1. Mɛni nyagbahi nɛ nihi fuu ke kpe?

 ANƐ o ngɔ mumi mi oti ko kɛ ma o hɛ mi hyɛ se o nyɛ we nɛ o su he lo? b Ke jã a, lɛɛ pi mo pɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Philip suɔ nɛ e sɔle be fɛɛ be, nɛ e sɔlemi ɔ hu nɛ nu tso. Se e he wa ha lɛ kaa e ma ná be kɛ sɔle. Erika hu suɔ kaa e ya fiɛɛmi yami kpe ngɛ be nya, se kɛ̃ ɔ, e kpɛɛ se kɛ yaa be fɛɛ be. Tomáš ka si abɔ kaa e maa kane Baiblo mluku ɔ tsuo. E de ke: “Ye bua jɔɛ Baiblo ɔ kanemi he. I ka si etɛ sɔuu, se be fɛɛ be ɔ, ke i su Mose Womi nɛ ji etɛ ɔ pɛ kɛkɛ i kpa.”

2. Ke wa sui mumi mi oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he lolo ɔ, mɛni he je nɛ e sɛ nɛ wa kɔni mi nɛ jɔ̃ ɔ?

² Ke o kɛ oti ko ma o hɛ mi, se loloolo ɔ, o sui he ɔ, o kɔni mi nɛ ko jɔ̃. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, loko nɔ ko ma nyɛ maa su oti nyafii ko he po ɔ, e heɔ be nɛ e biɔ mɔde bɔmi hulɔ. Akɛnɛ loloolo ɔ, o suɔ nɛ o su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he he je ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa huɛ bɔmi kpakpa nɛ ngɛ o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ɔ he hia mo, nɛ o suɔ nɛ o sɔmɔ lɛ kɛ o tsui tsuo. Yehowa bua jɔɔ mɔde nɛ o ngɛ bɔe ɔ he wawɛɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa hyɛ we blɔ kaa o pee nɔ́ ko nɛ o be nyɛe maa pee. (La 103:14; Mika 6:8) Lɔ ɔ ke o suɔ nɛ o ngɔ oti ko kɛ ma o hɛ mi ɔ, e sa nɛ e pee oti nɛ o ma nyɛ maa su he. Ke o kɛ oti ko ma o hɛ mi ɔ, mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o nyɛ nɛ o su he? Nyɛ ha nɛ wa susu ní komɛ nɛ maa ye bua wɔ ɔ he.

3. Mɛni he je nɛ e he hia wawɛɛ nɛ o ná suɔmi ɔ kaa o maa su oti ko he ɔ?

³ Suɔmi nɛ mi wa nɛ o ma ná kaa o maa su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he ɔ ji nɔ́ ko nɛ he hia wawɛɛ. Ke o bua jɔ oti ko nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he wawɛɛ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ o maa bɔ mɔde kaa o maa su he. Wa ma nyɛ maa ngɔ suɔmi nɛ wa ma ná kaa wa maa su oti ko he ɔ kɛ to kɔɔhiɔ nɛ tsitsɛɛɔ lɛ ko kɛ yaa he nɛ e yaa a he. Ke kɔɔhiɔ ɔ ya nɔ nɛ e fia a, lɛ kudɔlɔ ɔ ma nyɛ ma ya su he nɛ e yaa a. Ke kɔɔhiɔ ɔ nya wa hu ɔ, e yeɔ bua nɛ e ya suu he nɛ e yaa a mla. Jã nɔuu nɛ ke wa ngɛ suɔmi ɔ kaa wa maa su oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ɔ, e maa ye bua wɔ konɛ waa su he. Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke David nɛ e ngɛ El Salvador ɔ de ke: “Ke o suɔ wawɛɛ kaa o maa su oti ko he ɔ, o bɔɔ he mɔde wawɛɛ. O ha we nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko nɛ tsi mo blɔ.” Lɔ ɔ he ɔ, mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o ná suɔmi nɛ mi wa kaa o maa su oti ko he?

