1. Jose ñi pu peñi tañi ütrirchefe ngen mu, ¿chem dungu rupay?

JAKOB rume piwkeyefuy kom tañi pu yall, welu doy piwkeyefuy tañi fotüm Jose, 17 tripantu nielu. Jakob ñi pu yall pefilu tüfachi dungu, ütrirfingün ta Jose, fey üdefingün. Jose chem wedalkalafi rume tañi pu peñi ñi wedalkayaetew. Welu fendefingün ta Jose ñi küdawelafiel ta kakelu che ka koylatulelfingün tañi chaw, feypifingün kiñe wapo kulliñ ñi langümetew tañi sakin fotüm. Tüfachi pu peñiwen ñi ütrirchefe ngen mu, weda dungu mu rupay kom tañi pu che ka rume kutrantupiwkelfingün tañi chaw (Gén. 37:⁠3, 4, 27-34).

2. Galata 5:⁠19-21 ñi feypin, ¿chumngelu am (chemu) fente kuñiwün-ngey ti ütriruwün?

² Biblia feypi tati pu che “inaniefilu ti wedake illutun” ütrirchekey,⁠ * fey tüfa katrütuafeyew ñi koneltual Chaw Ngünechen ngünenietule ta Mapu (papeltunge Galata 5:⁠19-21). Mülen mu ütriruwün, ka mülerpukey üdekawün, yafkawün ka kayñetuwün.

3. ¿Chem ngüneduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

³ Ñi femün Jose tañi pu peñi kimeltukeeiñmu mülen mu ütriruwün küme yewkülekelay tati pu familia. Turpu femürpulayafuiñ ñi femün Jose tañi pu peñi, welu kom iñchiñ ngünenkayafeiñmu taiñ piwke (Jer. 17:⁠9). Feymu kiñeke mu ütrirafuiñ ta kakelu che. Peaiñ kiñeke rupan dungu Biblia mew mülelu, femngechi doy küme kimaiñ chumngelu tati ütriruwün foliluwafuy taiñ piwke mu. Kafey inaduamaiñ chem chumafuiñ taiñ ütrirchenoal ka chumngechi küme yewküleafuiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen iñchiñ.

4. Pu filisteo, ¿chumngelu ütrirfingün ta Isaak?

⁴ Ülmen-ngele kiñeke che. Isaak ülmen chengefuy, feymu pu filisteo ütrirfingün tañi küme mongen ñi nierpun (Gén. 26:⁠12-14). Isaak niekefuy posoko ñi pütokolafiel tañi ufisa ka tañi kulliñ, welu pu filisteo fente ñi ütrirfiel takutuñmaeyew ñi posoko (Gén. 26:⁠15, 16, 27). Tati pu filisteo reke, famülke mu kiñeke che ütrirkefingün tati pu doy ülmenkülelu kidu mew. Feychi pu ütrirchekelu ayükey ñi nieal kakelu che tañi nieel, ka “niewekilpe chem tañi ayünieel iñche” pikey engün ñi rakiduam mew.

5. Pu longkolechi religioso, ¿chumngelu ütrirfingün ta Jesus?

⁵ Rume sakingele kiñeke che. Jesus rume sakieyew kakelu che, feymu pu longkolechi religioso ütrirfingün (Mat. 7:⁠28, 29). Jesus Chaw Ngünechen ñi werken-ngefuy ka kimeltukefuy tati rüf dungu. Welu tati pu longkolechi religioso witrameldungufingün ta Jesus, femngechi ñi yamngewenoal (Mar. 15:⁠10; Juan 11:⁠47, 48; 12:⁠12, 13, 19). ¿Chem kimeltukeeiñmu ñi femün tüfachi pu longkolechi religioso? Kuñiwtukuwaiñ taiñ ütrirnoafiel pu peñi ka pu lamngen rume sakingelu tañi küme piwkengen mu. Doy may inayentuafiyiñ ñi piwkeyecheken engün (1 Kor. 11:⁠1; 3 Juan 11).

