Yehu Wa Kuata Utõi Woku Teyuila Efendelo Liocili

YEHU wa kuata utõi woku teyuila efendelo liocili, momo poku tẽlisa ocikele caye, wa ci linga lombili. Yehu wa kuata ovituwa tu sukila oku setukula.

Yehu wa tambuile ocikundi kotembo yimue okuti, vofeka yo Isareli mua kala ovitangi vialua. Ofeka yosi ya kuamẽle evĩho lia Isevele, ina ya soma Yehorama. Kotembo yaco, Isevele wa kala ocimbumba omo liolofa viulume waye Ahava. Eye wa sandeka efendelo lia Baale, wa seteka oku imũla efendelo liocili, wa ponda ovaprofeto va Yehova Suku, kuenda wa vetiya omanu oku linga ‘ukanhonga lumbanda.’ (2 Olos. 9:22; 1 Olos. 18:4, 13) Yehova wa handelekele oku yambula epata liosi lia Ahava, oku kongelamo Yehorama la inaye Isevele. Yehu eye wa kala kesongo kupange waco.

Ovisonehua vi lekisa okuti, Yehu wa kala pokati kasualali, eci va Isareli va liyaka lolohoka via va Asuria ko Ramote yo ko Gileada. Yehu wa kala usongui wasualali, pole, ka kalele kesongo kolohoka via va Isareli. Noke uprofeto Elisia wa tumĩle umue pokati komãla vovaprofeto, oco a waveke Yehu komangu yusoma. Kuenje, wo handeleka oku ponda alume vosi ovisuanji va kala vonjo ya Ahava.​—2 Olos. 8:28; 9:1-10.

Eci akuenje va pulisa ocimãho cepasu lia Yehu, eye ka va sapuilile ocili omo liohele. Pole, eci vo kisika oku vangula, wa va sapuila ocili, kuenje eye kumue lakuenje vaye, va ñualelapo Yehorama. (2 Olos. 9:11-14) Yehu wa kũlĩhĩle okuti, alume va kala oku tata onjo ya Isevele, va ka tamalãla laye. Omo liaco, wa sandiliya onjila ya velapo yoku tẽlisa ocimãho caye.

Soma Yehorama wa lemehiwile kuyaki, kuenje, wa tilila kolupale luo Yesirele kuna a talamẽla oco epute liaye li kaye. Yehu wa kũlĩhĩle okuti, oco a tẽlise upange waco, wa sukilile oku enda lonjanga kolupale luo Yesirele. Omo liaco, wa sapuila omanu hati: “Lomue ka ka siosiolõhe [ale oku tunda] vimbo ha endi oku ci sapula ko Yesirele.” (2 Olos. 9:14, 15) Yehu pamue wa simĩle okuti, volupale luaco mua kala handi asualali vamue va pokola ku Yehorama. Omo liaco, Yehu ka yonguile okuti, asualali vaco va tamalãla laye kuyaki.

WA ENDISA EKÃLU NDEYUI!

Oco Yehu a iñile ocipikipiki volupale, wa endisa lonjanga ekãlu poku tunda ko Ramote yo ko Gileada toke ko Yesirele, ocinãla ci soka 72 kolokilometulu. Osimbu a kala oku iya lolupesi, ondavululi yimue ya mola ‘olohoka  via Yehu.’ (2 Olos. 9:17) Yehu wa kuata ombili yoku tẽlisa ocikundi caye.

Eci ondavululi ya limbuka okuti omunu wa kala oku endela vekãlu Yehu, ya kaluka hati: “Endisa ndeyui.” (2 Olos. 9:20) Pole, nda Yehu wa endisile ekãlu levando, nda ka molehele ndomunu umue wa tema.

Yehu ka tavele oku sapela lolomunga vivali via tumiwile kokuaye, pole, wa endele toke ku Soma Yehorama. Noke, wo sanga lekamba liaye Ahasiya soma yo ko Yuda, okuti va kala vakãlu avo. Yehorama wa pula hati: “A Yehu Ombembua?” Eye wa tambulula hati: “Ombembua ye, osimbu ukahonga lovombanda a nyõho Isevele a siata?” Eci Yehorama a yeva etambululo liaco, wa kuata usumba kuenje, wa tila. Pole, Yehu wo landula lolupesi! Kuenje, eci Yehu o sanga, wa imba usongo lohonji, noke wo toma vutima kuenje, wa fila vekãlu liaye. Ocili okuti, Ahasiya wa tililevo, pole, Yehu wo landula, noke eci o sanga, wo ponda.​—2 Olos. 9:22-24, 27.

