1, 2. (a) Nye ci lekisa okuti ove unungi Yusoma wa Suku? (b) Momo lie Olombangi Via Yehova olonjanja vimue via siatela oku yakela elianjo lietavo?

 OVE hẽ unungi Yusoma wa Suku? Omo okuti Umbangi ya Yehova, umunu umue pokati kavo! Nye ci lekisa okuti umunu umue pokati kolonungi viaco? Ka ci lomboloka okuti o sukila oku kuata opapelo yimue yuvangi, ale ocicapa cikuavo ceciwa lombiali. Uvangi waco u sangiwa vonjila o kuãi yoku fendela Yehova Suku. Vefendelo liocili mua kongela ovina vialua okuti vina o tava vi sule. Mua kongela eci o linga kuenda epokolo liove kovihandeleko Viusoma wa Suku. Kokuetu, efendelo lietu litiamisiwila kolonepa viosi viomuenyo, oku kongelamo onjila tu kuama poku tekula omãla vetu kuenda olonjila tu kuama poku sakuiwa.

² Pole, voluali lulo pamue omanu ka va lekisa esumbilo kelianjo lietu lioku kala olonungi viusoma ale olonumbi tu kuãi. Olombiali vimue via siata oku seteka oku nyõla elianjo lietu lioku fendela ale oku tu tateka. Olonjanja vimue, olondonge via Kristu via siata oku sanda oku teyuila elianjo liavo oco via amameko oku pokola kovihandeleko via Soma Mesiya. Anga hẽ eci ci komõhisa? Sio ka ci komõhisa. Tunde kosimbu, olonjanja vialua afendeli va Yehova va likolisilako oku sanda elianjo lioku u fendela.

3. Koloneke via Nasoma Ester, afendeli va Suku va li yaka locitangi cipi?

³ Koloneke via Nasoma Ester, afendeli va Suku va sukilile oku yaka oco va teyuile omuenyo. Momo lie? Ulume umue ondingaĩvi, epalanga liatete o tukuiwa hati, Hamana, wa vetiya Soma yo Persia, Ahasuero oco va Yudea vosi va kasi vemehi liusoma va pondiwe, momo “ovihandeleko viavo via litepa levi viomanu vakuavo.” (Ester 3:8, 9, 13) Yehova wa yanduluka hẽ afendeli vaye? Sio, eye wa sumũluisa alikolisilo a Ester la Mordekai eci va pinga ku Soma yo ko Persia oco a teyuile afendeli va Suku.​—Ester 9:20-22.

4. Nye tu ka konomuisa vocipama cilo?

⁴ Nye ci popiwa koloneke vilo? Ndomo tua ci konomuisa vocipama ca pita, olombiali, olonjanja vimue vi sanda oku tateka Olombangi Via Yehova. Vocipama cilo, tu kũlĩhisa olonjila vimue olombiali via siata oku kuama oco vi nyõle elianjo lietu lioku fendela. Tu konomuisa olonepa vitatu ndeci: (1)  Omoko yetu yoku kala vocisoko cimue ca kũlĩhĩwa kuenda onjila tua nõla yoku fendela. (2) Elianjo lioku nõla onjila yi kuamiwa poku sakuiwa lolondotolo ndomo ci likuata lolonumbi Viembimbiliya. (3) Omoko yolonjali yoku kuama olonumbi via Yehova poku tekula omãla. Omo liaco, vonepa lonepa tu ka konomuisa ndomo olonungi Viusoma wa Mesiya vakuekolelo, via siata oku likolisilako oku yaka oco vi teyuile ekalo liavo lioku kala olonungi Viusoma kuenda ndomo vi tambula asumũlũho omo lialikolisilo avo.

5. Oku kũlĩhĩwa lombiali ci kuatisa ndati Akristão vocili?

⁵ Anga hẽ oco tu fendele Yehova tu sukila oku kũlĩhĩwa lolombiali? Sio, pole oku kũlĩhĩwa lolombiali ci tu ecelela oku fendela lelianjo Volonjango vietu Viusoma, Volonjango Violohongele Vinene, oku panga alivulu etu, kuenda oku ambata loku kundila olondaka viwa komanu. Kolofeka vialua, Olombangi Via Yehova via kũlĩhĩwa lolombiali kuenda vi kuete elianjo lioku fendela ndeci atavo akuavo a kuete. Nye ci pita nda olombiali ka vi yongola okuti tu kũlĩhĩwa, ale vi seteka oku tateka upange wetu?