6. Diotrefe, ¿chumngechi pengeli ñi ütrirchefe ngen?

⁶ Elfal küdaw niele kiñeke che trawünche mu. Pu wünenke cristiano ñi antü mu, Diotrefe ütrirfi tati pu longkolelu ti trawünche mew. Diotrefe ayülefuy ñi “wünenküleal” tati trawünche mew, feymu witrameldungufi tati apostol Juan ka kakelu longkolelu, femngechi ñi yamngewenoal engün ti trawünche mew (3 Juan 9, 10). Iñchiñ femürpulayafuiñ Diotrefe reke, welu ütrirafuiñ kiñe peñi kam kiñe lamngen llowle kiñe elfal küdaw iñchiñ taiñ ayüniefiel, doyelchi may ütrirafuiñ rakiduamliyiñ taiñ ka femngechi pepikawkülen ñi femürpual ti küdaw. ¡Weda dungu llemay!

7. ¿Chumngechi wedalkayafeiñmu tati ütriruwün?

⁷ Tati ütriruwün weda kachu reke feley. Foliluwle taiñ piwke mu, küdawngeafuy taiñ entuafiel. Kiñe che doy ütrirchefe ngeafuy eluwle ñi mallmawal, kidutu duamuwle ka niele kakelu wedake rakiduam. Tati ütriruwün rume wedalkayafeiñmu, katrütuafeiñmu taiñ piwkeyecheal, kutranpiwkeyecheal, fürenecheal ka kakelu kümeke dungu taiñ femal. Mülerumefule ütriruwün taiñ piwke mu, müchay müten entuafiyiñ. ¿Chumafuiñ taiñ famentuafiel tati ütriruwün?

8. ¿Chem kelluaeiñmu taiñ ütrirchefe ngenoal?

⁸ Taiñ ütrirchefe ngenoal, müley taiñ ñom piwkengeal ka ayüwküleal taiñ niekeel mu. Nieliyiñ re kümeke dungu taiñ piwke mu, konlayay ta ütriruwün. Ñom piwkengeliyiñ, kidutu duamuwlayaiñ ka ayünielayaiñ taiñ doy fürenengeal kakelu pu che mu (Gal. 6:⁠3, 4). Kafey ayüwküleliyiñ taiñ niekeel mu, trürümuwlayaiñ kakelu che mew (1 Tim. 6:⁠7, 8). Ñom piwkengeliyiñ ka ayüwküleliyiñ taiñ niekeel mu, ayüwküleaiñ pefiel mu ñi llowün kümeke dungu ta kakelu che.

9. Galata 5:⁠16 ka Filipense 2:⁠3, 4 ñi feypin, ¿chumngechi kelluaeiñmu Jewba tañi newen?

⁹ Llowliyiñ Ngünechen tañi newen, ütrirchelayaiñ, doy may ñom piwkengeaiñ ka ayüwküleaiñ taiñ niekeel mu (papeltunge Galata 5:⁠16; Filipense 2:⁠3, 4). Jewba tañi newen kelluafeiñmu taiñ ngüneduamal chem ñi mülen taiñ piwke mu ka taiñ rakiduam mew. Jewba kelluafeiñmu taiñ  kiñepülekünuafiel ti ütriruwün, fey taiñ piwkentukuafiel kümeke dungu (Sal. 26:⁠2; 51:⁠10). Ngüneduamaiñ ñi femün Moyse ka Pablo, kidu engu eluwlayngu ñi ütrirafiel ta kakelu che.

10. ¿Chem dungu ñi rupan Moyse pengeli ñi ütrirchekenon? (Inaduamnge ti adentun wünen pagina mu).

¹⁰ Moyse falinke küdaw niefuy Ngünechen tañi trokiñche mu, welu katrütulafi kakelu wentru ñi ka femngechi llowal falinke küdaw. Ngüneduamnge kiñe dungu ñi rupan. Moyse niekefuy fentren newen ñi eluetew Jewba, welu kiñe antü Jewba entuñmafi pichin tañi newen, fey tañi eluafiel kiñeke wentru witralepulu ti tolto ruka mu. Pichiñma mu, Moyse feypingey ka ñi llowün Jewba tañi newen epu wentru amunolu rume ti tolto ruka mu, fey dunguy engu pelon wentru reke. Josue feypifi ta Moyse ñi katrütuafiel tüfachi epu wentru, ¿chumi kay Moyse? Kidu ütrirlafi tüfachi epu wentru ñi füreneetew Jewba, doy may ñom piwke mu ayüwi ñi llowün engu kiñe falin küdaw (Núm. 11:⁠24-29). ¿Chem kimeltukeeiñmu ñi femün Moyse?

