Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

E Sa Nɛ Waa Pee Kake Loko Je Momo Nɛ ɔ Nyagbe ɔ Nɛ Su

E Sa Nɛ Waa Pee Kake Loko Je Momo Nɛ ɔ Nyagbe ɔ Nɛ Su

“Wɔ tsuo pɛpɛɛpɛ wa ngɛ kaa Kristo nɔmlɔ tso ɔ he ní munomunohi.”EFESO BI 4:25.

1, 2. Kɛ Mawu suɔ kaa e we bi nɛ ji jokuɛwi kɛ nikɔtɔmahi tsuo nɛ a ja lɛ ha kɛɛ?

ANƐ o ji niheyo aloo zangmayo lo? Ke jã a, lɛɛ mo ná nɛ o le kaa o he hia ngɛ Yehowa asafo nɛ ngɛ je kɛ wɛ ɔ mi. Ngɛ mahi fuu a nɔ ɔ, nihi nɛ a baptisiɔ mɛ ɔ a kpɛti nihi hiɛhiɛɛ ji nihewi kɛ zangmawi. Ke wa na nɛ nihewi kɛ yihewi fuu ngɛ a juɛmi nya si mae kaa a ma sɔmɔ Yehowa a, wa bua jɔɔ wawɛɛ nitsɛ!

2 Akɛnɛ niheyo aloo zangmayo ji mo he je ɔ, anɛ o kɛ o juami bimɛ pɛ nɛ bɔɔ lo? Eko ɔ, o peeɔ jã. Wa suɔ nɛ waa kɛ wa huɛmɛ nɛ a ji wa juamibi nɛ bɔ daa. Se Yehowa hu suɔ kaa waa kɛ wa nyɛmimɛ tsuo nɛ pee kake kɛ ja lɛ. Wa wa jio, wa wɛ jio, he nɛ wa je jio, he nɛ wa ji jio, Yehowa suɔ nɛ e we bi tsuo nɛ a pee kake. Bɔfo Paulo ngma kaa Mawu suɔ kaa “nimli tsuo nɛ le anɔkuale ɔ, konɛ a he a yi wami.” (1 Timoteo 2:3, 4) Kpojemi 7:9 ɔ tu nihi nɛ a jaa Mawu ɔ a he munyu kaa “a je je ma amɛ tsuo a mi, wɛtso munomuno, nimli munomuno, kɛ gbi munomuno.”

3, 4. (a) Mɛni su nihewi kɛ zangmawi fuu jeɔ kpo mwɔnɛ ɔ? (b) Ngɛ Efeso Bi 4:25 ɔ, kɛ Paulo tu asafo ɔ he munyu ha kɛɛ?

3 Slɔɔto agbo ngɛ nihewi kɛ zangmawi nɛ a jaa Yehowa kɛ ni nɛmɛ nɛ a ja we Yehowa a a kpɛti. Nihi fuu nɛ a ja we Yehowa a foɔ mɛ pɛ a nɔ́ mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, níhi a mi hlali komɛ tsɔɔ kaa mwɔnɛ ɔ, nihewi kɛ zangmawi foɔ mɛ pɛ a nɔ́ mi pe be ko nɛ be ɔ. A munyu tumi kɛ a tade womi tsɔɔ kaa a bui nikɔtɔmahi.

Be mi nɛ Satan je ɔ nyagbe ngɛ sue nɛ ɔ, e he maa hia wawɛɛ nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ nɛ pee kake

