Mkaanem ma Yehova Ma Uma Je

U Ôron Takerada u Yeremia Asav-asav

LOHO u vihin tsung u Yeremia lu pasen ior nav la yange ua ta ve ihindi iyol kpen kpen! Á kaa ér a nande zege tempel ve u ve civir Aôndo ker, u tsa je hemba anyom deri utar la una hia a gba mtwem. Gar u Yerusalem man tar u Yuda ua hingir ice, shi a kôr ior a yem a ve uikyangen kpaa. I nger akaa ne man ajiraôron agen kpaa ken takerada u Yeremia. Ka takerada u Bibilo u sha uhar u u hembe ngeen je ne. Shi u ôr ican i Yeremia ya ken tom na u profeti u a er sha jighjigh anyom 67 la. I nger akaa ken takerada ne er yange er la sha adondo adondo ga, kpa i nger á sha atineakaa.

Hii nan ve takerada u Yeremia u lu se a inja? Akaaôron a profeti a i er ker shi a kur vough la seer taver jighjigh u se ne Yehova, u a kur uityendezwa nav la. (Yesaia 55:10, 11) Tom u profeti u Yeremia er la kua gbenda u ior nenge loho na la zua sha kwagh u a lu zan hemen sha ayange ase ne yô. (1 Mbakorinte 10:11) Heela tseegh ga, ngeren u Yeremia u a tese er Yehova yange er kwagh a ior nav la wase se u nengen a aeren a Yehova wang, nahan doo u aeren ne aa bende a vese tsung.—Mbaheberu 4:12.

“IOR AV VE ER AFERAKAA AHAR”

(Yeremia 1:1–20:18)

Yange i tsua Yeremia ér a lu profeti ken inyom i sha 13, i hemen u Yoshia, tor u Yuda la. Yange hingir profeti anyom kar 40 cii ve i mase timin Yerusalem ken inyom i 607 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la ye. (Yeremia 1:1, 2) Loho u yange pase ken anyom 18 a Yoshia mase hemen la pon aeren a ifer a Yuda, shi u wase ior fa ijir i Yehova una ôr Yuda la kpaa. Yehova kaa ér: “Me gema Yerusalem una hingir atihi a alôgh . . . Me gema agar a Yuda á hingir atse, ma or nana kera tema ken a ga.” (Yeremia 9:11) Sha ci u nyi? A kaa ér, “gadia ior Av ve er aferakaa ahar.”—Yeremia 2:13.

Shi a ôr kwagh u tesen ér a hide a mba ve gem asema la ken tar ve. (Yeremia 3:14-18; 12:14, 15; 16:14-21) Nahan kpa, ior ngohol loho u Yeremia lu pasen la ga. “Orvesen [u nengen] sha tom u iyou i TER” gbidye Yeremia shi kôr un za mande un igbe kpaa.—Yeremia 20:1-3.

Mbamlumun sha mbampin mba sha akaa a ken Ruamabera:

1:11, 12—Yehova kaa ér un ngu per sha kwaghôron na, nahan kwagh ne zua sha “kon u amondi” nena? Kon u amondi ka “môm ken ikyon i ka i kpar tsuaa yô.” (Ivur 11, ngeren u shin kpe, NW ) Nahan, u ôron kwagh sha ikyav yô, Yehova ka a shi moughon “pepe kua aikighe,” ‘tindin mbatomov nav, uprofeti cii, ayange ayange’ ér ve za ta ior nav icin sha kwagh u ijir i una va ôr ve la, shi a ‘lu per’ zan zan kwaghôron na a kar kuren.—Yeremia 7:25.

2:10, 11—Kanyi yange i na ve aeren a Mbaiserael mba banen a jighjigh la vihi kpishi? Shin er akuraior a fan Aôndo ga, a a lu ken Kitim shin ityôtar la kua a a lu ken Kedar sha ityoughkitaregh la vaan a mbaaôndo mbagenev ken ityar ve nahan kpa, ma shighe môm tsô ve musan mbaaôndo vev a mbaaôndo mba atôatyev ga. Kpa Mbaiserael undu Yehova, ve gema icivir i Aôndo u uma la ve na ieev mbi mbi lu a uma ga la.

