1. O le ā le vaaiga a le lalolagi e faatatau i le tulaga mamā?

UA TATOU ola i se lalolagi ua tumu i faiga lē mamā. O se faaaʻoaʻoga, ua mafaufau le toʻatele o se mea masani le faia o feusuaʻiga ma le itupā e tasi, po o le feusuaʻi ma se tasi e leʻi faaipoipo i ai. Ua faatumulia ata tifaga, tusi, pese, ma faasalalauga i feusuaʻiga lē mamā. (Sala. 12:8) Peitaʻi, o le fesoasoani a Ieova e mafai ona tatou ola ai i se auala e faafiafiaina ai o ia. E mafai ona tatou mamā i se lalolagi ua tumu i faiga lē mamā.—Faitau le 1 Tesalonia 4:3-5.

2, 3. (a) Aiseā e tāua ai ona tatou teena faanaunauga lē mamā? (e) O le ā o le a tatou iloiloina i lenei mataupu?

² E tatau ona tatou teena faanaunauga lē mamā, ina ia tatou ola ai i se olaga mamā. Peitaʻi, o lo tatou tulaga lē lelei atoatoa, atonu e tatou te tosina ai i amioga lē mamā, e pei ona tosina o le iʻa i se maunu. Pe a amata ona iai ni o tatou mafaufauga lē mamā, e tatau ona vave liaʻi ese. Pe a tatou lē faia faapea, ona amata lea ona malolosi na faanaunauga lē mamā, ma faia ai le agasala pe a maua le avanoa e faia ai. Ua faapea  mai le Tusi Paia: ʻO le tuʻinanau e fanau mai ai le agasala.’—Faitau le Iakopo 1:14, 15.

³ E mafai ona tuputupu aʻe faanaunauga sesē i o tatou loto. O le māfuaaga lenā e manaʻomia ai ona tatou faaeteete i mea e amata ona tatou faanaunau i ai. Pe a tatou teena faanaunauga lē mamā, o le a tatou ʻalofia ai le faia o feusuaʻiga lē mamā ma ona āuga leaga. (Kala. 5:16) I lenei mataupu, o le a tatou iloiloina vala e tolu e fesoasoani iā i tatou e teena ai faanaunauga lē mamā: o la tatou faiā ma Ieova, o fautuaga i lana Afioga, ma le fesoasoani mai i Kerisiano taʻumatuaina.

4. Aiseā e tāua ai ona tatou mafuta vavalalata iā Ieova?

⁴ O le taʻiala lenei a le Tusi Paia mo i latou e fia ʻmafuta vavalalata atu i le Atua’: ʻInā fafano ia o outou lima. Inā faamamā ia o outou loto.’ (Iako. 4:8) Pe a faatāua la tatou faiā ma Ieova, o le a tatou taumafai malosi ai e faafiafia o ia i vala uma o o tatou olaga, e aofia ai ma o tatou mafaufauga. E tatou te mananaʻo e mamā o tatou loto, e ala i le uaʻi o o tatou mafaufau i mea e mamā ma aogā. (Sala. 24:3, 4; 51:6; Fili. 4:8) E malamalama Ieova e tatou te lē lelei atoatoa, ma atonu e amata ona tatou mafaufau ai i mea e lē mamā. E tatou te faia taumafaiga uma e teena ai mafaufauga sesē, ona e tatou te lē mananaʻo e faanoanoa Ieova. (Kene. 6:5, 6) E tatou te faia taumafaiga uma ina ia mamā ai o tatou mafaufauga.

5, 6. E faapefea ona fesoasoani le tatalo iā i tatou e tetee atu i faanaunauga lē mamā?

⁵ E fesoasoani mai Ieova iā i tatou e teena mafaufauga lē mamā pe a faaauau ona tatou tatalo mo lana fesoasoani. Ua ia foaʻi mai lona agaga paia ina ia tatou maua ai le malosi e tumau ai ona mamā. Pe a tatou tatalo, ia faailoa atu iā Ieova e tatou te mananaʻo e faafiafia o ia i o tatou mafaufauga. (Sala. 19:14) E mafai ona tatou talosaga atu ma le lotomaulalo iā te ia, ina ia iloa se “ala e tigā ai” e taʻitaʻia ai i tatou i le faia o le agasala. (Sala. 139:23, 24) Ia faaauau ona tatou talosaga iā Ieova e fesoasoani mai e teena amioga lē mamā ma faia le mea saʻo, e tusa pe e faigatā.—Mata. 6:13.

