Natawo ako han Abril 1951, ha Nairobi, Kenya. Taga-India an akon mga kag-anak ngan Sikh an ira relihiyon. Tungod kay gin-asawa ni Tatay an iya hipag nga balo sugad nga ikaduha nga asawa, nagin duha an iya asawa. Waray nahimo hi nanay, an iya siyahan nga asawa. Agsob nga dungan nga nagbuburod an akon nanay ngan an ikaduha nga asawa han akon tatay. Salit nagtubo ako kaupod an akon damu nga bugto ngan mga bugto ha tatay, pati na an usa nga patod—pito ngatanan nga kabataan. Han 1964, han pag-13 anyos ko gud, namatay hi Tatay.

An Pamiling hin Hustisya

 Samtang nagtutubo ako, nakita ko an damu nga diri pagsinabtanay ngan paboritismo. Sugad han nahibaroan ko ha urhi, an amon ngay-an pamilya puropariho ha istorya nira Leah ngan Raquel nga aada ha Biblia. Napansin ko nga diri maopay an pagtratar han amon pamilya ha amon mga surugoon nga Kenyan, nga sumala ha igintutdo ha amon minos kuno hira. Karuyag ni Tatay nga sangkayon namon an amon mga amyaw nga taga-Europe, kay may mahibabaroan kuno kami ha ira. Pero nagsiring hiya nga diri kami makig-upod ha mga African kay naghuhunahuna hiya nga waray kami mahibabaroan ha ira. Nagsiring liwat hi Tatay nga diri kami makisangkay ha mga Pakistani, ngan trataron hira nga kaaway. Hingyap ko gud pirme an patas nga pagtratar ha ngatanan—ngan inabat ko nga diri tama an panhunahuna han akon tatay.

 Gintikangan ni Guru Nānak an Sikhismo ha ikatarapos han ika-15 ka siglo. Ginkarawat ko an mga katutdoan ni Nānak, upod na an ideya nga usa la an tinuod nga Dios. Pero tungod han akon nakikita nga diri patas nga mga pagtratar dida ha komunidad han mga Sikh, naghunahuna ako nga may sayop hito nga amon relihiyon.

 Diri la ito an akon nahunahuna. Tungod kay an Sikhismo pipira pa la ka siglo tikang han nagtikang ito, agsob nga nahuhunahuna ko: ‘Ano an nahiuna pa hito? Ano an siyahan gud nga paagi han pagsingba nga gin-uuyonan han Dios?’ An amon pamilya nagbibitay hin kalendaryo nga may mga piktyur han napulo nga makasaysayan nga mga guru han Sikh. Pero naghunahuna ako: ‘Paonan-o daw la kami nakakasiguro nga amo gud ito an ira hitsura? Kay ano nga dapat yumukbo an bisan hin-o ha mga imahen han mga guru sugad han ginhihimo han amon pamilya ngan han iba, nga ngani igintututdo mismo hito nga mga guru nga singbahon an usa la nga Dios?’

 Han 1965, han 14 anyos ako, binalhin ha India an amon pamilya. Diri gud masayon an amon kinabuhi didto kay diri maopay an amon pakabuhi. Paglabay hin mga usa ka tuig, binalhin kami ha Leicester England. Pero waray kami magdurungan kay diri namon kaya, salit tag-duha-duha la an napakadto.

 Han 16 anyos ako, nagtikang ako pagtrabaho hin mano-mano ngan ineskwela ako ha gab-i para maipadayon ko an akon pag-eskwela nga naundang hadto. Pero nakita ko nga diri patas an pagtratar ha mga nagtatrabaho. Halimbawa, mas dagku an sweldo han mga taga-England kay ha mga immigrant. Tungod han akon hingyap nga magkaada patas nga pagtratar ha ngatanan, batan-on pa ako nga nagin aktibista han labor union. Gin-organisar ko an mga immigrant nga kababayin-an nga diri la anay magtrabaho tubtob nga sweldohan hira pariho ha sweldo han mga taga-England. Hingyap ko gud nga magin patas an pagtratar ha ngatanan.

An Pagbiling han Baton

 Han 1968, nakilala ko an mga Saksi ni Jehova han may duha nga Saksi nga nagtuktok ha akon purtahan. Naruyagan ko gud dayon an saad han Ginhadian nga magkakaada patas nga pagtratar ha ngatanan. An usa hito nga mga Saksi binalik upod an iya asawa. Nagtikang ako pag-aram ha Biblia kaupod an akon mga bugto nga babaye nga hi Jaswinder ngan hi Chani nga bugto ko ha tatay. Bisan kon unom pa la nga leksyon an amon natapos, nakombinse na kami nga hi Jehova an tinuod nga Dios, nga an Biblia an iya Pulong, ngan an Ginhadian la an makakahatag hin hustisya ha ngatanan.

