¿Unaj wa k-beetik mantatsʼ baʼax maʼalob?

TULÁAKAL máak ku beetik baʼax maʼalob chéen wa baʼax kʼiin; yaʼabeʼ ku yilik u beetkoʼob óoliʼ mantatsʼ. Baʼaleʼ, tiʼ tuláakal le máaxoʼob a kʼaj óoloʼ, ¿yaan wa ka wilik u beetkoʼob baʼax maʼalob mantatsʼiʼ?

Teʼ kʼiinoʼobaʼ óoliʼ mix máak honrado wa mix máak beetik baʼax maʼalob, kex u yojloʼob baʼax ku yaʼalik Dios tu yoʼolal. Yaʼab máakoʼobeʼ u yojloʼob de memoriai le baʼax ku yaʼalik le mandamientoaʼ: «Maʼ a wookol» (Éxodo 20:15). Baʼaleʼ yaʼab máakeʼ ku yaʼalikeʼ yaan súutukiloʼob maʼ kʼaas u yookol máakiʼ. ¿Bey tiʼ baʼax súutukiloʼobeʼ? Koʼox ilik óoxpʼéel baʼaloʼob suuk u yaʼalaʼal.

¿Maʼalob wa ka ookolnak máak chéen tumen óotsil?

Utúul u nojchil tiʼ le máaxoʼob ku gobernaroʼob kaʼach Romaoʼ, tu yaʼaleʼ le baʼax péeksik máak u beet baʼax maʼ maʼaloboʼ, letiʼe óotsililoʼ. Yéetel u jaajileʼ yaʼab máakeʼ ku tuklikeʼ wa óotsileʼ maʼ kʼaas ka ookolnakiʼ, yéetel maʼ xaaneʼ yaan máaxoʼob ku tuklikoʼobeʼ maʼalob ka u beete. Baʼaleʼ ¿baʼax ku tuklik kaʼach Jesús yoʼolal lelaʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ jach «tu chʼaʼaj óotsilil» tiʼe máakoʼob beyaʼ (Mateo 9:36). Baʼaleʼ mix utéen tu yaʼalaj wa maʼalob ka ookolnakoʼob. ¿Baʼax túun jeʼel u páajtal u beetik le máaxoʼob óotsiloʼoboʼ?

Dioseʼ ku chʼaʼik óotsilil tiʼ le máaxoʼob ku yilik u beetkoʼob baʼax maʼaloboʼ, yéetel ku yilik u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettiʼob (Salmo 37:25). Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Yuumtsileʼ maʼ tu pʼatik yéetel wiʼij le máax utseʼ, baʼaleʼ maʼ tu chaʼik u naʼajtal le loolob wíinikoʼ» (Proverbios 10:3). ¿Jeʼel wa u páajtal u confiar le máaxoʼob óotsiloʼob tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jéeobaaʼ? Victorineeʼ u yojel jach ku béeykuntik Jéeoba lelaʼ.

Victorineeʼ kimen u yíicham yéetel tu cincoi u paalaloʼob ku binoʼob xook, le tuʼux kajaʼan letiʼoʼ óoliʼ maʼ tu tsʼaʼabal áantaj tiʼ le máaxoʼob óotsiloʼoboʼ, le oʼolaleʼ maʼ chéen chʼaʼabil u kaxtik u kuxtaliʼ. Letiʼeʼ bulkʼiin jokʼaʼan meyaj yéetel wa u kʼáateʼ chéen chʼaʼabil jeʼel u yookoleʼ. Baʼaleʼ Victorineeʼ maʼatech u beetik lelaʼ, baʼaxeʼ kex chéen koonol ku jóokʼol u beeteʼ ku yilik u tsʼáaik u yóol utiaʼal u yantaltiʼ baʼax kʼaʼabéet. ¿Baʼaxten ku yilik u beetik baʼax maʼalob?

Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Yáaxeʼ tumen Dioseʼ u pʼeek u yookol máak yéetel wa ka in beet baʼax utstutʼaaneʼ yaan u binten utsil. Tsʼoʼoleʼ, wa ku yilik in paalal in beetik baʼax maʼalobeʼ bey xan ken u beetoʼoboʼ».

 ¿Bix túun u bin tiʼ ikil u beetik beyaʼ? «Yaan baʼax k-jaante, yaan k-nookʼ yéetel yaan k-otoch. Kex yaan kʼiin ku kʼaʼabéettal in kʼáatik tiʼ in amigoʼob ka u yáantenoʼob, jeʼex ken kʼojaʼanchajak utúul tiʼ toʼoniʼ. Baʼaleʼ mantatsʼ ku tsʼáaikoʼobten baʼax kʼaʼabéet. Tumen u yojloʼob maʼatech in tuus yéetel maʼatech in aprovecharkimba tiʼob.

