1—3. а) Булусун Троасда олдуғу ахырынҹы ҝеҹә нә баш верди? б) Булус нә етди вә бу һадисә онун һаггында бизә нә дејир?

 БУЛУС үст мәртәбәдә ағзына кими долу отагда гардашларла данышыр. Троасда сон ҝеҹәси олдуғу үчүн Булусун онлара дејиләси чох сөзү вар. Артыг ҝеҹә јарыдан кечиб. Чырагларын түстүсүндән отағын һавасы бир аз да ағырлашыб. Булус данышдыгҹа Ефтик адлы бир ҝәнҹ дәрин јухуја ҝедир вә үчүнҹү мәртәбәдән ашағы јыхылыр.

² Һәким олдуғу үчүн Лука јәгин һамыдан биринҹи оғланын јанына гачыр вә онун вәзијјәтини јохлајыр. Анҹаг артыг һәкимликдән кечиб. Оғлан өлүдүр (Һәв. 20:9). Лакин сонра мөҹүзә баш верир. Булус өзүнү оғланын үстүнә атыр вә ҹамаата дејир: «Сәс-күј галдырмајын, о артыг сағдыр». Булус Ефтики дирилтди (Һәв. 20:10).

³ Бу һадисә Аллаһын мүгәддәс руһунун ҝүҹүнү нүмајиш етдирир. Әслиндә, Ефтикин өлүмүндә Булусун һеч бир ҝүнаһы јох иди. Буна бахмајараг, Булус истәмирди ки, оғланын өлүмү бу ваҹиб һадисәни корласын вә киминсә бүдрәмәсинә сәбәб олсун. Ефтики дирилтмәклә Булус јығынҹаға тәскинлик верди вә хидмәти иҹра етмәк үчүн онларын голуну гүввәтләндирди. Ајдындыр ки, Булус инсан һәјатына мәсулијјәтлә јанашырды. О демишди: «Һәр кәсин ганындан [тәмизәм]» (Һәв. 20:26). Ҝөрәк Булусун нүмунәси бу саһәдә бизә неҹә көмәк едә биләр.

4. Булус һансы сынагла үзләшмишди?

⁴ Өтән фәсилдә өјрәндик ки, Булус ҹидди сынагла үзләшмишди. Онун Ефесдәки хидмәти чахнашмаја сәбәб олмушду. Ҝәлирләри Артемидаја ибадәтдән чыхан ҝүмүш усталары әмәлли-башлы иғтишаш галдырмышдылар! Һәвариләрин ишләри 20:1 ајәсиндә дејилир: «Һај-күј јатандан сонра Булус шаҝирдләри јанына чағырыб руһландырды. Сонра онларла видалашыб Македонијаја јолланды».

5, 6. а) Булус Македонијада нә гәдәр галды вә орадакы гардашлара һансы фајданы ҝәтирди? б) Булусун диндашларына мүнасибәти неҹә иди?

⁵ Ҝәми илә Македонијаја ҝедәндә Булус Троасда ениб бир мүддәт  орада галды. О үмид едирди ки, Коринфә ҝөндәрдији Титус Троасда она гошулаҹаг (2 Кор. 2:12, 13). Лакин ајдын оланда ки, Титус ҝәлмир, Булус чыхыб Македонијаја ҝетди. Орада тәхминән бир илә јахын галды вә «гардашларла данышараг онлары... руһландырды» a (Һәв. 20:2). Титус Македонијаја Булусун јанына ҝәлиб коринфлиләрин онун мәктубундан дүзҝүн нәтиҹә чыхардығыны сөјләди (2 Кор. 7:5—7). Бу хәбәрдән севинән Булус онлара икинҹи мәктубу јазды.

⁶ Диггәтәлајигдир ки, Лука Булусун Ефес вә Македонијадакы гардашлара баш чәкдијини јазанда «руһландырмаг» сөзүндән истифадә етмишди. Бу сөз Булусун өз диндашларына олан мүнасибәтини ајдын шәкилдә ҝөстәрирди. Башгаларына һәгарәтлә бахан фәрисиләрдән фәргли олараг, Булус баҹы-гардашлара әмәкдашлары кими бахырды (Јәһ. 7:47—49; 1 Кор. 3:9). Һәтта ҹидди мәсләһәт верәндә белә, онлара мүнасибәти дәјишмирди (2 Кор. 2:4).

