1-2. Inoñnaga ni kaat Tjémbi 25:14 inyu ba liwanda li ñem nyuu li Yéhôva, kii di nlama boñ?

 BIMBE bilem we u nhoñol le bi nlôôha ba mahee inyu tééda maada malam ni liwanda joñ jada? U nla timbhe le bañga mawanda i nlama gwéhna, i nitnaga. Ndi bebek mu bilem bi, u ntehe bé woñi kiki lem i i nla hôla i tééda liwanda. Kiki nlôñ Bibel u u ñéga i yigil ini i ñunda, i bet ba nsômbôl ba mawanda ma ñem nyuu ma Yéhôva ba nlama “kon nye woñi.”—Añ Tjémbi 25:14.

² Too di ma nom i nson u Yéhôva tole heni, bésbobasôna di nlama ke ni bisu i nigil i kon nye woñi. Kii ba nsébél le i kon Nyambe woñi? Lelaa di nla nigil i kon Yéhôva woñi? Bimbe biniigana di nla nigil mu ndémbél i kindak Ôbadia, i Prisi keñi le Yéhôyada ni i Kiñe Yôas?

3. Kii i nla kônha bés woñi, lelaa i woñi u u nla sôñ bés?

³ Di nla kon woñi ibale di nhoñol le ngim jam i nla lona bés ndutu. Ntén woñi u u yé loñge inyule u ntinde bés i yoñ makidik malam. Kiki hihéga, woñi u ga boñ bés le di lôôha bañ tiige bebee ni mpuge, tiga le di kwo. Ibale di nkon woñi le di ga babaa, d’a keñgle ngim mam. Ibale di nkon woñi i nimis maada malam di gwé ni liwanda  jés, di ga kon woñi i boñ tole i kal ngim jam i i nla tééñga nye.

4. Umbe ntén woñi Satan a gwé ngôñ le bôt ba bana inyu Yéhôva?

⁴ Satan a gwé ngôñ le bôt ba bep kon Yéhôva woñi. Satan a ntjam minlélém mi mahoñol Élifas a bi bana, mo mana le Yéhôva a ntéédana bôt hiun, a yé Nyambe nu a mbep unup, ni nu ba nla bé kônha maséé kekikel. (Hiôb 4:18, 19) A ngwés le di kon Yéhôva woñi i nya i yé le di waa gwélél nye. Inyu boñ le di keñgle i hiandi hi, di nlama hôlôs bañga woñi u Nyambe.

5. Kii i yé i kon Nyambe woñi?

⁵ I mut a gwé bañga woñi u Nyambe a ngwés nye, a ntjél boñ ngim jam i i nla ôbôs maada mé ni nye. I nya woñi u won Yésu a bééna. (Lôk Héber 5:7) A bé sehla bé ni mahoñol le Yéhôva a tiga boñ nye béba. (Yésaya 11:2, 3) Maselna ni hala, a bé gwés nye ngandak, a ban-ga ngôñ i nôgôl nye. (Yôhanes 14:21, 31) Kiki Yésu, di nti Yéhôva njôôñ lipém inyule a yé gwéha, a gwé pék, a téé sép, a ban-ga ngui. Di nyi ki le Yéhôva a ngwés bés ngandak, a yé ki maséé i ngéda di noñ maéba mé. Hala a ntééñga nye ngandak i ngéda di ndogbene nye.—Tjémbi 78:41; Bingéngén 27:11.

6. Sima njel yada i i nla hôla bés i nigil i kon Nyambe woñi. (Tjémbi 34:11)

⁶ Di ngwéé bé ni woñi u Yéhôva, di nlama hôlôs wo. (Añ Tjémbi 34:11.) Njel yada inyu pam i boñ hala, i yé i memle bihégél. I ngeñ di nyoñ ngéda i béñge pék i Nyambe, ngui yé ni i gwéha ikeñi a ngwés bés mu “gwom a bi hek,” hala a ga tinde bés i kônde ti nye lipém ni gwés nye. (Rôma 1:20) Sita yada le Adrienne a nkal le: “Pék i Yéhôva i i nene mu i mam a bi hek i nhélés me kiyaga, i nhôla ki me i nôgda le a nyi i yom i nlôôha ilam inyu yem.” Kiki a mbéna ôt pék mu, a bi sôk a kal le: “Me gwé bé me ngôñ i boñ jam jo ki jo li li nla ôbôs maada mem ni Yéhôva, nu a bi ti me niñ.” Baa u nla yoñ ndék ngéda i memle hégél yada munu sonde ini, u ôt ki pék mu? Ibale u mboñ hala, lipém u nti Yéhôva ni gwéha u ngwés nye bi ga kônde nañ.—Tjémbi 111:2, 3.