4. Mɛni he wa ma nyɛ maa sɔle ngɛ? (Filipi Bi 2:13) (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

⁴ Moo sɔle konɛ o ná suɔmi nɛ mi wa kaa o maa su oti ko he. Yehowa mumi ɔ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o su oti ko nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he. (Kane Filipi Bi 2:13.) Be komɛ ɔ, waa kɛ oti komɛ maa wa hɛ mi akɛnɛ wa le kaa e sa nɛ waa pee jã a he je. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, tɔmi ko be he kaa wa maa pee jã. Se eko ɔ, wa be suɔmi ɔ náe kaa wa maa su oti ɔ he. Jã nɛ e ji ngɛ nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Norina nɛ e je Uganda a blɔ fa mi. E kɛ pee oti kaa e kɛ nɔ ko maa je Baiblo ɔ kasemi sisi, se akɛnɛ e susu kaa e ní tsɔɔmi nui tso he je ɔ, e ná we suɔmi ɔ kaa e maa pee jã. Mɛni lɛ ye bua lɛ? E de ke: “Daa ligbi ɔ, i sɔleɔ ha Yehowa konɛ suɔmi nɛ i ngɛ kaa i kɛ nɔ ko nɛ kase Baiblo ɔ mi nɛ wa. Bɔ nɛ pee nɛ ma nyɛ ma tsu ye sɔlemi ɔ nya ní ɔ, i bɔ mɔde kaa ma ya ye hɛ mi ngɛ ní tsɔɔmi mi. Nyɔhiɔ bɔɔ komɛ a se ɔ, i na kaa suɔmi nɛ i ngɛ kaa ma pee jã a mi ba wa. Ngɛ jamɛ a jeha nɔuu mi ɔ, i je Baiblo mi ní kasemi enyɔ sisi.”

5. Mɛni nɛ wa ma nyɛ ma pue wa yi mi tɛ ngɛ he konɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kaa wa maa su oti ko he ɔ mi nɛ wa?

⁵ Mo pue o yi mi tɛ ngɛ nɔ́ nɛ Yehowa pee ha mo ɔ he. (La 143:5) Bɔfo Paulo pue e yi mi tɛ ngɛ bɔ nɛ Yehowa dloo lɛ ha a he, nɛ enɛ ɔ wo lɛ he wami nɛ e nyɛ nɛ e tsu ní wawɛɛ ha Yehowa. (1 Kor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke wa pue wa yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ Yehowa pee ha wɔ ɔ he ɔ, e maa wo wɔ he wami konɛ waa su oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he. (La 116:12) Mo susu nɔ́ nɛ ye bua nyɛmiyo ko nɛ e je Honduras nɛ e nyɛ je blɔ gbami ní tsumi ɔ sisi ɔ he nɛ o hyɛ. E de ke: “I pue ye yi mi tɛ ngɛ bɔ nɛ Yehowa suɔ mi wawɛɛ ha a he. Yehowa ha nɛ i ba piɛɛ e we bi a he. E susuɔ ye he nɛ e poɔ ye he piɛ. Ní nɛ ɔmɛ nɛ i susu he ɔ ha nɛ suɔmi nɛ i ngɛ kɛ ha Yehowa a mi wa wawɛɛ, nɛ i bɔ mɔde kaa ma je blɔ gbami ní tsumi ɔ sisi.”

6. Mɛni ji nɔ́ kpa ko nɛ maa ye bua wɔ konɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kaa wa maa su oti ko he ɔ mi nɛ wa?