6. Ocitangi cipi Olombangi Via Yehova via liyaka laco kofeka yo Australia kefetikilo liunyamo wo 1940?

⁶ Ko Australia. Kefetikilo liunyamo wo 1940, ombiali yo kofeka yo Australia ya popia okuti alongiso etu a “vetiya” omanu oku siapo oku panga onepa kuyaki. Eci ca koka elambalalo. Olombangi Via Yehova ka ca tavele okuti vi liongolola ale oku kunda lelianjo, ovopange o Betele a tatekiwa kuenda Olonjango Viusoma via tambuiwa. Ka ca tavele oku kuata alivulu etu. Noke yanyamo alua loku talavaya vuyombeki, Olombangi Via Yehova ko Australia, via sanga elianjo. Keteke 14 yosãi Yenyenye, yunyamo wo 1943, Ombonge ya Velapo vofeka yo Australia ya imũla elambalalo.

7, 8. Lombolola elikolisilo lioku sanda elianjo liefendelo vamanjetu kofeka yo Rusia va siata oku liyaka lalio vokuenda kuanyamo.

⁷ Ko Rusia. Olombangi Via Yehova ndaño via lambalaliwa vokuenda kuanyamo alua, pole via sonehisiwa kunyamo wo 1991. Noke yoku tepiwa kuviali wo União Soviética, kunyamo wo 1992, tua limbukiwa locisoko cimue ci tukuiwa hati: Federação Russa. Pole, noke liotembo yimue, ovanyali vamue ca piãla enene vana va tiamẽlele ketavo lio Ortodoxa Russa, va fetika oku tema omo okuti etendelo lietu lia livokiya lonjanga. Ovanyãli va linga alundi atãlo Kolombangi Via Yehova oku upisa kunyamo wo 1995 toke wo 1998. Olonjanja viosi, va kũlĩhĩsa alundi aco, ka va sangele esunga lalimue. Kunyamo wo 1998 ovanyali va linga elundi likuavo. Kefetikilo Olombangi Via Yehova via yula pole ovanyãli ka va tavele konjila onganji ya nõlapo kuenje Olombangi Via Yehova via pumba esunga kosãi ya Kupemba kunyamo wo 2001. Esombiso likuavo lia fetika kosãi ya Mbalavipembe kunyamo waco, kuenje kunyamo wo 2004 va nõlapo onjila yimue ya imula ocihandeleko ca enda oku teyuila Olombangi Via Yehova volupale luo Moskovu, kuenje va tateka ovopange avo.

 ⁸ Noke elambalalo lia fetika vali. (Tanga 2 Timoteo 3:12.) Olombangi Via Yehova via tipuiwa kuenda ovina viavo via nyaniwa. Alivulu etu a tambuiwa, kuenda ka ca lelukile oku fetela ale oku tunga onjo yefendelo omo lielambalalo. Sokolola ndomo vamanji va kala kotembo yaco yohali! Ovo va tualele ocitangi caco Kombonge ya Velapo yo Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu, kunyamo wo 2001, kuenje kunyamo wo 2004, va vokiya kepingilo va lingile. Kunyamo wo 2010, Ombonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu ya nõlapo onjila yimue. Ombonge ya popia okuti ombiali yo Rusia ka ya kũlĩhisile ovina viosi via kongelamo. Kuenje ya lekisa okuti ka citava okuti ovisimĩlo violombonge vitito via amamako momo, ka kuli esunga lalimue li lekisa okuti Olombangi Via Yehova via lueya ocihandeleko. Ombonge ya limbukavo okuti elambalalo liaco lia kuata ocimãho coku malako elianjo liosi Olombangi Via Yehova vi kuete. Onjila ya nõliwa Lombonge ya lekisa okuti tu kuete elianjo lioku fendela. Ndaño okuti olombiali vialua vio kofeka yo Rusia ka via tavele oku pokola kocihandeleko Combonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu, pole, afendeli va Suku va vetiyiwa calua omo liayulo aco.

9-11. Ko Helasi, afendeli va Yehova va siata oku likolisilako ndati oku sanda elianjo lioku fendela, kuenda lonima yipi?

⁹ Ko Helasi. Kunyamo wo 1983, manji Titos Manoussakis wa fetela ohondo yimue volupale luo Heraklion, ko Kreta, oco ocimunga cimue citito Colombangi Via Yehova ci fetike oku lingilamo olohongele. (Va Hev. 10:24, 25) Noke ocitunda cimue cetavo lio Ortodoxa ca linga elundi likuavo, li pisa Olombangi Via Yehova omo lioku lingila olohongele vohondo yaco. Momo lie? Momo alongiso Olombangi Via Yehova a litepa lalongiso onembele yo Ortodoxa! Kuenje, akuenje velombe va tumbika ocihandeleko ci pisa manji Titos Manoussakis, kuenda Olombangi vikuavo vitatu via Yehova. Noke, va kisikiwa oku feta olombongo loku va sapuila okuti va sukila oku kala olosãi vivali vokayike. Omo okuti Olombangi Via Yehova olonungi Viusoma wa Suku, via tenda esombiso liaco ndoku nyõla elianjo liavo lioku fendela, kuenje via pinga ekuatiso kolombonge vio pocitumãlo kuenda Kombonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu.

