1. Бәзиләри Аллаһа ибадәт едәнләр һагда нә дүшүнүр?

БУ ҜҮН чохлары етираф едир ки, Христиан вә башга динләрин әксәријјәтинин бәшәријјәтә елә дә хејри дәјмир. Бәзиләри исә разылашыр ки, бу ҹүр динләр өз тәлимләри вә әмәлләри илә Аллаһы јанлыш гәләмә вердикләри үчүн һеч вахт Онун рәғбәтини газана билмәзләр. Анҹаг онлар инанырлар ки, бүтүн динләрдә сәмими инсанлар вар вә Аллаһ онлары ҝөрүр, ибадәтләрини гәбул едир. Буна ҝөрә дә һесаб едирләр ки, белә инсанларын өз динләрини тәрк едиб ајры бир халг кими ибадәт етмәләринә лүзум јохдур. Бәс Аллаһ да бу гәнаәтдәдир? Ҹавабы билмәк үчүн ҝәлин Мүгәддәс Јазылардан Јеһованын хидмәтчиләринин тарихинә гыса нәзәр салаг.

2. Јеһова кимләри Өзүнә халг сечди вә онлар башгаларындан нәдә фәргләнирди? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бах.)

² Јеһова һәлә ерамыздан әввәл 20-ҹи әсрдә Өзүнә бир халг сечди. Ев әһлинин сајы јүзләрлә олан гәбилә башчысы Ибраһим пејғәмбәр «иман ҝәтирәнләрин атасы» адланды (Ром. 4:11; Јар. 14:14). Кәнан дијарынын башчылары ону  «Аллаһын гојдуғу бир [башчы]» һесаб едир вә она һөрмәтлә јанашырдылар (Јар. 21:22; 23:6). Јеһова Ибраһим вә нәсли илә әһд бағлады. (Јар. 17:1, 2, 19) Аллаһ Ибраһимә деди: «Мәним сәнинлә вә сәндән сонракы нәслинлә бағладығым, сизин әмәл едәҹәјиниз әһдин әламәти будур: гој аранызда олан бүтүн кишиләр сүннәт олунсун... Бу Мәнимлә сизин аранызда олан әһдин әламәти олаҹаг» (Јар. 17:10, 11). Бу ҝөстәришә әсасән, Ибраһим вә евиндәки бүтүн кишиләр сүннәт олунду (Јар. 17:24—27). Сүннәт Ибраһимин нәслинин Јеһова илә әһд бағлајан јеҝанә халг олдуғунун физики нишаны иди.

3. Неҹә олду ки, Ибраһимин нәсли халга чеврилди?

³ Ибраһимин сонрадан Исраил адланан нәвәси Јагубун 12 оғлу вар иди (Јар. 35:10, 22б—26). Бу 12 оғулдан сонралар Исраилин 12 гәбиләси јаранды (Һәв. иш. 7:8). Аҹлыг уҹбатындан Јагуб ев әһлини дә ҝөтүрүб Мисирә, оғлу Јусифин јанына ҝетди. О вахт Јусиф фиронун сағ әли вә гида пајлама ишинә тәјин етдији нәзарәтчи иди (Јар. 41:39—41; 42:6). Јагубун нәсли ҝет-ҝедә артыб чохсајлы халг олду (Јар. 48:4; Һәвариләрин ишләри 7:17 ајәсини оху).

4. Әввәл-әввәл мисирлиләрлә Јагубун нәсли арасында мүнасибәтләр неҹә иди?

⁴ Јагубун нәсли Мисир дијарына ҝәләндә Јусифин һөрмәтини сахлајан фирон онлары мәмнунијјәтлә гәбул етмишди (Јар. 47:1—6). Онлар Нил чајы һөвзәсинин Гошен вилајәтиндә ики әсрдән артыг јашамышды (Јар. 45:9, 10). Онлар бу мүддәтин тәхминән јарысыны мисирлиләрлә сүлһ ичиндә јашајыб, өзләринә јурд-јува салыб, гојун-кечи, мал-гара отармагла мәшғул олмушдулар. Мисирлиләр чобанлардан ијрәнсәләр дә, исраиллиләрин варлығына гатлашырдылар (Јар. 46:31—34).

5, 6. а) Мисирдә Аллаһын халгынын вәзијјәти неҹә дәјишди? б) Муса неҹә сағ галды вә Јеһова Өз халгы үчүн нә етди?

