Бәзи шајиә вә сөз-сөһбәтләр зәрәрсиздир. Амма елә шајиәләр дә вар ки, (мәсәлән, адыны писә чыхармаг мәгсәдилә јајылан шајиәләр) онлары һеч дә зәрәрсиз адландырмаг олмаз. Һәр неҹә олса да, бу, сәнин хәтринә дәјә биләр, хүсусилә дә һәмин шајиәләри дост билдијин инсан јајыбса (Мәзмур 55:12—14).

«Бир ҝүн хәбәр тутдум ки, рәфигәм архамҹа данышыр, дејирмиш ки, ҝуја мән өзүмдән башга һеч кими фикирләшмирәм. Елә бил, күрәјимә ох сапланды! Баша дүшә билмирәм, о, нијә белә етди» (Ешли).

Факт. Фәрги јохдур, шајиәләри ким јајыр: јахын достун, ја да башга бириси. Киминсә арханҹа хошаҝәлмәз сөз-сөһбәтләр јајдығыны билмәк һеч дә ҝүлмәли дејил.

Инсанлар нәјә ҝөрә башгалары һагда данышыр? Бунун бир нечә сәбәби вар. Бәзиләри бунлардыр:

Сәмими мараг. Биз инсанлар үнсијјәт етмәји севирик. Буна ҝөрә дә бир-биримизлә сөһбәт етмәјимиз вә киминсә һаггында данышмағымыз тәбиидир. Әслиндә, Мүгәддәс Китаб да бизи башгалары илә марагланмаға тәшвиг едир (Филипилиләрә 2:4).

«Адамларын елә өзләри сөһбәт үчүн ән мараглы мөвзудур!» (Бјанка).

«Ачығыны десәм, инсанларын һәјаты мәним үчүн һәмишә мараглы олуб. Бу һагда башгалары илә данышмагдан хошум ҝәлир. Өзүм дә билмирәм нијә. Амма бу әладыр» (Кети).

Бикарчылыг. Гәдим заманларда вахтларыны сырф јени бир шеј данышмагла вә ја динләмәклә кечирән инсанлар вар иди (Һәвариләрин ишләри 17:21). О вахтдан бәри һеч нә дәјишмәјиб!

«Арада гејри-ади һеч нә баш вермәјәндә инсанлар башлајырлар фантазијаларыны ишә салмаға ки, сөһбәт етмәјә бир мөвзу олсун» (Ҹоанна).

Инамсызлыг һисси. Мүгәддәс Китаб әбәс јерә бизи өзүмүзү башгалары илә мүгајисә етмәкдән чәкиндирмир (Галатијалылара 6:4). Әфсуслар олсун ки, бәзиләри өзүнәинам һиссләрини артырмаг үчүн башгалары барәдә хошаҝәлмәз шајиәләр јајырлар.

«Хошаҝәлмәз шајиәләр онлары јајан инсан барәдә чох шеј дејир. Әслиндә, чох вахт бу, архасынҹа данышдығы адама гәлбинин дәринлијиндә пахыллыг етдијини ҝөстәрир. Шајиә јајмагла о, санки, өзүнә тәсәлли верир ки, һәмин инсандан даһа јахшыдыр» (Фил).

Факт. Хошуна ҝәлсә дә, ҝәлмәсә дә, инсанлар башгалары һагда данышаҹаглар. Сән истисна дејилсән.

Сәнин барәндә ҝәзән бүтүн шајиәләрин гаршысыны ала билмәсән дә, онлара неҹә реаксија ҝөстәрәҹәјин сәнин әлиндәдир. Сән бу ики үсулдан бирини сечә биләрсән:

ҮСУЛ 1. Фикир вермәмәк. Чох вахт, хүсусилә дә шајиәләрин әһәмијјәтсиз олдуғу һалларда ән јахшы чыхыш јолу онлара әһәмијјәт вермәмәкдир. Мүгәддәс Китабда јазылдығы кими давран: «Гәзәбләнмәјә тәләсмә» (Ваиз 7:9).