¹⁰ Noke kunyamo wo 1996, Ombonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu, ya tumbika ocihandeleko ci lekisa okuti ovanyãli va sukila oku liwekapo oku tateka efendelo liocili. Ombonge ya lekisa okuti Olombangi Via Yehova ‘etavo limue lia kũlĩhiwa’ ndomo ci lekisiwa vocihandeleko cofeka yo Helasi,” kuenda olombonge vitito poku lambalala Olombangi Via Yehova, ka via kaile oku pokola kocihandeleko ci lekisa okuti ovo va kuete “elianjo lietavo.” Ombonge ya lekisavo okuti ombiali yo ko Helasi “ka yi kuete omoko yoku pisa nda alongiso atavo ale olonjila vikuamiwa poku fendela vi taviwa ale sio.” Va imũla alundi alingiwile Kolombangi Via Yehova kuenje elianjo liavo lioku fendela lia tumbuluiwa!

 ¹¹ Anga hẽ eyulo liaco lia tetulula ocitangi caco ko Helasi? Sio hacoko. Kunyamo wo 2012, kua tetuluiwa ocitangi cimuamue volupale luo Kassandreia, noke yoku pita ci soka 12 kanyamo vekanga Kombonge yo Helasi. Onjanja eyi, elundi liaco lia lingiwa lombisipu yimue yetavo lio Ortodoxa. Ombonge ya velapo ko Helasi ya nõlapo oku tetulula ocitangi caco poku teyuila afendeli va Suku. Onjila ya nõliwa ya lekisa okuti ocihandeleko cofeka yo Helasi ceca elianjo lietavo kuenda ca pisa alundi a enda oku lingiwa okuti Olombangi Via Yehova etavo limue ka lia Kũlĩhĩwile. Ombonge ya popia hati: “Alongiso Olombangi Via Yehova a kũlĩhĩwa kuenda ovo va kuãi etavo limue lia kũlĩhiwa.” Vamanji vekongelo lio ko Kassandreia va sanjuka omo okuti cilo va kuete elianjo lioku liongoluila Vonjango yavo Yusoma oco va fendele.

12, 13. Ko Fransa, ovanyãli va koka ndati ovitangi vonduko “yocihandeleko” kuenda nye ce yililako?

¹² Ko Fransa. Ovanyãli va fendeli va Suku vakuama ‘ovihandeleko oco va koke ohali.’ (Tanga Osamo 94:20.) Vokuenda kunyamo wo 1990 olombiali vio ko Fransa via fetika oku konomuisa olombongo vio “Association Les Témoins de Jéhovah” (okuti ci lomboloka Ocisoko Colombangi Via Yehova ko Fransa). Epalanga lioku sokiya ovina vofeka lia situlula ocimãho cekonomuiso liaco: “Ekonomuiso li pondola oku kisika oku feta olombongo kombiali . . . okuti ci pondola oku tepulula upange Wolombangi Via Yehova, ale oku vi kisika oku liwekapo oku linga upange vocikanjo cetu.” Poku linga ekonomuiso liaco ndaño ka va sangele lacimue ca lueyiwa, pole olombiali via pinga olombongo vialua ko Betele. Nda onjila yaco ya kuatele onima yiwa, nda ca vetiya vamanjetu oku yika o Betele loku landisa olosapalalo oco va fete elisimu. Lia kala elundi linene, pole afendeli va Suku ka va liwekelepo lupange wavo. Olombangi Via Yehova lutõi, via pisa elinga liaco lĩvi, kuenje kunyamo wo 2005, via tuala ocitangi caco Kombonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu.

¹³ Ombonge ya sapula onjila ya nõliwa keteke lia 30 kosãi Yevambi kunyamo wo 2011. Oyo ya lekisa okuti Ombonge ka citava oku tateka omanu oku fendela, pole nda kuli ovina vi koka ohele, oco lika citava ombiali oku kũlĩhĩsa alongiso etavo ale olonjila vikuavo va kuãi poku fendela. Handi vali ombonge ya popia hati: “Oku feta elisimu . . . kua tepulula olombongo vio Betele, kuenje ka ci leluka oku eca koloñame viavo ovina vi sukiliwa oco va amameko lelianjo liavo lioku fendela.” Omo liaco, Ombonge ya nõlapo oku teyuila Olombangi Via Yehova! Ombiali yo kofeka yo Fransa ya tiula losindike olombongo va tambuile ko Betele, kuenje ndomo ca handelekiwa Lombonge, va tiuwiyavo ovikuata va tambuile ko Betele. Kuenje, afendeli va Suku va kuata esanju lialua.