4 Su nɛ ɔ ngɛ he tsuaa he, enɛ ɔ he ɔ, e biɔ mɔde bɔmi wawɛɛ loko nɔ ko maa yu e he ngɛ su nɛ ɔ he, nɛ e ní peepee maa sa Yehowa hɛ mi. Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi po ɔ, Paulo bɔ Kristofohi kɔkɔ ngɛ su kaa jã a he. E tsɔɔ kaa “nihi nɛ gbo ɔ Mawu tue ɔ, mumi nɛ ɔ lɛ ngɛ ní tsue ngɛ a mi amlɔ nɛ ɔ.” (Kane Efeso Bi 2:1-3.) E ji bua jɔmi sane kaa wa naa nihewi kɛ yihewi ngɛ asafo ɔ mi nɛ a pee we a ní jã. A suɔ kaa a maa piɛɛ a nyɛmimɛ ɔmɛ a he kɛ sɔmɔ Yehowa. A nu sisi kaa asafo ɔ ngɛ kaa nɔmlɔ tso kake kɛ e he níhi fuu. Nɔmlɔ tso ɔ he ní ɔmɛ peeɔ kake kɛ tsuɔ ní. Paulo tsɔɔ kaa “wɔ tsuo pɛpɛɛpɛ wa ngɛ kaa Kristo nɔmlɔ tso ɔ he ní munomunohi.” (Efeso Bi 4:25) Be mi nɛ Satan je ɔ nyagbe ngɛ sue nɛ ɔ, e he maa hia wawɛɛ nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi tsuo nɛ pee kake. Baiblo ɔ mi nɔ hyɛmi níhi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa na nɔ́ he je nɛ e he hia kaa kake peemi nɛ hi wa kpɛti ɔ.

A PEE KAKE

5, 6. Mɛni wa kaseɔ ngɛ Lot kɛ e weku ɔ a he?

5 Blema a, Yehowa we bi nyɛ da si himi komɛ nɛ a mi wa a nya. Be tsuaa be nɛ a maa pee kake kɛ ye bua a sibi ɔ, Yehowa buu a he. Wa wa jio, wa wɛ jio, wɔ tsuo wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ je Baiblo mi nɔ hyɛmi ní nɛ ɔmɛ a mi. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ nɔ́ nɛ ba Lot nɔ.

6 Lot kɛ e weku ɔ a wami ya je oslaa mi. E kɛ e weku ɔ ngɛ Sodom ma a mi, nɛ Yehowa ma jamɛ a ma a hɛ mi kpatami. Yehowa tsɔ bɔfohi konɛ a ya de Lot nɛ e tu fo kɛ je ma a mi kɛ ho yoku ɔmɛ a nɔ ya. Bɔfo ɔmɛ de lɛ ke: “Tuu fo kɛ ya lejɛ ɔ esɔ!” (1 Mose 19:12-22) Lot kɛ e biyi enyɔ ɔmɛ bu blɔ tsɔɔmihi nɛ a kɛ ha mɛ ɔ tue. Dɔmi sane ji kaa Lot weku mi bimɛ ɔmɛ a ti ni komɛ bui tue. Benɛ Lot ya de nyumuhi nɛ a ba bi e biyi ɔmɛ a si ɔ kaa e sa nɛ a je ma a mi ɔ, nyumu ɔmɛ susu kaa nɔmo ɔ “kɛ mɛ ngɛ fiɛe” kɛkɛ. A li kaa hɛdɔ munyu nɛ Lot ngɛ tue ɔ, enɛ ɔ he ɔ, benɛ a kpata ma a hɛ mi ɔ, mɛ hu a hɛ mi kpata. (1 Mose 19:14) Lot kɛ e biyi enyɔ ɔmɛ pɛ nɛ a ná yi baami, ejakaa a pee tue bumi nɛ a pee kake hulɔ.

