu i niñ yés. Hala a mboñ le di keñgle mandutu di bak le di boma ibale di héléé i yéñ moni, i bôlô yés, tole i tôñ ndik bésbomede. Di kee ni bisu i noñ maéba ma Yéhôva, inyu boñ le di kônha nye maséé!​—Bingéngén 23:15.