14. O pondola ndati oku panga onepa kuyaki woku sanda elianjo liefendelo?

¹⁴ Ndeci ca pita kosimbu la Ester kuenda Mordekai, afendeli va Yehova koloneke vilo va siata oku likolisilako oku sanda  elianjo lioku fendela Yehova ndomo a ci handeleka. (Ester 4:13-16) Ove hẽ, o pondola oku panga onepa kesokiyo liaco? Oco. O pondola oku ci linga poku kongela volohutililo vamanji va kasi oku li yaka lovitangi kolombonge. Olohutililo viaco vi pondola oku eca ongusu ku vamanjetu va kasi oku li yaka lovitangi kuenda elambalalo. (Tanga Tiago 5:16.) Anga hẽ Yehova o tambulula olohutililo viaco? Oku yula kuetu kolombonge ku lekisa okuti, eye wa siata oku vi tambulula!​—Va Hev. 13:18, 19.

15. Ovina vipi afendeli va Suku va kapako viatiamẽla koku sakuiwa?

¹⁵ Ndomo tua ci konomuisa Kocipama 11, olonungi Viusoma wa Suku via tambula olonumbi Viovisonehua oco vi yuvule oku sakuiwa losonde, ndomo ca siata oku lingiwa koloneke vilo. (Efet. 9:5, 6; Ovis. 17:11; tanga Ovilinga 15:28, 29.) Ndaño okuti etu kumue lepata lietu ka tu tava oku kapiwa osonde, pole, tu yongola oku sakuiwa lonjila yimue ka yi lueya olonumbi via Suku. Olombonge via velapo voluali via limbuka okuti omunu o kuete elianjo lioku nõla ale oku likala oku sakuiwa, omo lionjongole yaye kuenda ovina a lilongisa Vembimbiliya. Pole kolofeka vimue afendeli va Suku va siata oku li yaka lovitangi viaco. Tu konomuisi ovolandu amue.

16, 17. Onjila yipi yakuamiwa poku sakula manji umue ukãi ko Japãu okuti ka ya likuatele lonjongole yaye kuenda olohutililo viaye via tambuluiwa ndati?

¹⁶ Ko Japãu. Manji umue ukãi o tukuiwa hati Misae Takeda okuti o kuete 63 kanyamo, wa sukilile oku pelaliwa. Omo lioku kala onungi Yusoma wa Suku ukuekolelo, wa sapuila ndotolo yaye okuti ka yongola oku sakuiwa losonde. Noke yolosãi vimue, weya oku sumua poku limbuka okuti wa kapiwa osonde osimbu a kala oku pelaliwa. Omo lioku limbuka okuti onjongole yaye ka ya tẽlisiwile, kosãi Yevambi kunyamo wo 1993, wa soneha ukanda umue woku pisa olondotolo kuenda osipitali. Ukãi u embombe wa kuata ekolelo limue lia pama. Ndaño etimba liaye lia honguele, pole wa eca uvangi vokuenda kueci ci pitãhala owola yimosi kovaso yomanu valua va kala kombonge. Manjetu wa endele kombonge onjanja ya sulako eci kua kambele osãi osimbu ka file. Ku tava okuti eyi ongangu yimue yiwa yoku lekisa utõi kuenda ekolelo? Manji Takeda wa popia hati, olonjanja viosi wa pinga oco Yehova a sumũlũise elikolisilo liaye. Eye wa kolelele okuti olohutililo viaye vi ka tambuluiwa. Ange hẽ via tambuluiwa muẽle?

¹⁷ Noke lianyamo atatu tunde eci Manji Takeda a fa, Ombonge ya Velapo vofeka yo Japãu ya teyuila manjetu loku lekisa okuti osipitali ya lueya omo ka ya sumbilile onjongole yaye yoku likala oku sakuiwa losonde. Keteke 29 kosãi ya Kayovo, kunyamo wo 2000, onjila ya nõliwa ya lekisa okuti, “elianjo lioku nõla” ndomo omunu a sakuiwa, “li sukila oku sumbiwa.” Tu eca olopandu omo liutõi manji Takeda a lekisa poku teyuila elianjo liaye lioku nõla onjila yikuamiwa poku sakuiwa yi likuata lovisimĩlo viaye via pindisiwa Lembimbiliya. Cilo Olombangi  viosi Via Yehova ko Japãu, vi pondola oku sakuiwa lonjila yimue okuti ka vi kuata vali usumba wokuti vi kisikiwa oku kapiwa osonde.