3:11-22; 11:10-12, 17—Shin er yange i tim Samaria ken inyom i 740 C.S.Y. la nahan kpa, er nan ve Yeremia ôr kwaghôron na u profeti la wa tartor u ikwe pue u ken imbusutarimese la kpa kere? Ka sha ci u mtim u i tim Yerusalem ken inyom i 607 C.S.Y. la lu ijirôron i Yehova sha ikyurior i Iserael jimin cii, lu kwe u Yuda tseegh ga. (Esekiel 9:9, 10) Heela tseegh ga, er tartor u ikwe pue la gba nahan kpa, ilyoho i uprofeti mba Aôndo ôron ér a hide a ior mba Aôndo ken tar ve la wa ikwe pue la kpa ker, nahan kwagh ne tese ér gar u Yerusalem tile sha ityough ki Tartor u Yuda tseegh ga kpa tile sha ityough ki Tartor u ikwe pue la kpaa.

4:3, 4—Inja i tindi ne ér nyi? Yange gba u Mbayuda mba banen a jighjigh mbara vea sôr asema a ve. Vea kar a “apusu” a asema a ve kera, inja na yô gba u vea dugh mbamhen man mbaawashima  mba bov ken ve kera. (Yeremia 9:25, 26; Aerenakaa 7:51) Sha nahan yô, gba u vea gema aeren a ve, vea de kwaghbo u eren vea gema vea eren akaa a Aôndo una ver ve doo doo yô.

4:10; 15:18—Yehova yange tsugh ior nav mba hembanato mbara sha nyi gbenda? Sha ayange a Yeremia la uprofeti mbagen “ôron kwagh sha aie.” (Yeremia 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Kpa Yehova venda a ve ér ve de u tsughun ior ga.

16:16—Inja i kwagh u Yehova a kaa ér una “yila mbakôronishu kpishi” man “mbayarenikyôr kpishi” la ér nyi? Afaerenga tsô, a lu akumautya a mbaihyomov mba Mbaiserael mba Yehova soo u tindin ér ve za ker Mbayuda mba banen a jighjigh mba wa ishima u tsahan ve la. Kwagh u i er ken Yeremia 16:15 la tese ér alaghga ivur ne ngi ôron kwagh u za keren Mbaiserael mba ve gem asema la kpaa.

20:7—Yehova yange ‘hemba Yeremia agee,’ bume un nena? Alaghga shighe u Yeremia lu pasen ijirôron i Yehova ve ior venda un shi ve tôv un a ican la, a nenge ér un kera ngu a tahav mbu zan hemen ga. Nahan kpa, Yehova dugh mbamhen mbara ken a na kera sha agee a na, shi a na un tahav mbu zan hemen kpaa. Sha nahan yô, Yehova bume profeti Yeremia sha u yaren tom a na, eren kwagh u hen wener una fatyô ga la.

Ityesen hen Avese:

1:8. Ashighe agen Yehova ka a yima ior nav mba i lu tôvon ve a ican la sha u van a orjir u nan er ijir sha mimi yô shin a er orhemen u vihin tu nan kar kera, orgen u fan kwagh nan tema, gayô a na mbacivir un agee a wan ishima.—1 Mbakorinte 10:13.

2:13, 18. Mbaiserael mba banen a jighjigh mban yange ve er aferakaa ahar. Yange ve undu Yehova, un u veren ve doo doo shi kuran ve kpaa la. Shi ve time ahungwa sha ci ve ayol a ve sha u yan ikyar a Igipiti man Ashiria ér ve wasen ve ityav. Sha ayange ase ne kpa aluer se undu Aôndo se yem keren kwaghfan u orumace shin akaa a patii a tar ne yô, a lu inja er se mba tôôn “imbor i mngerem ma umam” musan sha “ahungwa a ombon mngerem shimi, a paven ikwe” nahan.

6:16. Yehova yange wa ior nav mba hembanato mbara kwagh ér ve hide ve time sha ayol a ve nahan ve hide sha “igbenda” i tse i uter vev zende sha mi la. Nahan doo u se kpa se tôv mlu wase se nenge aluer mimi je sea lu zenden sha ishima i Yehova ga zee?

