1, 2. Yehova u ri khuthadza hani musi ro sedzana na milingo, nahone Ipfi ḽawe ḽi ri ṋea khwaṱhisedzo ifhio?

MUṄWE wahashu ane a kha ḓi vha muswa ane ra ḓo mu vhidza Eduardo, o vhudza mbilaelo dzawe muhulwane wa tshivhidzo o vhingaho ane a pfi Stephen. Eduardo o vha a tshi khou humbulisisa nga ha zwo ṅwalwaho kha 1 Vhakorinta 7:28, ine ya ri: “Vhane vha vhinga kana vha vhingwa vha ḓo pfa vhuṱungu ṋamani.” O vhudzisa a ri: “Ndi vhufhio honoho ‘vhuṱungu’ nahone ndi ḓo sedzana hani naho arali nda vhinga?” Musi a sa athu u fhindula yeneyo mbudziso, Stephen o humbela Eduardo uri a ṱhogomele zwiṅwe zwe muapostola Paulo a zwi ṅwala, zwa uri Yehova ndi “Mudzimu wa u khuthadza hoṱhe, ane a ri khuthadza kha vhuṱungu hashu hoṱhe.”—2 Vhakor. 1:3, 4.

² Vhukuma, Yehova ndi Khotsi wa lufuno nahone u a ri khuthadza musi ro sedzana na vhuleme. Ni nga kha ḓi vha no tshenzhela nḓila ye Mudzimu a ni tikedza ngayo na u ni ṋea vhulivhisi, kanzhi a tshi shumisa Ipfi ḽawe. Ri nga vha na vhungoho ha uri u ri ṱoḓela zwa khwine samusi o zwi ita na kha vhashumeli vhawe vha tshifhingani tsho fhiraho.—Vhalani Yeremia 29:11, 12.

3. Ri ḓo fhindula mbudziso dzifhio?

 ³ Kanzhi ri a kona u konḓelela arali ri tshi ḓivha zwithu zwine zwa vhanga thaidzo dzashu kana milingo. Zwenezwo ndi ngoho kha milingo ine ya vha mbinganoni kana muṱani. Nga zwenezwo, ndi zwifhio zwiṅwe zwithu zwine zwa nga ita uri hu vhe na “vhuṱungu ṋamani” samusi zwo ṅwalwa nga Paulo? Ndi tsumbo dzifhio dzo ṅwalwaho Bivhilini na dza musalauno dzine dza nga ri khuthadza? U ḓivha zwenezwi zwi ḓo ri thusa u konḓelela.

4, 5. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine zwa ita uri hu vhe na “vhuṱungu ṋamani”?

⁴ Ri nga vhala zwe Mudzimu a zwi amba musi a tshi thoma u sika vhathu: ‘Munna u ḓo sia khotsi-awe na mme-awe a nambatela musadzi wawe, vha vha ṋama nthihi.’ (Gen. 2:24) Yehova o amba zwenezwo musi a tshi thoma mbingano ya u thoma. Naho zwo ralo, samusi ri songo fhelela, u vhinga kana u vhingwa na u thoma muṱa muswa zwi nga ita uri vhavhingani vha vhe na thaidzo. (Vharoma 3:23) Kanzhi, musi muthu a tshi vha mbinganoni, u vha a si tsha vha nga fhasi ha vhabebi vhawe, fhedzi mufumakadzi u vha nga fhasi ha munna wawe. Mudzimu o hwesa munna vhuḓifhinduleli ha uri a vhe ṱhoho ya mufumakadzi wawe. (1 Vhakor. 11:3) Vhaṅwe vhane vha kha ḓi tou bva u vhingana vha wana zwenezwo zwi tshi konḓa. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi amba uri mufumakadzi u fanela u ṱanganedza uri u ḓo vha nga fhasi ha munna wawe, hu si fhasi ha vhabebi vhawe. Vhane vha kha ḓi tou bva u vhingana vha nga vha na khuḓano na vhomakhulu kana vha vhuhadzi nahone zwenezwo zwi nga ita uri hu vhe na thaidzo mbinganoni yavho.