 Pero brutal nga ginkontra kami han amon pamilya. Han namatay an akon tatay, an akon bugto ha tatay nga lalaki an nagin ulo han pamilya. Tungod kay ginsulsolan hiya han akon stepmother, ginkontra niya kami. Iya ginkakastigo an akon mga manghod nga hira Jaswinder ngan Chani, ginbabanyakan niya hira nga sul-ot an iya steel-toe nga boots. Tungod kay 18 anyos na ako, maaram hiya nga may-ada na ako legal nga mga katungod, pero an akon mga manghod waray pa salit puydi niya buhaton ha ira an iya karuyag. Makausa, kinuha hiya hin Biblia, gin-abrihan ito, gindagkotan an mga pahina, ngan iginduok ito ha ira mga nawong, ngan nagsiring, “Tawaga an iyo Jehova basi parungon an kalayo!” Hito nga panahon, sekreto na kami nga nagtitinambong ha mga katirok. Pero karuyag gud namon nga mag-alagad ha usa la nga tinuod nga Dios, hi Jehova. Kondi tungod han amon sitwasyon baga hin imposible ito. Salit nagplano kami nga lumayas ngan kumadto ha talwas nga lugar. Ano an amon ginhimo?

 Sekreto nga gintitirok namon an amon kwarta nga badyet unta para ha amon paniudto ngan pamasahe ha bus, pati an pipira nga gin-iban ko ha akon sweldo, nga kinahanglan ko ihatag ha akon stepmother. Nagpalit kami hin tulo nga maleta nga gintago namon hirayo ha amon balay ngan hinay-hinay nga ginbutangan namon ito hin mga bado. Han Mayo 1972, han hirani na mag-18 anyos hi Jaswinder ngan may-ada na kami 100 ka pound ($260 U.S.), sinakay kami hin tren pakadto ha Penzance ha southwest han England. Han inabot kami ha Penzance, kinadto kami ha phone booth basi tawagan an mga Saksi didto. Mahigugmaon nga gin-welcome kami han kabugtoan. Nakabiling kami hin iba-iba nga trabaho, kaapi na hito an paglimpyo hin isda, basi magkaada kami panrenta ha amon urukyan.

 Ginpadayon namon an amon pagpa-Bible study ha usa nga edaran na nga mag-asawa, hira Harry ngan Betty Briggs. Han Septyembre 1972, samtang nagtitinago pa kami, ginbawtismohan kami ha gutiay nga pool ha Kingdom Hall ha Truro. Nag-payunir hi Chani, ngan kami naman ni Jaswinder an nasuporta ha iya ha pinansyal.

Pag-alagad Kon Diin Mas Daku an Panginahanglan

 Bisan kon hirani na mag-90 anyos hira Harry ngan Betty, regular hira nga nakadto ha Isles of Scilly, nga hirani ha baybayon han southwest han England, basi magsangyaw. An ira ehemplo nakabulig ha amon nga magkaada hingyap nga buhaton an puropariho han ira ginbubuhat. Salit han 1973, katapos han amon pakiistorya kan Brother Skinner, sugad han ginsiring ha introduksyon, maaram na kami han amon bubuhaton.

 Han Enero 1974, pinalit kami hin mga tiket nga tipakadto la ha New Delhi, India, nga didto nakaasayn hi Brother Dick Cotterill ngan gintugotan niya kami nga mag-ukoy ha missionary home sugad nga mga bisita. Nagregular payunir hi Chani samtang kami ni Jaswinder, gindugangan namon an amon oras ha ministeryo.

 Ha urhi, ginpadara kami ha Punjab, usa nga estado ha northwest han India. Nag-ukoy kami hin madaliay ha missionary home ha syudad han Chandigarh ngan katapos, nagrenta kami hin apartment. Nagregular payunir ako han Septyembre 1974 ngan gin-imbitar ako nga magin espesyal payunir han 1975. Nakabulig ha akon an pagsangyaw nga ma-realize nga may daku gud nga panginahanglan hin mga literatura ha Punjabi basi mahibaro an mas damu nga tawo mahitungod ha gugma ngan hustisya ni Jehova. Han 1976, gin-imbitar kami nga tulo han branch office han India nga i-translate an mga literatura ngadto ha Punjabi. Daku gud ini nga trabaho, kay waray mga typewriter ngan kompyuter. Kinahanglan namon mano-mano nga isurat an amon gin-translate ngan mano-mano nga i-check ngan i-proofread ito. Katapos, gintatrabaho namon ito ha usa nga kadaan nga lokal nga imprintahan nga komersyal, ngan usa-usa nga iginbubutang namon ha makina an mga letra.

Malipayon Bisan Pa Kon May mga Problema ha Kahimsog

 Tigda nga nagbag-o an amon sitwasyon. Hi Jaswinder may nakilala nga brother nga nagin asawa niya, ngan binalhin hira ha Canada. Hi Chani nakaasawa liwat hin German nga brother nga nabisita ha United States, ngan binalhin hira didto. Nagkasakit ako ngan binalik ha England han Oktubre 1976. Ginpaukoy ako nira nanay ngan han akon bugto nga lalaki ha ira balay, nga naukoy ha Leicester, ngan diri hira nakontra ha kamatuoran. Nadayagnos ako nga may Evans syndrome, nga talagsahon gud nga autoimmune disorder nga nagdadaot ha mga selyula han dugo, ngan nagkikinahanglan ito hin iba-iba nga klase hin pagtambal, kaapi na an pagtanggal han akon spleen. Salit kinahanglan ko umundang ha pagpayunir.