18-20. (a) Ombonge ko Argentina ya kuatisa ndati koku teyuila omoko yomunu yoku likala oku sakuiwa losonde, ndeci ca sonehiwa vokokanda ka lekisa ndomo a yongola oku sakuiwa? (b) Catiamẽla koku sakuiwa losonde, tu lekisa ndati epokolo lietu ku Kristu?

¹⁸ Ko Argentina. Olonungi Viusoma vi lipongiya ndati oco vi liteyuile nda ka vi pondola oku vangula, kuenje vi tualiwa kosipitali lonjanga? Olonjanja viosi tu sukila oku ambata ocicapa cetu cuvangi ci tu vanguilako, ndeci manji Pablo Albarracini a linga. Kosãi ya Kupemba kunyamo wo 2012, wa li sanga lovingumba via nyana ovina viaye kuenda vio loya. Eci a tualiwa kosipitali ka tẽlele oku vangula oco a lombolole nda citava ale sio oku sakuiwa losonde. Pole, eye wambatele ocicapa caye cuvangi okuti, tunde eci a ci soneha papitile ale anyamo akuãla. Ndaño ca sukilile oku u sakula losonde oco va popele omuenyo waye, pole olondotolo via sanda oku sumbila ocisimĩlo caye. Pole isia ya Pablo okuti Hambangiko ya Yehova, wa pinga kombonge oco ka va ka sumbile onjongole yomõlaye.

¹⁹ Vepuluvi liaco onganji ya kala oku kuatisa ukãi wa Pablo ya linga epingilo limue. Noke yolowola vimue ombonge yoku pinga ekuatiso ya imũla ocihandeleko combonge yikuavo kuenda ya handeleka okuti, onjongole yombeyi yi sukila oku sumbiwa ndomo ci lekisiwa vocicapa cuvangi. Pole, Isia ya Pablo wa pinga ekuatiso Kombonge ya Velapo kofeka yo Argentina. Ombonge ya Velapo “ka ya sangele esunga lioku patãla [ocisimĩlo ca manji Pablo coku yuvula oku sakuiwa losonde] cina a soneha vocicapa caye cuvangi.” Ombonge ya popia ndoco: “Omunu wosi o kuete olondunge, o kuete elianjo lioku nõla ndomo a sakuiwa . . . Kuenda olondotolo vi sukila oku tava kocisimĩlo combeyi.”

²⁰ Cilo Manji Albarracini wa kaya. Eye lukãi waye va pandula calua omo lioku soneha ocicapa caco. Omo lioku tava kelungulo lioku soneha ocicapa caco cuvangi, eye wa lekisa epokolo liaye ku Kristu ombiali Yusoma wa Suku. Anga hẽ ove kumue lepata liove wa sonehi ale ocicapa caco?

21-24. (a) Ndamupi Ombonge Yavelapo ko Kanada ya tumbika ocihandeleko ci teyuila omãla kuenda koku sakuiwa losonde? (b) Ocitangi caco ca vetiya ndati afendeli va Yehova amalẽhe?

²¹ Ko Kanada. Ombonge ya kapako elianjo olonjali vi kuete lioku nõla onjila yi kuamiwa poku sakula omãla vavo. Kua kala otembo yimue okuti, olombonge via tava kocisimĩlo cokuti omãla va kuete olondunge, citava okuti va nõla onjila yikuamiwa poku sakuiwa. Manji April Cadoreth wa pita locitangi caco. Eci a tẽlisa 14 kanyamo, wa tualiwa kosipitali omo a kala oku pita osonde yalua. Osimbu ka pitile locitangi caco, wa sonehele ukanda wuvangi u tukuiwa hati: Diretivas Médica Antecipadas, u lekisa okuti ka yongola oku sakuiwa losonde ndaño pamue o liyaka locitangi cimue vocipikipiki. Ndotolo wa kala oku eca ekuatiso ka tavele kukanda wuvangi manji April a lekisa. Kuenje, ndotolo yaco wa pinga kombonge oco o sakule losonde. Eye wa kisikiwa oku kapiwa osonde olonjanja vitatu. Kuenje, manji April wa sokisa elinga liaco loku putuiwa.