7. Mɛni blɔ nɔ Yehowa gu kɛ ye bua nihi nɛ a pee kake kɛ je Egipt ɔ?

7 Wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko hu kɛ je nɔ́ nɛ Israel bi ɔmɛ pee benɛ a je Egipt ɔ mi. A gba we a mi kɛ wui kuu nyafinyafihi a mi konɛ kuu tsuaa kuu nɛ gu he nɛ e suɔ kɛ ho Si Womi Zugba a nɔ ya. Mohu ɔ, a pee kake kɛ hia blɔ ɔ. Benɛ Yehowa gba Wo Tsu ɔ mi ɔ, Mose pɛ aloo Israel bi ɔmɛ a kpɛti nihi bɔɔ ko pɛ nyɛɛ we wo ɔ mi kɛ yɛ. Ma a tsuo piɛɛ Mose he kɛ ho, nɛ Yehowa bu a he. (2 Mose 14:21, 22, 29, 30) Nihi fuu nɛ a pi Israel bi po mwɔ a yi mi kpɔ kaa a ma sɔmɔ Yehowa, nɛ a piɛɛ Israel bi ɔmɛ a he kɛ je Egipt. Ni ɔmɛ tsuo pee kake. (2 Mose 12:38) Nile be mi kaa nihi bɔɔ ko aloo nihewi kɛ zangmawi komɛ ma tsɔ a he banee ngɛ ma a he, nɛ a ma ya gu blɔ nɛ mɛɛ a susu kaa e hi ɔ nɔ. Kaa nɔ ko tsɔ e he banee ɔ, jinɛ Yehowa ko bui jamɛatsɛ ɔ he.1 Korinto Bi 10:1.

8. Ngɛ Yehoshafat be ɔ mi ɔ, mɛni Mawu we bi pee kɛ tsɔɔ kaa a pee kake?

8 Ngɛ Matsɛ Yehoshafat be ɔ mi ɔ, ta buli babauu nɛ a he wa ma nɛ a ba tua Mawu we bi. (2 Kronika 20:1, 2) Mɛni Israel bi ɔmɛ pee benɛ he nyɛli nɛ a he ngɛ gbeye nɛ ɔ ba bɔle mɛ ɔ? A kɛ a hɛ fɔ Yehowa nɔ nɛ a sɔle kɛ bi blɔ tsɔɔmi. (Kane 2 Kronika 20:3, 4.) Israel bi ɔmɛ a ti nɔ tsuaa nɔ hla we haomi ɔ nya tsaba ngɛ e dɛhe, mohu ɔ, mɛ tsuo a bua a he nya. Baiblo ɔ de ke: ‘Yuda nyumu ɔmɛ tsuo daa si ngɛ lejɛ ɔ ngɛ Yehowa we ɔ, kɛ a yi ɔmɛ, kɛ a bimɛ ɔmɛ.’ (2 Kronika 20:13) Ma a tsuo, nihewi kɛ yihewi kɛ nikɔtɔmahi tsuo kɛ a hɛ fɔ Yehowa nɔ nɛ a pee nɔ́ nɛ a de mɛ ke a pee ɔ. A pee kake, nɛ Yehowa po a he piɛ kɛ je a he nyɛli ɔmɛ a he. (2 Kronika 20:20-27) Enɛ ɔ ji nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ maa ye bua Mawu we bi konɛ a nyɛ nɛ a pee kake kɛ da yi mi wami nya.

9. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ a he?

9 Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, Kristofohi blaa kɛ jaa Yehowa ngɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yuda bi kɛ nihi nɛ a pi Yuda bi ba pee Kristofohi ɔ, mɛ tsuo a buɔ bɔfo ɔmɛ a tsɔɔmihi tue. A peeɔ kake kɛ jeɔ a hɛja, a peeɔ kake kɛ yeɔ ní, nɛ a peeɔ kake kɛ sɔleɔ hulɔ. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 2:42) Benɛ a ngɛ Kristofohi yi mi wae ɔ, a ya nɔ nɛ a pee kake. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, a ye bua a sibi wawɛɛ. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 4:23, 24) Wɔ hu ke a ngɛ wɔ yi mi wae ɔ, e sa nɛ waa pee kake nɛ waa ye bua wa sibi.