⁵ Амма Аллаһын халгынын вәзијјәти писләшди. «Мисирдә Јусифи танымајан јени бир падшаһ тахта чыхды. О, халгына деди: “Бахын Исраил өвладлары сајҹа биздән чох вә даһа гүввәтлидир”». Нәтиҹәдә, мисирлиләр «онлары сыхынтылы әсарәтдә сахладылар... Ағыр ишләрлә — палчыг тапдаламагла, кәрпиҹ кәсмәклә вә һәр ҹүр тарла ишләри илә амансызҹасына ишләдиб онларын һәјатыны аҹы етдиләр» (Чых. 1:8, 9, 13, 14).

⁶ Фирон һәтта әмр етмишди ки, доғулан бүтүн ибрани оғлан ушаглары өлдүрүлсүн (Чых. 1:15, 16). Бу әмр Муса пејғәмбәрин доғулдуғу вахта тәсадүф едирди. О, үчајлыг оланда анасы ону Нил чајынын гамышлығында ҝизләтмиш, фиронун гызы исә ону тапыб өвладлыға ҝөтүрмүшдү. Хошбәхтликдән, көрпә Мусаја өз доғма анасы Јокевед бахмышды вә беләҹә, о, Јеһованын јолунда бөјүмүшдү (Чых. 2:1—10; Ибр. 11:23—25). Јеһова әзаб чәкән халгына «нәзәр салды» вә гәрара ҝәлди ки, онлары Мусанын әли илә дүшмәнләринин ҹајнағындан гуртарсын (Чых. 2:24, 25; 3:9, 10). Беләҹә, онлар Јеһованын гуртардығы халг олду (Чых. 15:13; Ганунун тәкрары 15:15 ајәсини оху).

7, 8. Јеһованын халгы мүгәддәс милләтә неҹә чевирилди?

⁷ Јеһова исраиллиләри бир милләт кими  тәшкил етмәздән әввәл онлары артыг Өз халгы кими гәбул етмишди. Буна ҝөрә дә Муса илә Һарун Аллаһын әмрини фирона чатдырараг демишди: «Исраилин Аллаһы Рәбб белә дејир: “Халгымы бурах ки, сәһрада Мәним үчүн бајрам кечирсинләр!”» (Чых. 5:1).

⁸ Бунун ардынҹа Аллаһын ҝөндәрдији он бәла, еләҹә дә фиронун вә ордусунун Гырмызы дәнизин суларында мәһв олмасы исраиллиләрин Мисир көләлијиндән гуртулмасына јол ачды (Чых. 15:1—4). Бунун үстүндән үч ај кечмәмиш Јеһова Сина дағында исраиллиләрлә әһд бағлады вә әламәтдар вәд верди: «Әҝәр сөзүмә диггәтлә гулаг асыб әһдимә риајәт етсәниз, сиз бүтүн халглар арасындан Мәнә мәхсус халг,.. мүгәддәс милләт олаҹагсыныз”» (Чых. 19:5, 6).

9, 10. а) Ганунун тәкрары 4:5—8 ајәләринә әсасән, Ганун исраиллиләри диҝәр халглардан неҹә ајырды? б) Исраиллиләр Јеһова үчүн «тәгдис едилмиш халг» олдугларыны неҹә ҝөстәрмәли идиләр?

⁹ Ибраниләр һәлә Мисирдә азад икән гәбилә шәклиндә јашајыр, гәбилә башчылары тәрәфиндән идарә олунурдулар. Бу аилә башчылары, Јеһованын гәдимдә јашамыш хидмәтчиләри кими, өз ев әһли үчүн һәм рәһбәр, һәм һаким, һәм дә каһин ролуну иҹра едирдиләр (Јар. 8:20; 18:19; Әјј. 1:4, 5). Анҹаг Јеһова Муса васитәсилә Исраил халгына онлары башга милләтләрдән фәргләндирәҹәк ганунлар топлусу верди. (Ганунун тәкрары 4:5—8 ајәләрини оху; Мәз. 147:19, 20.) Гануна әсасән, каһинлик иши ајрыҹа тәсис олунду, һөкм чыхармаг иши исә халгын биликли вә һикмәтли ағсаггалларына һәвалә едилди (Ганун. т. 25:7, 8). Ганун јени јаранмыш милләтин дини вә мәишәт ишләрини низама салды.

¹⁰ Исраиллиләр Вәд едилмиш дијара ајаг басмаздан әввәл Јеһова вердији ганунлары јенидән тәкрарладыгдан сонра Муса халга деди: «Бу ҝүн Рәбб сизә вердији сөзә ҝөрә бәјан етди ки, Она мәхсус халг оласыныз. Она ҝөрә дә бүтүн әмрләринә риајәт етмәлисиниз... Аллаһыныз Рәбб, јаратдығы бүтүн милләтләрдән тәрифдә, шөһрәтдә вә һөрмәтдә сизи үстүн едәҹәк ки, Аллаһыныз Рәбб үчүн тәгдис едилмиш халг оласыныз» (Ганун. т. 26:18, 19).