 ²² Manji April kumue lolonjali viaye va pinga ekuatiso kombonge. Noke yanyamo avali ocitangi caco ca tualiwa Kombonge ya Velapo ko Kanada. Ndaño kovaso yomanu manji April wa kala ndu okuti ka kuete esunga, pole Ombonge ya nõlapo oku u teyuila eye kuenda omãla vakuavo vakuete olondunge vioku nõla onjila yikuamiwa poku sakuiwa. Ombonge ya popia ndoco: “Catiamẽla koku sakuiwa, amalẽhe vana okuti handi ka va kuete 16 kanyamo, va kuete elianjo lioku situlula onjongole yavo yoku nõla onjila yikuamiwa poku sakuiwa.”

²³ Eci ci lekisa okuti Ombonge ya Velapo, ya tumbika ocihandeleko ci teyuila elianjo liomãla lioku nõla. Osimbu ka va tumbikile ocihandeleko caco, ombonge yimue ko Kanada ya enda oku eca omoko kolondotolo yoku kuama onjila yimue yikuamiwa poku sakula omõla ka kuete 16 kanyamo, nda ovo va limbuka okuti onjila yaco yi pondola oku va kuatisa. Pole, noke yoku nõla onjila yaco, ka citava okuti ombonge yecelela okuti ku kuamiwa onjila yikuavo yoku sakula ka yi likuata lonjongole yomõla ka kuete 16 kanyamo osimbu ka va sandele oku u yevelela oco va limbuke nda o kuete olondunge vioku nõla okuti ku kuamiwa onjila yaco poku sakuiwa.

 ²⁴ Anga hẽ alikolisilo a lingiwa vokuenda kuanyamo atatu a nena onima yiwa? Ndomo manji April a ci popia, “a nena onima yiwa!” Cilo okuti ukundi wotembo yosi kuenda o kuete uhayele uwa, wa popia hati: “Nda sanjuka omo lioku kũlĩha okuti, nda kuata onepa yimue koku kemãlisa onduko ya Suku, loku lekisa okuti Satana ohembi.” Ulandu wa manji April u lekisa okuti, amalẽhe vetu va pondola oku lekisa utõi loku situlula okuti, ovo olonungi viocili Viusoma wa Suku.​—Mat. 21:16.

25, 26. Ovitangi vipi via siata oku iya noke yoku linyãla?

²⁵ Yehova wa eca kolonjali ocikele coku pindisa omãla lekuatiso liolonumbi viaye. (Esin. 6:6-8; Va Efe. 6:4) Oku ci linga ka ca lelukile, ca piãla enene nda olonjali via linyãla. Citava okuti vi pondola oku kuata ovisimĩlo via litepa vioku pindisa omãla. Onjali yina okuti Ombangi ya Yehova, ya kũlĩha okuti omãla va sukila oku pindisiwa lolonumbi via Yehova, osimbu una okuti Hombangiko ya Yehova ka tava kovisimĩlo viaco. Onjali yina okuti Ombangi ya Yehova, yi sukila oku limbuka okuti oku li nyãla ka ku nyõli lika olohuela viavo pole, ku nyõlavo ukamba wavo lomãla.

²⁶ Onjali yina okuti Hambangiko ya Yehova, citava okuti yi pinga kombonge oco yu wĩhe omoko yoku kala lomãla kuenda oku nõla epindiso va tambula liatiamẽla ketavo. Vamue va sima okuti oku pindisiwa lonjali yimue okuti Ombangi ya Yehova cĩvi. Ovo va sima okuti omãla vatatekiwa oku linga ovipito vioku citiwa, ateke epuyuko kuenda oku tatekiwa oku kapiwa osonde “yi popela omuenyo” wavo. Tua sanjuka momo olombonge vialua via nõlapo oku kũlĩhĩsa eci ci pondola oku kuatisa omõla okuti, ka va sandi oku pisa etavo lia umue pokati kolonjali viaye. Tu kũlĩhĩsi ovolandu amue.

27, 28. Ombonge ya Velapo volupale luo Ohio ya tambulula ndati elundi liokuti, nda omõla o tekuiwa Lombangi ya Yehova cu panga lãvi?

