U ni munghana wa rimbewu leri hambaneke ni ra wena loyi a ku twisisaka swinene. Mi vulavula hi nchumu wun’wana ni wun’wana. U tibyela u ku, ‘Ho va vanghana ntsena,’—hambileswi loyi u tekaneke na yena a nga ha ehleketaka swin’wana loko o tiva leswaku mi bula nkarhi wo leha.

Hambiswiritano, vunghana bya n’wina se byi hundze mindzilakana naswona u fanele u lulamisa xiyimo xexo. Kambe xo sungula, kambisisa leswaku ha yini u tikume u nghene eka vunghana byo tano.

Ku eneriseka. I ntiyiso leswaku swa tsakisa ku khomiwa kahle hi munhu wa rimbewu leri hambaneke ni ra wena. Swi hi endla hi titwa hi ri va nkoka naswona hi sasekile. Loko se u ri ni nkarhi u nghenele vukati, u nga ha sungula ku chaveleriwa hi munghana wa wena wa rimbewu leri hambaneke ni ra wena. Kambe tiva leswi: Ku chaveleriwa hi munhu un’wana handle ka loyi u tekaneke na yena swi ni vuyelo byo biha. Loko u endla xinghana lexi nga fanelangiki ni munhu wa rimbewu leri hambaneke ni ra wena, u tsanisa vuxaka bya wena ni loyi u tekaneke na yena. Hi marito man’wana, u n’wi tsona rirhandzu leri u n’wi kolotaka rona.

• Tivutise, ‘Hi swihi swilaveko leswi enerisiwaka hi xinghana lexi leswi a swi ta enerisiwa kahle evukatini bya mina?’

Ku va ekhombyeni. Bibele ya pfumela leswaku lava nghenelaka vukati va ta va ni mpimo wo karhi wa “nhlomulo.” (1 Vakorinto 7:28) Hi xikombiso, minkarhi yin’wana u nga ha titwa u honisiwa kumbe u nga rhandziwi hi loyi u tekaneke na yena kumbe u nga ha va u n’wi hlundzukerile hileswi ku nga ni mholovo leyi nga siki lunghisiwaka. Kumbexana loyi u tekaneke na yena u papalata ku vulavula hi timhaka to tano, xisweswo a ku siya u pfilunganyekile naswona u ri ekhombyeni ro lava ku khomiwa kahle hi munhu un’wana. Vativi van’wana va vula leswaku ku papalata ku vulavula hi timhaka to tika swi nga endla leswaku ku nga vi na ntsako evukatini naswona swi nga ha susumetela vatekani ku dlaya vukati.

• Tivutise, ‘Xana ku ni xiyimo xo karhi evukatini bya mina lexi ndzi endleke leswaku ndzi endla xinghana lexi nga fanelangiki?’

Vona khombo. Bibele yi ri: “Xana u nga hlengeleta ndzilo exifuveni xa wena kambe tinguvu ta wena ti nga tshwi?” (Swivuriso 6:27, Good News Translation) Ntiyiso wa mhaka hileswaku ku rhandzana ni munhu un’wana loko se u nghenele vukati swi ni khombo. (Yakobo 1:14, 15) Xiphiqo a hileswaku ku ta endleka yini ntsena. Anakanyisisa hi leswi se swi endlekeke. Leswi u nyikeke munhu un’wana rirhandzu ra wena, u tekele loyi u tekaneke na yena rirhandzu leri a faneleke a ri kuma eka wena.

U nga tixisi. Vunghana lebyi se byi hundzeke mindzilakana byi nga ha ku endla u tivutisa leswaku vutomi a byi ta va byi ri njhani loko a wu tekane ni munhu yoloye. Kambe u byi ringanisa hi ndlela leyi hoxeke vuswikoti bya munghana wa wena ni ku tsana ka loyi u tekaneke na yena, ku nga nchumu lowu nga lulamangiki. Nakambe tsundzuka leswaku ndlela leyi u tsakaka ha yona loko u ehleketa hi munghana wa wena swi nga ha endleka yi fana ni leyi a wu tsaka ha yona khale loko u ehleketa hi munhu loyi u tekaneke na yena sweswi.—Nawu wa Bibele: Yeremiya 17:9.

Tivekele mindzilakana. Vanhu va hoxa tialamu etimovheni kumbe emakaya ya vona leswaku va sivela makhamba leswaku ma nga ti yivi kumbe ku yiva emakaya ya vona. Na wena u nga endla nchumu lowu fanaka evukatini bya wena. Bibele yi ri: “Hlayisa mbilu ya wena.” (Swivuriso 4:23) U nga swi endlisa ku yini sweswo? Ringeta leswi landzelaka:

• Kombisa hi swiendlo leswaku se u nghenele vukati—kumbexana hi ku veka swifaniso swa munghana wa wena wa vukati entirhweni.—Nawu wa Bibele: Genesa 2:24.

• Tiendlele xiboho xa leswi u nga ta swi pfumelela ni leswi u nga ta ka u nga swi pfumeleli loko swi ta emhakeni ya ndlela leyi u nga ta tikhoma ha yona loko u ri ni munhu wa rimbewu leri hambaneke ni ra wena. Hi xikombiso, swi ta va swi hoxile ku vulavula ni munghana wo tano hi swiphiqo swa vukati bya wena kumbe ku tihumesa ni mutirhi-kuloni wa rimbewu leri hambaneke ni ra wena leswaku mi ya nwa swo timula torha.

• Loko u tolovelane ngopfu ni munhu wa rimbewu leri hambaneke ni ra wena, namba u herisa vunghana byolebyo. Loko swi tikomba swi ku tikela swinene ku endla tano, tivutise leswaku ha yini. Ematshan’weni yo ringeta ku yimelela vunghana bya wena ni munhu yoloye, enerisa swilaveko swa loyi u tekaneke na yena naswona teka magoza yo sirhelela vukati bya n’wina.—Nawu wa Bibele: Swivuriso 5:18, 19.