1. Ginipai nasa Kaina ko mangi gbegberẽ diaberã, na sangbanaha angia gine?

SI AIDI Kaina mangi diaberã: Si ngia ka zeresa gako zinga watadu ka mbuhe si sako ko mangi gbegberẽpai. Singia gini diaberã ka ko amangihe, ka sangbanaha aduadu na maapai kurii ko rogo gako raka yo nabaha. Oni ima ino gu diaberã Kaina amangihe, ko amanganga wene diaberã te. Sangbana gako diaberã angia ko aimi ruru wirinako nangia Ebere. Na ga Kaina diaberã agberesipa gako pagume na Bakusiko.—Bam. P. 4:3-16.

2. Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai furani ani mangi agu adiaberã du ni wenehe?

² Ani a na kina asiapai gbiati adiaberã ka mangaha. Anga gaani adiaberã dunduko nabipa unga na kpio te. Ono wa vura duhe wo, gu dungu adiaberã gbiati asiapai ani amangaha ima rengba kadu na bakere sangbanaha kurirani. Sidu, ho ani amanga agu adiaberã ni du ni wenehe, si ima rengba ka undo rani ani raki gu raka du ni zezeredihe kuba gunga ka raka gu raka hi be baguzoro, atagbagapai gbiati gberãrago.—Snz. 14:8.

3. (a) Tipa ka manga wene adiaberã, si naida ani du na idapase kuti gine? (b) Gini asanahe ani ka sakapai tipaha?

³ Ginipai nika undo rani ani mangi wene adiaberã? Si naida ani  du na idapase kuti Mbori, kuba gupai nga kaa kapa kuti gu rengba gbiati nyemupai du ko na ni ka undo rani ani du na tatamana. Si naida ani du a na idapase kuti Fugo Yekova na kuti gako gene mangaapai, kini kido kuti gako arugute. (Oni gedi Yakoba 1:5-8.) Ho ani ambeda ni na ko na kini sonosi nyemu Fugoko, si nasarani ani du na gu kido nga ko ima ino gupai du ni wenehe tipa rani. Mbiko gipai re, ani nasonosa gu sino nga ga ngera ku rogo Fugo Mbori yo mbata fu manga ani adiaberã. Ono wai rengbe ani ka ino ka manga wene adiaberã? Na ya mo si nga ani du wa ka ani kakuti agu adiaberã ani namangihe, ka ginipai vura manga vurũ?

4. Gini siapai si aidi Adamu mangihe, na ka asangbanaha angia gine?

⁴ Tona ti gu regbo Mbori ambakadi aboro, si aidi akumba na adee nimangi nyanyakipa adiaberã. Si aidi Adamu sia ka giasangba Bakusiko watadu ka giasangba Eva. Ko aima du na nyemu ka manga diaberã, ono ginipai oni aberãha tipa gu diaberã ko amangihe? Diako i anangi ri asa ko ko mangi kere mumungo siapai, nga gu nasako ko zanga raka Paradizo yo na ki zanga ungako niyangaraha a. Na gure nangia tonatona sangbana gako diaberã gbua. Ani narungo areme kindi mbiko sangbana gu gbegberẽ diaberã Adamu amangihe re.

5. Wai du si aida ani bi gupai nga ga manga adiaberã?

⁵ Kura aboro ima rengba ka berã gupai nga ka si nidu nga ani amanganga adiaberã te, ka raka du ni bawenehe. Ya mo wo du mo aberãha? Mo tingidi gupai nga, Yekova aambakadanga aboro i du wa masini nga gu arengbanga ka berã watadu ka manga asiapai ya te. Ziazia Kekeapai nayugo wai furani rengbe ani ka manga wene adiaberã. Yekova naida gupai nga ani mangi adiaberã, na si tipa kina gaani undo. Oni bingo agu agopai nayugoho wo.

6, 7. Gini siapai si aaida aYisaraere mangihe, na tipagine si adu ti ni ni mbumbuhe i mangi wene diaberã? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