»In paalaloʼobeʼ táan xan u kanik u beetoʼob baʼax maʼalob ichil u kuxtaloʼob. Maʼ úucheʼ utúul in vecinaeʼ tu yilaj yaan taakʼin in pʼatmaj yóoʼ mesa, ka tu kʼáatajten wa maʼ saajken u chʼaʼabal tumen in paalaliʼ. Maʼ tu creertaj le ka tin waʼalajtiʼ in paalaloʼobeʼ maʼatech u beetkoʼob baʼaloʼob beyoʼ. Teneʼ maʼ in wojel kaʼachiʼ, baʼaleʼ le in vecinaoʼ tu pʼataj taakʼin (200 francos) yóokʼol le mesa utiaʼal u yilik wa jeʼel u chʼaʼik in mejen paalaloʼ. Ka suunaj tuláakʼ kʼiineʼ jach jaʼakʼ u yóol ka tu yilaj tiaʼan le taakʼin teʼ tuʼux tu pʼatoʼ. Teneʼ maas ku kiʼimakkúuntik in wóol in wilik in paalaleʼ táan u beetkoʼob baʼax maʼalob ke u yantalten yaʼab baʼaloʼob.»

«Tuláakal máak beetik»

Yaʼab máakoʼobeʼ suuk u yookoloʼob teʼ tuʼux ku meyajoʼoboʼ, le oʼolaleʼ yaʼab máakoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Wa tuláakal máak beetkeʼ, maʼ kʼaas ka in beet xan teniʼ». Baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Maʼ a tsaypachtik le sen yaʼab máakoʼob tiʼ u loolob beeloʼob[oʼ]» (Éxodo 23:2). Victoireeʼ tu beetaj le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ. ¿Bix tsʼoʼok u bin tiʼ?

Le ka tu tsʼáaj 19 jaʼaboʼob tiʼeʼ tu kaxtaj meyaj tiʼ upʼéel fabrica tuʼux ku jóoʼsaʼal u aceitei palma. Maʼ úuch káajak u meyaj teʼeloʼ ka tu tsʼáaj cuentaeʼ tuláakal le cuarenta koʼoleloʼob ku meyajoʼoboʼ ku taʼakikoʼob tu canastaʼob le u almendrailoʼob le palma ku yoklikoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ tu tsʼoʼokbal le semanaoʼ, ku konikoʼob yéetel ku jóoʼskoʼob óoliʼ le bukaʼaj ku náajaltkoʼob óoxpʼéel wa cuatro kʼiinoʼob teʼ meyajoʼ. Victoireeʼ ku yaʼalik: «Tuláakal le máaxoʼob ku meyajoʼob teʼeloʼ bey u beetkoʼob kaʼachoʼ yéetel u kʼáatoʼob ka xan in beet beyoʼ. Baʼaleʼ maʼ tin wóotaj in beetiʼ yéetel tin waʼalajtiʼobeʼ kin wilik bey upʼéel baʼal kʼaʼanan le in beetik baʼax maʼaloboʼ. Tu pʼaʼastenoʼob ka tu yaʼaloʼobeʼ jach minaʼan in naʼat.

»Utéenjeakil táan k-jóokʼol teʼ meyajoʼ, taal le máax nuʼuktik le meyajoʼ ka joʼopʼ u xakʼaltik u canasta cada utúul. Tiʼ tuláakal tu yilaj yaan almendraʼobiʼ, chéen tin tiaʼal maʼatechiʼ. Le koʼoleloʼoboʼ anchaj u meyajoʼob kaʼapʼéel semana x-maʼ boʼolil yéetel uláakʼoʼobeʼ jóoʼsaʼaboʼob teʼ meyajoʼ. Ka tsʼoʼokeʼ chíikpajeʼ maas yaan in naʼat.»

«Baʼax ka kaxtikeʼ a tiaʼal»

¿Baʼax ka beetik teech ken a kaxt upʼéel baʼal maʼ a tiaʼaliʼ? Yaʼab máakeʼ ken u kaxt wa baʼaxeʼ maʼ tu yuʼubik u kʼaʼabéetil u sutikoʼob tiʼ u yuumil. Letiʼobeʼ ku tuukuloʼob beyaʼ: «Baʼax ka kaxtikeʼ a tiaʼal» yéetel ku tuklikoʼobeʼ maʼ táan u beetkoʼob mix baʼal kʼaasiʼ. Ku yaʼalikoʼobeʼ u yuumileʼ tsʼoʼok u tsʼáaik tu tuukul maʼ ken u kaʼa il le baʼax tu satoʼ. Uláakʼoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ maʼ nukaʼaj u máan u kaxtoʼob u yuumiliʼ yéetel jach istikia u kaxtikoʼob.