11. Pu longkolelu, ¿chumngechi inayentuafuy ta Moyse?

¹¹ Eymi longkolelmi ti trawünche mew, feypingeafuymi tami pepikayafiel kiñe peñi, fey tañi femal kiñe küdaw tami rume ayükefiel. Rakiduamnge, eymi rume ayükeymi fill semana tami adniefiel Ti Werken ñi chillkatungeal ti trawünche mu. Welu feypingeafuymi tami pepikayafiel kangelu peñi. Femngechi rupale chi antü, feychi peñi adnieafuy ti chillkatun. Inayentufilmi Moyse ñi ñom piwkengen, rakiduamlayaymi tami kiñepülekünungeal, doy may ayüwünkechi kelluafimi ti peñi.

12. Fentren peñi ka pu lamngen, ¿chumngechi pengeli ñi ñom piwkengen ka ñi ayüwkülen tañi niekeel mu engün?

¹² Ngüneduamaiñ ka kiñe dungu ñi rupayafel pu füchalechi peñi. Kiñeke engün fentren tripantu mu adkünukefuy ti trokiñ longkolelu ti trawünche mu. Welu puwül-lu 80 tripantu, ayüwünkechi elufi engün tüfachi küdaw ta kangelu longkolelu. Kafey pu witran-ngepakechi longkolelu puwülün mu 70 tripantu, ñom piwke mu elkünutukeyngün tañi küdaw ka ayüwünkechi llowkeyngün kiñe we küdaw Jewba tañi trokiñche mu. Ka rupalechi tripantu mu, fentren peñi ka pu lamngen küdawkefulu Betel mu, feypingey ñi fewla wüneleal amuldungun mu. Kom tüfachi pu peñi ka pu lamngen ütrirkelafingün pu cristiano llowlu ti küdaw kidu engün ñi niekefel.

13. ¿Chumngechi pengeli Pablo ñi ütrirchekenon?

¹³ Ka inayentufali ti apostol Pablo, kidu ñom piwkengefuy ka ayüwkülefuy tañi niekeel mu. Kidu turpu eluwlay ñi ütrircheal. Pablo newentu küdawkefuy tañi amuldungual, welu ñom piwke mu feypi: ‘Iñche ta doy falilafun reke tati kakelu pu apostol mew, ka iñche ngelafuy rume tañi apostol pingeal’ (1 Kor. 15:⁠9, 10). Tati pu 12 apostol inakefuyngün ta Jesus petu ñi mülen Mapu mu, welu Pablo cristiano ngerpuy dew ñi wiñomongetun ta Jesus. Rupalu chi antü, Pablo werküngey ñi amuldungulelafiel tati pu che, welu elungelay ñi koneltual tati pu 12 apostol mu (Rom. 11:⁠13; Hecho 1:⁠21-26). Tüfachi pu apostol küme weniyewingün Jesus engu, welu Pablo ütrirlafi. Doy may, ayüwkülekefuy tañi niekeel mu.

14. Ayüwküleliyiñ taiñ nieel ka ñom piwkengeliyiñ, ¿chumaiñ?

¹⁴ Ayüwküleliyiñ taiñ nieel ka ñom piwkengeliyiñ, inayentuafiyiñ ta Pablo. Femngechi yamnieafiyiñ pu peñi ñi longkokünuel Jewba (Hecho 21:⁠20-26). Ngünechen adkünuy fillke longkolelu ñi adnieafiel tati trawünche. Culpafe ngefulu engün rume, Jewba falintukefi tüfachi pu wentru (Efes. 4:⁠8, TNM; 4:⁠11). Yamniefiliyiñ pu longkolelu ka  inaliyiñ tañi feypin, fülmawküleaiñ Jewba mu ka kümelkawküleaiñ taiñ pu peñi iñchiñ ka pu lamngen.

15. ¿Chem duamfali taiñ femal?

¹⁵ Mülele ütriruwün taiñ piwke mu, küme yewkülewelayafuiñ taiñ pu peñi ka pu lamngen iñchiñ. Duamfali taiñ entuafiel tati ütriruwün taiñ piwke mu. Ka femngechi feypilayaiñ ka femlayaiñ chem dungu no rume taiñ famtukuafiel kakelu che ñi ütrircheal. Femün mu iñchiñ tüfa, inakefiyiñ “itrokom kümeke dungu taiñ kümelkawküleal kakelu che iñchiñ, ka taiñ welukonkechi kelluwal”, chumngechi taiñ feypietew Jewba taiñ femal (Rom. 14:⁠19). ¿Chumafuiñ taiñ kelluafiel kakelu che ñi ütrirchenoal? Ka, ¿chem femafuiñ taiñ kümelkawküleal kakelu che iñchiñ?