7. Lelaa masoohe ma nhôla bés i kônde kon Yéhôva woñi?

⁷ Njel ipe i i nla hôla bés i kônde kon Djob woñi i yé i soohe hiki ngéda. Kiki di mbulus masoohe, hala nyen di nkônde ba nkwoog nkaa le Yéhôva a yé toi. Hiki ngéda di mbat Yéhôva le a ti bés ngui i hônba, di mbigda le a gwé ngui i mbuma ñañ. Ngéda di nti nye mayéga inyule a bi ti Man wé kiki sesema inyu yés, di mbigda le a bi gwés bés ngandak. Ngéda di nsoohe Yéhôva le a hôla bés i ngéda di mboma ngim ndutu, di mbigda le a gwé pék i mbuma ñañ. Mintén mi masoohe mi, mi nhôla bés i kônde ti Yéhôva lipém. Masoohe ma, ma nkônde lédés makidik di nyoñ i keñgle kii yosôna i nla ôbôs maada més malam ni nye.

8. Kii di nla boñ inyu boñ le di waa bañ kon Nyambe woñi?

⁸ Inyu boñ le di waa bañ kon Nyambe woñi, di nla añ Bibel, di ban-ga njômbi le di ôt biniigana mu ndémbél ilam ni ibe ba mpôdôl mu. Di wan le ndémbél i bôt ba hémle ba kôba bana le, kindak nu Kiñe Ahab le Ôbadia ni Prisi keñi le  Yéhôyada. I mbus di ga tehe kii di nla nigil mu ndémbél i kiñe Yuda le Yôas, nu a bi bôdôl nôgôl Yéhôva, i mbus a tjôô nye.

9. Lelaa i kon Yéhôva woñi u bi hôla Ôbadia? (1 Bikiñe 18:3, 12)

⁹ Inyu pôdôl Ôbadia, b Bibel i nkal le: “Ôbadia a bé kon Yéhôva woñi ngandak.” (Añ 1 Bikiñe 18:3, 12.) Lelaa i woñi u u bi hôla Ôbadia? U bi hôla nye i ba maliga, ni mut ba nla bôdôl ñem. Inyu hala nyen kiñe a bi téé nye ñane bôt ba nsal i ndap yé. (Hégha ni Néhémia 7:2.) Woñi u Nyambe u bi ti ki Ôbadia ñem ngui u tôbôtôbô, a bééna toi ngôñ ni i lem i, inyule a bé niñ dilo di béba Kiñe Ahab nu “a bi boñ mam mabe i mis ma Yéhôva iloo ba bobasôna ba bi bôk nye i bisu.” (1 Bikiñe 16:30) Yak nwaa wé Yézabel nu a bé bégés Baal, a bé oo Yéhôva ngandak kayéle a bé sômbôl mélés bibégés bipubi i pes ñombok i ane i Israel. A bi nol ngandak bapôdôl ba Djob. (1 Bikiñe 18:4) Ibabé pééna Ôbadia a bé gwélél Yéhôva i béba ngéda kiyaga.

10. Lelaa Ôbadia a bi unda ñem ngui i tôbôtôbô?

¹⁰ I ngéda Yézabel a bé yéñ bapôdôl ba Djob le a nol bo, Ôbadia a yoñ 100 ipôla yap, a sôô bo, “a sôô 50 [ikété] hôk liaa jada, a sôô ki 50 [ikété] hôk liaa ipe, [a] lon-ga bo bret ni malép.” (1 Bikiñe 18:13, 14). Ibale Yézabel a yi i jam Ôbadia a bi boñ, ki a bi nol nye. Maliga ma yé le, Ôbadia a bé mut binam kiki bés, a bé gwés bé wo. Ndi Ôbadia a bé gwés Yéhôva ni i bet ba bé gwélél Nye iloo yaga niñ yé.

