HO MO agia agu afugo ni nga “mbisimo” na “toro,” ginipai naye ku berãro yo? Dungu aboro naya wẽ mbisimo na toro nga he do rogo boro yo ka i abingo ho ya, na ka si kpingo te. I naberã gupai nga, ho boro akpi ni, mbisimoni watadu toroni nakura tiní kini ndu kaa raka ku mbatayo. Wa duhe nga gi ida re ima gbandaka rogo zegino dunduko, kina ngba aboro nazera ho i aino gupai ni nga Ziazia Kekeapai agumbanga pai wo te. Ginihe tie nga mbisimo, na gine nga toro, i apepaha rogo Ziazia Kekeapai?

Ni bambataha, ani bingo guhe nga mbisimo. Gupai si aida mo tingidihe nga, i ake Ziazia Kekeapai ni bambataha rogo pa-Ebere na pa-Giriki. Ho i akepai ni tipa mbisimo, i ake gu fugo Ebere nga neˈphesh watadu gu fugo Giriki nga psy·kheˈ. Agi afugo du ue re adu rogo Ziazia Kekeapai susi bara 800. Rogo gu Ziazia  Kekeapai rogodi ani apai rogoho ku rogo gi buku re, i asa agu afugo du ue re nga “mbisimo,” ono rogo kura apaparaha, i ki saha nga (1) boro, (2) nya, na (3) unga nga ga boro watadu unga nga ga nya. Ani bingo bete agu averesi nagumba gipai re.

Gu mbisimo nga boro. “Rago Noa, ho i ambakadi bakurungba ni, nga gu bete aboro abati rogo ho . . . nga aboro [neˈphesh] muambi.” (1 Petero 3:20) Gu fugo i asaha ane nga “aboro,” si nga kina gu fugo Ebere i asaha rogo kura aba nga “mbisimo.” Agu ambisimo nabati muambe nga Noa, diako, awiriko biata, na adiayo biata. Yezekere 18:20 naya: “Gu mbisimo ka ainga pai si akpí akpi.” Gu mbisimo re nga boro.

Gu mbisimo nga nya. Gu pangbanga nafura tipa kusa­ahe naya: “Mbori ki ya, ‘Ime bátika agu agbiro kpaima nawo awo du na unga ni dungu ra, azire ki guku auru kpotosende rogo gu ariyo nga ga ngbangbaturũ.’ Mbori ki ya, ‘Kpotosende bátika unga anya ngba arikara; nga zogozogo anya na agu ra nagbe tira sande na anya nvuo nga ga kpotosende ra ngba arikara.” (Bambata Pai 1:20, 24) Rogo gi pangbanga re, i amangisunge na kina gu fugo nga neˈphesh tipa gu unga ahe re, nga atĩo, zogozogo anya, na anya nvuo. Agi ahe re gbiati azire dunduko nga ambisimo.

Gu mbisimo nga unga. Ho Raere aavunga Benyamina ni, ‘mbisimori aguari tiri bambiko ri akpi.’ (Bambata Pai 35:16-19) Gure nga gari unga aguari tiri ri ki kpi. Gu mbisimo re nga unga. Gu kura averesi nagumbapa mbisimo ni unga nga 1 Abakindo 17:17-23 na Ruka 12:20.

 Ka mo wisigi Ziazia Kekeapai wenengai, mo nika bi gupai nga, ba ho rogoho pe yo gupai nga mbisimo akpingo te te. Ono gupai Ziazia Kekeapai agumbaha nga, mbisimo nakpi akpi.—Yezekere 18:4, 20.

Awere, ani bingo gupai Ziazia Kekeapai apehe tipa guhe nga “toro.” Kura aboro naberãha nga “toro” nga kina “mbisimo.” Ono anga wo duhe te. Ziazia Kekeapai nayugo gupai ziazia nga, “toro” kia ti “mbisimo.” Gini kparakparapai du bangbandaha?

Gu fugo Ebere nga ruˈach gbiati gu fugo Giriki nga pneuˈma, si i asaha rogo Ziazia Kekeapai ku rogo pa-Zande nga “toro.” Ziazia Kekeapai nayugo rogo agu afugo yo re ayugo. Ni kpiapai, Yakoba 2:26 naya: “Ka kpotose zanga toro [pneuˈma] si du ni kpikpi he.” Ka toro adunga ya, kpotoboro nadu ni kpikpi he. Sidu tie, gu fugo nga ruˈach, i asaha ku rogo pa-Zande ngba dungu agene, nga “toro,” “onga,” watadu “onga unga.” Ni kpiapai, Atambuahe 104:29 naya: “Ho mo [Yekova] nirogo ongara [ruˈach] ni, ami ki kpiki ki karaga tira ku rogo nvutu sende.” Mbori aya tipa gu Ime Akangbii naye ti rago Noa wẽ: “Mo ngere, mi kina re nikakeda ime akangbi ku auru kpotosende, ka ba tunga unga ahe dunduko nga gu du na onga unga [ruˈach] rogo ho yo, tii ngbangbaturũ yo.” (Bambata Pai 6:17; 7:15, 22) Sidu tie, “toro”  nga onga unga nga gu nasa aboro i du ni ungayo. Toro kina rogo anya yo a na azire gbiati gu kura ungaahe dunduko nawo awo.

Anga mbisimo na toro kina sa te. Kpotose naida toro kina wai radio naaida karaba tipa ka mangasunge. Ho mo amaa ugiari watadu bataria ni ku rogo radio kini zakihe, gu ome du rogo gu ugiari re nasa gu radio re si mangisunge. Kinawo duhe a tipa gu radio i nazogo girihe kuti karaba. Wakina gure a, toro nga gu ome nasa kpotorani si du na unga. A wa karaba watadu ugiari arengbanga ka inopai watadu ka berã ya, kinawo a du toro. Toro nga he duwa boro te. Ono ka si adunga ya, ani ‘nakpi ki karagatirani ku rogo nvutu sende.’

Batungusipai 12:7 napepa gupai ninaamanga ho boro akpi ni kini ya: “Nvutu ki karaga tihe ku sende yo wa si nidu, toro ki ga koyo du Mbori ni nafu boro.” Ho toro, watadu ome unga, ambu kpotoboro ni, kpotoni nakpi ki karagatihe ku rogo sende i amangihe rogoho. Ono gani ome unga ki karagatihe tigaha fuo Mbori, nafuhe. (Eyobo 34:14, 15; Atambuahe 36:9) Anga si nga wẽ gu ome unga re naguari ka ga ku ngbangbaturũ yo te. Ono rogo gi fugo yo re nga, gu boro kpi, kina Yekova Mbori sa rengbe ka fu unga berewe funi, bambiko si kuvuru beko. Kina ko sa rengbe ka fu toro, watadu ome unga, tipa boro du ni ungani berewe.

Si ni pa wasa ka ino gupai nga, gure nga gupai Mbori nika mangaha amanga tipa agu aboro naongoda rogo “amurã” yo. (Yoane 5:28, 29) Ti regbo zingabekpio, Yekova nika mbakada vovo borose tipa agu aboro du ni kpikpiyo, ki fu toro fuhe, watadu ome unga, tipa i du ni ungayo berewe. Bawene regbo du nika ngiaha nirengo!