²⁷ Ko Estados Unidos. Kunyamo wo 1992, Ombonge ya Velapo volupale luo Ohio, ya kũlĩhĩsa ocitangi cimue okuti umue pokati kolonjali Hambangiko ya Yehova wa popia hati, ka ca sungulukile okuti omõlaye o pindisiwa Ndombangi ya Yehova. Ombonge ya ecelela okuti isia ambata omõla. Onjali yimue yi tukuiwa hati Jennifer Pater, vohandeleka okuti citava oku nyula omõla pole, ka citava oku vangula laye cimue catiamẽla kalongiso Olombangi Via Yehova.” Ocihandeleko Combonge ca lekisile okuti, Manji Pater ka kuatele omoko yoku vangula lomõlaye Bobby catiamẽla kolonumbi Viembimbiliya. O pondola hẽ oku sokolola ndomo a kala? Manji Jennifer wa sumuile calua, pole, wa popia hati, wa lilongisa oku lekisa epandi loku kevelela ekuatiso lia Yehova. Eye ivaluka okuti, “olonjanja viosi Yehova wa kala lame.” Onganji yaye lekuatiso liocisoko ca Yehova ya pinga ekuatiso Kombonge ya Velapo volupale luo Ohio.

 ²⁸ Ombonge ka ya tavele kocisimĩlo ca nõliwa lombonge yikuavo poku popia okuti, “olonjali vi kuete elianjo lioku pindisa omãla vavo, poku vangula lavo catiamẽla koku lekisa ovituwa viwa kuenda kalongiso etavo.” Ombonge ya popiavo okuti, va pondola lika oku pisa onjila yaco nda va limbuka okuti alongiso Olombangi Via Yehova a pondola oku nyõla etimba kuenda olondunge viomõla kuenda ombonge ka yi kuete omoko yoku tumbika ocihandeleko cokuti umue pokati kolonjali ka kuete elianjo lioku kala lomõla omo lietavo liaye. Ombonge ka ya sangele esunga lalimue li lekisa okuti alongiso Olombangi Via Yehova a nyõla olondunge kuenda uhayele womõla.

29-31. Momo lie manji umue ukãi kofeka yo Dinamarka a pumbila elianjo lioku tata omõlaye ukãi kuenda Ombonge ya Velapo kofeka yo Dinamarka ya nõlapo oku linga nye?

²⁹ Ko Dinamarka. Manji Anita Hansen, wa pita locitangi cimuamue, eci ulume waye watete a pinga kombonge oco a tambule omõla waye Amanda, wa kuatele anyamo epanduvali. Ndaño ombonge yo volupale kunyamo wo 2.000 ya ecelela Manji Hansen oku kala lomõla, pole isia ya Amanda wa pinga ekuatiso kombonge ya velapo, kuenje ya pongolola ocihandeleko caco loku ecelela okuti o tambula omõla. Ombonge ya lekisa okuti, omo olonjali vi kuete ovisimĩlo via litepa viatiamẽla kalongiso etavo, isia eye o pondola oku tetulula ovitangi viaco. Omo liaco, Manji Hansen wa pumba omoko yoku kala la Amanda omo okuti Ombangi ya Yehova!

 ³⁰ Vokuenda kuotembo yaco yovitangi, Manji Hansen olonjanja vimue wa enda oku sumua kuenda ka kũlĩhĩle ovina a sukilile oku pinga volohutililo. “Pole,” wa popia hati: “Olondaka vi sangiwa kelivulu lia Va Roma 8:26, 27 via ndi lembeleka calua. Olonjanja viosi nda limbuka okuti Yehova wa kũlĩhĩle eci ci kasi vutima wange. Eye wa ndi kapeleko kuenda olonjanja viosi wa kala ocipepi lame.”​—Tanga Osamo 32:8; Isaya 41:10.

³¹ Manji Hansen wa pinga ekuatiso Kombonge ya Velapo kofeka yo Dinamarka. Ombonge ya popia hati: “Catiamẽla koku tata omõla, ci sukila oku kũlĩhĩsa onjila ya velapo yi pondola oku kuatisa omõla.” Handi vali, Ombonge ya lekisa okuti, catiamẽla koku tata omõla ci sukila oku kulĩhĩsa ndomo onjali lonjali yi tetulula ovitangi, pole ka ci sukila oku tiamĩsila ocitangi caco kalongiso kuenda kekalo Liolombangi Via Yehova. Manji Hansen wa yeva esanju eci Ombonge ya limbuka okuti o kuete epondolo lioku kala lomõlaye Amanda kuenje vo wĩha ocikele coku u tata.

32. Ombonge ya Velapo Kombala yo ko Europa yi Teyuila Omanu, ya siata oku teyuila ndati olonjali Olombangi Via Yehova eci vi tatiwa lolonepele?