Omunu ukuavo vonjo ya Ahava okuti wa pondiwavo, Nasoma Isevele una wa kala ondingaĩvi. Eli olio esunga lieci Yehu o tukuila hati, wa “siñaliwa.” Osimbu Yehu a kala oku endisa ekãlu liaye vimbo lio Yesirele, wa mola nasoma Isevele wa kala ponjanela yonjo yelombe. Noke, Yehu wa tuma asualali vo kelombe oco va leñule Isevele ponjanela. Kuenje, olokavalu viaye via kosa Isevele una wa nenele evĩho vo Isareli. Yehu wa pondavo ekũi lavavali kolondingaĩvi vikuavo via kala vonjo ya Ahava.​—2 Olos. 9:30-34; 10:1-14.

Ndaño okuti ka ca sungulukile oku linga ungangala, tu ivaluki okuti, kosimbu Yehova wa enda oku tuma akuenje vaye oco va tetulule ovitangi pokati komanu. Ovisonehua vi popia ndoco: “Suku wa panga okuti Ahasiya o sanga enyoleho poku pasula [Yehorama,] momo eci eyako, eye kumue la Yehorama, va katukila Yehu omõla a Nimisi, una Yehova a wavekelele oku nyõla epata lia Ahava.” (2 Asa. 22:7) Osimbu Yehu a kala oku upa ocivimbi ca Yehorama vekãlu, wa limbuka okuti, wa tẽlisa ohuminyo ya Yehova yoku yambula Ahava una wa pondele Navote. Pole, Yehu wa tumiwile oku ‘fetuluinya osonde yafendeli va Suku’ vana va pondiwa la Isevele.​—2 Olos. 9:7, 25, 26; 1 Olos. 21:17-19.

Koloneke vilo, vocisoko ca Yehova, ka muli asualali oco va liyake lomanu vana va ñualelapo efendelo liocili. Momo Suku wa  popia hati: ‘Oku fetuluinya kuange.’ (Va Hev. 10:30) Pole, oco akulu vekongelo va teyuile vamanji kevĩho, va sukila oku lekisa utõi ndeci Yehu a linga. (1 Va Kor. 5:9-13) Omo liaco, vamanji vosi va sukila oku yuvula oku kuata ukamba lomanu vana va tundisiwa vekongelo.​—2 Yoa. 9-11.

YEHU KA ECELELE OKUTI YEHOVA VO LINGILA USUANJI

Uvangi u lekisa okuti Yehu wa yonguile oku tẽlisa ocikundi caye, u limbukiwila kolondaka a sapuila Yonadava eci a popia hati: ‘Tu ende, oco o tale ndomo si ecelela okuti, Yehova vo lingila usuanji.’ Yonadava wa tava kelaleko lia Yehu kuenje, wa endela kumue laye vekãlu toke ko Samaria. ‘Yehu wa ci linga letutu, oco a kundule afendeli va Baale.’​—2 Olos. 10:15-17, 19.

Yehu wa popia hati, o yongola oku “lumbila Baale ocilumba cinene.” (2 Olos. 10:18, 19) Ulume umue onoño ukuakukonomuisa Embimbiliya, wa popia hati: “Yehu poku popia olondaka evi, wa lekisa enyango.” Ndaño okuti ondaka ya tukuiwa vocinimbu eci, “olonjanja vialua yi lomboloka oku eca ‘ocilumba,’ pole, yi tiamisiwila ‘koku ponda’ olondingaĩvi.” Yehu ka yonguile okuti, pokati kafendeli va Baale pa supa umue, kuenje, wa vongoluila vonjo ya Baale, noke wa va walisa uwalo wa litepa. Eci Yehu “a mala oku lumba ocilumba coku pia elisi,” wa tuma 80 kalume oco va ponde afendeli va Baale. Noke, va lundula ociñumañuma ca Baale, kuenje, onjo yaye ya linga ocitumãlo coku tundisila, okuti lomue o lingilamo vali efendelo.​—2 Olos. 10:27.

Yehu wa ponda omanu valua, pole, Ovisonehua viu tukula hati, wa kala ulume umue ukuotõi, kuenda wa teyuila va Isareli kupika wa nasoma Isevele, kumue lepata liaye. Nda vo Isareli mua kalele omunu ukuavo o tẽla oku ci linga, nda wa lekisa okuti, ukuotõi haeye ukuambili. Vondisionaliu yimue yolondaka Viembimbiliya, mua sonehiwa ndoco: “Ka ca lelukile oku linga upange waco. Momo afendeli va Baale, va lisanduilile kolonepa viosi viofeka yo Isareli.”