⁶ Ngɔɔ o juɛmi kɛ ma jɔɔmihi nɛ o ma ná a nɔ ke o su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he. Mo kadi nɔ́  nɛ ye bua Erika nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ nɛ e ba bɔni fiɛɛmi kpe yami ngɛ be nya. E de ke: “I na kaa níhi fuu ngɛ mi bɔe wawɛɛ akɛnɛ i kpɛɛ se ɔ he je. Se ke i nyɛ nɛ i ya su lejɛ ɔ mla a, e haa nɛ i ngaa nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ i kɛ mɛ bɔɔ hulɔ. Jehanɛ hu ɔ, e yeɔ bua mi nɛ i nuɔ ga womi komɛ nɛ maa ye bua mi ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi.” Erika ngɔ e juɛmi kɛ ma se nɛ e ma ná ke e ya fiɛɛmi yami kpe ngɛ be nya a nɔ, nɛ e nyɛ nɛ e pee jã hulɔ. Mɛni jɔɔmihi nɛ mo hu o kɛ o juɛmi ma nyɛ maa ma nɔ? Ke oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ji kaa o maa kane Baiblo ɔ loo o ha nɛ o sɔlemi nɛ nu tso ɔ, mo susu bɔ nɛ lɔ ɔ ma ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa maa hi o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ha a he. (La 145:18, 19) Ke o kɛ pee oti kaa o ma je Kristofohi a su kpo ɔ, bɔɔ mɔde nɛ o ngɔ o juɛmi kɛ ma bɔ nɛ e maa ye bua mo konɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi o kɛ ni kpahi nyɛ kpɛti ha a nɔ. (Kol. 3:14) O ma nyɛ maa ngma nɔ́ he je nɛ o suɔ kaa o su oti ko he ɔ kɛ fɔ si. Moo hyɛ níhi nɛ o ngma kɛ fɔ si ɔ be fɛɛ be. Tomáš nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Ke i le yi mi tomihi a he je nɛ e sa nɛ ma su oti ko nɛ i kɛ ma ye hɛ mi ɔ he ɔ, e yeɔ bua mi nɛ ye kɔni mi jɔ̃ we.”

7. Mɛni ye bua Julio kɛ e yo ɔ nɛ a nyɛ nɛ a su oti nɛ a kɛ ma a hɛ mi ɔ he?

⁷ O kɛ nihi nɛ a maa wo mo he wami ɔ nɛ bɔ. (Abɛ 13:20) Mo kadi nɔ́ nɛ ye bua Julio kɛ e yo ɔ nɛ a nyɛ su oti nɛ a kɛ ma a hɛ mi kaa a ma bli a sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ he. Julio de ke: “Huɛmɛ nɛ wa hla a wo wɔ he wami konɛ wa nyɛ nɛ waa su oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he, nɛ waa kɛ mɛ sɛɛ oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ní. A kpɛti nihi fuu nyɛ nɛ a su jamɛ a oti ɔmɛ a he. Enɛ ɔ he ɔ, benɛ waa kɛ mɛ sɛɛ ní ɔ, a nyɛ nɛ a wo wɔ ga nɛ ye bua wɔ. Wa huɛmɛ ɔmɛ pɔɔ wɔ bimi kaa kɛ níhi ngɛ nɔ yae kɛɛ, nɛ a woɔ wɔ he wami wawɛɛ ngɛ be nɛ sa mi.”

8. Ke wa bɔ mɔde kaa wa ma tsu oti ko he ní be mi nɛ wa ná suɔmi ɔ pɛ ɔ, mɛni ma nyɛ maa ba? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