E SA NƐ WAA PEE KAKE LOKO YEHOWA LIGBI Ɔ NƐ SU

10. Mɛni be nɛ e he maa hia kaa kake peemi nɛ ngɛ wa kpɛti ɔ mi nɛ wa wawɛɛ?

10 E be kɛe kulaa nɛ waa kɛ si himi ko nɛ mi wa nɛ a nɛ eko hyɛ maa kpe. Gbalɔ Yoel tsɔɔ kaa “jamɛ a ligbi ɔ, je mi ma yu tuu; nɛ je mi tsuo maa pee mɔbɔmɔbɔ.” (Yoel 2:1, 2; Zefania 1:14) Ke jamɛ a be ɔ su ɔ, e sa nɛ kake peemi nɛ ngɛ Mawu we bi a kpɛti ɔ mi nɛ wa wawɛɛ. Mo kai munyu nɛ Yesu tu ɔ. E de ke: “Matsɛ yemi tsuaa matsɛ yemi nɛ mi ma gba, nɛ a kɛ a he maa hi ta hwue ɔ, e se kɛ we.”Mateo 12:25.

11. Mɛni Mawu we bi ma nyɛ maa kase ngɛ kake peemi he ngɛ La 122:3, 4 ɔ mi? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

11 Kɛ e sa kaa kake peemi nɛ maa hi wa kpɛti ɔ nɛ hi ha kɛɛ? Wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko ngɛ bɔ nɛ a ma tsuhi ha ngɛ blema Yerusalem ma a mi ɔ he. A ma tsu ɔmɛ nɛ blɔ be a kpɛti. La polɔ ɔ kale ma a kaa tsuhi nɛ a ngɛ mi ɔ tsuo “ngɛ kaa we kake.” Ma mi bimɛ ɔmɛ ngɛ slɔkee, ejakaa a su a sibi a he, nɛ a nyɛɔ yeɔ bua a sibi, nɛ a buu a sibi a he. Eko ɔ, bɔ nɛ we ɔmɛ a mi si ha a hu ha nɛ la polɔ ɔ kai bɔ nɛ Israel wɛtso ɔmɛ tsuo peeɔ kake kɛ jaa Yehowa ha a. E ngma ke: “Tsuhi nɛ a ngɛ Yerusalem ma a mi ɔ tsuo ngɛ kaa we kake. Lejɛ ɔ nɛ Yehowa wɛtso ɔmɛ kuɔɔ kɛ yaa ya naa Yehowa si kaa bɔ nɛ a fã Israel ma a ke a pee ɔ.” (La 122:3, 4, NW) E he hia wawɛɛ nɛ Yehowa we bi nɛ a ya nɔ nɛ a pee “kake” amlɔ nɛ ɔ, konɛ a pee kake ngɛ he hiami be nɛ ma a hu mi.

Yehowa yi mi tomi ji kaa e ma ha nihi tsuo nɛ a ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ ɔ maa pee kake kaa weku kɛ ja lɛ

12. Ke Gog ba tua Yehowa we bi ɔ, mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa ná yi baami?

12 Mɛni he je nɛ hwɔɔ se ɔ, e he maa hia wawɛɛ kaa kake peemi maa hi wa kpɛti ɔ? Ejakaa Ezekiel yi 38 ɔ gba kɛ fɔ si kaa ‘Gog nɛ ngɛ Magog zugba a nɔ ɔ’ ma ba tua Yehowa we bi. Tsa pi jamɛ a be ɔ mi nɛ e sa kaa wa ha nɛ nɔ́ ko nɛ gba waa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ wa kpɛti. Nɛ ke wa susu hu kaa Satan je ɔ maa po wa he piɛ ɔ, lɛɛ wa ngɛ wa he sisie. E he maa hia kaa waa mɛtɛ wa nyɛmimɛ a he. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, tsa pi kake peemi kɛkɛ nɛ maa hi waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ɔ nɛ maa tsɔɔ kaa a maa baa wa yi. E sa nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ nɛ ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ e bu lɛ tue. Ke wa peeɔ jã a, Yehowa kɛ Yesu kɛ wɔ maa gblee tuami nɛ ɔ mi slɔkee kɛ sɛ je ehe ɔ mi. (Yoel 2:32; Mateo 28:20) Se e sa nɛ waa kɛ Mawu we bi nɛ pee kake hulɔ. Anɛ o susu kaa Yehowa ma he nihi nɛ a je a he banee kɛ je e we bi a he ɔ a yi wami lo?Mika 2:12.

