ҺӘЈАТЫМЫЗЫ електрик енержиси вә јанаҹаг олмадан тәсәввүр етмәк чәтиндир, чүнки евимизи исидиб-сојутмаг, автомобилдән истифадә етмәк вә диҝәр ҝүндәлик ишләрлә мәшғул олмаг үчүн бунлара еһтијаҹ дујуруг. Бунунла белә, бүтүн дүнјада инсанлар електрик енержиси вә јанаҹагла бағлы ҹидди проблемләрлә үзләширләр.

Ҹәнуби Африкадан олан Гари јанаҹаг гијмәтләринин артмасындан ҝилејләнир. Филиппиндән олан Ҹенифери нараһат едән мәгам енержи тәҹһизатынын тез-тез кәсилмәсидир. Салвадорда јашајан Фернандонун исә нараһатчылығына сәбәб еколожи проблемләрдир, чүнки јанаҹаг-енержи истеһсалы дүнјанын бир чох јерләриндә әтраф мүһити чиркләндирир.

Әҝәр бу кими проблемләр сизи дә нараһат едирсә, нөвбәти мәсләһәтләр дадыныза чатаҹаг.

Енержијә гәнаәт һәр инсанын өз әлиндәдир. Һәр бир һалда, енержидән дүзҝүн вә гәнаәтлә истифадә етмәк олдугҹа сәмәрәлидир. Әввәла, исрафчылыгдан гачмагла биз өз бүдҹәмизә гәнаәт етмиш олуруг. Бундан әлавә, тәбии сәрвәтләрин түкәнмәсинин вә әтраф мүһитин чиркләнмәсинин гаршысыны алырыг.

Ҝәлин енержи ресурсларындан сәмәрәли вә гәнаәтлә истифадә едә биләҹәјимиз үч саһәјә диггәт јетирәк: евдә, нәглијјатдан истифадәдә вә ҝүндәлик ишләримиздә.

Иситмә вә сојутма системләриндән гәнаәтҹил истифадә един. Авропанын бир өлкәсиндә апарылан арашдырманын нәтиҹәси ҝөстәрди ки, гыш ајларында гыздырыҹынын дәрәҹәсини садәҹә ики дәрәҹә ашағы салмаг ил әрзиндә истифадә олунан енержијә гәнаәт етмәјин ән јахшы үсулудур. Канадада јашајан Дерек дә бу фикирлә разыдыр. О гејд едир: «Гыш ајларында истилик системинин дәрәҹәсини сон һәддә кими галдырмаг әвәзинә әјнимизи галын ҝејинмәклә енержијә хејли гәнаәт едирик».

Ејни принсип сојутма системләринин истифадәсиндә дә кечәрлидир. Филиппиндән олан Родолфо кондисионерин дәрәҹәсини дүзҝүн тәнзимләмәклә онун истифадәсини минимума ендирдијини сөјләјир. О дејир: «Бунунла биз һәм пулумуза, һәм дә енержијә гәнаәт етмиш олуруг».

Еви исидәндә, јахуд сојуданда гапы-пәнҹәрәни бағлы сахлајын *. Исидилмиш вә ја сојудулмуш һаванын чөлә чыхмасынын гаршысыны алмагла енержи сәрфијјатыны азалда биләрсиниз. Сојуг һавада гапыны ачыг гојсаныз, тәбии ки, мәнзилин исидилмәси үчүн даһа чох енержи сәрф олунаҹаг.

Амма гапы-пәнҹәрәни бағлы сахламаг кифајәт етмир. Бәзи инсанлар евләриндә енержијә гәнаәт етмәјин даһа бир үсулуну тапыблар. Онлар мәнзилләриндә јүксәк изолјасија вә енержијә гәнаәт хүсусијјәтинә малик пәнҹәрәләр гурашдырыблар.