16. ¿Chumngechi kelluafuiñ kakelu che ñi ütrirchenoal?

¹⁶ Taiñ rakiduamken ka taiñ femken kümelkayafuy kam wedalkayafuy kakelu che. Weküfü ngüneniekefi tüfachi Mapu, fey famtukukeeiñmu taiñ ‘mallma piwkengeal taiñ nien mew fentren chemkün’ (1 Juan 2:⁠16). Welu mallma piwkengeliyiñ, ütrirafeiñmu ta kakelu che. Feymu iñchiñ rume nütramkakelaiñ taiñ nieelchi chemkün ka chem taiñ ngillayal, femngechi kellukefiyiñ ta kakelu che ñi ütrirchenoal. Kafey elungeliyiñ falinke küdaw trawünche mu, mallmawlayaiñ. Rume nütramkaliyiñ feychi falin küdaw taiñ femken, famtukuafuiñ kakelu che taiñ ütriraetew. Welu may rüf piwke mu duamtuafiyiñ  kakelu che ka feypiafiyiñ chem dungu ñi küme femken kidu engün, femngechi kelluafiyiñ ñi ayüwküleal tañi niekeel mew engün ka kelluntukuaiñ ñi kümelkawküleal taiñ trawünche.

17. 1) Rupalu chi tripantu, ¿amulerpuy tañi ütriruwün Jose tañi pu peñi? 2) Ñi küme femün Jose tañi pu peñi, ¿chumletuy tañi pu che?

¹⁷ Mülerumefule ütriruwün taiñ piwke mu, ¡wewafuiñ llemay! Ka kiñe rupa nütramkayaiñ Jose ñi pu peñi. Rupalu fentren tripantu dew ñi wedalkafiel ta Jose, Egipto mapu mew wiño petufingün. Welu Jose petu ñi feypinofiel tañi pu peñi ñi iney ngen kidu, femi kiñeke dungu ñi kimal tañi küme rakiduamtun engün. Jose pepikafalfi kümeke iyael, fey ñi eluafiel tañi pu peñi. Welu doy fentren iyael elufi tañi inan peñi Benjamin (Gén. 43:⁠33, 34). Welu tañi pu peñi ütrirlafingün ta Benjamin femngechi ñi femngeel, doy may rüf piwke mu duamtufingün ta Benjamin ka tañi chaw Jakob, femngechi pengelingün ñi niewetunon ütriruwün tañi piwke mu (Gén. 44:⁠30-34). Jose ñi pu peñi ñi küme rakiduamtun mew, kelluntukuyngün ñi kiñewkületual kom tañi pu che (Gén. 45:⁠4, 15). Iñchiñ ka femngechi entufiliyiñ tati ütriruwün taiñ piwke mu, kelluntukuaiñ ñi kiñewküleal taiñ pu che ka taiñ trawünche.

18. Santiaw 3:⁠17, 18 ñi feypin, ¿chem dungu rupayay kelluntukuliyiñ taiñ küme yewküleal?

¹⁸ Taiñ Chaw Jewba ayüniey taiñ chaftuafiel tati ütriruwün, ka femngechi ayüniey taiñ küme yewküleal. Taiñ femürpual tüfachi epu dungu, müley taiñ yafüluwal. ¿Chumngelu am? Chumngechi ngüneduampeiñ tüfachi chillkatun mu, taiñ piwke eluwkülekey reke ñi ütrircheal (Sant. 4:⁠5, TNM). Kafey chumngechi ñi ngünenieel tati Weküfü tüfachi Mapu, konrumeafuy ütriruwün taiñ piwke mu. Welu ñom piwkengeliyiñ ka ayüwküleliyiñ taiñ niekeel mew, famentuafiyiñ tati ütriruwün. Doy may kelluntukuaiñ taiñ küme yewküleal pu peñi ka pu lamngen iñchiñ, fey taiñ doy piwkeyecheal, kutranpiwkeyecheal ka doy fürenecheal (papeltunge Santiaw 3:⁠17, 18).