⁸ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, be komɛ ngɛ nɛ e he waa kɛ haa wɔ kaa wa maa pee nɔ́ ko. Se anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa wa be nyɛe maa su oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he lo? Dɛbi. Mo susu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ: Kɔɔhiɔ nɛ nya wa ma nyɛ ma tsitsɛɛ lɛ ko kɛ ya su he nɛ e yaa a. Se e slo kɔɔhiɔ fɛɛ kɔɔhiɔ kɛ he wami nɛ e hɛɛ, nɛ be komɛ po ɔ, kɔɔhiɔ fiɛ kulaa. Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa lɛ kudɔlɔ ɔ be nyɛe ma kudɔ lɛ ɔ konɛ e ya e hɛ mi lo? Ohoo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, lɛ komɛ ngɛ nɛ machine ngɛ a he, nɛ ekomɛ hu ngɛ nɛ akɔfa nɛ a kɛ kudɔɔ. Nɔ nɛ ngɛ lɛ ɔ kudɔe ɔ ma nyɛ maa ngɔ ní nɛ ɔmɛ eko kɛ kudɔ lɛ ɔ konɛ e hi hɛ mi yae. Wa ma nyɛ maa ngɔ suɔmi nɛ wa náa kaa wa maa su oti ko he ɔ kɛ to kɔɔhiɔ he. Be komɛ ɔ, suɔmi nɛ ɔ mi waa nɛ be komɛ ɔ, e mi wɛ. Be komɛ hu ngɛ nɛ wa ná we suɔmi ɔ kulaa kaa wa maa su oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he. Lɔ ɔ he ɔ, ke wa bɔ mɔde kaa wa ma tsu otihi nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ní ngɛ be mi nɛ wa ná suɔmi ɔ pɛ mi ɔ, lɛɛ wa be nyɛe maa su he kulaa. Se kaa bɔ nɛ lɛ kudɔlɔ ɔ guɔ  blɔ kpahi a nɔ kɛ kudɔɔ lɛ ɔ konɛ e nyɛ nɛ e ya su he nɛ e yaa a, jã kɛ̃ nɛ wɔ hu e sa nɛ waa pee níhi nɛ ma ha nɛ waa su otihi nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ke wa ná we suɔmi ɔ po. E ngɛ mi kaa enɛ ɔ peemi be gbɔjɔɔ mohu lɛɛ, se ke o pee jã a, o bua maa jɔ saminya. Se loko wa ma susu nɔ́ nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa hyɛ sane bimi ko nɛ ma nyɛ maa te si.

9. Ke wa nu he kaa wa be nyɛe maa su oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ɔ, anɛ e he hia nɛ wa tsu he ní kɛ̃ lo? Moo tsɔɔ nya.

⁹ Yehowa suɔ nɛ waa je wa tsui mi nɛ waa kɛ bua jɔmi nɛ sɔmɔ lɛ. (La 100:2; 2 Kor. 9:7) Lɔ ɔ ke wa nu he kaa wa be nyɛe maa su oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ɔ, anɛ e he hia nɛ wa tsu he ní kɛ̃ lo? Mo susu bɔfo Paulo nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. E de ke: “I waa ye nɔmlɔ tso ɔ yi mi nɛ i hɛɛɔ lɛ kaa nyɔguɛ.” (1 Kor. 9:25-27) Ke Paulo ná we suɔmi ɔ kaa e maa pee nɔ́ nɛ da po ɔ, e bɔɔ mɔde wawɛɛ kaa e maa pee nɔ́ nɛ Yehowa suɔ. Anɛ Yehowa jɔɔ Paulo ngɛ nɔ́ nɛ e pee ɔ he lo? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa jɔɔ lɛ ngɛ e mɔde bɔmi ɔ he.​—2 Tim. 4:7, 8.

10. Ke wa bɔ mɔde kaa wa maa su oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he, se e he wa ha wɔ kaa wa maa pee jã po ɔ, mɛni se nɛ wa ma ná?