13. Mɛni nihewi kɛ zangmawi ma nyɛ maa kase ngɛ níhi nɛ wa susu a he ɔ mi?

13 Ke niheyo aloo zangmayo ji mo ɔ, anɛ o nɛ kaa nile ngɛ mi kaa o kɛ nyɛmimɛ maa pee kake lo? O kɛ o juamibi pɛ nɛ ko bɔ, nɛ ko je o he banee ngɛ nyɛmimɛ nɛ a bɔle mo ɔ a he hulɔ. Jokuɛ ji mo jio, nɔkɔtɔma ji mo jio, e be kɛe kulaa nɛ wɔ tsuo wa maa hia wa sibi a yemi kɛ buami wawɛɛ nitsɛ. Mo ha nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ o nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nyɛ kpɛti ɔ mi nɛ wa amlɔ nɛ ɔ, nɛ o kɛ mɛ nɛ pee kake kɛ sɔmɔ Yehowa. Ke o kɛ Yehowa we bi pee kake ɔ, hwɔɔ se ɔ, o ma ná yi baami!

‘NƆMLƆ TSO KAKE HE NÍHI JI WƆ’

14, 15. (a) Mɛni he je nɛ Yehowa ngɛ wɔ tsɔsee konɛ waa pee kake ɔ? (b) Mɛni ga Yehowa woɔ wɔ konɛ kake peemi nɛ nyɛ nɛ hi wa kpɛti?

14 Yehowa ngɛ wɔ ye buae konɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ ‘pee nya kake kɛ sɔmɔ lɛ.’ (Zefania 3:8, 9) Yehowa ngɛ wɔ tsɔsee kɛ ha hwɔɔ se. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, e ‘ma ha nɛ níhi tsuo maa pee kake ngɛ Kristo mi.’ (Kane Efeso Bi 1:9, 10.) Yehowa yi mi tomi ji kaa e ma ha nihi tsuo nɛ a ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ ɔ maa pee kake kaa weku kɛ ja lɛ. E maa pee jã kokooko. Nihewi kɛ zangmawi, nyɛ ma nyɛ maa piɛɛ weku nɛ ɔ he kɛ ya neneene. Anɛ o suɔ kaa o kɛ Yehowa asafo ɔ maa pee kake lo?

15 Yehowa ngɛ wɔ tsɔsee konɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ nɛ pee kake amlɔ nɛ ɔ, konɛ waa kɛ mɛ nɛ nyɛ nɛ hi si ngɛ tue mi jɔmi mi ngɛ je ehe ɔ mi. E to e tsui si kɛ ngɛ wɔ tsɔɔe kaa e sa nɛ ‘waa nu nɔ́ he ha wa sibi,’ nɛ ‘waa suɔ wa he saminya kaa nyɛmimɛ,’ nɛ ‘waa wo wa sibi a bua,’ nɛ ‘waa ye bua wa sibi.’ (1 Korinto Bi 12:25; Roma Bi 12:10; 1 Tesalonika Bi 4:18; 5:11) Yehowa le kaa akɛnɛ wa yi mluku he je ɔ, be komɛ ɔ, e yee ha wɔ kaa waa kɛ wa nyɛmimɛ maa pee kake. Enɛ ɔ he ɔ, e deɔ wɔ kaa waa ya nɔ nɛ ‘waa ngɔ wa sibi a he yayamihi ngɔ pa mɛ.’Efeso Bi 4:32.

16, 17. (a) Mɛni ji yi mi tomi kake he je nɛ wa yaa kpehi? (b) Mɛni nihewi kɛ yihewi ma nyɛ maa kase ngɛ Yesu he?

