Fakakaukau atu ki he talanoa ko ení: ʻOku ʻikai ke aʻu ʻo miniti ʻe hongofulu ʻa e ʻi he pātí ʻa Kēleni mo ʻene fanongo ki ha leʻo ʻokú ne maheni mo ia.

ʻOku tafoki ʻa Kēleni ʻo sio atu ta ko hono kaumeʻa ko Sēsiká ʻokú ne pukepuke ha ongo foʻi hina kuo ʻosi fakaava. ʻOku lava ke ne tala ko e ʻolokaholo. ʻOku puke atu ʻe Sēsika ʻa e foʻi hina ʻe taha kia Kēleni mo pehē, “ʻOkú ke ʻosi fuʻu lahi koe ke ke kiʻi fiefia, ko ia?”

ʻOku loto ʻa Kēleni ke fakasītuʻaʻi ia ka ko hono kaumeʻa ʻa Sēsika. Pea ʻoku ʻikai loto ʻa Kēleni ke ongoʻi ʻe hono kaumeʻá ʻokú ne taʻeoliʻia. Kae kehe, ko Sēsiká ko e taha ʻo e tamaiki fefine lelei. Pea kapau ʻokú ne inu, pau pē ʻokú ne inu feʻunga. ‘Ko ha kiʻi inu pē,’ ko e fakakaukau ia ʻa Kēleni. ‘ʻOku ʻikai ko ha faitoʻo kona tapu.’

Kapau naʻá ke ʻi he tuʻunga ʻo Kēlení, ko e hā te ke faí?

Ke fai ha fili fakapotopoto ʻi he faʻahinga tuʻunga ko ení, ʻoku fiemaʻu ke ke ʻiloʻi ʻa e tuʻunga ʻokú ke ʻi aí. Ko hoʻo ʻiloʻi ʻa e tuʻunga ʻokú ke ʻi aí, ʻoku ʻuhinga iá ki he meʻa ʻokú ke fakamahuʻingaʻí mo e meʻa ʻokú ke tui ki aí. Ko hoʻo maʻu ʻa e ʻilo ko iá, ʻoku fakaivia ai koe ke ke puleʻi hoʻo moʻuí kae ʻikai tuku ke puleʻi koe ʻe he niʻihi kehé.—1 Kolinitō 9:26, 27.

ʻE lava fēfē ke ke fakatupulekina ʻa e faʻahinga mālohi ko iá? Ko hono tali ʻa e fehuʻi ʻe fā ko ení ko ha kamata lelei ia.

Ko hono ʻiloʻi hoʻo ngaahi malavá mo e ngaahi ʻulungaanga leleí ʻe fakalahi ai hoʻo loto-maʻú.

FAʻIFAʻITAKIʻANGA FAKATOHITAPU: Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Paulá: “Neongo kapau ʻoku ʻikai te u pōtoʻi ʻi he leá, ʻoku ʻikai moʻoni ke u taʻepoto ʻi he ʻiló.” (2 Kolinitō 11:6) ʻI hono mahinoʻi lelei ʻe Paula ʻa e Folofolá, naʻe malava ai ke ne hanganaki tuʻumaʻu ʻi he taimi naʻá ne fehangahangai ai mo e pole mei he niʻihi kehé. Naʻe ʻikai ke ne fakaʻatā ʻenau ngaahi laukoví ke fakavaivaiʻi ʻene loto-maʻú.—2 Kolinitō 10:10; 11:5.

SIVISIVIʻI KOE: Tohi ha talēniti pe ha pōtoʻi ʻokú ke maʻu.

Fakamatala he taimí ni ki ha mālohinga fakaeʻulungaanga ʻokú ke maʻu. (Ko e fakatātaá, ʻokú ke tokanga? nima-homo? alafalalaʻanga? tauhi taimi?)

Hangē pē ko e vaivai ha sēini mālohi ʻi he vaivai hono ngaahi hokoʻangá, ʻoku pehē pē mo e meʻa ʻokú ke fakamahuʻingaʻi mo tui ki aí, ʻe vave ʻene liliu ke toe kovi angé kapau te ke tuku hoʻo ngaahi vaivaiʻangá ke ne puleʻi hoʻo moʻuí.

