Aver yem sha atineakaa

I GBA A GBAA?

Er Ikyôvor ki Zegeishu u I Yer Ér Pilot Whale ka ki Kire Iyol i Ki Yô

Er Ikyôvor ki Zegeishu u I Yer Ér Pilot Whale ka ki Kire Iyol i Ki Yô

 Ankaam mba umav mba i yer ér barnacles la kua akaa uma agen a shin mnger a ka a var shin a mende sha ijime tso la nga van mbatsoov a zayol u vesen kpishi. Akaa a ka a cir shin ijime tso azuku azuku ne, ka a na yô, tso a kera yevese sha ishima na ga, nahan a ma mkurem kpishi. Kwagh la shi ka a na yô, i gba u a anyom aa karen kpuaa yô, a za kire tso la tsema tsema, a kember akaa shon. Mbasainsi mba timen sha kwagh ugen sha er vea nôngo vea bee a zayol ne yô.

 Nenge ase: Kwaghtôvon tese nahan ér ikyôvor ki zegeishu igen i ka i lu tsa gôgônan, i yer ér pilot whale (Globicephala melas) la, ka ki kiren iyol i ki. Ikyôvor ki ishu ne ki a agbir shin mbaagir sha mi mba kiriki; mba yer agbir ne ér nanoridges. Agbir ne ndahar kpishi, nahan ankaam mba umav mba shin mnger mbara mba fetyô u varen ishu ne iyol ga. Aan a a lu hen atô u agbir shin mbaagir mba ve lu sha ikyôvor ki ishu ne la nga a zar kwagh ugen u ka u ta num sha ankaam mba umav yô. Nahan ishu ne ka i kume iusa nahan zar kwagh la u due u lu i sha ikyôv sha er ankwagh u uma una fatyô u varen i iyol ga yô.

 Mbasainsi mba nôngon ér vea er kwagh sha ijime tso u eren tom er ikyôvor ki ishu ne nahan, sha er kwagh la una kiren ijime la iyol na yô. Ken ayange a karen la, yange i shie penta u una yange ankaam mba umav mbara u varen sha ijime tso yô. Nahan kpa, semberee ne i yange kwagh u shien upenta mban, sha ci u mba wuan akaauma a shin mnger. Kwagh u mbatimen sha akaa ve nenge ér una wase yô, ka u cirin iyôgh ki lun a aan er kper nahan, sha aan a i vande peven shin ijime i tso la. Aan la di ka a due a zar kwagh ker, nahan zar kwagh la u cir sha iyôgh ki lun er kper ki sha ijime tso la. Zar u ka u tiher ne maa u kundu, nahan i lu u ú masen benden a mngerem ye. Kwagh la a samber a cir sha ijime tso cii. Shighe a karen yô, zar u u kundu, u hingir er ka ikyôvor, u ka u civir i kuma er abakpa nahan la, u bugh a ankaam mba umav mba ve var sha mi mba ma ve ne tso ma a lu yevese sha ishima na ga la cii kera. Ua gbaan yô, zar kwagh u he u tiher la shi u gba haan sha er ua kundu shi ua cir shin ijime i tso yô.

Ankaam mba umav mba ka ve var shin ijime tso la, ka ve na tso a kera yevese sha ishima na ga, shi ka ve lu ican u kember kpaa

 Kwagh u mbasainsi ve kar ve nenge yô, tese ér aluer ve kôrcio u varen kwagh u eren tom er ikyôvor ki zegeishu ne nahan yô, kwagh la una pande zayol u ankaam varen shin ijime tso, geman panden un ayem la, shi una pande tso u man mkurem kpishi je. Kwagh ne una wase ikyômpeni i tsoo kpishi, sha ci u u duen a tso sha tar za kiren, kember akaa aa var sha ijime na la, ka i lu inyaregh ki kiriki ga.

 We u nenge nena? U hen wer ikyôvor ki zegeishu i i yer ér pilot whale, ki ki kiren iyol ki la, yange ki gba duen abu tsôô? Shin i gba a gbaa?