1. Imbe oda i tôbôtôbô Yésu a bi ti banigil bé? (Béñge titii i lipep li bisu.)

U U NSÔK ilole Yésu a nwo, a bi ti banigil bé ngim oda. A kal bo le: “Kiki me bi gwés bé, yak bé ni gwéhna hala bé ni bé.” Mbus a kônde le: “Hala nyen bôt bobasôna b’a yi le ni yé banigil bem, ibale ni ngwéhna bé ni bé.”​—Yôhanes 13:34, 35.

2. Inyuki di nlama gwéhna?

² Yésu a bi kal le ibale di gwé nlélém gwéha a bi unda, bôt ba ga bana bé ndutu yo ki yo i yi le di yé toi banigil bé. Bibañga bi bi bé maliga i hiai bisu, bi yé yak maliga len. Inyu hala nyen di nlama boñ kii yosôna di nla inyu gwéhna bés ni bés!

3. Kii di ga tehe munu yigil ini?

³ Kiki di yé bikwéha bi bôt, i yéne bés ndutu ngandak i gwéhna ni ñem wonsôna. Ndi to hala, di nlama boñ biliya i kôna Kristô. Munu Yigil ini, di ga tehe lelaa gwéha i nla hôla bés i ba bôt ba nkôp nsañ, bôt ba ntodol bé bôt, ni bôt ba nleege bakén. Mu kii u mba u nwan mam mana, badba le: ‘Lelaa me nla noñ ndémbél i bilôk bikéé bini, bi bi bi ke ni bisu i gwés lôk kéé yap tolakii hala a bé bé bun?’

4. Inoñnaga ni Matéô 5:23, 24, inyuki di nlama kôp nsañ ngéda mankéé a ñunbene bés?

⁴ Yésu a bi niiga bés le, ibale di nyi le ngim mankéé  i ñunbene bés, di nlama kôp nsañ. (Añ Matéô 5:23, 24.) A bi yigye le, inyu lémél Nyambe, di nlama bana maada malam ni bôt bape. Yéhôva a yé maséé ngeñ di mboñ kii yosôna di nla inyu kôp nsañ ni lôk kéé yés. Ibale di nwéhél bé lôk kéé yés, tole ibale di ntjél kôp nsañ, biliya di mboñ inyu bégés nye bi yé yañga.​—1 Yôhanes 4:20.

5. Imbe ndutu mankéé wada a bi boma ngéda a bé yéñ kôp nsañ?

⁵ I kôp nsañ i ta bé bun. Inyuki? Di tehe i jam li bi pémél Mark. * Hala a bi lôôha tééñga nye ngéda mankéé wada a bi ôm nye nsohi, a ôbôs ki nye jôl. Mark a bi boñ lelaa? A nkal le: “Me bi unup, me bep pôdôs nye.” Mbus ngéda, hala a bi tééñga Mark, a ke i tehe mankéé inyu bat nye nwéhél ni kôp nsañ. Ndi mankéé nu a bi tjél emble nye. Mark a bi bôk ndugi a kal le: ‘Kii me nlep ngéda hana?’ Ndi ngwélél makiiña a bi ti nye makénd le a waa bañ. Mark a bi boñ lelaa?

6. (a) Kii Mark a bi boñ inyu noode kôp nsañ? (b) Lelaa Mark a bi gwélél maéba ma yé i kaat Kôlôsé 3:13, 14?

⁶ Ngéda Mark a bi wan mahoñol mé, a bi léba le a gwé bé suhulnyuu, ni le a nhoñol le a téé sép iloo bôt bape. A bi nok le a nlama héñha. (Kôlôsé 3:8, 9, 12) Ni suhulnyuu yosôna, a bi ke a tehe mankéé nu, a témb a bat nye nwéhél. Mbus mark a bi tilna nye biléta, inyu bat nye nwéhél, ni inyu soohe nye le ba témb ba yila mawanda kiki ngéda bisu. A bi ti yak nye makébla ma a bé hoñol le ma nla lémél nye. Ngoo le, mankéé nu a bi nai ndik le a nwéhél bé nye. Ndi to  hala, Mark a bi ke ni bisu i noñ oda i Yésu, i i nkal le a gwés mankéé wé, a nwéhél ki nye. (Añ Kôlôsé 3:13, 14.) To ibale bôt bape ba ntjél kôp nsañ, bañga gwéha Kristô a bi niiga bés i nlama tinde bés i ke ni bisu i nwéhél bo, ni i soohe inyu boñ le di témb di nôgla ni bo.​—Matéô 18:21, 22; Galatia 6:9.

7. (a) Kii Yésu a bi niiga bés? (b) Imbe ndutu sita yada i bi boma?

⁷ Yésu a bi niiga bés le, di kee ni bisu i bôñôl bôt bape mam di nsômbôl le ba bôñôl bés. A bi kal ki le di nlama ndigi bé gwés i bet ba ngwés bés. (Lukas 6:31-33) Tolakii hala a ntôl bé, kii u nlama boñ ibale mankéé wada a nyéga bé we, a keñglege ki we? Lara a bi boma i ndutu i. A nkal le: “Sita yada i bé keñgle me, me bé yi bé inyuki. Hala a bi tééñga me ngandak kayéle me bééna ha bé makénd i ke makoda.” Lara a bi bôk ndugi a kal le: ‘Njom i ta bé yem. Ni ki le, ngandak lôk kéé i nyi le hala nyen a yé.’