³² Olofeka Vialua ko Europa. Olonjanja vimue, ovitangi vioku lihoyisa omo lioku sanda u o kuete omoko yoku tata omãla via siata oku tualiwa kolombonge via velapo vofeka. Ombonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu, ya konomuisa lutate ocitangi caco. Catiamẽla kovitangi vivali Ombonge ya tava okuti, olombonge viofeka via tetulula ocitangi lonjila ya litepa omo okuti umue pokati kolonjali wa kala Ombangi ya Yehova. Ombonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu, poku tukula onjila yaco okuti ka ya sungulukile, ya popia okuti ka ca sungulukile oku tata lãvi omanu omo lietavo. Onjali yimue yukãi okuti Ombangi ya Yehova ya kuatisiwa lonjila ya nõliwa Lombonge ya Velapo yo ko Europa yi Teyuila Ekalo Liomanu, kuenje ya lekisa esanju liaye poku popia hati: “Nda sumuile calua omo lioku ndi lundila okuti nda tata lãvi omãla vange, pole nda kala oku likolisilako oku va kuatisa okuti va kuata ekalo liwa oco va pindisiwe lolonumbi Viembimbiliya.”

33. Olonjali Olombangi Via Yehova vi kapako ndati onumbi yi sangiwa kelivulu lia Va Filipoi 4:5?

³³ Eci olonjali vina okuti Olombangi Via Yehova vi liyaka locitangi kombonge catiamẽla kelianjo liavo lioku longisa olonumbi Viembimbiliya komãla vavo, vi likolisilako oku lekisa esunguluko. (Tanga Va Filipoi 4:5.) Ndeci olonjali vi sanjukila ocikele coku longisa olonumbi via Suku komãla vavo, ovo va kũlĩha okuti onjali yina okuti Hambangiko ya Yehova yi kuetevo ocikele coku tata omãla, nda yi yongola oku tẽlisa ocikele caco. Olonjali Olombangi Via Yehova via kapako hẽ ocikele caco coku pindisa omãla?

34. Olonjali Akristão koloneke vilo, vi pondola oku kuatisiwa ndati lulandu wa va Yudea vo koloneke via Nehemiya?

³⁴ Ulandu wa pita koloneke via Nehemiya, u pondola oku eca ekuatiso. Va Yudea va likolisilako oku semulũla loku tunga ovimbaka vio Yerusalãi. Ovo va kũlĩhĩle okuti oku ci linga ci pondola oku va teyuila ovo muẽle kuenda apata avo kovanyãli va  va ñualele. Omo liaco, Nehemiya wa va vetiya hati: “Yakeliko vamanjene lomãla vene valume lomãla vene vakãi lakãi vene lolonjo viene.” (Neh. 4:14) Elikolisilo liaco lia kuatele esilivilo lialua ku va Yudea. Cimuamue haico ci kasi oku lingiwa koloneke vilo. Olonjali vina okuti Olombangi Via Yehova, vi likolisilako oku pindisa omãla vavo oku endela vocili. Ovio via kũlĩha okuti omãla vavo ci kale kosikola ale posongo yavo, va siata oku vetiyiwa oco va linge ovina ka via sungulukile. Ovina vĩvi va mõla vo televisãu, vi pondolavo oku nyõla ekalo liwa li kasi vepata. Omo liaco, alonjali, ku ka ivaliko okuti, ci kuete esilivilo oku likolisilako oku teyuila omãla vene oco va kuate ekalo limue lia kolapo li va kuatisa oku pamisa ekolelo liavo.

35, 36. Ekuatiso lipi Olombangi Via Yehova via siata oku tambula poku sanda oku yakela elianjo liavo kolombonge, kuenda nye wa nõlapo oku linga?

³⁵ Yehova wa siata oku sumũlũisa alikolisilo ocisoko caye koloneke vilo poku sanda elianjo lioku u fendela. Poku tuala ovitangi viaco kolombonge, afendeli va Suku va siata oku eca uvangi komanu va sangiwa kolombonge kuenda komanu valua. (Va Rom. 1:8) Ayulo alua va siata oku kuata kolombonge a kuatisavo vana okuti Halombangiko Via Yehova. Omo okuti tu afendeli va Suku, ka tu sandi oku linga apongoloko kekalo lioluali ale onjongole yoku lekisa okuti tu kuete esunga. Handi vali, Olombangi Via Yehova vi sanda oku teyuila elianjo liavo kolombonge oco va tumbike loku sandeka efendelo liocili.​—Tanga Va Filipoi 1:7.

³⁶ Olonjanja viosi tu kapiko ovolandu ekolelo tua lilongisa ku vana va likolisilako oku yakela elianjo lioku fendela Yehova! Omo liaco, tu amamiko lekolelo poku kolela okuti Yehova o kasi oku kuatisa upange wetu kuenda o kasi oku amamako oku tu ĩha ongusu oco tu linge ocipango caye.​—Isa. 54:17.