16 Kpehi nɛ wa yaa ji blɔ kpa ko hu nɛ Yehowa guu nɔ kɛ yeɔ bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa mɛtɛ wa sibi a he. Hebri Bi 10:24, 25 ɔ kaiɔ wɔ kaa yi mi tomi kake he je nɛ wa buaa wa he nya ji kaa waa wo wa sibi he wami nɛ a tsu ní tsumi kpakpa. Amlɔ nɛ ɔ nɛ Yehowa ligbi ɔ ngɛ sue haa nɛ ɔ, e he maa hia wawɛɛ nɛ waa ya kpehi.

17 Yesu pee enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa ha wɔ. E suɔ kaa e kɛ Yehowa we bi ma bua a he nya. Benɛ e ye jeha 12 ɔ, e kɛ e fɔli ɔmɛ ya kpe ngua ko ngɛ sɔlemi we ɔ. Be ko ɔ, Yesu fɔli ɔmɛ hla lɛ hluu se a nɛ lɛ. Anɛ Yesu kɛ jokuɛwi kpa amɛ ya ngɛ fiɛe ngɛ he ko lo? Ohoo. Benɛ Yesu fɔli ɔmɛ maa hyɛ ɔ, o nɛ lɛ kɛ tsɔɔli ɔmɛ ngɛ sɔlemi we ɔ nɛ a ngɛ Ngmami ɔmɛ a he susue.Luka 2:45-47.

18. Kɛ sɔlemi ma plɛ kɛ ha kake peemi nɛ ngɛ wa kpɛti ɔ mi maa wa ha kɛɛ?

18 Ke wa sɔleɔ kɛ haa wa nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ wa deɔ Yehowa konɛ e ye bua mɛ ngɛ blɔ pɔtɛɛ komɛ a nɔ ɔ, lɔ ɔ hu ma nyɛ ma ha nɛ kake peemi nɛ ngɛ wa kpɛti ɔ mi maa wa. Ke wa sɔleɔ kɛ haa wa nyɛmimɛ ɔmɛ ɔ, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami konɛ wa susu a he. Ke wa ya kpehi ɔ, e he hia nɛ wa je suɔmi kpo kɛ ha wa nyɛmimɛ ɔmɛ, nɛ waa wo mɛ he wami, nɛ waa sɔle ha mɛ. Nihewi kɛ zangmawi, anɛ nyɛ bɔɔ mɔde nɛ nyɛ peeɔ jã konɛ nyɛɛ pee nyɛ he huɛmɛ kpakpahi ngɛ asafo ɔ mi lo? Ja wa je wa he kɛ je Satan je ɔ he, nɛ wa mɛtɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ a he loko a maa baa wa yi ngɛ nyagbe ligbi ɔ nɔ.

Wɔ tsuo wa ma nyɛ maa sɔle kɛ ha wa nyɛmimɛ ɔmɛ (Hyɛ kuku 18)

E SA NƐ WAA TSƆƆ KAA ‘NƆMLƆ TSO KAKE HE NÍHI JI WƆ’

19-21. (a) Akɛnɛ wa ‘ngɛ kɛ ha wa sibi’ he je ɔ, mɛni e sa kaa waa pee? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́. (b) Mɛni o kase ngɛ bɔ nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ yeɔ bua a sibi ke oslaa ná mɛ ɔ he?

19 Nɔ hyɛmi níhi fuu tsɔɔ kaa Yehowa we bi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ, “ngɛ kɛ ha a sibi.” (Roma Bi 12:5, NW) Ke oslaahi ba wa nyɛmimɛ a nɔ ɔ, e haoɔ wɔ nɛ wa yeɔ bua mɛ. Ngɛ December jeha 2011 ɔ mi ɔ, kɔɔhiɔ ngua ko fia ngɛ zugba kpɔ ko nɛ wo bɔle lɛ nɛ a tsɛɛ ke Mindanao ɔ nɔ, ngɛ Philippines. Ngɛ nyɔ kake mi ɔ, nyu je nihi ngɛ wehi nɛ hiɛ pe 40,000 a mi. Wa nyɛmimɛ hu piɛɛ he. Asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ bɔ amaniɛ kaa loko ajla toli nɛ a yeɔ bua nihi nɛ oslaa ná mɛ ɔ maa su lejɛ ɔ, “wa nyɛmimɛ Kristofohi nɛ a ngɛ ma kpahi a nɔ ɔ ngɔ yemi kɛ buami kɛ ngɛ mɛ manee momo.”