⁶ O le auala na tatou ola aʻe ai ma a tatou amioga i le taimi ua mavae, e atiaʻe ai iā i tatou le fiafia i amioga e taʻusalaina e Ieova. E ui i lea, e mafai ona ia fesoasoani mai iā i tatou e faia suiga manaʻomia ina ia tatou auauna ai pea iā te ia i le auala na te taliaina. Sa iloa e Tavita lenā mea, ina ua uma ona ia faia le mulilua ma Patesepa, sa ia ʻaiʻoi atu iā Ieova: “Ia e faia se lotomamā mo aʻu, ma ia e tuu foʻi i totonu iā te aʻu se agaga fou, o se agaga e tumau.” (Sala. 51:10, 12) Pe afai o loo tatou tauivi pea ma o tatou faanaunauga lē mamā sa iai i le taimi ua mavae, e mafai ona fesoasoani mai Ieova e faamalosia lo tatou faanaunauga e usiusitaʻi iā te ia, ma taulau manuia ai. E mafai ona ia fesoasoani mai iā i tatou e pulea o tatou mafaufauga lē lelei atoatoa.—Sala. 119:133.

7. E faapefea ona fesoasoani le Afioga a le Atua e puipuia i tatou mai i mafaufauga lē mamā?

⁷ E mafai ona tali mai Ieova i a tatou tatalo mo se fesoasoani e ala mai i le Tusi Paia. O le atamai o loo i le Afioga a le Atua “e muamua ona mamā.” (Iako. 3:17)  O le faitau o le Tusi Paia i aso taʻitasi ma manatunatu loloto i ai, o le a fesoasoani e puipuia ai o tatou mafaufau mai i mafaufauga lē mamā. (Sala. 19:7, 11; 119:9, 11) O loo iai foʻi i le Tusi Paia faaaʻoaʻoga ma fautuaga maʻoti, e fesoasoani iā i tatou e ʻalofia ai aafiaga o faanaunauga lē mamā.

8, 9. (a) O le ā na taʻitaʻia atu ai se alii talavou i le faia o feusuaʻiga ma se fafine amio lē mamā? (e) O ā tulaga i aso nei e mafai ona faatatau ai le faaaʻoaʻoga o loo i le Faataoto mataupu e 7?

⁸ Ua faapea mai le Faataoto 5:8: “Ia faamamao ese lou ala mai i lea [fafine amio lē mamā], ma aua e te faalatalata atu i le faitotoʻa o lona fale.” O loo faamatala mai i le mataupu e 7 o le Faataoto le mataʻutia o le lē amanaʻia o lenā fautuaga. Ua oo ina pō, ma ua savali atu se alii talavou e latalata i le fale o se fafine amio lē mamā. I lenā magāala, na faafeiloaʻi ai o ia e se fafine o loo ofu i ofu faatosina. Ua tago atu le fafine iā te ia ma sogi iā te ia. O upu faatauanau a le fafine, na faagaee ai ni faanaunauga na faigatā ona ia teena. Sa laʻua faia feusuaʻiga lē mamā. E leʻi fuafua lenei alii talavou e faia amioga lē mamā. Peitaʻi, e leʻi lava lona poto masani, ma leai se mafaufau lelei. E ui i lea, sa ia tofo lava i āuga leaga o ana gaoioiga. Pe ana ia malamalama i le lamatiaga,  atonu e mafai ona ia taumamao mai i lenā fafine.—Faata. 7:6-27.

⁹ E pei o lenā alii talavou, atonu e iai foʻi taimi e tatou te faia ai filifiliga lē lelei ona o le lē malamalama i lamatiaga. O se faaaʻoaʻoga, o nisi pō e faaalia ai i nisi ala ata o le TV polokalame lē mamā. O lea, e telē le lamatiaga o le ki solo o le TV i le pō, ina ia vaai po o ā mea o loo faaali i le televise. E faapena foʻi le kiliki i polokalame i le Initaneti e tatou te lē malamalama i ai, o tuatusi o loo faalauiloaina ai amioga lē mamā ma faiga matagā taufeusuaʻiga, po o polokalame e fesootaʻi ai ma isi i le Initaneti. I nei tulaga, o mea e tatou te vaai i ai e mafai ona tatou faanaunau ai i mea e lē mamā, lea e iʻu ai ina tatou lē usiusitaʻi iā Ieova.