⁶ Ho aYisaraere aaraka ni Ringara Mokido yo, si aidi i mangi nyanyakipa siapai: Singia ka iriso Yekova watadu ka iriso kura mbori (watadu kura ambori). (Oni gedi Yosua 24:15.) Gu diaberã re aima rengba ka ngera wa taata diaberã. Ono tie, gayo diaberã aima rengba ka ye na kpio watadu unga. Ti regbo Abasapungbanga, aYisaraere anaamanga gbegberẽ adiaberã ti mburu kuraha. I ambu iriso Yekova ki tona iriso zire ambori. (Abasa. 2:3, 11-23) Watadu oni berẽnga pa gu kura regbo sa kusa si aida ga Mbori aboro mangi diaberã. Gu nebi nangia Eriya aima fu asiapai fuyo ziazia: Singia ka iriso Yekova watadu ka airiso gu zire mbori nangia Bara. (1 Aba. 18:21) Eriya afu nyanyaki zahe fuyo mbiko du yo ni agu aboro naaidanga ka manga siapai ya. Mo ima rengba ka berã gupai nga wiri taata siapai du naadu bambiko si nidu ti aregbo dunduko ni pa tatamana na ni gupai nafu undo ka iriso Yekova. Nirengo, ruru rii boro yo ho si aaida nidu na nyemu Bara watadu ka zio tini kuti he te. Ono tie, agu aYisaraere re adu “na berãpai ue.” Eriya angarasi yo ni tatamana i sia wene gene irisombori, nga gu irisombori nga ga Yekova.

⁷ Tipagine si adu ti ni ni ba mbumbuhe fu agu aYisaraere re i mangi wene diaberã? Bambatapai nga, gayo idapase kuti Yekova aima zera, na i aka ka gia fugoko. I aasonosanga mburu ndikidi inohe watadu tatamana te; na i aadunga na kido kuti Yekova a te. Mangapai ringbisihe kuti ndikidi inohe aima rengba ka undo yo i mangi wene adiaberã. (Tam. 25:12) Kurigure, i ambu kura aboro i  du na maapai kurii yo na zavura kini mangi adiaberã fuyo a. Agu aboro naaraka dagba aYisaraere nangianga airisi Yekova ya aima gberesa berãyo, na kini sayo i pekefuo rimbasa apagano. Yekova aima zahe mbata kusayo nga ngbatunga pai wa gure ima rengba ka manga.—Gate 23:2.

8. Gini nyanyakipa pai ani awirikaha nibipa manga diaberã ti gupai naadu tipa aYisaraere?

⁸ Agu akpiapai ani nabihe re nayugopai furani ziazia. Ani du si aida ani mangi gaani adiaberã, na wene adiaberã naruriipa gu inohe du rogo Ziazia Kekeapai yo. AGaratio 6:5 natingida rani na gupai nga: “Boro nakpida kina gani pai.” Si aidanga ani mbu kura boro kia ni mangi adiaberã furani te. Kuba gure, si naida ani wiriki gupai du ni ruruhe bangiri Mbori ni tirani na ki sia ka mangaha.

9. Tipagine rengbehe kadu ti ni ni kerepai ka mbu kura aboro i mangi adiaberã furani?

⁹ Ginipai rengbe ka sarani ani mbu kura aboro i mangi adiaberã furani? Sosodahe be kura aboro ima rengba ka sarani ani mangi gbegberẽ diaberã. (Snz. 1:10, 15) Ono wa vura duhe wo, ani du si aida ani pekefuo gu sangbakpoto rani yo ani narabaha kuti Ziazia Kekeapai, ka aboro vura kaa sosoda rani wai vurũ. Ka ani mbu kura aboro i mangi adiaberã furani, gure nga ani ima diaberã ka ‘ta na yo’ watadu ka pekafuo yo. Gure nga kina siapai, ono nga gu rengbe ka ye na gbegberẽ sangbanapai.

10. Gini kerepai Pauro apepaha fu aGaratio?

¹⁰ Gu mokedi nangia Pauro aima pepa gu kerepai fu aGaratio narengbe kadu mbiko mbuyo kura aboro i mangi adiaberã fuyo. (Oni gedi AGaratio 4:17.) Kura aboro rogo dungurati aaida ka manga asiapai fu kura aboro tipa ka kusa yo kusayo ti amokedi. Tipagine i aaida ka mangaha ti ni wo? Agu akumba naaberã kina pa tiyo re aagbata paworimo. I aamangapai kuti gupai naadunga ni kekehe ya, na i airisanga gu rengo awirinayo adu na ni ka manga gayo adiaberã nitiyo te.