⁵ Musi mufumakadzi a tshi ḓivhadza munna wawe uri, “Ri ḓo vha na ṅwana,” zwenezwo zwi nga ita uri vhenevho vhavhingani vha vhe na dziṅwe mbilaelo. Kanzhi, vhavhingani vha a takala nga nṱhani ha uri vha ḓo vha na ṅwana, fhedzi vha nga vhilaela uri zwi nga kha ḓi itea zwithu zwi si tshimbile zwavhuḓi kana nga ha mutakalo wa ṅwana. Vha nga vhilaedziswa na nga vhuimo ha zwa ekonomi ha tshifhingani tsha zwino na tshifhingani tshi ḓaho. Vha fanela u ita tshanduko dzo engedzeaho musi ṅwana o no bebwa. Mufumakadzi a nga livhisa ṱhogomelo na tshifhinga tshawe kha u ṱhogomela ṅwana wawe. Munna a nga vhona u nga mufumakadzi wawe ha tsheena ndavha nae nga nṱhani ha uri u livhisa ṱhogomelo nnzhi kha ṅwana wavho. Kha ḽiṅwe sia, khotsi ane a kha ḓi tou bva u vha mubebi, u na vhuṅwe vhuḓifhinduleli vhune a fanela u vhu hwala. Vhuḓifhinduleli hawe vhu a engedzea ngauri hu na muraḓo muswa muṱani une a fanela u u ṱhogomela na u u ṱunḓela.

6-8. Arali lutamo lwa u vha na vhana lwa sa ḓadzea, lu nga ita hani uri muthu a tsikeledzee?

⁶ Vhaṅwe vhavhingani vha sedzana na miṅwe milingo. Vha ṱoḓa u vha na vhana nga maṱo matswuku, fhedzi zwi tou vhutoto. Musi mufumakadzi a sa vhifhi muvhilini, a nga tsikeledzea vhukuma. U vha mbinganoni kana u vha na vhana a zwi ambi uri muthu a nga si sedzane na milingo, fhedzi arali lutamo lwa u vha na vhana lu sa ḓadzei, zwi nga ita uri hu vhe na “vhuṱungu ṋamani.” (Mir. 13:12) Zwifhingani zwa Bivhili, zwo vha zwi zwa ndeme vhukuma uri mufumakadzi a vhe na vhana. Rahele mufumakadzi wa Yakobo o pfa vhuṱungu vhukuma musi a tshi vhona mukomana wawe a tshi vha na vhana. (Gen. 30:1, 2) Vharumiwa vhane vha shuma mashangoni ane zwa vha zwa ndeme u vha na muṱa muhulwane, kanzhi vha a vhudziswa uri ndi ngani vhe si na vhana. Naho vharumiwa vha tshi lingedza u ṱalutshedza tshiitisi tsha u sa vha na vhana, vhenevho vhathu vha vha vhudza uri, “Zwo luga, ri ḓo ni rabelisa!”

⁷ Kana ṱhogomelani tsumbo ya muṅwe wahashu wa ngei England we a vha a tshi ṱoḓa u vha na ṅwana nga mbilu yawe yoṱhe, fhedzi zwo vha zwi sa konadzei u vha nae. Nga murahu, o shandula phetho yawe. O tenda uri  zwenezwo zwo mu pfisa vhuṱungu vhukuma musi a tshi ṱhogomela uri lutamo lwawe lu nga si ḓadzee kha ano maitele a zwithu. Ene na munna wawe vho dzhia phetho ya u alusa ṅwana wa muṅwe nga lwa mulayo. Naho zwo ralo, o ri: “Zwo dzhia tshifhinga ndi tshi kha ḓi pfa vhuṱungu vhukuma. Ndo vha ndi tshi zwi ḓivha uri u alusa ṅwana wa muṅwe muthu zwi nga si fane na u beba ṅwana ane a vha wau.”

