Konttenttiyaa bessa

Asaa Kanddoy SHoraa Xayiyoogaa Doommido Wodiyaa

Asaa Kanddoy SHoraa Xayiyoogaa Doommido Wodiyaa

Asaa Kanddoy SHoraa Xayiyoogaa Doommido Wodiyaa

ASAY aybi loꞌꞌokkonne aybi iitakkonne qoppiyoogaa aggidoy awudee? Nu wodiyaaneeyye woy nuuppe bayratiya dabbotunne laggetu wodiyaanee? Issi issi asay hegee haniyoogaa doommidoy 1914n, Koyro Alamiyaa Olaa wode gees. He olaa wode deꞌidaageeti, ha alamee keehi laamettidoogaa, qassi hegee zaaridi kaseegaadan mule hanennaagaa akeekidosona.

Taarikiyaa eranchchay issoy hagaadan giis: “Ubba sohuwan deꞌiya asaa eeshshay keehi moorettiis. Koyro Alamiyaa Olaa wode daro asay mehedan hiraysidi hayqqiis. Polotikaa asatinne olaa gadaawati asay olettanaadan yeddoosona, qassi he asaappe dariya baggay hayqqiyoogee eta qofissenna. Hegaappe denddidaagan, asay issoy issuwawu qoppiyoogaa aggiisinne meqetta iita gidiis.”

Taarikiyaa eranchchay issoy, asay lodda laamiyan ammaniyoogaa doommido wode, likkebaa woy likke gidennabaa xeelliyaagan eta qofay keehi laamettidoogaa yootiis. He qofay qonccissiyoogaadan, asay hara mehe ubbaappe aadhdhiya eranchcha gidikkonne mehe. Yaatiyo gishshawu, issoti issoti asay worakana mala, qassi wolqqaara deꞌiyaageeti wolqqi baynnaageeta qohiyoogee bessiyaabaa goosona.

Koyro Alamiyaa Olay, likkebaanne likke gidennabaa xeelliyaagan asaa qofaa muleera laammiis. Cima asay polotikaa, maayiyoobaanne mattumaara gayttidaagan yootiyoobaa, ha wodiyan daro asay bonchchenna. Woosa keettati lodda laamiyaa ammaniyoonne asay olettanaadan minttettiyo gishshawukka hegaadan haniis. Woosa keettati olettiyoogee likke giidoogaa, qassi asay olettanaadan minttettidoogaa, hegaa bollikka, he maaduwan wotaaddarati ufayttidoogaa Biritaaniyaa biittaa olaa gadaaway yootiis.

Asay Kandduwaa Maaraa Kaallanawu Koyenna

Koyro Alamiyaa Olaappe simmin, asay ufayttiyoobaa xoqqu ootti xeellees, likkebaanne likke gidennabaa xeelliyaagan kase deꞌiya wogaa aggidi ubbabay likke gees. Taarikiyaa eranchcha issoy, he olaappe simmin deꞌiya tammu layttata asaa eeshshay moorettido layttata giis. Likkebaanne likke gidennabaa xeelliyaagan kase deꞌiya qofaa daro asay aggido gishshawu, kaallana bessiya maaraa eranawu keehi metiis.

Alamiyaa ikkonoomee 1930ppe simmin keehi ziqqi giidoogee, daro asay keehi hiyyeesanaadan oottiis. Qassi, kaseegaappe aaruwan qohida hara olay 1939n doommiis; hegee Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaa. Kawotettati wolqqaama olaa miishshata medhdhiyoogaa doommidosona; hegee ikkonoomiyaa maaddidaba gidikkonne, asay keehi qohettanaadan oottiis. He olaa wurssettan daro xeetu katamati laalettidosona; Jaappaannen naaꞌꞌu atoomike bombbiyan naaꞌꞌu katamati xayidosona. Daro miiloone asay meqetti baynna hanotan gurddiyo kambbiyan hayqqiis. He olan muleera 50 miiloone gidiya attumaageeti, maccaageetinne naati hayqqidosona.

Naaꞌꞌantto alamiyaa olaa wode, asay ba koyidobaa oottees; qassi kase deꞌiya maaraa kaalliyoogaa aggiis. He wodetun, mattumaa gaytettaa xeelliyaagan asay mule teqettennan ixxiis. Olaa dembban asay haniyoobaa teqqiyaabi baynna gishshawu, eti bantta sonkka hegaadan hanidosona. He olay asay deꞌoy qanttanne maaddennaba gi qoppanaadan oottido gishshawu, asay aqo deꞌuwaanne so asaa deꞌuwaakka hegaadan ziqqi ootti xeelliis.

Asay awudenne hayqqana danddayiyo gishshawu, qantta wodiyaassa gidikkonne harati eta siiqanaadan koyoosona. Issi Biritaaniya biittaa maccaasiyaa hagaadan gaada hegaa qonccissaasu: “Nu kanddoy moorettibeenna, hegee olaa gaasuwan hanidaba.” Issi Amarkka wotaaddaray, “Daro asay nuuni kandduwan moorettidabadan qoppees, shin nuuni biron yelaga, qassi wontto hayqqana danddayoos” yaagiis.

Olaa wode naatettan deꞌiyaageeta gujjin, daroti beꞌido iitabaa hassayidi hanno gakkanawukka unꞌꞌettoosona. Daroti Xoossaa ammaniyoogaa aggido gishshawu, aybi loꞌꞌokkonne aybi iitakkonne shaakki erokkona. Hegaappe denddidaagan, eti likkebaynne likke gidennabay hanotaadan laamettiyaaba giidi qoppoosona.