7:1-15. Mbayuda yange ve suur sha tempel ve, ve nengen un er ka ma ikpagher i ia fatyô u kuran ve nahan, kpa tempel la yima ve ga. Nahan doo u se zenden sha jighjigh u nan, i de lu sha mnenge a nenge ga.—2 Mbakorinte 5:7.

15:16, 17. Se kpa se fatyô u hemban akaa a nan iyolkpen er Yeremia nahan. Se er kwagh ne sha u henen Bibilo man sha u pasen iti i Yehova shi palegh azende a bo.

17:1, 2. Asorabo a Mbayuda eren la na yô Yehova lumun iniav vev ga. Nahan aluer aeren ase nga wang ga yô, Yehova una lumun iniav mbi iwuese mbi se ne un la ga.

17:5-8. Saa uumace man mbamzough mba shin tar ne vea eren ishima i Aôndo ve vea kuma mba se na ve jighjigh ye. Kpa ka Yehova tseegh se fatyô u suur sha a na ser a na se myom man bem kua mkpeyol ye.—Pasalmi 146:3.

20:8-11. Aluer kwagh a gba ior sha loho u se pasen ne ga, shi mba hendan a vese shin mba tôvon se a ican je kpa, kwagh la a de ndôhôr gbashima u se lu a mi sha tom u pasen loho u dedoo u Tartor ne ga.—Yakobu 5:10, 11.

“HUWA NEN IMON YEN KEN IGBUR I TOR U BABILON”

(Yeremia 21:1–51:64)

Yeremia yange ôr ator a Yuda a anyiin a masetyô la ijir kua uprofeti mbaaiev man mbakuran mbabov kua upristi mbaaferev kpaa. Yehova ôr kwagh u asande a a lu jighjigh la ér nga er tur u dedoo nahan, a kaa ér: “Me ver ashe Am sha a ve sha u eren a ve dedoo.” (Yeremia 24:5, 6) I ôr akaaôron a profeti atar ken ityough 25, a a sav ôron kwagh u ajir a i er kwagh u á vighe vighe ken ityouv mbi ken hemen la.

Upristi kua uprofeti zua zwa ér vea wua Yeremia. Lu pasen ve loho kaan ér, vea er tor u Babilon tom kpee. Gema Tor Sedekia yô, Yeremia kaa a na ér: “Huwa nen imon yen ken igbur i tor u Babilon.” (Yeremia 27:12) Nahan kpa, ‘Wen u A sambe Iserael la, Una hide a kohol un.’ (Yeremia 31:10) Yehova yange er ityendezwa a Mbarekabi sha ityôkyaa i dedoo. Yange i kôr Yeremia i za “wa un ken tembe u mbakuran.” (Yeremia 37:21) I tim  Yerusalem shi i kôr ior mbagenev ker i yem a ve uikyangen. Yeremia vea akawe na, Baruki lu ken mba ve war la. Cier asande a a shi her la iyol nahan a mough ér aa yem ken Igipiti, er Yeremia ta ve icin nahan kpa, ve wa icintan na la ikyo ga, ve mough ve yem. Ityough 46 zan zan 51 ôr kwagh u loho u Yeremia ôr sha akuraior yô.

Mbamlumun sha mbampin mba sha akaa a ken Ruamabera:

22:30—Tindi ne ngohol ian i Yesu Kristu a lu a mi i teman tor sha ikyônough ki torough ki Davidi la keraa? (Mateu 1:1, 11) Ei, a ngohol ga. Lu mba ken tsombor u Yehoyakin tindi ne yange ve u ‘teman sha ikyônough ki torough ki Davidi ken Yuda’ ye. Gadia lu u Yesu una tema tor sha, a lu sha ikyônough ki torough ken Yuda ga.

23:33—“Ikyav mbi TER” mbi i ter heen ne ka nyi? Loho u profeti Yeremia lu pasen sha ayange na sha kwagh u mtim u Yerusalem la lu ior nav zege uikya. Shi ior mba ve soo u ungwan loho u Yeremia lu pasen la ga kpa lu Yehova ikyav, nahan wa ishima ér una ta ve kera. Kape loho u i pasen nyian sha kwagh u mtim u Mbakristu Mbaaiev kpa u lu ve ikyav je la. Shi mba ve vende u ungwan loho ne kpa mba Aôndo ikyav.