Koloneke vilo, ndaño okuti Akristão va siata oku liyaka lovitangi vialua, pole, va sukila oku lekisa ovituwa ndevi via Yehu. Ocituwa cipi tu sukila oku lekisa nda tu yonjiwila koku linga ovina vi pisiwa la Yehova? Tu sukila oku kuata utõi woku yuvula elinga liaco. Oco tu lekise esumbilo kovina viespiritu, ka tu ka eceleli okuti, omanu va lingila usuanji Yehova.

ENDELA VOCIHANDELEKO CA YEHOVA

Kesulilo liulandu owu, ku sangiwa elungulo limue lia velapo. Yehu ka yuvuile ‘efendelo liolonãle viulu via kala ko Betele lo ko Dani. (2 Olos. 10:29) Omunu ukuambili kefendelo liocili, ecelela ndati efendelo lioviteka?

Omo okuti usoma wo Isareli wa litepele lusoma wo Yuda, pamue Yehu wa simĩle okuti, wa sukililevo oku tepa efendelo pokati kolosoma vivali. Omo liaco, wa vetiyiwa oku kuama ocituwa colosoma vio ko Isareli via enda oku fendela olonale. Pole, ocituwa caco, ca tepulula ekolelo liaye ku Yehova, una wo vialekele komangu yusoma.

Yehova wa nõlele Yehu oco tẽlise upange waye, momo wa ‘linga ovina via sunguluka kovaso aye.’ Pole, Yehu wa liwekelepo ‘oku endela lutima waye wosi vocihandeleko ca Yehova, Suku ya Isareli.’ (2 Olos. 10:30, 31) Nda wa kũlĩhĩsa ovina Yehu a linga kefetikilo, citava okuti o komõha kuenda o sumua. Pole, ulandu waco, u tu longisa ovina vialua. Omo liaco, ka tu ka ivaliko ukamba wetu la Yehova. Eteke leteke, tu sukila oku kolela Suku poku lilongisa Ondaka yaye loku sokolola ovina tua tanga kuenda oku likutilila kokuaye lutima wosi. Tu amamiko oku pokola kovihandeleko via Yehova lutima wetu wosi.​—1 Va Kor. 10:12.

[Okakasia kemẽla 4]

Yehu Vesapulo Lioluali

Koloneke vilo, olonoño via siata oku patãla ulandu womanu vana va tukuiwa Vovisonehua. Anga hẽ, kuli uvangi ukuavo ka u sangiwa Vembimbiliya watiamẽla ku Yehu?

Kuli ovovangi atatu o kosimbu, a sonehiwa la va Asuria, a tukula Yehu hati, osoma yo ko Isareli. Pokati kovovangi aco, pali umue u tukula Yehu, ale umue pokati kolomunga viaye okuti, wa kekamẽla Sialimanesere, Soma yo ko Asuria, osimbu ka ecele ulambu. Esapulo liaco, li popia ndoco: “Yehu [ale Ia-ú-a], omõla wa Omiri [ale Hu-um-ri], wa eca kokuange opalata, ulu, ocilindo culu ce yuka okulia ku pepa ku tukuiwa hati, o saplu, [kelimi lio Asuria], olombia viondungu viulu, ocimanda culu, oviyenjo viulu, osumbu, ombueti ya soma [kuenda] o puruhtu yuti, [okuti, lomue wa kũlĩha elomboloko lionduko yocikuata caco.]” Ocili okuti, Yehu ka kalele “omõla wa Omiri.” Pole, onduko Omiri, ya enda oku tiamisiwila kolosoma viosi via vialele ko Isareli. Momo, Omiri wa kemalẽle calua omo lioku tunga olupale luo Samaria, luna lua kala ombala yo ko Isareli.

Uvangi wa soma yo ko Asuria watiamẽla koku feta elisimu lia eciwile la Yehu, hawociliko. Pole, eye wa tukula onduko ya Yehu olonjanja vitatu poku yi soneha kociñumañuma ca Sialimanesere, kuenda valivulu asapulo olosoma via va Asuria. Ovina via sonehiwa vasapulo aco, vi lekisa okuti, ovolandu omanu vana va tukuiwa Vembimbiliya, ocili.