Baʼaleʼ ¿baʼax ku yaʼalik Dios yoʼolal lelaʼ? Deuteronomio 22:1-3 ku yaʼalikeʼ úuchjeakileʼ le máax kaxtik wa baʼaxeʼ, kʼaʼabéet kaʼach u beetik lelaʼ: «Bíin u bis tu yotoch tak le kʼiin bíin kʼáataʼak tiʼ tumen u yéet kaajaleʼ; letiʼ túuneʼ bíin u sut tiʼ». Tsʼoʼoleʼ maas maʼalob ka u sut kaʼachi tumen wa maʼeʼ jeʼel u páajtal kaʼach u yaʼalaʼal utúul ookoleʼ (Éxodo 22:9). Teʼ kʼiinoʼobaʼ ¿jeʼel wa xan u yáantkoʼon le baʼax u yaʼalmaj le Bibliaoʼ? Christineʼ jach u yojel ku yáantaj.

Christineʼ u directorai upʼéel escuela. Tiʼ upʼéel u kʼiinil miercoleseʼ boʼotaʼab teʼ tuʼux ku meyajoʼ yéetel jeʼex suukil u beetaʼal tu chikʼinil u luʼumil Africaeʼ tu kotsʼaj le taakʼinoʼ ka tu tsʼáaj tu bulto. Tsʼoʼoleʼ tumen jach kʼaʼanan u kʼuchul tiʼ upʼéel muchʼtáambaleʼ tu jáan tʼanaj upʼéel taxieʼ ka bini. Ka kʼucheʼ joʼopʼ u kaxtik taakʼin utiaʼal u boʼotik le taxioʼ, baʼaleʼ tumen éeʼjochʼeʼeneʼ maʼ tu yilaj u lúubul le taakʼin u kotsʼmajoʼ.

Maʼ sáam tiʼ leloʼ kʼuch Blaise, utúul xiʼipal yaan 19 jaʼaboʼob tiʼ yéetel yaanal tuʼux u taal. Blaiseʼ táan kaʼach u páaʼtik utúul u amigo teʼ tuʼux lúub le taakʼin tiʼ Christineoʼ. Letiʼobeʼ yaan kaʼach u  binoʼob xan teʼ muchʼtáambal tuʼux bin Christineoʼ. Ka túun tu yilaj le taakʼin kotsʼaʼanoʼ ka tu chʼaʼaj. Ka tsʼoʼok le muchʼtáambaloʼ, Blaiseʼ tu yaʼalaj tiʼ u amigoeʼ tu kaxtaj taakʼin teʼ calleoʼ yéetel wa yaan máax ku yuʼubik u yaʼalik tu sataj taakʼineʼ ka tʼaʼanak tiʼ teléfono.

Le áakʼab jeʼeloʼ ka kʼuch Christine tu yotocheʼ jach jaʼakʼ u yóol ka tu yilaj minaʼan tu bulto le taakʼin tu náajaltaj teʼ mesoʼ. Ka máan upʼéel semanaeʼ tu tsikbaltaj tiʼ Josephine, u amiga, le baʼax úuchtiʼoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ Christine tu yuʼubaj yaan utúul xiʼipal yaan baʼax tu kaxtaj tu kʼiinil le muchʼtáambaloʼ. Christine túuneʼ tu tʼaanaj Blaise, le xiʼipal kaxt le taakʼinoʼ, ka tu yaʼalajtiʼ jach de a bajux le taakʼin tu satoʼ, ka túun suʼut tiʼ. Jach táaj kiʼimakchaj u yóol Christine. ¿Kux túun Blaise? Kex tsʼoʼok kaʼach upʼéel semana u kaxt le taakʼinoʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Jeʼel u páajtal kaʼach u pʼáatalten le taakʼinoʼ, baʼaleʼ beoraeʼ maas jach kiʼimak in wóol úuchik in sutik».

Mantatsʼ ku yilik u beetkoʼob baʼax maʼalob

Victorine, Victoire yéetel Blaiseʼ maʼ upʼéeliliʼ tuʼux kajakbaloʼobiʼ yéetel maʼ u kʼaj óoltmubaʼobiʼ. Baʼaleʼ tu yóoxtúulaloʼobeʼ u jaajkunajoʼob Jéeoba (testigos de Jehová) yéetel ku yilik u beetkoʼob baʼax maʼalob jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ. Letiʼobeʼ táan u páaʼtikoʼob u yantal «le túumben kaʼanoʼoboʼ yéetel le túumben luʼum u tsʼaa tʼantmaj Jajal Diosoʼ, tuʼux tuláakal baʼal toj». Le máaxoʼob túun kun kajtaloʼob teʼeloʼ mantatsʼ ken u beetoʼob baʼax maʼalob (2 Pedro 3:13).