11. Wai du rengbe ani ka undo kura aboro i mangi gayo adiaberã?

¹¹ Pauro amoi wene kpiapai nidu ko na irisa tipa gu ranirii ka siapai awirinako adu na ni ka manga gayo adiaberã. (Oni gedi 2 AKorindo 1:24.) Areme, ho abaakumba  afu rugute ni fu boro tipa agu apai nabipa ga boro siapai, si naida i peke kina fuo gu kpiapai re. Abaakumba na ngbarago ka pe agu apai fu awirinayo du mburuhe rii Ziazia Kekeapai. Ono wa vura duhe wo, i nambu kina yo i mangi gayo adiaberã nitiyo. Si ruaru wo bambiko agu aboro re du nika raka na sangbana gayo adiaberã. Gu nyanyakipa pai ani awirikaha ane nga: Ani ima rengba ka undo kura aboro i ini agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai nga gu rengbe ka undo yo. Ono tie, i du du na rengo beyo ka manga gayo adiaberã nitiyo. Ho i amanga adiaberã ni ni tatamana, i nagbia undo agbia. Si tie ziazia nga, si naida ani ne gu berãpai nga ani du du na rengo berani ka manga adiaberã fu kura awirina.

12, 13. Tipagine duhe ti ni ni kerepai ka pekafuo kpotorani yo ho du ani ni na zinga watadu gberãrago?

¹² Badungu aboro naape gupai dedede nga: Mo pekefuo gupai du kpotoroyo. Ono mangaha wo rengbe ka ye na kerepai. Na rogo kura gene, mangaha wo andunga kuti gupai Ziazia Kekeapai ayugoho te. Ziazia Kekeapai naza rani nga ka ani mbunga gupai du kpotorani yo si sarani ani mangi adiaberã ya. (Snz. 28:26) Na agu apangbanga du rogo Ziazia Kekeapai yo nayugopa gu gbegberẽ asangbanapai nakura ho boro apekafuo gupai ni du kpotoni yo. Gupai duho tipa kpakpa aboro nga, ‘kpotoyo yo nangi ahe ki susi ahe dunduko, na si na kere kaza.’ (Yere. 3:17; 13:10; 17:9; 1 Aba. 11:9) Sidu, ginipai rengbe ka manga rani ka ani aapekafuo kpotorani yo?

¹³ Kpoto Kristano yo nga nyanyakipa he, sidu, i nafu rugute furani nga ani kpinyemu Yekova na kpotorani yo dunduko na ani kpinyemu kuarani kina wai ani akpinyemu tirani. (Mt. 22:37-39) Ono agu averesi du rogo gu genewaraga du mbata fu gere nayugopa gu kerepai du ti manga adiaberã mbiko agu apai du kpotorani yo. Ni kpiapai, ginipai rengbe ka manga ka ani mangi adiaberã ho du ani ni na zinga? Ani ima ino karagapai kuti gi sanahe re ka si du nga ani aima manga adiaberã mbata wa gure. (Snz. 14:17; 29:22) Watadu ya mo si nawira nga ani rengbe ka manga wene adiaberã ho du ani ni rogo gberãrago? (Geda 32:6-12; Snz. 24:10) Oni moi gupai ku berãroni yo nga Fugo Mbori nayugopa gu tatamana du ti ‘manga ga Mbori rugute.’ (Rom. 7:25) Si tie ziazia nga, zinga watadu gberãrago ima rengba ka nanga rani ka ni mbuhe si moipai kurirani ho ani amanga nyanyakipa adiaberã ni.

14. Wai du ani aino gupai nga si ima rengba ka ru ti kura aregbo boro aria gani adiaberã?

¹⁴ Si naida ani mangi agu adiaberã du ni wenehe. Ono tie, gure ayugongo gupai nga ka ani arianga gaani diaberã ho ani namangihe ni te te. Kura aregbo kinaho si aida ani berẽkurii gu diaberã berewe ani namangihe, na zavura ki ariaha aʹaria a. Oni bingo ga Yekova kpiapai nibipa aboro Nineve ti rago Yona. “Ho Mbori abi gu pai ni i amangi he, Mbori ki sa tiko ti manga gu gbigbitapai, nga gu ko aya ko amanga yo na ni; ka ko amanga nga ha ya.” (Yona 3:10) Fuo bi Yekova aboro Nineve i nasaberã yo, ko aʹaria gako diaberã. Ho ko amangihe ni wo, ko ayugu gupai nga ko na ruru berã, umbasitise gbiati nunga. Kurigure, Mbori amanganga adiaberã ho du ko ni na zinga wa wiri aboro te.

15. Ginipai rengbe ka sarani ani aria gaani diaberã?

¹⁵ Aregbo kinaho rengbehe kadu ni wenepai furani ani berẽ berewe kurii gaani siapai watadu diaberã. Si rengbe kadu ti gu regbo apai naima ariatihe. Yekova anaʹaria gako adiaberã aʹaria ho apai anaʹaria tihe ni.  (1 Aba. 21:20, 21, 27-29; 2 Aba. 20:1-5) Watadu vovo pai ima rengba ka kura nga gu rengbe ka fu wene ndupai furani ani aria gu diaberã ani amangihe. I ape zire fu Bakindo Davide nibipa gu tita Saura nangia Mefibosete. Ho Davide aini rengo gupai re ni kusa, ko aʹaria gako diaberã. (2 Sam. 16:3, 4; 19:24-29) Ti kura aregbo, si ima rengba kadu ni patatamana ani mangi pai wakina gure a.