 Nag-inampo gud ako kan Jehova nga kon mag-opay-opay na ako, mabalik ako ha bug-os-panahon nga pag-alagad. Ngan ito an akon ginbuhat! Ngan bisan kon usahay naatakar an akon sakit, binalhin ako ha Wolverhampton han 1978, ngan nagpayunir ako ha lugar nga damu an nagyayakan hin Punjabi. Naghimo kami hin mga imbitasyon para ha katirok nga sinurat la, ngan pinaagi hito nagpapahimo kami hin mga kopya hito ha usa nga shop. Katapos, iginhahatag namon ito ha mga tawo nga nagyayakan hin Punjabi, para imbitaron ha pahayag publiko. Yana, may-ada na lima nga Punjabi nga kongregasyon ngan tulo nga grupo ha Britain.

 An branch ha Britain maaram nga translator ako han Punjabi ha India. Salit ginkontak ako han branch office han ikatarapos han dekada 1980. Nagtikang ako pagbiyahe-biyahe ngadto ha Bethel ha London basi bumulig ha pag-andam han mga font ngan software ngan ha paghimo hin mga standard han Gurmukhi script. Puno gud an akon eskedyol, kay nagtatrabaho ako, nag-aataman kan nanay nga medyo hirayo ha akon, ngan napakadto ha Bethel. Pero makalilipay gud nga makagtrabaho ha Bethel.

 Han Septyembre 1991, gin-imbitar ako nga magin membro han pamilya han Bethel ngan magtrabaho sugad nga translator han Punjabi nga mga literatura nga basado ha Biblia. Waray ko gud ini laumi. Inabat ko nga diri ako kwalipikado tungod han akon sakit, ngan lahos na an akon edad para magin Bethelite. Pero ginhatag ni Jehova ini nga espesyal nga pribilehiyo. Samtang malipayon ako nga nag-aalagad ha Bethel, nagpapadayon liwat an akon sakit. Makadamu nga inatubang ako ha isyu han dugo samtang nagpapa-chemotherapy ako ngan ha iba pa nga klase han pagtambal. Naimpres gud an akon hematologist tungod han akon pagrekober, salit gin-imbitar ako ha usa nga seminar ha usa nga daku nga hospital ha London nga gin-atenderan hin mga 40 nga propesyonal ha medikal. Naghatag ako hin 10 ka minuto nga testimonya ha akon desisyon nga diri magpaabuno hin dugo, ngan ginsundan ito hin programa nga pakiana ngan baton nga gindumara hin brother tikang ha Hospital Information Desk.

 Hinin magkuri nga panahon, mahigugmaon nga ginbuligan ako han akon mga manghod nga hira Jaswinder ngan Chani, ngan gin-apresyar ko gud an suporta ngan pagkabuotan han pamilya han Bethel ngan han akon iba pa nga kasangkayan. Ha ngatanan ko nga kakurian, ginpakusog ako ni Jehova basi makapadayon ako ha akon asaynment.—Salmo 73:26.

An Bendisyon ni Jehova an Nagpapariko

 Ha akon 33 ka tuig ha Bethel ‘natilawan ko ngan nakita nga hi Jehova maopay.’ (Salmo 34:8; Proberbios 10:22) Nakadasig ha akon an ehemplo han matinumanon nga mga edaran. Nalilipay ako nga makita nga an akon mga Bible study nga Punjabi nagin maunungon nga mga surugoon ni Jehova. Maopay an akon relasyon ha akon pamilya. Bisan kon diri Saksi an akon nanay ngan bugto nga lalaki, agsob hi Nanay sumiring, “Debotado ka gud ha Dios.” Ngan han nagsiring ako nga mabaya ako ha Bethel basi maataman ko pirme an amon nanay, nagsiring an akon bugto nga lalaki: “Maopay an imo ginbubuhat. Ayaw pagbaya dida.” Bisan kon ha nursing home na naukoy hi Nanay, nga hirayo ha Bethel, agsob ko hiya bisitahon tubtob ha akon mahihimo.

 Kon naatubang ako hin mga kakurian, nasiring ako ha akon kalugaringon: ‘Ayaw kahadlok, Kamal. Hi Jehova an imo taming. Daku gud an magigin balos ha imo.’ (Genesis 15:1) Nagpapasalamat ako kan Jehova, an “Dios han hustisya,” kay napansin niya ako sugad nga bata nga babaye ngan gintagan niya an ako hin makalilipay nga kinabuhi tungod hito nga buruhaton. (Isaias 30:18) Ngan eksayted na ako ha panahon nga “waray residente nga masiring: ‘May sakit ako.’”—Isaias 33:24.