Victorineeʼ u yojel tumen maʼ u xuʼuls Dios le baʼaxoʼob kʼaastakoʼ láayliʼ yaan u talamtaltiʼ u kaxtik u kuxtaleʼ. Kex beyoʼ ku yilik u beetik baʼax maʼalob tu táan Dios, upʼéel baʼal maʼ tu páajtal u maʼanal yéetel taakʼin. U paalaloʼobeʼ mantatsʼ ku yilik u beetkoʼob baʼax maʼalob yéetel jatsʼuts u modosoʼob. Cada domingoeʼ letiʼobeʼ jach yéetel kiʼimak óolal ku tsikbaltikoʼob tiʼ u vecinoʼob bukaʼaj utsil Dios t-éetel, bix ken u tsʼáa le baʼaxoʼob kʼaʼabéet tiʼ le máaxoʼob yaabiltmailoʼ yéetel bix ken u kanáantoʼob (Salmo 145:7, 18, 20).

Ka máan kʼiineʼ Victoireeʼ tu pʼataj le meyaj ku beetik kaʼach teʼ fabricaoʼ, yéetel káaj u konik teʼ mercado upʼéel harina beetaʼan yéetel tsʼíim (garri). Tumen ku yilaʼal maʼatech u yookoleʼ anchaj yaʼab máaxoʼob ku maanoʼob tiʼ, yéetel tumen jach ku bin utsil tiʼ teʼ koonoloʼ, maʼ xáanchaj ka béeychaj u jóoʼsik maas yaʼab tiempo utiaʼal u tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob jeʼel u páajtal u kajtaloʼob tiʼ upʼéel luʼum tuʼux tuláakal máak ken u beet baʼax maʼalob. Bejlaʼeʼ Victoireeʼ tsʼokaʼan u beel, letiʼ yéetel u yíichameʼ ku máanskoʼob yaʼab tiempo táan u tsikbaltkoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼaxoʼob ken u beet Diosaʼ.

Christineeʼ tu sataj u taakʼin aktáan tiʼ upʼéel u Najil Reino tiʼ u J-jaajkunajoʼob Jéeoba. Blaiseʼ maʼ u kʼaj óol kaʼach tuláakal le máaxoʼob ku binoʼob teʼ Najil Reinooʼ, baʼaleʼ u yojleʼ tuláakloʼob u yaabiltmoʼob Dios xan jeʼex letiʼeʼ, yéetel mantatsʼ ku yilik u beetkoʼob baʼax maʼalob.

¿Jaytúul máaxoʼob a kʼaj óol ku yilik u beetkoʼob baʼax maʼalob mantatsʼ? Chéen tukult wa ka yanakech yéetel 50, 100 wa 200 máakoʼob beyaʼ. Le máakoʼob beyaʼ chéen jeʼel u páajtal a wilkoʼob teʼ tu Najil Reino tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeobaoʼ. ¿Baʼaxten maʼ ta bin ka a kʼaj óoltoʼob?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 12]

«Maas ku kiʼimakkúuntik in wóol in wilik in paalaleʼ táan u beetkoʼob baʼax maʼalob ke u yantalten yaʼab baʼaloʼob.» (VICTORINE)

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 14]

¿U kʼáat wa u yaʼal Proverbios 6:30, maʼ kʼaas ka ookolnak máakiʼ?

Proverbios 6:30 ku yaʼalik: «Mix máak ilik kʼaasil le máax ku yookol utiaʼal u máansik u wiʼijil[oʼ]». ¿U kʼáat wa túun u yaʼal le teksto maʼ kʼaas ka ookolnak máakoʼ? Maʼ, tumen Dioseʼ láayliʼ ku yilik bey upʼéel ookol le baʼax ku beetik máakoʼ le uláakʼ versiculooʼ ku yaʼalikeʼ ken «chuʼukuk táan u yookoleʼ, yaan u sutik siete utéenel le baʼax u yokoltmajoʼ, yéetel yaan u tsʼáaik tuláakal le baʼax yantiʼoʼ» (Proverbios 6:31). Maʼ xaaneʼ le máax ku yookol yoʼolal wiʼijiloʼ maʼ ken u kʼam upʼéel castigo jach nojoch jeʼex tiʼ le máax ku yookol chéen tumen u kʼáat u maasil wa chéen utiaʼal u beetik kʼaasoʼ. Baʼaleʼ kex beyoʼ yaan u yantal «u sutik» wa u boʼotik u jeel tiʼ le máax tu yokoltajoʼ. Bey túunoʼ le máax u kʼáat antal maʼalob tu táan Dioseʼ jach upuliʼ maʼ unaj u yookol kex jach kʼaʼabéet wa baʼax tiʼiʼ.