7. Бу ҝүн нәзарәтчиләр Булусун нүмунәсини неҹә изләјирләр?

⁷ Бу ҝүн дә ағсаггаллар вә рајон нәзарәтчиләри Булусдан нүмунә ҝөтүрмәјә чалышырлар. Һәтта кимәсә төһмәт верәндә белә, бу гардашларын  мәгсәди һәмин адамы мөһкәмләндирмәк олур. Ағсаггаллар мүһакимә етмәјә јох, инсаны баша дүшүб ону руһландырмаға чалышырлар. Бир рајон нәзарәтчиси бунунла бағлы нә фикирләшдијини белә дејир: «Баҹы-гардашларымызын әксәријјәти дүзҝүн давранмаг истәјир, амма онлар чох вахт мәјуслугла, горху илә мүбаризә апарыр вә проблемләрин гаршысында өзләрини аҹиз һисс едирләр». Нәзарәтчиләр бу ҹүр диндашлары үчүн гүввә мәнбәји ола биләрләр (Ибр. 12:12, 13).

8, 9. а) Булусун Суријаја ҝетмәк планы нә үчүн баш тутмады? б) Јәһудиләр нәјә ҝөрә Булуса дүшмән кәсилмишдиләр?

⁸ Булус Македонијадан Коринфә ҝетди b. Орада үч ај галдыгдан сонра Кенхрејадан ҝәми илә Суријаја ҝетмәји планлашдырды. Белә ки, орадан Јерусәлимә ҝедиб топладығы ианәләри еһтијаҹ ичиндә олан гардашлара чатдыра биләрди c (Һәв. 24:17; Ром. 15:25, 26). Лакин ҝөзләнилмәдән Булусун планлары алт-үст олду. Һәвариләрин ишләри 20:3 ајәсиндә дејилир ки, о, «јәһудиләрин она суи-гәсд гурдуғундан хәбәр тутду».

⁹ Јәһудиләрин Булуса дүшмән кәсилмәси тәәҹҹүблү дејил, чүнки онларын нәзәриндә Булус дөнүк иди. Бундан әввәл Булусун тәблиғи сајәсиндә Коринф синагогунда нүфузлу шәхс олан Крисп мәсиһи олмушду (Һәв. 18:7, 8; 1 Кор. 1:14). Бир дәфә исә Коринфдәки јәһудиләр Ахајја валиси Галлионун өнүндә Булуса гаршы иттиһам ирәли сүрмүшдүләр. Лакин Галлио бу иттиһамлары әсассыз һесаб едәрәк рәдд етмишди, бу да Булусун дүшмәнләрини даһа да өзләриндән чыхармышды (Һәв. 18:12—17). Ола билсин, Коринфдәки јәһудиләр Булусун Кенхрејадан јола дүшәҹәјини ја билирдиләр, ја да тәхмин етмишдиләр, буна ҝөрә дә орада онун үчүн тәлә гурмушдулар. Бәс Булус нә етди?

10. Булусун Кенхрејаја ҝетмәмәси онун горхаг олдуғунданмы хәбәр верир? Изаһ ет.

¹⁰ Һәм өзүнү, һәм дә она етибар олунан пуллары горумаг үчүн Булус гәрара ҝәлди ки, Кенхрејадан кечмәсин, јенидән Македонијаја гајыдыб орадан ҝетсин. Әлбәттә, гуру јолла ҝетмәјин дә өз тәһлүкәләри вар иди. Бу гәдим јолларда чох вахт гулдурлар пусгу гурурдулар. Һәтта меһманханалар да тәһлүкәсиз јер дејилди. Буна бахмајараг, Булус Кенхрејада јәһудиләрин әлинә дүшмәкдәнсә, бу јолла ҝетмәји мәсләһәт билди. Јахшы ки, о, тәк ҝетмирди. Аристарх, Гај, Секунд, Сопатер, Тимути, Трофим вә Тихик дә онунла иди (Һәв. 20:3, 4).

11. Мүасир мәсиһиләр өзләрини горумаг үчүн нә едирләр вә бу саһәдә Иса неҹә нүмунә гојуб?