11. Inyuki bagwélél ba Yéhôva i len ini ba yé kiki Ôbadia? (Béñge yak titii.)

¹¹ I len ini ngandak bagwélél ba Yéhôva i niñ i het ba nsôñga nson wés. Ba nti bangomin lipém li li kôli ni bo, ndi kiki Ôbadia, i tik lôk kéé yés ini i nti Yéhôva i yom i yé yé, hala wee bibégés.  (Matéô 22:21) Ba ñunda le ba nkon Nyambe woñi mu kii ba nôgôl nye iloo bôt. (Minson mi baôma 5:29) Ba mboñ hala mu kii ba nke ni bisu i añal ñañ nlam, ba kodbaga bisôsôli. (Matéô 10:16, 28) Ba nyi le lôk kéé yap i bôda ni i bôlôm i nlôôha bana ngôñ ni bijek bi mbuu. Di yoñ hihéga hi Henri, nu a niñ i loñ Afrika yada i het ba bi sôña nson wés ngim ngéda. Ngéda ba bé lisol, Henri a bi neebe i hiôm inyu ti bini bilôk bikéé bipe bikaat. A tila le: Me bi gwéé nsut. Me yé nkwoog nkaa le kiki me nkon Yéhôva woñi, jon me bi bana ñem ngui i bé béda me.” Baa u ntehe le yak we u nla bana ñem ngui kiki Henri? U nla bana wo ibale u nkon toi Nyambe woñi.

12. Lelaa Prisi ikeñi le Yéhôyada ni nwaa wé ba bi unda le ba bé ba tiñi ni Yéhôva?

¹² Prisi keñi le Yéhôyada a bé kon Yéhôva woñi, i woñi u won u bé tinde nye i téñbe ni Nyambe ni i ti bape makénd i bégés Yéhôva. A bi unda hala i ngéda ngond i Yézabel le Atalia a bi kadal yééne ane i Yuda. Bôt ba bé kon Atalia woñi inyule a bé muda béba ñem, a ban-ga ngôñ ikeñi i ane kayéle a bi yéñ nol ndaye i kiñe yosôna, i i bé yak balal bé. (2 Miñañ 22:10, 11) Man wada mu i boñge ba, le Yôas, a bi pei inyule nwaa Yéhôyada, le Yéhôsabéat, a bi yoñ nye, a sôô nye le ba nol bañ nye. Yéhôsabéat ni nlô wé ba bi yoñ ndun ni i mañge nu. Ni i njel i nyen Yéhôyada ni Yéhôsabéat ba bi sôñ ndaye i David le mut a kadal bañ yééne yé ane. Ñ, Yéhôyada a bé a tiñi ni Yéhôva, a bé kônha bé to Atalia woñi.—Bingéngén 29:25.

13. Ngéda Yôas a bééna nwii minsaambok, lelaa Yéhôyada a bi unda le a tiñi ni Djob?

¹³ Ngéda Yôas a bi pamna nwii minsaambok, Yéhôyada a bi boñ jam lipe inyu unda le a tiñi ni Yéhôva. A bi yoñ ngim bitelbene inyu yis Yôas i yééne ane, inyule nyen a bé nkôdôlbum David. Ibale mam ma tagbe bé kiki a bi ôt minsoñgi, ki ba bi nol nye. Ndi Yéhôva a bi hôla, ma tagbe loñge. Yéhôyada ni baéga mandap ma bikôkôa, yak ni bon ba Lévi ba bi téé Yôas kiñe, ba nol Atalia. (2 Miñañ 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Mbus hala, Yéhôyada “a boñ le kiñe ni litén ba boñ malômbla ni Yéhôva, le ba ga ba litén li Yéhôva.” (2 Bikiñe 11:17) Yéhôyada “a téé ki batat manwemel i manwemel ma ndap Yéhôva, inyu boñ le mut nyega nye ki nye a jôbôk bañ mu.”—2 Miñañ 23:19.

14. Lelaa Yéhôyada a bi kôhna lipém inyule a bi ti Yéhôva lipém?

¹⁴ Yéhôva a bi bôk a kal le: “I bôt ba nti me lipém, bon m’a ti lipém.” Jon Nyambe a bi bom Yéhôyada. (1 Samuel 2:30) Kiki hihéga, Nyambe a bi boñ le ñañ u Yéhôyada u ba ikété Bibel inyu hôla bés i ôt biniigana. (Rôma 15:4) Ngéda Yéhôyada a bi wo, a bi kôhna lipém li tôbôtôbô i juba “i nkoñ u David, i kotoo soñ i bikiñe, inyu mam malam a bi bôñôl Israel, bañga Nyambe ni ndap Nyambe.”—2 Miñañ 24:15, 16.