11-13. а) Аллаһын сечилмиш халгына кимләр гошулмушду? б) Јеһоваја хидмәт етмәк истәјән гејри-исраилли нә етмәли иди?

¹¹ Јеһова Өзү үчүн ајры бир халг сечсә дә, гејри-исраиллиләрин Онун халгына гошулмасыны гадаған етмәмишди. О, халгыны Мисирдән гуртаран заман, мисирлиләр дә дахил олмагла, диҝәр милләтләрин исраиллиләрлә «гарышыг бир издиһам» кими чыхмасына изин вермишди (Чых. 12:38). Једдинҹи бәладан сонра «Фиронун әјанларындан» бәзиләри Јеһованын һөкмүндән горхараг тәрәддүд етмәдән Мисири тәрк едән исраиллиләрә гошулдулар (Чых. 9:20).

¹² Исраиллиләр Иордан чајыны кечиб Кәнан дијарына гәдәм гојмаздан бир аз әввәл Муса билдирди ки, онлар араларында олан «гәриби [севмәлидирләр]» (Ганун. т. 10:17—19). Аллаһын сечилмиш халгы Муса тәрәфиндән верилән ганунлара риајәт етмәк истәјән гәрибләри өз араларына гәбул етдиләр (Лев. 24:22). Бәзи гәрибләр, санки, моавлы Рутун исраилли Наомијә дедији: «Халгын халгым  олаҹаг, Аллаһын Аллаһым», — сөзләрини дејәрәк Јеһованын хидмәтчиси олдулар (Рут 1:16). Бу гәрибләр прозелит олдулар вә бүтүн кишиләри сүннәт едилди (Чых. 12:48, 49). Јеһова да онлары сечилмиш халгынын сырасына дахил етди (Сај. 15:14, 15).

¹³ Сүлејман тикдији мәбәдин Јеһоваја һәср олунмасы заманы дуа едәркән гејри-исраиллиләри дә унутмамышды: «Әҝәр халгын Исраилдән олмајан јаделли дә узаг өлкәдән ҝәлсә, Сәнин бөјүк адын, гүдрәтли әлин вә узанан голун барәдә ешидиб бу мәбәдә тәрәф дуа етсә, о вахт Сән ҝөјдән — Өз мәскәниндән ешит вә јаделлинин Сәнә фәрјад етдији һәр шеји ет ки, јер үзүнүн бүтүн халглары да Сәнин адыны танысын, халгын Исраил кими Сәндән горхсун вә тикдијим бу мәбәдин Сәнин адынла чағырылдығыны билсин» (2 Салн. 6:32, 33). Исанын ҝүнләриндә дә Јеһоваја ибадәт етмәк истәјән кәс Онун әһд бағладығы халгына гошула биләрди (Јәһ. 12:20; Һәв. иш. 8:27).

14-16. а) Исраиллиләр һансы мәнада Јеһова үчүн шаһидләр милләти иди? б) Јеһова мүасир халгындан нә ҝөзләјир?

¹⁴ Диҝәр милләтләр өз аллаһларына ибадәт етдији бир вахтда Исраил халгы Өз Аллаһына, Јеһоваја ибадәт едирди. Јешаја пејғәмбәрин дөврүндә Јеһова дүнјанын вәзијјәтини мәһкәмә илә мүгајисә етмишди. О, һәмин милләтләрин аллаһларына бәјан етмишди: «Бүтүн милләтләр бир јерә јығылсын, үммәтләр топлансын. Бунлардан ким бу сөзү бәјан едәр? Олуб-кечәнләри бизә билдирәр? Гој онларын шаһидләри ирәли ҝәлиб бәраәт газансын, динләјиб десин: “Бу дүздүр”» (Јешаја 43:9). Бу сөзләрлә Јеһова бу аллаһларын өзләринин илаһилијини тәсдиг етмәк үчүн шаһидләр топлаја биләҹәкләрини суал алтына алмышды.