Asay Kaalliyo Oorattaa Kandduwaa Maaraa

Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaappe simmin, mattumaa gaytettaa xeelliyaagan iripporttee attamettidi kiyiis. Kinse Irpport giyo 800ppe dariya sinttay deꞌiyo, Amarkkan 1940-1949 deꞌiya wodiyan xannaꞌido xinaatee hegeetuppe issuwaa. He irpporttiyaappe kase asay darotoo inddaa gaytettaabaa haasayenna, shin hegaappe simmin qoncciyan haasayiyoogaa doommiis. He irpporttiyan odettida darobay worddo gidikkokka, hegee olaappe simmin asaa kanddoy keehippe moorettidoogaa qonccissiis.

Asay amarida wodiyawu kandduwaa maaraa bonchchiyaaba milatiis. Leemisuwawu, sunttati shori baynnabay eraadooniyan, pilimiyaaninne televizhiiniyan kiyennaadan teqqanawu malidosona. SHin, hegee takkennan laamettiis. Kase Amarkkaa timirtte moconay Williyaam Beneti, “Amarkkan asay kandduwaa maaraa xoqqu ootti xeelliyoogaa eesuwan aggiis” yaagiis. Hara daro biittatikka hegaadan oottidosona. He wode ayssi hegaadan hanidee?

He layttatun macca asay kaseegaappe daro laꞌatettaa demmiis; qassi asay mattumaa gaytettaa xeelliyo ogee laamettiis. Hegaa bollikka, shaaharennaadan oottiya xalee deꞌiyo gishshawu, asay shahaaray attees giidi hirggennan inddaa gaytettaa polees. Yaatiyo gishshawu, asay aqo oyqqennan mattumaa gayttiyoogaa meeze oottiis.

Qassi he wode, pilimiyaanne televizhiine malabatun hegaappe kase pokkobadan xeelliyoobaa bessiyoogaa doommidosona. Guyyeppe, Amarkkaa kawotettaa suntta issoy, televizhiiniyan beꞌana danddayiyoobaa xeelliyaagan hagaadan giis: “He prograameti, ufayssay keehi koshshiyaaba, hanttaarabay meeze, qassi darotuura inddaa gayttiyoogee loꞌꞌobaa gidiyoogaa bessoosona.”

Biiduwaa kaaseetee 1970 heeran keehi erettidaba gidiis. Yaatiyo gishshawu, daro asay kase pilime keettan beꞌanawu koyenna shori baynnabaa bantta son beꞌana danddayoosona. Ha wodiyan, asay awan deꞌikkokka, ba komppiyuteriyan keehi iita gidida pornograafiyaa beꞌana danddayees.

Hegee kaalettidobaa ha wodiyan beꞌiiddi doos. Leemisuwawu, qasho keettaa naagiya issi bitanee, tammu layttaappe kase issi yelagay qashettiyo wode, likke woy bala gididabaa xeelliyaagan A haasayissana danddayiyaaba gidikkonne, haꞌꞌi eti hegaa dummatettaa shaakki erennaagaa yootiis.

Neeni Kaaletuwaa Awuppe Demmana Danddayay?

Nuuni aybi loꞌꞌokkonne aybi iitakko eranaadan alamiyaa haymaanooteti nuna maaddana danddayokkona. Eti Yesuusinne koyro xeetu layttan A kaalliyaageeti tamaarissidobaa kaalliyoogaa aggidi, ha wodiyan ha iita alamiyaa bagga gididosona. Issi xaafee, “ayba olankka olettiyaageeti Xoossay banttana maaddiyoogaa yootoosona” yaagiis. Amarida layttappe kase, Niwu York Siti giyo kataman deꞌiya issi qeesee, issi woosa keettaa yara gidanawu koyettiyaabay otobisiyan gelanawu koyettiyaabaappe laafa gidiyoogaa yootiis.

Ha alamiyaa laammanawu issibaa oottana koshshees. SHin oottana bessiyaabay aybee? Aybi laamettana koshshii? Hegaa laammanay oonee, qassi waatidi laammanee?

[Qonccissuwaa]

“Koyro Alamiyaa Olan [1914-18] daro asay butettidoogee asaa deꞌuwaa pattennabadan xeellidoogaa bessees”

[Saaxiniyaa]

LOꞌꞌOTETTAA XOQQU OOTTI XEELLIYOOBAARA GEEDDARSSIYOOGAA

Loꞌꞌotettay kase shaakkanawu metennaba. Issi uri ammanettiyaagaa, geeshshanne bonchchettiyaagaa gidana woy aggana danddayees. Ha wodiyan loꞌꞌoba giyoobay attidi, xoqqu oottidi xeelliyooba geetettiis. SHin hegee iitaba; taarikiyaa xaafiyaa Gertrud Himelfarba Zi Di-Moralayzeeshin of Sosaytii giyo maxaafan qonccissidoogaadan, “Issi asi xoqqu oottidi xeelliyoobaa odiyoogaadan loꞌꞌobaa odana danddayettenna; . . . ubba asi loꞌꞌo gidiyoy ba koshshaana.”

He maccaasiyaa asay xoqqu ootti xeelliyoobay “ammano, qofa, issibaa xeelliyo oge, meeze, woga, dooriyooba, ixxiyooba gidana danddayiyoogaa, qassi ay asakka woy citakka gidin, issibaa issi wode woy issi gaasuwan xoqqu oottidi xeellana danddayiyoogaa” yootaasu. Laꞌa gidida ha wodiyan deꞌiya asay gita suuqiyaa biidi shammiyoobaa dooriyoogaadan bawu xoqqu oottidi xeelliyoobaa doorana danddayiyaabadan qoppees. SHin hanotay hegaa gidikko, tumu loꞌꞌotettaynne suure kanddoy waananee?

Misiliyaa]

Allaxxiyo shoraa xayidabay ubbasan deꞌiyaaba