FAʻIFAʻITAKIʻANGA FAKATOHITAPU: Naʻe lāuʻilo ʻa Paula ki hono ngaahi vaivaiʻangá. Naʻá ne tohi: “ʻOku ou manako moʻoni ʻi he lao ʻa e ʻOtuá ʻo fakatatau ki hoku tangata ʻi lotó, ka ʻoku ou mātā ʻi hoku sinó ha toe lao ia ʻe taha ʻokú ne faitau mo e lao ʻo hoku ʻatamaí mo ne taki pōpula au ki he lao ʻa angahalá.”—Loma 7:22, 23.

SIVISIVIʻI KOE: Ko e hā ho vaivaiʻanga ʻoku fiemaʻu ke ke ako ke mapuleʻí?

Te ke heka ʻi ha tekisī pea tala ange ki he fakaʻulí ke ne lele takai pē kae ʻoua ke maha ʻa e penisini ʻene kaá? ʻE fakavalevale ia​—mo fakamole lahi!

Ko e lēsoní? Ko hoʻo fokotuʻu ha ngaahi taumuʻá, heʻikai ai ke taumuʻavalea hoʻo moʻuí. ʻOku ʻi ai ʻa e feituʻu ke ke ʻalu ki ai mo ha palani ki he founga ke aʻu ai ki aí.

FAʻIFAʻITAKIʻANGA FAKATOHITAPU: Naʻe tohi ʻe Paula: “Ko e anga ʻo ʻeku lelé ʻoku ʻikai fai taʻefakapapauʻi.” (1 Kolinitō 9:26) ʻI he ʻikai ke fakaʻatā ʻe Paula ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he moʻuí ke ne ʻauhia aí, naʻá ne fokotuʻu ʻa e ngaahi taumuʻa pea moʻui leva ʻo fakatatau ki ai.—Filipai 3:12-14.

SIVISIVIʻI KOE: Tohi ʻa e taumuʻa ʻe tolu te ke saiʻia ke ke aʻusia ia ʻi he taʻu hono hokó.

ʻI he ʻikai kau ʻa e tuí, te ke hoko ai ʻo lotolotoua. Hangē ko e feké, ʻe feliliuaki pē hoʻo tōʻongá ke feʻunga mo ho toʻumeʻá—ko e fakaʻilonga mahino ia ʻo e ʻikai ha meʻa te ke fakamahuʻingaʻi mo tui ki ai.

ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻi he taimi ʻoku fakatefito ai hoʻo ngaahi tōʻongá ʻi he ngaahi meʻa ʻokú ke tui ki aí, ʻokú ke fakapapauʻi ai ʻa e meʻa ʻokú ke fakamahuʻingaʻi mo tui ki aí—ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻoku fai ʻe he niʻihi kehé.

FAʻIFAʻITAKIʻANGA FAKATOHITAPU: Ngalingali ʻi he taimi naʻe taʻu hongofulu tupu ai ʻa e palōfita ko Tanielá, ‘naa ne fakababau i hono lotó’ ke ne talangofua ki he ngaahi lao ʻa e ʻOtuá, neongo hono fakamavaheʻi ia mei hono fāmilí. (Taniela 1:8, PM) ʻI heʻene fai peheé, naʻá ne fai moʻoni ai kiate ia. Naʻe moʻui ʻa Taniela ʻo fakatatau ki he ngaahi meʻa naʻá ne tui ki aí.

SIVISIVIʻI KOE: Ko e hā e ngaahi meʻa ʻokú ke tui ki aí? Ko e fakatātaá: ʻOkú ke tui ki he ʻOtuá? Kapau ko ia, ko e hā hono ʻuhingá? Ko e hā ʻa e fakamoʻoni ʻokú ne fakatuipauʻi koe ʻoku ʻi ai ha ʻOtua?

ʻOkú ke tui ko e ngaahi tuʻunga fakaeʻulungaanga ʻa e ʻOtuá ko e lelei pē maʻau? Kapau ko ia, ko e hā hono ʻuhingá?

ʻI he ʻosi angé, ko e hā te ke loto ke hangē ko iá—ko ha lauʻi ʻakau ʻoku tō ʻo puhi takai holo ʻe he kiʻi havilivili kotoa pē pe ko ha fuʻu ʻakau ʻokú ne matuʻuaki naʻa mo e ngaahi matangi mālohí? Fakaivimālohiʻi ʻa e meʻa ʻokú ke fakamahuʻingaʻi mo tui ki aí, pea te ke hangē ko e fuʻu ʻakau ko iá. Pea ʻe tokoniʻi ai koe ke ke tali ʻa e fehuʻi, Ko hai au?