10. Aiseā e mataʻutia ai le faatafai? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

¹⁰ Ua fesoasoani mai foʻi le Tusi Paia iā i tatou e ala i fautuaga e feutagaʻi ai ma le isi itupā. (Faitau le 1 Timoteo 5:2.) O na fautuaga ua lapataʻia ai i tatou e ʻalofia le faatafai solo. E manatu nisi e leai se afāina o le faatafai e ala i gaoioiga, o tāga, po o le auala e pupula ai, auā e lē o fepaʻiaʻi tino. Peitaʻi, pe a faatafai ni tagata se toʻalua, o le a amata ona atiaʻe mafaufauga lē mamā, ma taʻitaʻia atu ai i le faia o feusuaʻiga lē mamā. Na tupu muamua lenā mea, ma e mafai foʻi ona toe tupu.

11. O le ā le faaaʻoaʻoga lelei na faataatia e Iosefa?

¹¹ Sa gaoioi Iosefa i se auala atamai. Sa faaosooso o ia e le avā a Potifara e la te faia feusuaʻiga. Sa teena e Iosefa o ia, peitaʻi, sa ia faaosoosoina pea Iosefa. Sa ia talosaga atu iā Iosefa i aso taʻitasi ina ia la faatasi. (Kene. 39:7, 8, 10) Ua faamatalaina e se tasi o faitofā o le Tusi Paia, sa faamoemoe le avā a Potifara, e iai na o i laʻua ma Iosefa i se nofoaga, ona faananau ai lea o Iosefa iā te ia. Peitaʻi, sa maumauaʻi pea Iosefa e lē tali atu i le faatafai mai o le fafine, po o le faatafai atu foʻi i ai. E na te leʻi faatagaina ni faanaunauga sesē e tuputupu aʻe i lona loto. I le taimi na tago atu ai le fafine i le ofu o Iosefa ma taumafai e faamalosi o ia e la te faia feusuaʻiga, sa vave ona gaoioi Iosefa. “A ua sola Iosefa ma alu i fafo ae ua tiaʻi i ai lona ofu o loo uʻu i lona lima.”—Kene. 39:12.

12. E faapefea ona iloa o mea e tatou te vaai i ai e aafia ai o tatou loto?

¹² Ua lapataʻi mai Iesu o mea e tatou te vāai i ai, e mafai ona aafia ai o tatou loto, ma atiaʻe ai tuʻinanauga sesē taufeusuaʻiga. Na ia faapea mai: “Ai se tasi e vaavaai pea i se fafine ma manaʻonaʻo i ai, ua uma ona mulilua ma ia i lona loto.” (Mata. 5:28) O le mea lenā na oo i le tupu o Tavita. Ua faapea mai le 2 Samuelu 11:2, “ona ia iloa atu lea mai i luga o le fale o se fafine o loo tāʻele.” E leʻi tilotilo ese o ia, ina ia tataʻi ese ai lona mafaufau i se isi mea. O le mea lenā na ia manaʻonaʻo ai i le avā a se isi tamāloa, ma iʻu atu ai i le faia o le mulilua.

13. Aiseā e manaʻomia ai ona faia se feagaiga ma o tatou mata, ma o le ā e aofia ai?

¹³ Pe a tatou mananaʻo e teena mafaufauga sesē, e manaʻomia ona tatou mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Iopu. Na ia faapea mai: “Ua ou osia le feagaiga ma oʻu mata.” (Iopu 31:1, 7, 9) E pei o Iopu, e mafai ona tatou filifili e aua neʻi mafaufau i se auala lē mamā pe a vaai i se isi tagata. Pe a tatou vaai i se ata o feusuaʻiga i le komepiuta, i luga o laupapa tetele, mekasini po o se isi lava mea, e tatau ona tatou vave tilotilo ese.

