شگفتی‌های طبیعت
حس بویایی سگ
تحقیقات نشان داده است که سگ‌ها قادرند با حس بویایی خود سن، جنسیت و علائم شادی و ناراحتی سگ‌های دیگر را تشخیص دهند. از سگ‌های تربیت‌شده و تعلیم‌دیده استفاده می‌شود تا به کمک حس بویایی قوی خود مواد مخدّر و داروهای غیرمجاز را کشف کنند. سگ‌ها با حس بویایی، محیط اطراف خود را درک می‌کنند، در حالی که در انسان حس بینایی این نقش را ایفا می‌کند. سگ‌ها در واقع می‌توانند با بینی خود دنیای اطراف خود را ردیابی کنند.
نکاتی درخور تأمّل: حس بویایی سگ هزاران برابر قوی‌تر از حس بویایی انسان است. محققان «مؤسسهٔ ملی استاندارد و فناوری» a می‌گویند: «سگ‌ها قادرند برخی از مواد شیمیایی را حتی اگر یک تریلیون بار رقیق شده باشد، تشخیص دهند. مثالی بزنیم: فرض کنیم که یک چهارم قاشق چای‌خوری شکر را در یک استخر المپیک حل کنیم، سگ‌ها قادرند که وجود شکر را تشخیص دهند!»
چرا حس بویایی سگ بر بسیاری از موجودات دیگر برتری دارد؟
حفرهٔ بینی سگ مرطوب‌تر از حفرهٔ بینی انسان است. رطوبت بیشتر قدرت تشخیص بوها را افزایش می‌دهد.
بینی سگ دارای دو لوله است؛ یکی مختص تنفس هوا و دیگری برای بوکشیدن اجسام. وقتی سگ چیزی را می‌بوید، ذرّات ریز آن همراه هوا به بینی او داخل شده به گیرنده‌های بویایی هدایت می‌شود.
در منطقه‌ای خاص در بینی سگ، میلیون‌ها سلول حساس به بو وجود دارد و اندازهٔ این منطقه بیش از ۱۳۰ سانتی‌متر مربع است. اما اندازهٔ این منطقه در بینی انسان فقط ۵ سانتی‌متر مربع می‌باشد.
تعداد گیرنده‌های بویایی در بینی سگ ۵۰ برابر گیرنده‌های بویایی در بینی انسان است.
به این ترتیب سگ‌ها می‌توانند حتی خفیف‌ترین بوها را تشخیص دهند. برای مثال، ما آش را با حس بویایی می‌شناسیم، اما برخی محققان می‌گویند که سگ با حس بویایی فوق‌العادهٔ خود تمامی اجزای آش را شناسایی می‌کند.
محققان «بنیاد پاین استریت» b که برای تشخیص سرطان‌های گوناگون تحقیقاتی به عمل می‌آورند، به همکاری مغز سگ و بینی‌اش اشاره کرده، چنین می‌گویند: «سیستم بویایی سگ یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های بویایی موجود در کرهٔ زمین است.» دانشمندان با الهام از این جانور، در حال طراحی و ساخت شناساگرهای مواد منفجره، کالاهای ممنوعه و بیماری‌های گوناگون مانند سرطان هستند.
نظر شما چیست؟ آیا حس بویایی سگ در اثر تکامل به وجود آمده یا یک طراح پشت این شگفتی طبیعت بوده است؟