¹¹ Мүасир мәсиһиләр дә Булус кими хидмәт заманы өзләрини тәһлүкәдән  горумаға чалышырлар. Бәзи әразиләрдә онлар груп шәклиндә вә ја һеч олмаса ики-ики тәблиғ едирләр. Бәс тәгибләр һаггында нә демәк олар? Әлбәттә, мәсиһиләр баша дүшүрләр ки, тәгибләр гачылмаздыр (Јәһ. 15:20; 2 Тим. 3:12). Бунунла белә, онлар өзләрини билә-билә ода атмырлар. Исанын нүмунәсинә бахаг. Бир дәфә Јерусәлимдә дүшмәнләри Исаны дашламаг истәјәндә о «ҝизләнди вә мәбәддән чыхды» (Јәһ. 8:59). Башга бир вахт јәһудиләр Исаны өлдүрмәк үчүн суи-гәсд һазырлајанда о, «јәһудиләрин арасында ачыг-ашкар ҝәзмәди. О, сәһраја јахын бир бөлҝәјә... ҝетди» (Јәһ. 11:54). Аллаһын онунла бағлы нијјәтинә зидд ҝетмәјәндә Иса өз һәјатыны горумаға чалышырды. Мүасир мәсиһиләр дә ејни ҹүр давранырлар (Мәт. 10:16).

12, 13. а) Ефтикин дирилмәси јығынҹаға неҹә тәсир етди? б) Әзизләрини итирән инсанлара Мүгәддәс Китаб һансы үмиди верир?

¹² Булус вә јолдашлары Македонијадан бирликдә кечдиләр, амма сонра ајрылдылар. Ҝөрүнүр, онлар Троасда јенидән бирләшдиләр d. Лука дејир: «Беш ҝүнә Троаса, онларын јанына чатдыг» e (Һәв. 20:6). Фәслин әввәлиндә данышдығымыз һадисә, Ефтикин дирилмәси мәһз бурада баш верди. Тәсәввүр ет, Ефтикин дирилмәсини ҝөрән гардашлар неҹә севиндиләр. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, онлар «бөјүк тәсәлли тапдылар» (Һәв. 20:12).

¹³ Әлбәттә, һазырда белә мөҹүзәләр баш вермир. Бунунла белә, әзизини итирән адамлар Мүгәддәс Китабдакы дирилмә үмидиндән «бөјүк тәсәлли» тапа биләрләр (Јәһ. 5:28, 29). Гејри-камил олдуғу үчүн Ефтик әввәл-ахыр јенидән өлдү (Ром. 6:23). Лакин јени дүнјада дириләнләрин әбәди јашамаг имканы олаҹаг! Иса илә ҝөјдә рәһбәрлик етмәк үчүн дириләнләр исә өлмәзлијә говушаҹаглар (1 Кор. 15:51—53). Мәсһ олунмушлардан вә ја башга гојунлардан олмасындан асылы олмајараг, бу ҝүн бүтүн мәсиһиләр Аллаһын Кәламындан «бөјүк тәсәлли» ала биләрләр (Јәһ. 10:16).

14. Булус Милетдә Ефес ағсаггаллары илә ҝөрүшәндә онлара нә деди?

¹⁴ Булус вә онун јолдашлары Троасдан Ассоса, орадан Митилинијә, Һиоса, Самоса вә Милетә ҝетдиләр. Булус Әллинҹи ҝүн бајрамына гәдәр өзүнү Јерусәлимә чатдырмаг истәјирди. Бу, онун нә үчүн гајыданбаш Ефесә ҝирмәдијини баша дүшмәјә көмәк едир. Амма Булус Ефес ағсаггаллары илә дә данышмаг истәјирди, буна ҝөрә дә онлардан хаһиш етди ки, Милетә  ҝәлсинләр (Һәв. 20:13—17). Милетдә онларла ҝөрүшәндә Булус онлара деди: «Асија әјаләтинә ајаг басдығым ҝүндән бәри аранызда неҹә даврандығымы јахшы билирсиниз. Рәббә бөјүк тәвазөкарлыгла, ҝөз јашлары илә хидмәт етдим. Јәһудиләрин гурдуғу фәндләрә ҝөрә нечә-нечә сынагла үзләшдим. Јенә дә сизә хејир ҝәтирән шејләр һаггында данышмагдан, сизи инсанлар гаршысында, ев-ев өјрәтмәкдән ваз кечмәдим. Һәм јәһудиләрә, һәм јунанлара төвбә едиб Аллаһа тәрәф дөнмәк вә Ағамыз Исаја иман етмәк һаггында әтрафлы шәһадәт вердим» (Һәв. 20:18—21).