8. Kii Lara a bi boñ inyu kôp nsañ, ndémbél yé i niiga kii bés?

⁸ Lara a bi yéñ njel i kôp nsañ. A bi soohe Yéhôva, a yoñ makidik i tehe i sita i. Ba bi pôdôl mu jam li, ba samblana, ba kôp ki nsañ. Lara a bi hoñol le hala a mal. A nkal le: “Ndi mbus ngéda, i sita i i bi témb i boñ me nlélém jam. Hala a bi wéés me.” Lara a bé hoñol ndugi le inyu boñ le a ba nwee, i mbéda ndigi le i sita i i héñha. Ndi a bi sôk nok le i nsômbla ndik le a ke ni bisu i unda i sita i gwéha, ni le a ‘nwéhél nye ni ñem wé wonsôna.’ (Éfésô 4:32–5:2) Lara a bi bigda le bañga gwéha i “ñéñél bé mut numpe béba. I nihbe mam momasôna, i nhémle mam momasôna, i mbôdôl  mam momasôna ñem, i hônba mam momasôna.” (1 Korintô 13:5, 7) Hala a bi boñ le jam li li tééñga ha bañ nye. Sôk i nsôk, i sita i i bôdôl ba minyaô ni nye. Ibale u nke ni bisu i yéñ nsañ ni lôk kéé i bôda ni i bôlôm, u kenek ni bisu i gwés bo, ‘Nyambe nu gwéha ni nu nsañ a’ ba lôñni we.’​—2 Korintô 13:11.

9. Inoñnaga ni Minson mi baôma 10:34, 35, inyuki di nlama bé todol bôt?

⁹ Yéhôva a ntodol bé bôt. (Añ Minson mi baôma 10:34, 35.) Ngéda yak bés di ntodol bé bôt, di ñunda le di yé bon bé. Di noñ i mbén i nkal le, di gwés mut wés libôk kiki bésbomede, di nhôñôs ki nsañ ikété lihaa jés li mbuu.​—Rôma 12:9, 10; Yakôbô 2:8, 9.

10-11. Lelaa sita yada i bi yémbél mahoñol mabe?

¹⁰ I yé ndutu inyu bôt bahogi i gwés bôt bobasôna. Di béñge jam li bi pémél sita yada le Ruth. Ngéda a bé mañge wanda, a bé nôgla bé ni ngim mut i i bé lôl i loñ ipe. Hala a bi tinde nye i boñ kii? A nkal le: “Me bé oo mam momasôna ma mbéñge i loñ i. Me bé hoñol le i bôt bobasô ba nlôl nyoo ba yé nlélém, yak lôk kéé i bôda ni i bôlôm.” Lelaa Ruth a bi kodol mahoñol mé mabe?

¹¹ Ruth a bi tehe le a bé lama héñha mahoñol mé. A bi añ Annuaire yada i i bé unda kiki nson wés u nséla nyoo i loñ i. A nkal le: “Me bi boñ biliya i béñge bilem bilam bi bôt ba loñ i. Me bi yimbe le, i lôk kéé i i ngwélél Yéhôva ni makénd. Ha nyen me bi nok le ngo yak bo ba yé ikété lihaa jés li li yé ntjamak ni nkoñ ’isi wonsôna.” Kiki ngéda i bé tagbe, Ruth a bi nok le a nlama kônde hôlôs gwéha. A nkal le: “Hiki ngéda me bé boma lôk kéé i bôda ni i bôlôm i i nlôl nyoo i loñ i, me bé boñ biliya i ba minyaô ni bo. Me bé kwel ni bo, me yéñék ki meina ni bo.” Mam ma bi sôk lelaa? Ruth a nkal le: “Ndék ni ndék, mahoñol mabe me bééna, ma bi nyoi.”

12. Imbe ndutu Sara a bi boma?

¹² Bôt bape ba ntodol bôt ibabé i yi. Kiki hihéga, Sara a bé hoñol le a ntodol bé bôt inyule a mbéna bé béñge kôgôô, loñ, bigwel moo, to tel i mut i ntôñ Djob inyu kôôge nye bebee. Ndi a nkal le: “Me bi kahal nôgda le me ntodol bôt.” Lelaa? Kiki Sara a bé yi kaat ngandak, a bé kiha ndigi ni bôt ba nyi kaat kiki nye. Lisañ jada, a bi kal yak liwanda jé jada le: “Me ngwés me tégbaha ngéda ni bilôk bikéé bi bi nyi kaat. Me nkiha bé ni i bet ba nyi bé kaat.” Sara a bé lama toi héñha. Kii i bi hôla?