⁸ Bivhili i amba nga ha vhafumakadzi vha Vhakriste vhe vha “tshidzwa nga u beba vhana.” (1 Tim. 2:15) Fhedzi zwenezwi a zwi ambi uri u beba kana u vha na vhana zwi ḓo ita uri muthu a wane vhutshilo vhu sa fheli. Nṱhani hazwo, zwo vha zwi tshi ambela kha uri arali mufumakadzi e na vhana na vhuṅwe vhuḓifhinduleli ha u ṱhogomela muṱa, zwo vha zwi tshi ḓo ita uri a si vhe muthu wa zwisolo na u ḓidzhenisa kha mafhungo a vhaṅwe. (1 Tim. 5:13) Naho zwo ralo, a nga kha ḓi sedzana na miṅwe milingo i tshimbidzanaho na mbingano na muṱa.

9. U felwa nga mufarisi wa mbingano zwi nga vha hani mulingo muhulwane?

⁹ Musi hu tshi ambiwa nga ha milingo ine ya tshimbidzana na mbingano, hu na mulingo muthihi une muthu a nga si ṱavhanye u humbula nga hawo. U felwa nga mufarisi. Mulingo muhulwane une muthu a re mbinganoni a nga sedzana nawo, ndi u felwa nga mufarisi. Wonoyo ndi mulingo une muthu o felwaho a vha a songo lavhelela uri a nga sedzana nawo kha ano maitele a zwithu. Vhakriste vha na lutendo kha fulufhedziso ḽa Yesu ḽa mvuwo ine ya ḓo vha hone. (Yoh. 5:28, 29) Tshenetsho tshilavhelelwa tshi thusa hani muthu o felwaho? Zwi a mu khuthadza. Yeneyo ndi iṅwe nḓila ine Khotsi ashu wa lufuno a tikedza na u khuthadza ngayo vhathu vho sedzanaho na honoho vhuṱungu a tshi shumisa Ipfi ḽawe. Kha ri ṱolisise nḓila ye vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu vha ḓipfa ngayo—na u vhuyelwa—musi Yehova a tshi vha khuthadza.

10. Hanna o khuthadzea hani musi o tsikeledzea? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

¹⁰ Hanna mufumakadzi wa Elikana o vha o sedzana na mulingo. O vha a sa bebi ngeno Penina muṅwe mufumakadzi wa Elikana o vha e na vhana. (Vhalani 1 Samuele 1:4-7.) Hanna o vha a tshi holedzwa nga Penina “miṅwaha yoṱhe.” Zwenezwo zwo ita uri Hanna a pfe vhuṱungu vhukuma na u tsikeledzea. O khuthadzea musi a tshi amba na Yehova nga thabelo. Vhukuma, o ‘fhedza tshifhinga a tshi khou rabela kha Yehova.’ Naa o vha o lavhelela uri Yehova u ḓo pfa khumbelo yawe? A nga vha o fulufhela nga u ralo. Musi o no fhedza u rabela, ‘tshifhaṱuwo tshawe tsha si tsha nga zwiḽa kale.’ (1 Sam. 1:12, 17, 18) O vha a tshi fulufhela uri Yehova u ḓo ita uri a vhe na vhana kana u mu khuthadza nga iṅwe nḓila.

11. Thabelo i nga ri khuthadza hani?

¹¹ Ri ḓo bvela phanḓa ri tshi sedzana na milingo na maṱungu samusi ri songo fhelela nahone ri tshi kha ḓi vha kha ano maitele a langwaho nga Sathane. (1 Yoh. 5:19) Naho zwo ralo, zwi a takadza u ḓivha uri Yehova ndi “Mudzimu wa u khuthadza hoṱhe”! Thabelo ndi iṅwe nḓila ine ya nga ri thusa u sedzana na milingo kana vhuṱungu. Hanna o tevhulela Yehova zwi re mbiluni yawe. Nga hu fanaho, musi ro sedzana na milingo, ri fanela u ita zwi fhiraho u sokou vhudza Yehova nḓila ine ra ḓipfa ngayo. Ri fanela u mu humbela uri a ri thuse na u mu vhudza nḓila ine ra ḓipfa ngayo zwi tshi bva mbiluni.—Vhafil. 4:6, 7.