15. Ев-ев тәблиғ етмәјин үстүн ҹәһәтләри һансылардыр?

¹⁵ Бу ҝүн Јеһованын хидмәтчиләри хош хәбәри инсанлара мүхтәлиф үсулларла чатдырырлар. Булус кими, онлар да адамларын чох олдуғу јерләрдә, мәсәлән, дајанаҹагда, күчәдә, базарда тәблиғ етмәјә чалышырлар. Бунунла белә, Јеһованын Шаһидләринин әсас тәблиғ үсулу ев-ев тәблиғдир. Нә үчүн? Биринҹиси, она ҝөрә ки, ев-ев тәблиғ едәндә биз инсанларын јанына мүнтәзәм олараг ҝәлә билирик. Беләликлә, онларын Падшаһлыг хәбәрини ешитмәк үчүн кифајәт гәдәр имканы олур, бу да Аллаһын әдаләтли олдуғуну нүмајиш етдирир. Һәмчинин ев-ев тәблиғ сајәсиндә сәмими инсанлара онларын тәләбатына ҝөрә көмәк етмәк олур. Бундан башга, бу тәблиғ үсулунда иштирак етмәк тәблиғчинин өзүнүн иманыны мөһкәмләндирир  вә ону даһа дөзүмлү едир. Доғрудан да, бу ҝүн һәгиги мәсиһиләр «инсанлар гаршысында, ев-ев» тәблиғ етмәләри илә танынырлар.

16, 17. Булус горхмаз олдуғуну неҹә ҝөстәрди вә мүасир мәсиһиләр онун нүмунәсини неҹә изләјә биләрләр?

¹⁶ Булус Ефес ағсаггалларына сөјләди ки, һеч билмир Јерусәлимдә онун башына нә ҝәләҹәк. «Лакин мән гәтијјән өзүмү дүшүнмүрәм,— дејә о, гардашлара билдирди — тәки Аллаһын лүтфү барәсиндәки мүждә һаггында әтрафлы шәһадәт вериб Ағамыз Исанын мәнә һәвалә етдији хидмәти баша чатдырым, јолуму баша вурум» (Һәв. 20:24). Булус горхмаз иди. О јол вермирди ки, нә зәиф сәһһәт, нә дә ҝүҹлү тәгибләр она хидмәтини иҹра етмәјә мане олсун.

¹⁷ Бу ҝүн дә мәсиһиләр мүхтәлиф проблемләрлә үзләширләр. Бәзиләри һөкумәтин тәблиғ ишинә гадаға гојдуғу вә мәсиһиләри тәгиб етдији әразиләрдә јашајыр. Диҝәрләри хәстәликлә вә ја емосионал проблемләрлә мүбаризә апарырлар. Ҝәнҹ мәсиһиләр мәктәбдә һәмјашыдларынын тәзјигинә дөзмәли олурлар. Јеһованын Шаһидләри бүтүн сынаглар гаршысында, Булус кими мөһкәм галыр, сынмырлар. Онлар «мүждә һаггында әтрафлы шәһадәт» вермәк әзминдәдирләр.

18. Булус инсанларын ганындан өзүнү неҹә тәмиз сахламышды, бәс Ефес ағсаггаллары бунун үчүн нә едә биләрдиләр?

¹⁸ Сонра Булус өзүнү нүмунә ҝәтирәрәк Ефес ағсаггалларына нәсиһәт верди. Әввәлҹә билдирди ки, бу, онларын ахырынҹы ҝөрүшүдүр. Сонра деди ки, һәр кәсин ганындан тәмиздир, чүнки Аллаһын нијјәтини онлара бүтөвлүклә чатдырмагдан бојун гачырмајыб. Ефес ағсаггаллары Булус кими инсанларын ганындан неҹә тәмиз ола биләрди? Булус онлара мәсләһәт верди: «Өзүнүзә вә бүтүн сүрүјә фикир верин. Мүгәддәс руһ сизи бу сүрүјә нәзарәт етмәк үчүн тәјин едиб ки, Аллаһын Өз Оғлунун ганы баһасына алдығы јығынҹағыны отарасыныз» (Һәв. 20:26—28). Булус хәбәрдарлыг етди ки, сүрүјә «амансыз ҹанаварлар» дахил олаҹаг вә «шаҝирдләри ардынҹа апармаг үчүн һәгигәти тәһриф едәҹәкләр». Бәс ағсаггаллар нә етмәли идиләр? Ојаг галмалы вә Булусун дүз үч ил ҝөз јашлары ичиндә ҝеҹә-ҝүндүз онлара өјүд-нәсиһәт вердијини јаддан чыхартмамалы идиләр (Һәв. 20:29—31).