¹⁰ Jã kɛ̃ nɛ Yehowa bua jɔɔ ke e na kaa wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa su oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he, ke e he wa ha wɔ kaa wa maa pee jã po. Yehowa bua jɔɔ ejakaa ke wa bua jɔɛ nɔ́ nɛ wa ngɛ pee ɔ he be fɛɛ be po ɔ, wa peeɔ akɛnɛ wa suɔ lɛ ɔ he je. Kaa bɔ nɛ Yehowa jɔɔ bɔfo Paulo ɔ, wɔ hu e maa jɔɔ wɔ ngɛ wa mɔde bɔmi ɔmɛ a he. (La 126:5) Nɛ ke wa na kaa Yehowa ngɛ wɔ jɔɔe ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ maa wo wɔ he wami. Nyɛmiyo ko nɛ e je Poland nɛ a tsɛɛ lɛ ke Lucyna a de ke: “Be komɛ ɔ, ye bua jɔɛ kaa ma ya fiɛɛmi, titli ke pɔtɔ ye he. Se ngɛ lɔ ɔ tsuo se ɔ, ke i nyɛ nɛ i ya fiɛɛmi ɔ, ye bua jɔɔ wawɛɛ.” Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa hyɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee ke e he wa ha wɔ kaa wa maa su oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he.

11. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa ye wa he nɔ?

¹¹ Moo sɔle konɛ o ye o he nɔ. He nɔ yemi ji nyɛmi nɛ nɔ ko kɛ kudɔɔ e he numi kɛ e ní peepee. Behi fuu ɔ, ke a kɛ munyu nɛ ɔ tsu ní ɔ, nɔ́ nɛ baa wa juɛmi mi ji nɛ wa maa yu wa he ngɛ yayami he. Se kɛ̃ ɔ, wa hia he nɔ yemi bɔ nɛ pee nɛ wa nyɛ nɛ waa pee nɔ́ nɛ da, titli ke e he wa loo wa bua jɔɛ he kaa wa maa pee jã. Mo kai hu kaa he nɔ yemi piɛɛ mumi ɔ yiblii ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, moo sɔle nɛ Yehowa nɛ ye bua mo kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ konɛ o ná su nɛ he hia nɛ ɔ. (Luka 11:13; Gal. 5:22, 23) David nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ bɔ nɛ sɔlemi ye bua lɛ ha. E tsɔɔ kaa e suɔ nɛ e kase ní ngɛ e dɛ he be fɛɛ be. E de ke: “I sɔle kɛ ha Yehowa konɛ e ye bua mi nɛ ma nyɛ ma ye ye he nɔ. Yehowa ye bua mi nɛ i nyɛ nɛ i to blɔ nya kpakpa kɛ ha dɛ he ní kasemi, nɛ i kpa we.”

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ sisi tomi mlaa nɛ ngɛ Fiɛlɔ 11:4 ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa su otihi nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ a he?

¹² Koo mlɛ kɛ ya si benɛ níhi a mi maa hi. Eko ɔ, wa be si himi kpakpa nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe ɔ náe ngɛ je nɛ ɔ mi. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa ngɛ mlɛe kɛ yaa si benɛ níhi a mi maa hi ha wɔ loko wa ma tsu otihi nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ní ɔ, eko ɔ, wa be he sue gblee. (Kane Fiɛlɔ 11:4.) Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Dayniel ɔ de ke: “Si fɔfɔɛ ko be nɛ ngɛ gbɔjɔɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa mlɛ, mohu ɔ, e sa nɛ waa je nɔ́ ko peemi sisi.” Nyɛminyumu Paul nɛ e ngɛ Uganda nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ nɔ́ kpa ko he je nɛ e sɛ nɛ waa to tsle ɔ. E de ke: “Ke si fɔfɔɛ ɔ mi wa po, se wa je nɔ́ ko peemi sisi ɔ, e haa nɛ Yehowa naa nɔ́ ko nɛ e maa da nɔ kɛ jɔɔ wɔ.”​—Mal. 3:10.

13. Ke wa tsu otihi nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ní bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, mɛni se wa ma ná?