¹⁵ Бу милләтләрин аллаһлары өзләринин илаһилијини нә иләсә сүбут етмәкдә аҹиз идиләр. Чүнки онлар ора-бура дашынмаға еһтијаҹ дујан дилсиз бүтләр идиләр (Јешаја 46:5—7). Диҝәр  тәрәфдән исә, Јеһова халгы Исраилә демишди: «Сизсиниз Мәним шаһидләрим, сечдијим гулларым, белә ки Мәни таныјыб, Мәнә архаланасыныз, Мәним О олдуғуму анлајасыныз. Мәндән әввәл Аллаһ мөвҹуд олмајыб, Мәндән сонра да олмајаҹаг. Мәнәм Рәбб, јалныз Мәнәм, Мәндән башга гуртарыҹы јохдур... Сизсиниз шаһидләрим... Аллаһ Мәнәм» (Јешаја 43:10—12).

¹⁶ Јеһованын сечилмиш халгы дүнјада ән ваҹиб шеји, јалныз Јеһованын Һагг-Таала Аллаһ олдуғуну аләмә ҹар чәкмәли иди. Аллаһ Өз халгы барәдә белә дејир: «Бу халгы Мән Өзүм үчүн јаратдым ки, Мәнә һәмдләр сөјләсин» (Јешаја 43:21). Бәли, Јеһова Өз адыны бу халга вермишди! Буна ҝөрә дә Јеһова онлары Мисир көләлијиндән гуртардыгдан сонра онлардан али һакимијјәтини диҝәр халглар гаршысында уҹалтмаларыны ҝөзләјирди. Онларын тутмалы олдуглары мөвге һагда Микеја пејғәмбәрин дедикләри Аллаһын мүасир хидмәтчиләринә дә аиддир: «Бүтүн халглар, өз аллаһларынын ады илә ҝетсәләр белә, биз даим вә әбәди Аллаһымыз Рәббин ады илә ҝедирик» (Мик. 4:5).

17. Исраиллиләр Јеһованын ҝөзүндә голлу-будаглы јад мејнәјә неҹә чеврилдиләр?

¹⁷ Тәәссүфләр олсун ки, исраиллиләр Аллаһлары Јеһоваја хәјанәт етдиләр. Онлар ағаҹдан вә дашдан ојулмуш бүтләрә ибадәт едән халглара ујдулар. Ерамыздан әввәл сәккизинҹи әсрдә Һушә пејғәмбәр јазмышды: «Исраил бир голлу-будаглы мејнәдир... Гурбанҝаһлары да артырды... Онларын үрәкләри јаланла долду, ҝүнаһларына ҝөрә дә ҹәзаланаҹаглар» (Һушә 10:1, 2). Бундан тәхминән јүз әлли ил сонра Јеремја пејғәмбәр Јеһованын сөзләрини хәјанәткар халга билдирмишди: «Мән сәни ҝөзәл мејнә, тәр-тәмиз тохум кими әкмишдим. Сән неҹә әлејһимә чыхыб ҹыр, јабаны мејнә олдун? Бәс өзүн үчүн дүзәлтдијин бүтләрин һарададыр? Башына бәла ҝәлдији вахт сәни гуртара биләрләрсә, ҝәлсинләр... Халгым узун мүддәт Мәни унутду» (Јер. 2:21, 28, 32).

18, 19. а) Јеһова Өз ады илә јени халг тәшкил едәҹәјини габагҹадан неҹә демишди? б) Нөвбәти мәгаләдә һансы суалларын ҹавабыны биләҹәјик?

¹⁸ Исраиллиләр Јеһованын шаһидләри кими һәгиги ибадәтдән мөһкәм јапышыб ҝөзәл бәһрә вермәк әвәзинә, бүтпәрәстлијин чүрүмүш бәһрәсини вердиләр. Елә буна ҝөрә дә Иса дөврүнүн икиүзлү дин рәһбәрләринә демишди: «Аллаһын Падшаһлығы сиздән алыныб онун мәһсулларыны јетишдирәҹәк бир милләтә вериләҹәк» (Мат. 21:43). Јеһованын Јеремја пејғәмбәрин дили илә дедији кими, јалныз «јени әһд»ә дахил оланлар јени милләтә, руһани Исраилә аид олаҹаглар. Јени әһдә дахил олаҹаг руһани исраиллиләр барәдә Јеһова габагҹадан билдирмишди: «Мән онларын Аллаһы, онлар да Мәним халгым олаҹаг» (Јер. 31:31—33).

¹⁹ Гәдим Исраил халгы дөнүк чыхдыгдан сонра, јухарыда дејилдији кими, Јеһова биринҹи әсрдә руһани Исраили Өзүнә халг сечди. Бәс бу ҝүн јер үзүндә Онун халгы кимдир? Аллаһы ахтаран инсанлар Онун һәгиги ибадәтчиләрини неҹә мүәјјәнләшдирә биләрләр? Бу суалларын ҹавабыны нөвбәти мәгаләдә биләҹәјик.