12. Ndi mini zwe zwa thusa Ana uri a dovhe a takale?

¹² Naho ri tshi khou pfa vhuṱungu vhukuma—khamusi nga u sa vha na vhana kana u felwa nga mufarisi—ri nga wana khuthadzo. Misini ya Yesu, muporofita wa mufumakadzi ane a pfi Ana, o felwa nga munna wawe nga murahu ha u fhedza miṅwaha ya sumbe vho vhingana. Bivhili a i sumbedzi uri o vha e na vhana. Ndi  mini zwe Ana a vha a tshi kha ḓi zwi ita musi e na miṅwaha ya 84? Luka 2:37 i ri: “O vha a tshi dzula e hone thembeleni, a tshi ita tshumelo khethwa vhusiku na masiari, a tshi ḓidzima zwiḽiwa na u rabela.” Vhukuma, Ana o khuthadzea nahone o wana dakalo nga u gwadamela Yehova.

13. Ṋeani tsumbo ya nḓila ine khonani dza vhukuma dza nga ni khuthadza ngaho, naho mashaka a tsini o kundelwa u ita nga u ralo.

¹³ Musi ri na vhushaka ha tsini na vhahashu, ri wana khonani dza vhukuma. (Mir. 18:24) Paula o amba nḓila ye a pfa ngayo vhuṱungu musi mme awe vha tshi litsha u shumela Yehova e na miṅwaha miṱanu. Zwo vha zwi songo leluwa u kunda wonoyo mulingo. Fhedzi o ṱuṱuwedzea vhukuma musi muṅwe mufumakadzi wa muvulanḓila ane a pfi Ann a tshi sumbedza u vha na dzangalelo khae na vhumuya hawe. Paula o ri: “Naho Ann o vha e si shaka ḽanga, nḓila ye a vha e na ndavha ngayo na nṋe yo nthusa. Zwo nthusa uri ndi bvele phanḓa ndi tshi shumela Yehova.” Paula u bvela phanḓa a tshi shumela Yehova nga u fulufhedzea. Zwino u takalela u dovha a shumela Yehova e na mme awe. Na Ann o takala ngauri o vha mme a Paula wa lwa muya.

14. Vhane vha khuthadza vhaṅwe vha nga vhuyelwa hani?

¹⁴ Zwi takadzaho ndi uri musi ri tshi sumbedza u vha na dzangalelo kha vhaṅwe, zwi nga ita uri ri hangwe nga ha thaidzo dzashu. Sa tsumbo, vhahashu vha tshisadzini vho vhingwaho kana vha songo vhingwaho vha a ḓivha uri vha wana dakalo musi vha tshi huwelela mafhungo maḓifha na vhaṅwe. Tshipikwa  tshavho ndi tsha u hulisa Mudzimu samusi vha tshi khou ita zwine a zwi funa. Vhaṅwe vha vhona u shela mulenzhe vhuḓinḓani zwi dzilafho. Vhukuma, roṱhe ri vha ri tshi khou shela mulenzhe kha u ita uri tshivhidzoni hu vhe na vhuthihi musi ri tshi sumbedza u vha na dzangalelo kha vhaṅwe, vhane ra huwelela khavho na vhane ra ṱanganela navho tshivhidzoni. (Vhafil. 2:4) Muapostola Paulo o vha e tsumbo yavhuḓi. O vha a tshi nga “mme a mamisaho” kha vhathu vha tshivhidzo tsha ngei Thesalonika; o vha a tshi dovha a nga khotsi wa lwa muya.—Vhalani 1 Vhathesalonika 2:7, 11, 12.