20 Ngɛ Japan puje he blɔ ɔ, zugba mimiɛmi kɛ zugba mimiɛmi nɛ yaa nɔ ngɛ wo mi ye wa nyɛmimɛ ɔmɛ awi wawɛɛ nitsɛ. Enɛ ɔ ha nɛ nihi fuu je mi dɛ gu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Yoshiko ɔ tsu hule pue si butuu. E kɛ Matsɛ Yemi Asa a he kɛmi maa pee si tomi 25. E de ke: “Pee se ɔ, e pee wɔ nyakpɛ kaa benɛ zugba a mimiɛ ta a, e nɔ jena a, kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ɔ kɛ nyɛminyumu kpa ko ba hla wa se blɔ.” E de kɛ e nya he muɔ hu ke: “Wa bua jɔ wawɛɛ nitsɛ kaa asafo ɔ tsu wa mumi mi hiami níhi a he ní ha wɔ. A ha wɔ tadehi, tokotahi, baagihi, kɛ si hwɔmi tadehi hulɔ.” Ajla toli nɛ a yeɔ bua nihi nɛ oslaa ná mɛ ɔ a kpɛti nɔ kake de ke: “Nyɛmimɛ tsuo nɛ a ngɛ Japan ɔ pee kake nɛ a ngɛ mɔde bɔe kaa a maa ye bua a sibi. Nyɛmimɛ je United States tɔɔ po kɛ ba ye bua mɛ. Benɛ a bi mɛ nɔ́ he je nɛ a je tsitsaa kɛ ba a, a de ke, ‘Kake peemi ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Japan ɔ wa kpɛti, nɛ a hia yemi kɛ buami.’” Anɛ e ngɔɛ o nya kaa o piɛɛ asafo ko nɛ e mi bimɛ suɔ a he nitsɛnitsɛ ɔ he lo? Wa ngɛ nɔ mi mami kaa ke Yehowa ma e yi si nɛ e na kaa kake peemi ngɛ wa kpɛti ɔ, e bua jɔɔ wawɛɛ.

21 Ke wa yeɔ bua wa sibi amlɔ nɛ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa maa pee kake kɛ da haomihi nɛ a mi wa nɛ maa ba hwɔɔ se ɔ nya. Ke wa nui wa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ he kpahi ngɛ je ɔ mi ɔ a he po ɔ, waa kɛ wa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ he nɛ wa ngɛ ɔ maa pee kake. Be ko ɔ, kɔɔhiɔ nɛ nya wa ko fia ngɛ Japan. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Fumiko nɛ nɔ́ ko kɔ we e he ɔ de ke: “Nyagbe ɔ su si ta. Se loko jamɛ a be ɔ maa su ɔ, e he hia nɛ waa ye bua wa nyɛmimɛ Odasefohi.”

22. Ke wa pee kake amlɔ nɛ ɔ, mɛni se wa ma ná hwɔɔ se?

22 Ke o kɛ o nyɛmimɛ ɔmɛ pee kake ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa o ngɛ o he dlae ha Yehowa ligbi ɔ. Ke a kpata Satan je yaya nɛ ɔ hɛ mi ɔ, Yehowa ma he e we bi a yi wami kaa bɔ nɛ e pee blema a. (Yesaya 52:9, 10) Jokuɛ ji mo jio, nɔkɔtɔma ji mo jio, e he hia nɛ o kɛ Mawu we bi nɛ pee kake konɛ a he o yi wami. Wa ma susu nɔ́ he je nɛ e sa kaa wa bua nɛ jɔ nɔ́ nɛ wa ná a he ɔ he ngɛ ní kasemi nɛ nyɛɛ se ɔ mi.