«Барәмдә шајиә ҝәзирди ки, мән бир оғланла ҝөрүшүрәм, һалбуки ону һеч танымырдым! Мән садәҹә ҝүлүб үстүндән кечдим» (Елис).

«Шајиәләрә гаршы ән ҝүҹлү силаһ тәмиз аддыр. Барәндә пис шајиәләр ҝәзирсә, јахшы ад газандығын тәгдирдә, онлара чох аз адам инанаҹаг. Һагг һәмишә өз јерини тапыр» (Аллисон).

Мәсләһәт. Барәндә ҝәзән шајиәни вә онун сәнә неҹә тәсир етдијини кағыза јаз. Демәк олар ки, белә етмәклә сән Мүгәддәс Китабын «үрәјиниздә дүшүнүн» мәсләһәтинә риајәт етмиш олурсан. Бундан сонра шајиәјә фикир вермәмәк сәнә даһа асан олаҹаг (Мәзмур 4:4).

ҮСУЛ 2. Барәндә шајиә јајмаға башлајан инсанла үз-үзә сөһбәт етмәк. Шајиә ҹидди оланда, ола билсин, сән ону јајан инсанла сөһбәт етмәк гәрарына ҝәлдин.

«Арханҹа данышан инсана јахынлашыб үз-үзә мәсәләни мүзакирә едәндә, ола билсин, о баша дүшәҹәк ки, сөз ҝедиб јијәсинә чатыр. Үстәлик, сән онун нәјә ҝөрә белә етдијини өјрәнә вә бәлкә дә, мәсәләни өз јолуна гоја билдин» (Елис).

Амма буну етмәздән өнҹә, Мүгәддәс Китабдакы нөвбәти принсипләри нәзәрдән кечир вә өзүнә бәзи суаллар вер.

• «Ешитмәздән габаг ҹаваб вермәк сәфеһлик вә рүсвајчылыгдыр» (Сүлејманын мәсәлләри 18:13). «Доғруданмы мәсәләјә аид олан бүтүн фактлар мәнә мәлумдур? Бәлкә, шајиәни гулағыма чатдыран инсан нәји исә дүзҝүн баша дүшмәјиб?»

• «Гој һәр бир инсан ешитмәјә һазыр олсун, данышмаға вә гәзәбләнмәјә тәләсмәсин» (Јагуб 1:19). «Инди онунла данышмаг үчүн мүнасиб вахтдыр? Мәсәләјә објектив јанашырам? Бәлкә, бир мүддәтдән сонра, һирсим сојујанда онунла данышмағым мәсләһәтдир?»

• «Инсанларын сизинлә неҹә рәфтар етмәсини истәјирсинизсә, сиз дә онларла еләҹә рәфтар един» (Матта 7:12). «Онун јериндә мән олсајдым, һаггында шајиә јајдығым инсанын мәнимлә неҹә рәфтар етмәсини истәјәрдим? Онун бу мәсәләни һансы шәраитдә мәнимлә мүзакирә етмәсини истәрдим? Һансы сөзләр вә һансы давраныш даһа мәсләһәтлидир?»

Мәсләһәт. Барәндә шајиә јајан инсана јахынлашмаздан өнҹә, дејәҹәјин сөзләри бир вәрәгә јаз. Бир-ики һәфтәдән сонра јаздыгларыны тәзәдән оху вә лазымдырса, дүзәлишләр ет. Планларыны атанла, јахуд ананла, ја да ки јеткин бир достунла мүзакирә ет вә ондан мәсләһәт истә.

Факт. Һәјатдакы бир чох шејләр кими, бүтүн шајиәләрин дә гаршысыны алмаг олмур. Амма бу о демәк дејил ки, онлар сәнин әл-голуну бағламалыдыр.