15. Kii ñañ u Yéhôyada u niiga bés? (Béñge yak titii.)

¹⁵ Ñañ u Yéhôyada u nla hôla bésbobasôna i hôlôs woñi u Nyambe. Mimañ mi likoda mi nla kôna ndémbél i Yéhôyada  i ngéda mi mboñ kii yosôna mi nla inyu sôñ bémba i Djob. (Minson mi baôma 20:28) Mimañ mi bôt mi nla kôna ndémbél i Yéhôyada ngéda mi nkon Yéhôva woñi, mi téñbege ni nye. Yéhôva a nla gwélél mimañ mi bôt mi inyu yônôs sômbôl yé. A mpidip bé bo inyule ba ñun. Boñge ba wanda ba nla yimbe lelaa Yéhôva a bi yoñ Yéhôyada, ba kôna ki nye mu maada map ni mimañ mi bôt, ba tinak bo lipém, téntén i bet ba ngwélél Yéhôva nano a yé ngandak nwii. (Bingéngén 16:31) Sôk i nsôk, bésbobasôna di nla ôt biniigana mu ndémbél i mintôô mi bôt ni bon ba Lôk Lévi ba ba bi nit Yéhôyada. Di kee ni bisu i nit i bet ba “ñéga bés” mu kii di nôgôl bo.—Lôk Héber 13:17.

16. Kii i ñunda le Kiñe Yôas a bééna bé ñem ngui?

¹⁶ Yéhôyada a bi hôla Kiñe Yôas i ba loñge mut. (2 Bikiñe 12:2) Inyu hala nyen i ngéda kiñe i bé mañge wanda, i bé yéñ lémél Yéhôva. Ndi i mbus nyemb Yéhôyada, Yôas a bôdôl emble baane ba Yuda ba ba bé tjañgbene bibégés bi Djob. Mam ma bi sôk lelaa? Nye ni bôt bé ba bi “bôdôl bégés mbiñ ipubhaga ni bisat.” (2 Miñañ 24:4, 17, 18) Jam li li bi lôôha unbaha Yéhôva, jon “a bé ômle bo bapôdôl inyu témbna bo . . . , ndi ba bé tjél emble.” Ba bi emble bé to Sakaria, man Yéhôyada nu a bé ndik bé mpôdôl, a bé yak prisi, a bak nyandôm Yôas. Ngoo le, Kiñe Yôas a bi pala hôya i mam  lihaa li Sakaria li bi bôñôl nye, a boñ le ba nol nye.—2 Miñañ 22:11; 24:19-22.

17. Mam ma bi sôk lelaa inyu Yôas?

¹⁷ Yôas a bi waa kon Yéhôva woñi, mam ma bep inyu yé ngandak. Yéhôva a kal le: “I bôt ba nyan me, yak me m’a yan bo.” (1 Samuel 2:30) Man ntôñ gwét u bôt ba Siria a bi yémbél “ntôñ bôt nkeñi” u Yôas, ba “babaa [nye] ngandak.” Ngéda bôt ba Siria ba bi ke, bagwélél ba Yôas ba bi nol nye, inyule a bi nol Sakaria. Ba bi tehe le i béba kiñe ini i kôli bé to le ba jôô nye “i kotoo soñ i bikiñe.”—2 Miñañ 24:23-25.

18. Inoñnaga ni Yérémia 17:7, 8, kii di nla boñ inyu keñgle bijôñ bi Yôas?

¹⁸ Kii di nigil mu ndémbél i Yôas? A bé kiki e i minkañ mi njôp bé ngandak ’isi, kék ipe yon i bé nit yo. Ngéda i kék i i bi bugi, hala wee ngeñ Yéhôyada a bi wo, mbuk mbebi i batjañgbene Nyambe i hôñ, i kulna Yôas. Hihéga hi hi ñunda le di nlama ndik bé kon Nyambe woñi inyule bikristen bipe, tole bôt bés ba lihaa ba mboñ hala. Inyu ke ni bisu i bana hémle i ngui, di nlama kônde gwés nye, di ti ki nye lipém. Di nla pam i boñ hala ibale di nigil hiki ngéda, di soñdaga, di soohege ki.—Añ Yérémia 17:7, 8; Kôlôsé 2:6, 7.

19. Kii Yéhôva a mbat bés le di boñ?

¹⁹ I jam Nyambe a mbat bés i nlébna i kaat Ñañal 12:13, nyen a nkal le: “Kon bañga Nyambe woñi, nôgôl ki mambén mé, inyule hala a yé jam hiki mut a nlama boñ.” Ngéda di nkon Nyambe woñi, di ga ba nkôôbaga i yémbél manoodana, di téñbe ki ni Nyambe kiki Ôbadia bo Yéhôyada. Yom yo ki yo i ga la bé ôbôs liwanda jés ni Yéhôva.