14. O le ā e tatau ona tatou faia ina ia tumau ai ona mamā?

 ¹⁴ E tusa ai ma manatu na tatou iloiloina, e manaʻomia ona fai a tatou taumafaiga ina ia teena ai faanaunauga lē mamā. Pe a manaʻomia ona faia ni suiga, e tatau ona faia vave. Pe a tatou amanaʻia fautuaga a Ieova, o le a mafai ona tatou ʻalofia feusuaʻiga lē mamā ma tumau ai ona mamā.—Faitau le Iakopo 1:21-25.

15. Aiseā e tāua ai ona tatou saʻilia se fesoasoani, pe a faigatā ona tatou teena faanaunauga sesē?

¹⁵ Pe a faigatā ona teena faanaunauga sesē, ia talanoa atu i se Kerisiano taʻumatuaina i le faapotopotoga, ma o le a ia avatu iā te oe ni fautuaga mai i le Tusi Paia. E lē faigofie ona talanoa atu i isi e faatatau i o tatou lava faafitauli, peitaʻi, e tāua le saʻilia o se fesoasoani. (Faata. 18:1; Epe. 3:12, 13) E mafai ona fesoasoani Kerisiano taʻumatuaina iā te oe e iloa suiga e manaʻomia ona fai. O le faia o na suiga, o le a fesoasoani iā te oe e avea pea Ieova ma au Uō.

16, 17. (a) E faapefea ona fesoasoani toeaina iā i latou o loo tauivi ma faanaunauga lē mamā? Aumai se faaaʻoaʻoga. (e) Aiseā e tāua ai ona vave saʻilia se fesoasoani e i latou o loo matamata i ata ma faiga matagā taufeusuaʻiga?

¹⁶ Ua agavaa toeaina i le faapotopotoga e fesoasoani iā te oe. (Faitau le Iakopo 5:13-15.) E iai se uso talavou i Pasili sa faigatā ona ia teena faanaunauga sesē. Na ia faapea mai: “Sa ou iloa e lē fiafia Ieova i oʻu mafaufauga, ae sa ou māsiasi e faasoa atu i se tasi oʻu faalogona.” Sa iloa e se toeaina na manaʻomia e le uso talavou le fesoasoani, ma faalaeiauina o ia e saʻili i toeaina mo se fesoasoani. Na faapea mai le uso talavou: “Sa faateʻia aʻu i le agalelei o toeaina, sa latou matuā agalelei ma malamalama, o se mea ou te leʻi faatalitalia. Sa latou faalogologo lelei i loʻu faafitauli. Sa latou faaaogā le Tusi Paia e faamautinoa mai ai le alofa o Ieova iā te aʻu, ma tatalo mo aʻu. O lea, na faigofie ai ona ou taliaina a latou fautuaga faale-Tusi Paia.” I tausaga mulimuli ane, sa ia agaʻigaʻi i luma faaleagaga. Ua ia faapea mai: “Ua ou iloa nei le tāua o le saʻili mo le fesoasoani, nai lo o le taumafai e tauave a tatou lava avega.”

¹⁷ Pe a fai ma au masani le matamata i ata ma faiga matagā tau feusuaʻiga, e tatau ona e saʻili vave mo se fesoasoani. O le umi e te lē saʻili ai mo se fesoasoani, o le faateteleina lenā o le lamatiaga, ma iʻu atu ai i le faia o feusuaʻiga lē mamā. O le a e faatigā ai i isi, ma taʻuleagaina ai le suafa o Ieova. Ua saʻili le toʻatele i toeaina mo le fesoasoani, ma ua latou talia fautuaga, ona e latou te mananaʻo e faafiafia Ieova, ma tumau ai i le faapotopotoga Kerisiano.—Sala. 141:5; Epe. 12:5, 6; Iako. 1:15.

18. O le ā ua e maumauaʻi e fai?

¹⁸ Ua faasolo ina matuā lē mamā le lalolagi a Satani. Peitaʻi, o loo taumafai pea auauna a Ieova e faatumau le mamā o o latou mafaufauga ma amioga. E matuā fiafia Ieova i na Kerisiano. O lea, seʻi o tatou mafuta vavalalata iā Ieova, ma mulimuli i fautuaga mai i lana Afioga ma le faapotopotoga Kerisiano. O le faia faapea, o le a tatou maua ai le fiafia ma se lotofuatiaifo mamā. (Sala. 119:5, 6) Pe a māeʻa ona aveesea Satani i le lumanaʻi, ona tatou ola lea e faavavau i le lalolagi fou mamā a le Atua.