15. Ndi vhafhio vho hwalaho vhuḓifhinduleli ha u gudisa vhana ngoho?

¹⁵ Iṅwe nḓila ine ra nga sumbedza ngayo uri ri na dzangalelo kha vhaṅwe ndi u khuthadza na u thusa miṱa. Nga zwiṅwe zwifhinga, vhathu vhane vha kha ḓi vha vhaswa ngohoni vha nga humbela vhahuweleli vho vhibvaho uri vha vha thuse u gudisa vhana vhavho ngoho kana u fara pfunzo ya Bivhili na vhana vhavho. Bivhili i sumbedza uri vhabebi ndi vhone vhane vha vha na vhuḓifhinduleli ha u gudisa vhana vhavho. (Mir. 23:22; Vhaef. 6:1-4) Kha vhuṅwe vhuimo, vhaṅwe vhathu vha nga thusa nahone zwenezwo zwi a khoḓea vhukuma. Naho zwo ralo, zwenezwo a zwi iti uri vhabebi vha si hwale vhuḓifhinduleli havho. Ndi zwa ndeme uri vhabebi vha dzule vha tshi davhidzana na vhana vhavho na u vha ḓivha khwine.

16. Musi ri tshi khou thusa vhana vha vhaṅwe, ndi mini zwine ra fanela u zwi humbula?

¹⁶ Arali mubebi a dzhia phetho ya uri ṅwana wawe a gudiswe nga muṅwe muthu, onoyo muthu ho ngo fanela u lingedza u hwala vhuḓifhinduleli ha vhabebi. Ho no vhuya ha vha na vhuimo he khaho iṅwe Ṱhanzi ya humbelwa uri i gude na vhana vhane vhabebi vhavho vha si vhe na dzangalelo kha ngoho. Naho zwo ralo, yeneyo Ṱhanzi i fanela u humbula uri u gudisa vhenevho vhana zwithu zwa lwa muya a zwi mu iti mubebi wavho. Nahone arali hu tshi khou farwa yeneyo ngudo, zwi ḓo vha vhuṱali u gudisela vhenevho vhana mahayani avho vhe na vhabebi vhavho kana vhe na muṅwe Mukriste o vhibvaho kana fhethu hu re khagala. Nga zwenezwo, a huna muthu ane a nga vha na tshiitisi tsha u vhona zwithu nga nḓila i songo teaho. Nga u ya ha tshifhinga, ri fulufhela uri vhabebi vha ḓo ḓadzisa vhuḓifhinduleli he vha hweswa nga Mudzimu ha u gudisa vhana vhavho zwithu zwa lwa muya.

17. Vhana vha nga khuthadza hani miṱa ya havho?

¹⁷ Vhana vhe vha guda u funa Mudzimu na u tevhedza nyeletshedzo yawe, vha nga kona u khuthadza muṱa. Vha nga ita zwenezwo nga u ṱhonifha vhabebi vhavho na u vha thusa nga zwithu zwi vhonalaho. Vha nga dovha vha shela mulenzhe na tshivhidzoni. Musi hu sa athu u ḓa Maḓi Mahulu, Lamexe muḓuhulu wa Sethe o vha a tshi gwadamela Yehova. Onoyo munna o amba zwi tevhelaho nga ha murwa wawe Noaxe: “[U] ḓo ri awedza kha u shuma na u ṱhuphea ha zwanḓa zwashu mavuni e Yehova a a sema.” Honoho vhuporofita ho ḓadzea nga murahu ha maḓi mahulu musi Yehova a songo tsha sema mavu. (Gen. 5:29; 8:21) Musalauno, vhana vhane vha bvela phanḓa vha tshi fulufhedzea kha Yehova vha nga khuthadza miṱa ya havho, u vha thusa uri vha konḓelele milingo ye vha sedzana nayo zwino na ya tshifhingani tshi ḓaho.

18. Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa u konḓelela nga tshivhindi milingo na vhuṱungu vhuṅwe na vhuṅwe vhune ra sedzana naho?

¹⁸ U rabela, u elekanya nga ha tsumbo dzi re Bivhilini na u vha na vhukonani ha tsini na vhathu vha Yehova zwi khou thusa vhathu vhanzhi musi vho sedzana na milingo. (Vhalani Psalme ya 145:18, 19.) U ḓivha uri Yehova ndi ene Mukhuthadzi, zwi ḓo ri thusa u konḓelela nga tshivhindi milingo miṅwe na miṅwe ine ra sedzana nayo—zwino na tshifhingani tshi ḓaho.