 ¹³ Moo je sisi bɔɔbɔɔbɔɔ. Eko ɔ, wa ma susu kaa oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he wa, lɔ ɔ he ɔ, wa be nyɛe maa su he. Ke jã nɛ e ji ngɛ o blɔ fa mi ɔ, lɛɛ moo bɔ mɔde kaa o maa pee ní nyafinyafi komɛ kɛ je sisi. Ke oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ji kaa o ma ná su kpakpa ko ɔ, lɛɛ mo sɛ hlami nɛ o bɔni jamɛ a su ɔ kpo jemi bɔɔbɔɔbɔɔ. Ke o kɛ pee oti kaa o maa kane Baiblo ɔ tsuo ɔ, o ma nyɛ maa to blɔ nya konɛ o kɛ be bɔɔ nɛ kane daa ligbi. E he wa Tomáš nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ kaa e kɛ jeha kake maa kane Baiblo ɔ tsuo. E de ke: “I ba yɔse kaa kukuhi abɔ nɛ i kaneɔ ɔ hiɛ tsɔ. Lɔ ɔ he ɔ, i to kaa ma ka ekohu, se amlɔ nɛ ɔ lɛɛ, i to kaa ma kane kuku bɔɔ ko pɛ daa ligbi nɛ ma pue ye yi mi tɛ ngɛ he. Jã nɛ i pee ɔ ha nɛ ye bua jɔ Baiblo ɔ kanemi he wawɛɛ.” Akɛnɛ Tomáš bua ba jɔ Baiblo ɔ kanemi he he je ɔ, e kɛ hɛngmɛfia fuu kaneɔ. Bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, e kane Baiblo ɔ tsuo. c

14. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ e he nɛ wa kaa wa maa su oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he?

¹⁴ E ngɛ mi kaa wa maa suɔ kaa wa maa su oti ko he, se ní komɛ ma nyɛ maa tsi wɔ blɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, “níhi nɛ a hyɛ we blɔ” ɔ ma nyɛ maa ngɔ wa be nɛ e sa nɛ wa kɛ tsu oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he ní ɔ. (Fiɛlɔ 9:11, NW) Eko ɔ, waa kɛ haomi ko maa kpe nɛ ma ha nɛ wa kɔni mi nɛ jɔ̃, nɛ wa maa nu he kaa wa he wami ta. (Abɛ 24:10) Akɛnɛ wa yi mluku he je ɔ, wa ma nyɛ ma tɔ̃ tɔmi komɛ nɛ be hae nɛ waa su oti ko nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he. (Rom. 7:23) Aloo eko ɔ, wa maa nu he kaa pɔ tɔ wa he. (Mat. 26:43) Ke wa kɔni mi jɔ̃ ɔ, mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ?

15. Ke si fɔfɔɛ ko ha nɛ wa kɔni mi jɔ̃ ɔ, anɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ wa kpa mɔde nɛ wa ngɛ bɔe kaa wa maa su oti nɛ wa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he lo? Moo tsɔɔ nya. (La 145:14)

¹⁵ Ke o kɔni mi jɔ̃ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa o be nyɛe maa su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa waa kɛ haomihi ma nyɛ maa kpe si abɔ. Se kɛ̃ ɔ, e ha nɛ wa ná nɔ mi mami kaa Yehowa  maa ye bua wɔ kɛ da nya, konɛ wa nyɛ nɛ waa su otihi nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ɔ he. (Kane La 145:14.) Nyɛminyumu Philip nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “I kɛ ye juɛmi mɛ si abɔ nɛ ye kɔni mi jɔ̃ nɛ i nyɛ we nɛ ma su otihi nɛ i kɛ ma ye hɛ mi ɔ he ɔ nɔ, mohu ɔ, i kɛ ye juɛmi ma si abɔ nɛ i bɔ mɔde kaa ma su otihi nɛ i kɛ ma ye hɛ mi ɔ he ɔ nɔ.” David nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “I bɔɔ mɔde kaa i be níhi nɛ jɔ̃ɔ ye kɔni mi ɔ nae kaa nya tsimi níhi, mohu ɔ, i naa lɛ kaa e ji he blɔ nɛ i ná nɛ ma kɛ ha nɛ Yehowa nɛ na kaa i suɔ lɛ wawɛɛ.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke níhi a mi wa, se o bɔ mɔde kaa o maa su otihi nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he ɔ, e tsɔɔ kaa o suɔ nɛ o sa Yehowa hɛ mi. Hyɛ bɔ nɛ Yehowa bua maa jɔ wawɛɛ ha ke e na kaa o ngɛ mɔde nɛ o su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he!