13. Ndémbél i Sara i niiga ki bés?

¹³ Ngwélél makiiña wada a bi hôla sita Sara i wanba. A nkal le: “A bi bégés me inyu ndéñbe yem, mandimbhe mem malam ni yi yem i Bitilna. Mbus a toñol le, kiki yi yés i nhol, hala nyen di nlama hôlôs bilem kiki bo suhulnyuu, ñem sôhga ni konangoo.” Sara a bi nok maéba ma ngwélél makiiña. A nkal le: “Me bi nôgda le i jam li yé nseñ li yé le di ba minyaô, di gwés ki lôk kéé yés.” Sôk  i nsôk, a bi kahal nôgla ni lôk kéé yosôna. A ntoñol le: “Me bi noode bok mis bilem gwap bilam bi bi ntinde Yéhôva i gwés bo.” Kii hala a niiga bés? Kekikel di nhoñlak bañ le di nlel bôt bape inyule di nyi kaat! Ibale di ‘ngwés ntôñ u lôk kéé wonsôna,’ di ga todol bé bôt.​—1 Pétrô 2:17.

14. Inoñnaga ni Lôk Héber 13:16, kii Yéhôva a nôgda ngéda di nkap?

¹⁴ Yéhôva a yé maséé ngandak ngéda di nkap. (Añ Lôk Héber 13:16.) A ntehe likap kiki bibégés di nti nye, téntén ngéda di nhôla diyeyeba. (Yakôbô 1:27; 2:14-17) Jon Bibel i nti bés makénd le ‘di bana lem i leege bakén.’ (Rôma 12:13) Ngéda di nkap, di ñunda bôt bape le di ntôñ bo, le di ngwés bo, ni ki le di nsômbôl ba mawanda map. Too bijek gwon di nkap, too binyonyo, too ngéda yés, Yéhôva a yé maséé. (1 Pétrô 4:8-10) Ndi ngim mam i nla kéñ bés i kap.

15-16. (a) Inyuki ngim bôt i nhoñol le i nla bé leege bakén? (b) Lelaa Édit a bi héñha mahoñol?

¹⁵ Ngim mangéda, di nla hoñol le, di ta bé le di yi leege bakén. Di yoñ hihéga hi yik muda yada le Édit. Ilole a nyila Mbôgi Yéhôva, a bé gwés bé kiha ni bôt bape. A bé hoñol le bôt bape bon ba nlama leege bakén inyule ba gwé bigwel moo.

¹⁶ Ngéda a bi yila Mbôgi Yéhôva, a bi héñha mahoñol. A yoñ bitelbene inyu kap. A nkal le: “Ngéda ba bé oñ ndap Ane yés i mondo, mañ wada u bi bat me too me bé le me leege babiina ba ba bé lo i nit bôlô maoñ inyu sonde iba. Me bi bigda lelaa Yéhôva a bi sayap yik muda Sarépta.” (1 Bikiñe 17:12-16) Édit a bi leege babiina ba. Baa Yéhôva a bi sayap nye? A nkal le: “Sonde iba i bi yila sôñ iba. Mu ngéda  i, di bi yila bañga mawanda.” Édit a bi kôs ki bañga mawanda ipe mu likoda. Nano a yé nsañal, a yé ki maséé i leege bilôk bikéé bi bi ntéé likalô ni nye i mbai yé. A nkal le: “Ngéda me nkap, me yé maséé! Ndi i pot mbale, me nkôs ngandak bisai.”​—Lôk Héber 13:1, 2.

17. Kii Luke bo nwaa ba bi yimbe?

¹⁷ To ibale di meya di nkap, baa di yé le di kônde hôlôs i lem i? Kiki hihéga, Luke bo nwaa ba nkap. Ba bééna lem i naña bagwal bap, bôt bap ba lihaa, mawanda, ni ngwélél makiiña bo nwaa. Ndi Luke a nkal le: “Di bi yimbe le di bé naña ndigi bôt bés ni bo di meina.” Lelaa Luke bo nwaa ba bi kônde hôlôs lem i likap?

18. Lelaa Luke bo nwaa ba bi kônde hôlôs lem i likap?

¹⁸ Ngéda Luke bo nwaa ba bi ôt pék munu bibuk bi Yésu bini le, “ibale ni ngwés i bôt ba ngwés bé, bimbe bibom ni gwé?”, hala a bi tinde bo i héñha mahoñol. (Matéô 5:45-47) Ba bi nok le ba nlama nigle Yéhôva, nu a nkébél bôt bobasôna. Jon ba bi kit le ba naña lôk kéé i boda ni i bôlôm i ba bé ngi naña. Luke a nkal le: “Di yé maséé ngandak mu mangéda ma. Di ntina makénd wada ni nuu, hala a nlédés ki bés i pes mbuu.”

19. Lelaa di nla unda le di yé toi banigil ba Yésu, mambe makidik u nyoñ?

¹⁹ Di ntehe le, ibale di ngwéhna bés ni bés ni ñem wonsôna, hala a ga tinde bés i kôp nsañ, i keñgle lem i todol bôt, ni i leege bakén. Di nlama yémbél mahoñol mabe momasôna, di gwés ki lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm ni ñem wonsôna. Ibale di mboñ hala, di ga ba maséé, di ga unda ki le di yé toi banigil ba Yésu.​—Yôhanes 13:17, 35.