31:33—Or a nger atindi a Aôndo ken ishima i nan nena? Aluer atindi a Aôndo doo or ishima kpoghuloo je sar nan tsung u eren ishima i Yehova yô, a fatyô u kaan ér nan nger atindi a Aôndo ken ishima i nan.

32:10-15—Er nan ve yange i nger ityakerada ihiar i pasen kwagh u i yama? Yange i ver takerada môm ivegher sha er ior vea nengen ker yô. Ugen u i ver ikyav sha mi la di lu sha u tesen ér u i ver ivegher la ngu vough. Yeremia ver se ikyav sha u tesen se er se eren kpenga yô; aluer se mba yamen kasua a or u hen tsombor wase shin or u se eren kwaghaôndo môm je kpa, doo u se er akaa sha tindi vough vough.

33:23, 24—Ka “icombor ihiar” i nyi i er kwagh u i heenee? U môm ka tsombor-tor u u dugh hen Tor Davidi yô, ugen la di ka tsombor u pristi u ônov mba Aron. Ka inja er yange mba timin Yerusalem man tempel u Yehova kera yô, Yehova venda icombor i ihiar ne nahan, nahan kera ver hemen na shin tar ne ga shin kera hide a mcivir na her ga.

46:22—Er nan ve i kaa ér iov i Igipiti ngi er iov i iyô ka ia karen nahana? Alaghga ivur ne ngi ôron ér tar u Igipiti yange u tagher a mzeyol nahan u ya kunya shin u hide ijime sha mcie er iov i iyô i i lu yevese kwagh nahan. Kwagh u ivur ne i er ne shi tese kpaa ér, ikyav i icighan iyô i Ufarao mba Igipiti kperan sha ader a ve cirin sha ityou ér inmgbianaôndo u lun er iyô, u i yilan ér Uatchit la a̱ kuran ve la kpa lu gbilin kwagh tsô.

Ityesen hen Avese:

21:8, 9; 38:19. Shin er shighe bee u a tim ior mba cighir asema mba ken Yerusalem mba ve venda u geman asema la nahan kpa, Yehova shi na ve ian ér ve tsua gbenda u vea war yô. Sha kpôô yô, “mhôônom Nam ma zungwen ma vese.”—2 Samuel 24:14; Pasalmi 119:156.

31:34. Er se fe ser Yehova ka una de or a kwaghbo yô, kera umbur ga nahan, doo se kpen kpen, shi kwagh ne taver se ishima sha er se palegh asorabo yô!

38:7-13; 39:15-18. Yehova hungur ityom i se eren un sha jighjigh la ga, kwagh ne kua u “eren uicighanmbaiorov tom” kpaa ker.—Mbaheberu 6:10.

45:4, 5. Er ayange a masejime a tar u Yuda la lu shighe u “keren akaa a vesen,” er inyaregh shin itizan shin mkor ga nahan, kape “ayange a masejime” a tar ne kpa lu je la.—2 Timoteu 3:1; 1 Yohane 2:17.

YERUSALEM GBA USU

(Yeremia 52:1-34)

Ken inyom 607 C.S.Y. la, inyom i sha 11 i hemen u Sedekia la, Nebukadinesar, Tor u Babilon va kase Yerusalem wa atô iwer 18. Tsô sha uwer u sha utaan ayange a u ataankarahar, ken inyom i sha 19 i hemen u Nebukadinesar la, Nebusaradan, orhemen u mbakurantor za va ken Yerusalem. (2 Utor 25:8) Alaghga yange Nebusaradan tile ken afo a na ken won u kpekpe u Yerusalem nahan ker gbenda u vea ta num sha gar la yô. Ayange nga kar atar yô, a nyôr ken Yerusalem sha iyange i sha pue i uwer shon la. Maa a nande gar shon sha usu.—Yeremia 52:12, 13.

Yeremia yange nger vighe vighe er Yerusalem una gba yô. Er pase mtim ne vighe vighe nahan yô, ior ger kwelegh. I nger kwagh u ukwelegh vev mban ken takerada u Ukwelegh.