19. Артыг биринҹи әсрин сонларында дөнүклүк неҹә баш галдырмышды вә бу, сонракы әсрләрдә нәјә ҝәтириб чыхарды?

¹⁹ «Амансыз ҹанаварлар» биринҹи әсрин сонларында артыг пејда олмушдулар. Тәхминән 98-ҹи илдә һәвари Јәһја јазмышды: «Артыг чохлу Мәсиһ әлејһдары пејда олуб... Онлар арамыздан чыхыблар, лакин бизим кими дејилдиләр; әҝәр бизим кими олсајдылар, бизимлә галардылар» (1 Јәһ. 2:18, 19). Дөнүклүк она ҝәтириб чыхарды ки, III әсрә јахын Христиан дүнјасынын  руһаниләр синфи мејдана чыхды, IV әсрдә исә Император Константин бу сахта «мәсиһилији» рәсми шәкилдә таныды. Бүтпәрәстләрин дини ајинләрини гәбул едиб, онлара мәсиһи дону ҝејиндирән дин рәһбәрләри доғрудан да «һәгигәти тәһриф» етмишдиләр. Дөнүклүјүн тәсири Христиан динләринин тәлимләриндә вә адәтләриндә индијәдәк һисс олунмагдадыр.

20, 21. Булусун фәдакарлығы нәдән ҝөрүнүр вә мүасир мәсиһи ағсаггаллар ејни руһу неҹә тәзаһүр етдирә биләрләр?

²⁰ Булусун һәјаты сонралар диндарларын һесабына јашајан дин башчыларынын һәјатындан јерлә-ҝөј гәдәр фәргләнирди. О, јығынҹаға јүк олмамаг үчүн ишләјиб өзүнү доландырырды. Диндашларынын гејдинә галмагда онун мәгсәди мадди ҝәлир әлдә етмәк дејилди. Булус ефесли ағсаггаллары да фәдакар олмаға тәшвиг едирди: «Беләҹә зәһмәт чәкәрәк зәифләрә көмәк етмәлисиниз вә Ағамыз Исанын дедији сөзләри, “вермәк алмагдан даһа чох хошбәхтлик ҝәтирир” сөзләрини унутмамалысыныз» (Һәв. 20:35).

²¹ Мүасир мәсиһи ағсаггаллар да Булус кими фәдакардырлар. Ҹамаатын дәрисини сојан христиан дүнјасынын руһаниләриндән фәргли олараг, «Аллаһын јығынҹағыны отармаг» тапшырылан гардашлар өз хидмәтләрини тәмәннасыз иҹра едирләр. Мәсиһи јығынҹағында гүрур вә шөһрәтпәрәстлијә јер јохдур, чүнки «өзүнү уҹалтмаг» истәјән әввәл-ахыр башына бәла ачаҹаг (Мәс. 25:27). Өзүндән разылыг рүсвајчылыгдан башга һеч нә ҝәтирмир (Мәс. 11:2).

22. Булусу Ефес ағсаггалларына севдирән нә олмушду?

²² Булусун сәмими мәһәббәти ону гардашлара севдирмишди. Белә ки, ҝетмәк вахты ҝәләндә «һамы һөнкүр-һөнкүр ағлајырды вә Булусун бојнуна сарылыб ону нәвазишлә өпүрдү» (Һәв. 20:37, 38). Булус кими диндашларына хидмәт едән гардашларын фәдакарлығыны мәсиһиләр јүксәк гијмәтләндирир. Белә гардашлары һамы севир. Булус һаггында бу гәдәр өјрәндикдән сонра јәгин разылашаҹагсан ки, «һәр кәсин ганындан тәмиз» олдуғуну демәклә Булус нә ловғаланырды, нә дә нәјисә шиширдирди (Һәв. 20:26).