Гәнаәтҹил лампалардан истифадә един. Јухарыда ады чәкилән Ҹенифер дејир: «Адәтән истифадә етдијимиз көзәрмә лампаларыны гәнаәтҹил  лампаларла әвәз етдик». Бахмајараг ки, гәнаәтҹил лампаларын гијмәти даһа баһадыр, онлар даһа аз енержи сәрф едир вә бунунла сиз пулунуза гәнаәт етмиш олурсунуз.

Иҹтимаи нәглијјатдан истифадәјә үстүнлүк верин. «Ишә ҝедәркән имкан дахилиндә гатардан, јахуд велосипеддән истифадә едирәм», — дејә Бөјүк Британијада јашајан Ендрју дејир. «Енержи. Һамынын билмәси ҝәрәкән мәгамлар» китабында вурғуланыр ки, «гатар вә автобусла мүгајисәдә автомобилләр адамбашына минимум үч дәфә чох енержи сәрф едир» («Energy: What Everyone Needs to Know»).

Сәфәрләринизи планлашдырын. Әввәлҹәдән планлашдырмагла сәфәрләрин сајыны азалтмаг вә беләликлә дә јанаҹаг, пул вә вахта гәнаәт етмәк олар.

Филиппиндә јашајан Ҹетро өзү үчүн ајлыг јанаҹаг бүдҹәсини тәјин едир. О дејир: «Бунун сајәсиндә сәфәрләрими сәмәрәли шәкилдә планлашдырмаға мәҹбур олурам».

Исти сујун истифадәсини азалдын. Апарылан арашдырмаја әсасән, евләрдә сујун исидилмәсинә сәрф олунан енержи Австралија шәһәрләриндә истифадә олунан үмуми енержинин 1,3 фаизини, мәишәтдә истифадә олунан үмуми енержинин исә 27 фаизини тәшкил едир.

Исти судан аз истифадә етмәклә онун исидилмәсинә сәрф олунан енержијә гәнаәт етмәк олар. Ҹәнуби Африкадан олан Виктор бу факта әсасланараг дејир: «Биз душ гәбул едәркән исти судан мүмкүн гәдәр аз истифадә етмәјә чалышырыг». Стивен Кенвеј адлы бир алимин тәбиринә ҝөрә: «Исти судан гәнаәтлә истифадә етмәк үчгат гәләбәдир. Бу, истифадәчиләрин енержи вә су сәрфијјатыны азалдыр, истеһсалчы ширкәтләрин ресурсларына гәнаәт етмәјә вә пулумузу ҹибимиздә сахламаға көмәк едир».

Сөндүрүн. Гәнаәтин даһа бир үсулу ишыглары, мәишәт аваданлыгларыны, телевизор вә компүтер кими електрон ҹиһазлары сөндүрмәкдир. Чүнки онларын чоху һәтта ҝөзләмә режиминдә белә, енержи сәрф едир. Бәзи мүтәхәссисләр енержијә гәнаәт етмәк үчүн ҹиһазы шәбәкәдән ајырмағы, јахуд сөндүрмә дүјмәси олан електрик узадыҹыдан истифадә етмәји төвсијә едир. Јухарыда ады чәкилән Фернандо артыг буну вәрдиш едиб. О дејир: «Лазым олмајанда ишыглары сөндүрүрәм вә истифадә етмәдијим ҹиһазлары шәбәкәдән ајырырам».

Енержинин, јанаҹағын гијмәтинин артмасынын гаршысыны алмаг, әтраф мүһити чиркләнмәдән горумаг биздән асылы олмаса да, онлардан дүзҝүн истифадә етмәк өз әлимиздәдир. Дүнјанын бир чох өлкәләриндә инсанлар мәһз белә едир. Дүздүр, енержијә, јанаҹаға гәнаәт етмәк әлавә зәһмәт тәләб едир, ишимизи габагҹадан планлашдырмаг лазым ҝәлир. Лакин буна дәјәр. Мексикада јашајан Валерија дејир: «Беләҹә, һәм пулум ҹибимдә галыр, һәм дә әтраф мүһити горумуш олурам».