16. Ke nɔ́ ko ha nɛ e he wa ha mo kaa o maa su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he ɔ, mɛni o ma nyɛ maa kase kɛ je mi?

¹⁶ Moo kase ní kɛ je nɔ́ nɛ ha nɛ e he wa ha mo kaa o maa su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he ɔ mi. Mo susu nɔ́ nɛ ya nɔ ɔ he, nɛ o bi o he ke: ‘Mɛni ma nyɛ ma pee konɛ nɔ́ nɛ ɔ nɛ ko ba ye nɔ hu?’ (Abɛ 27:12) Be komɛ ɔ, ke e he wa ha mo kaa o maa su oti ko nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he ɔ, e ma nyɛ maa tsɔɔ kaa pi oti nɛ o ma nyɛ maa su he ji lɔ ɔ. Ke jã nɛ e ji ngɛ o blɔ fa mi ɔ, lɛɛ mo susu oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he ekohu, nɛ o hyɛ kaa e ji oti nɛ o ma nyɛ maa su he niinɛ lo. d Mo kai kaa ke o kɛ oti ko ma o hɛ mi, se pee se ɔ, o ba na kaa o be nyɛe maa o su he ɔ, Yehowa be mo nae kaa o yi manye.​—2 Kor. 8:12.

17. Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa hɛ nɛ hi níhi nɛ wa nyɛ tsu momo ɔ a nɔ ɔ?

¹⁷ O hɛ nɛ hi níhi nɛ o nyɛ tsu momo ɔ a nɔ. Baiblo ɔ de ke, “Mawu ɔ, pi nɔ nɛ e dɛ ji lɛ nɛ e hɛ maa je nyɛ ní tsumi” ɔ nɔ. (Heb. 6:10) Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ wɔ hu wa hɛ nɛ je níhi nɛ wa nyɛ tsu momo ɔ nɔ. Mo susu níhi nɛ o nyɛ pee ɔ he. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji huɛ bɔmi kpakpa nɛ ngɛ o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti, e he ní nɛ o kɛ ni kpahi sɛɛɔ, kɛ baptisimi nɛ o ha nɛ a baptisi mo ɔ. Kaa bɔ nɛ o ya o hɛ mi nɛ o su oti nɛ ɔmɛ a he ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ o ma nyɛ maa ya o hɛ mi nɛ o su otihi nɛ o kɛ ma o hɛ mi amlɔ nɛ ɔ hu he.​—Filip. 3:16.

18. Mɛni nɛ e sa nɛ e hi wa juɛmi mi be mi nɛ wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa su oti ko he ɔ? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

¹⁸ Kaa bɔ nɛ ke nɔ ko kɛ lɛ hia blɔ nɛ e ya suu kɛ bua jɔmi ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ Yehowa hu maa ye bua mo konɛ o nyɛ nɛ o su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he. Se mo kai kaa nihi fuu nɛ a kɛ lɛ hiaa blɔ ɔ, a bua jɔɔ a blɔ hiami ɔ he. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke o ngɛ mɔde bɔe kaa o maa su otihi nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he ɔ, o hɛ nɛ ko je nɔ kaa Yehowa ngɛ mo ye buae, nɛ e maa ya nɔ maa pee jã konɛ o kɛ bua jɔmi nɛ su oti nɛ o kɛ ma o hɛ mi ɔ he. (2 Kor. 4:7) Ke o kɔni mi jɔ̃ we ɔ, o nine maa su jɔɔmihi babauu nɔ.​—Gal. 6:9.