16. (a) Gini wene aberãpai duho tipa ka manga wene adiaberã? (b) Tipagine si aida ani fugu agu adiaberã ti ni ani amangihe kusayo, na wai du rengbe ani ka mangaha wo?

¹⁶ Fugo Mbori naruga rani nga ho ani aida ka manga nyanyaki diaberã ni, ka ani mangingo pai ni ipo ya. (Snz. 21:5) Ho ani adia regbo ni wenengai ka wisigo agu apai gbiati agu arengo du tipa gu diaberã ani aida ka mangaha, si nawira gupai gbe nga ani duadu na diabese. (1 Tesa. 5:21) Mbata fu bariikporo diberã tipa gupai ni aida ka mangaha, si naida ni di regbo ka manga wetekapai rogo Ziazia Kekeapai yo na rogo agu abuku yo nga ga aKristano, na ki sana gani aborokporo tipa gayo aberãpai. Oni tingidi gupai nga Mbori angarasi Abarayama ko gi gupai diako aagumbaha. (Bam. P. 21:9-12) Si naida abaakumba di regbo a ka manga wetekapai. Na ka i du ni agu akumba du na ruru berã gbiati umbasitise, i agundenga nga zee nika zio yo ka i aria gu diaberã i amangihe ho vovo pai nakuru ni tipa gupai re te. Si naida i du nga regerege ka aria gayo bera gbiati adiaberã ho daha ada ni, na ani dunduko si aida ani pekafuo gayo kpiapai. Gere rengbe ka sa gupai nga zereda du rogo dungurati na apai kini mangi kina ti genehe.—Amo. 6:1-4.

17. Wai du rengbe ani kadu na diabese ho ani amanga adiaberã ni?

¹⁷ Kura adiaberã kinaho du ni nyanyakihe kisusi akuraha. Mbata fu boro mangi nyanyaki adiaberã, si naida ni di regbo wenengai ka berẽkuriihe na ki mangi kparakpee. Kura aKristano naagbiatiyo na adiaberã nibipa manga rogatise na gu boro rengbe yo ka manga rogatise na ni. Gu kura diaberã berewe du tipa gu regbo rengbe boro ka rimo ti ni ku rogo mangasunge Kindo ti aregbo dũ na wai rengbe ni ka mangaha. Tipa gu ngbatunga apai re, si ni nyanyakipa pai boro du na gu kido nga Yekova ima rengba yugo wene gene funi, na si nga gupai ko amangaha amanga. (Snz. 1:5) Sidu, si ni nyanyakipa pai ka bi Ziazia Kekeapai ni gu yangara bawenehe nafu arugute na si naida ka sana Yekova rogo kparakpee yo tipa undo. Na oni moi gupai ku berãroni yo nga Yekova ima rengba ka undo rani ani du na agu asino si aidaha tipa ka manga agu adiaberã du na ngbanya kuti gupai ko akpinyemuhe. Ho mo aida ka manga nyanyakipa adiaberã ni, si naida si du ni sinoro kaa sana tiro nga: ‘Ya mo gi diaberã re ayugo gupai nga mi nakpinyemu Yekova? Ya mo si aye na ngbarago gbiati zereda ku rogo gimi ngbadimokporo? Na ya mo si ayugo gupai nga mi na zerangbaduse gbiati weneringise?’

18. Tipagine Yekova aida gupai ti ni nga ani mangi gaani adiaberã ni tirani?

¹⁸ Yekova aziongo rani azio ani kpinyemuko na ani mangisunge fuko te. Gure nga gaani siapai. Na ngbanya na gu ranirii ka siapai ko nafuhe furani, ko nairisa gu rengo du ani na ni ka ‘sia’ singia ani naida ka mangapa ko. (Yos. 24:15; Batu. 5:4) Ono ko naida gupai nga ani mangipai ringbisihe kuti agu adiaberã ani namangihe du mburuhe rii gako arugute. Ka ani du na idapase kuti gu gene Yekova amanga gako apai ngbaha na kuti agu arugute ko afuhe, ani rengbe ka manga wene adiaberã na ki yugu gupai nga ani nyanyaki rogo gaani apai yo dunduko.—Yak. 1:5-8; 4:8.